Search results

1

Akta dotyczące Legionów Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej z lat 1914–1918 w Archiwum Wojny w Wiedniu

100%

Gaul J.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2014

|

issue 21

215-226

PL

W trakcie kwerend przeprowadzonych w Wiedniu w 2013 r. w Archiwum Wojny przebadano 37 kartonów z zespołów: Najwyższa Komenda Armii (Oddział Operacyjny, Oddział Kwatermistrzowski, Biuro Ewidencyjne, Oddział Informacyjny); Nowe Akta Polowe (Komenda 1. i 4 Armii, Komenda Etapowa 4. Armii, Komenda 9. i 11. Korpusu, 4. Dywizja piechoty, 106. Dywizja Piechoty Landszturmu); Ministerstwo Wojny (Wojenny Urząd Nadzoru). Zarejestrowano akta dotyczące Józefa Piłsudskiego (zwolnienia z Legionów Polskich i powołania do Tymczasowej Rady Stanu), Legionów Polskich (ochotników i werbunku, urlopów, poborów, odznaczeń, umundurowania, awansów, dystynkcji, rozkazów i spraw personalnych, także w I Brygadzie) i Polskiej Organizacji Wojskowej (działalności i dochodzeń prowadzonych przez władze austro-węgierskie).

EN

During the queries performed in Vienna in 2013 in the Archives of War, 37 cartons of the following fonds were examined: The Supreme Army Command (operational, quartermaster, information branches and record office); New Field Records (Army Command 1 and 4, Army Staged Command 4, 9. and 11. Command of the Corps, 4. Infantry Division, 106th Infantry Division Landsturm); Ministry of War (War Authority Office). There were registered files relating to Józef Pilsudski (exemption from the Polish Legions and the appointment of the Provisional Council of State), the Polish Legions (volunteers and recruitment, leave, salary, awards, uniforms, promotions, refinement, orders and personnel issues, as in the First Brigade) and the Polish Military Organization (activities and investigations conducted by the Austro-Hungarian authorities).

2

Akta dotyczące Legionów Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej z lat 1914–1918 w Archiwum Wojny w Wiedniu

100%

Gaul J.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2014

|

issue 21

215-226

EN

During the queries performed in Vienna in 2013 in the Archives of War, 37 cartons of the following fonds were examined: The Supreme Army Command (operational, quartermaster, information branches and record office); New Field Records (Army Command 1 and 4, Army Staged Command 4, 9. and 11. Command of the Corps, 4. Infantry Division, 106th Infantry Division Landsturm); Ministry of War (War Authority Office). There were registered files relating to Józef Pilsudski (exemption from the Polish Legions and the appointment of the Provisional Council of State), the Polish Legions (volunteers and recruitment, leave, salary, awards, uniforms, promotions, refinement, orders and personnel issues, as in the First Brigade) and the Polish Military Organization (activities and investigations conducted by the Austro-Hungarian authorities).

3

Działalność Polskiej Organizacji Wojskowej w Szadku w okresie I wojny światowej

75%

Stefańska D.

Biuletyn Szadkowski

|

2018

|

issue 18

65-77

PL

POW w Szadku powstała wiosną 1915 r. Założył ją Feliks Szymański pseudonim Szczęsny, który sprawował funkcję komendanta organizacji miejskiej do 1917 r. Kolejnym komendantem POW w Szadku był Franciszek Zabłocki o pseudonimie Konarski. W listopadzie 1918 r. po odzyskaniu niepodległości POW została rozwiązana. Szadkowski oddział POW pod dowództwem Stanisława Godeckiego m.in. brał udział w rozbrajaniu Niemców w Szadku, Zygrach i Zduńskiej Woli. Zachowana w Muzeum Okręgowym w Sieradzu kronika oddziału szadkowskiego POW dokumentuje jego działalność w latach I wojny światowej.

EN

In Szadek, the Polish Military Organization (POW) was established in the spring 1915. It was set up by Feliks Szymański („Szczęsny”), who performed the function of its commanding officer up to 1917. The next commander of POW in Szadek was Franciszek Zabłocki („Konarski”). In November 1918, after the regaining of independence, POW was dissolved. The Szadek section of POW, commanded by Stanisław Godecki, took part, among others, in the disarming of Germans in Szadek, Zygry and Zduńska Wola. The chronicle of the Szadek section of POW, kept in the District Museum in Sieradz, documents its activity during the 1st World War.

4

Burzliwe posiedzenie sądu pokoju w Sztabinie na tle okupacji Suwalszczyzny przez Niemców w latach 1915-1919

63%

Ułanowicz M.

Miscellanea Historico-Iuridica

|

2020

|

vol. 19

|

issue 2

81-95

EN

The occupation of the Suwałki Region by the Germans in years 1915-1919 is an often forgotten period in the history of this region. It is all the more amazing that the activities of the occupation forces were aimed at plunder and repression of the local population. In those years, the Polish-Lithuanian conflict also intensified, which resulted in the outbreak of the Sejny Uprising, which was victorious for Poles. When Warsaw, Kraków, or Poznań exulted with regaining their independence - terror was still going on in the Suwałki region. That is why I wrote this article, to revive the memory of those events. The impulse to write the text was that I became acquainted with the minutes of the session of the Peace Court in Sztabin, which was held on 11th June 1919. On that day, German soldiers entered the building where the court was sitting. They started beating the people who were there and they almost took Judge Leopold Zatryb's life. The angry soldiers first wanted to stab him with a bayonet and then smash the judge's head with a metal crucifix. Only the reaction of the German officer prevented more bloodshed. The mentioned minutes is the most important source that I have used. It is in the collection of the State Archives in Suwałki, along with the rest of the documents relating to the activities of German soldiers. Moreover, the memories of Jakób Rółkowski - the parish priest in Sztabin, who was persecuted by the Occupant, were also very helpful. I also used the works of, among others, G. Ryżewski and S. Buchowski.

PL

Okupacja Suwalszczyzny przez Niemców w latach 1915-1919 jest często zapominanym okresem w historii tego regionu. Jest to tym bardziej zdumiewające, że działania wojsk okupacyjnych nastawione były na grabież oraz represjonowanie miejscowej ludności. W tych latach zaognił się również konflikt polsko-litewski, którego efektem był wybuch, zwycięskiego dla Polaków, powstania sejneńskiego. Kiedy Warszawa, Kraków czy Poznań cieszyły się z odzyskanej niepodległości – na Suwalszczyźnie nadal trwał terror. Dlatego też napisałem ten artykuł, aby przybliżyć pamięć o tamtych wydarzeniach. Impulsem do napisania tekstu było zapoznanie się przeze mnie z protokołem z posiedzenia sądu pokoju w Sztabinie z dnia 11 czerwca 1919 r. Tego dnia żołnierze niemieccy wtargnęli do budynku, gdzie obradował sąd. Zaczęli bić przebywających tam ludzi, a sędzia Leopold Zatryb o mały włos nie został pozbawiony życia. Rozzłoszczeni żołdacy najpierw chcieli przebić go bagnetem, a następnie rozbić sędziemu głowę metalowym krucyfiksem. Dopiero reakcja niemieckiego oficera zapobiegła większemu rozlewowi krwi. Wspomniany protokół jest najważniejszym źródłem, z którego korzystałem. Znajduje się w zbiorach Archiwum Państwowego w Suwałkach wraz z resztą dokumentów, dotyczących działań żołnierzy niemieckich. Bardzo pomocne były wspomnienia Jakóba Rółkowskiego – proboszcza sztabińskiej parafii, który był prześladowany przez Niemców. Posłużyłem się również dziełami m.in. G. Ryżewskiego czy S. Buchowskiego.

5

Zaangażowanie społeczeństwa Mazowsza Północno-Wschodniego w walkę o niepodległość (1794–1918)

63%

Szczepański J.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2018

|

vol. Zeszyt

|

issue XXXII

15-36

PL

Mazowsze Północno-Wschodnie odegrało istotną rolę w dziejach walk o niepodległość. Ziem Mazowsza Północno-Wschodniego nie ominęły działania zbrojne wojen napoleońskich i wojny polsko-rosyjskiej 1831 r. (np. bitwy pod Pułtuskiem i Ostrołęką ).Tutejsi mieszkańcy, wśród których byli waleczni Kurpie, zawsze dawali świadectwo patriotyzmu, mając swój wkład w odzyskanie niepodległości przez państwo polskie. Nie wolno także zapomnieć o podtrzymywaniu tożsamości narodowej na obszarze Mazowsza Północno-Wschodniego przez różne partie polityczne, instytucje oświatowe i stowarzyszenia. Akcja zbrojna oddziałów POW w dn.11–12 listopada 1918 r. była tylko dopełnieniem wysiłku kilku pokoleń Mazowszan, którzy nie szczędzili krwi, by po 123 latach niewoli Polska była znów niepodległa.

EN

North-Eastern Masovia played an important role in the history of the struggle for independence. Those lands had not been spared from the military action of the Napoleonic Wars and the Polish-Russian War of 1831 (e.g. the battle of Pultusk and Ostroleka). The local inhabitants, including the courageous Kurpie, always bore authentic witness to patriotism, having their own contribution to the regaining of Polish independence. What must also not be forgotten is the maintenance of national identity within the area of North-Eastern Masovia by various political parties, educational institutions and associations. The military action of the Polish Military Organisation units on 11–12 November 1918 was only a complement to the effort of many generations of Masovians, who had spared no blood so that Poland could be independent again after 123 years of foreign rule.

6

Ostrołęczanie na listach ofiar „Operacji polskiej NKWD” w Mińsku białoruskim w latach 1937–1938

63%

Biały A.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2020

|

vol. Zeszyt

|

issue XXXIV

87-98

PL

Artykuł ukazuje los pięciu ostrołęczan, którzy na skutek zdarzeń losowych związanych z I wojną światową i rewolucją październikową ulegli agresywnej propagandzie, uwierzywszy w hasła głoszone przez bolszewików, zostali na Białorusi Sowieckiej. Pod koniec lat trzydziestych w czasie eksterminacji ludności narodowości polskiej w ZSRR zostali uznani za wrogów narodu a następnie zamordowani w Mińsku Białoruskim podczas Operacji Polskiej NKWD w latach 1937–1938.

EN

The article describes the fate of 5 people from Ostroleka, who, due to circumstances connected to 1st World War and Russian Revolution, were submitted to aggressive propaganda and eventually started to believe in Bolshevik’s point of view, after they stayed in Soviet Belarusia. At the end of the thirties during extermination of Polish people in USSR, they were considered as national enemies, then they were murdered in Belarusian Minsk during Operation Poland NKWD during 1937– 38.

7

Działalność kobiet w Polskiej Organizacji Wojskowej

63%

Pawlaczyk E.

Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej

|

2021

|

issue 2(16)

41-54

EN

The Polish Military Organisation (Polska Organizacja Wojskowa) was founded shortly after the outbreak of World War I to prepare cadres for service in the Polish Army to regain Polish independence. From the very beginning, there was a female unit in the organization. Focused on selected examples, the article aims to demonstrate the involvement of women in the fight for the rebirth of the motherland. Female members of the Polish Military Organisation showed great resourcefulness, dedication, courage and fortitude. They collaborated with men as couriers and liaison officers taking care of food supplies and transporting weapons. Moreover, they proved to be very skilled at gathering intelligence. In the interwar Poland, some of them served as members of Sejm and Senat, the two chambers of the Polish Parliament. Many worked socially or for charity after the war. The author intends to compare women’s participation in the struggle for independence in other countries which appeared on the map of Europe at the beginning of the 20th century.

PL

Polska Organizacja Wojskowa powstała krótko po rozpoczęciu I wojny światowej, aby przygotować kadry do służby w Wojsku Polskim na rzecz odzyskania niepodległości Polski. Od początku znajdował się w niej Oddział Żeński. Artykuł ma na celu poprzez przedstawienie sylwetek kilku kobiet pokazanie ich zaangażowania w organizacji konspiracyjnej o szerokim zasięgu podczas walk o odrodzenie Polski. Członkinie POW wykazywały się ogromną zaradnością, poświęceniem, odwagą i hartem ducha. Współpracowały z mężczyznami jako kurierki, łączniczki, dbały o aprowizację, transport broni, a także znakomicie sprawdzały się w wywiadzie. W II Rzeczypospolitej część z nich odnalazła swoje miejsce w sejmie lub senacie. Po wojnie wiele pracowało społecznie bądź charytatywnie. Autorka ma zamiar w dalszych badaniach zająć się porównaniem udziału kobiet w walce o niepodległość w innych państwach, które zaistniały na mapie Europy na początku XX wieku.

8

Sylwetki żołnierzy Polskiej Organizacji Wojskowej w Szadku w okresie I wojny światowej

63%

Stefańska D.

Biuletyn Szadkowski

|

2019

|

issue 19

123-152

PL

W artykule zaprezentowano sylwetki żołnierzy związanych z szadkowską Polską Organizacją Wojskową, powstałą wiosną 1915 r. z inicjatywy Feliksa Szymańskiego. Są to najczęściej postacie mało znane, ale zasłużone w walce z okupantem i zaangażowane w działania prowadzące do odzyskania przez Polskę niepodległości. Informacje o tych osobach autorka zdobyła podczas badania źródeł archiwalnych, znajdujących się w Centralnym Archiwum Wojskowym Wojskowego Biura Historycznego w Warszawie. W artykule nie zabrakło też sylwetek szkoleniowców, m.in. Jerzego Neugebauera czy Stanisława Fruzińskiego. Zaprezentowane biogramy stanowią ważne źródło informacji na temat działalności szadkowskiej komórki POW.

EN

The article presents the profiles of soldiers who belonged to the Szadek section of the Polish Military Organization, established in the spring of 1915 by Feliks Szymański. They are not widely known, but nevertheless are persons of great merit as regards the fight against the occupiers and engagement in actions aimed at the regaining of independence by Poland. The author found relevant information by studying archival sources in the Central Military Archive of the Military Historical Bureau in Warsaw. The article also presents the profiles of the instructors, such as Jerzy Neugebauer or Stanisław Fruziński.

9

Polonika w oddziale kwatermistrzowskim c. i k. Naczelnej Komendy Armii w Archiwum Wojny w Wiedniu (luty–marzec 1918)

51%

Gaul J.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2019

|

vol. 26

169-186

PL

W trakcie kwerend w 2018 r. w Archiwum Państwowym w Wiedniu autor przeprowadził m.in. rejestrację poloników w Archiwum Wojny (Kriegsarchiv), w zespole Naczelnej Komendy Armii (Armeeoberkommando - AOK), w podzespole Oddział Kwatermistrzowski (Quartiermeisterabteilung - Qu.Abt.). W przebadanych 8 kartonach (nr 2514–2521), zawierających dokumenty z 1918 r., zarejestrowano liczne polonika. Zarejestrowane materiały dotyczą spraw wojskowości i państwowości polskiej, c. i k. administracji wojskowej na ziemiach polskich, powstającej państwowości ukraińskiej. W dokumentach pojawiają się nazwiska znanych osobistości: regenci Aleksander Kakowski, Zdzisław Lubomirski i Józef Ostrowski, biskup Ignacy Dubowski, minister spraw zagranicznych Austro-Węgier Ottokar Czernin, gen. Jan Dowbor-Muśnicki, gen. Franciszek Kleeberg, Stanisław Kot, Jan Konopka, premier Jędrzej Moraczewski, Jerzy hr. Mycielski, jezuita Jan Pawelski, gen. Tadeusz Rozwadowski, premier Jan Steczkowski, gen. Stanisław Szeptycki, minister dla Galicji Juliusz Twardowski, Alfred Wysocki.

EN

During queries conducted in 2018 in the State Archive in Vienna, the author has created a record of polonica in the War Archives (Kriegsarchiv), in the fond of Army High Command (Armeeoberkommando – AOK), in sub-collection Corps of Quartermasters (Quartiermeisterabteilung - Qu.Abt.). Eight boxes were searched (No. 2514–2521), containing documents dated 1918; numerous polonica were found. Recorded materials pertain to the matters of Polish military and statehood, k.u.k military administration in Polish territories, emerging Ukrainian statehood. Documents contain the names of distinguished persons: regents Aleksander Kakowski, Zdzisław Lubomirski and Józef Ostrowski, Bishop Ignacy Dubowski, Austro-Hungarian Minister of Foreign Affairs Ottokar Czernin, General Jan Dowbor-Muśnicki, General Franciszek Kleeberg, Stanisław Kot, Jan Konopka, Prime Minister Jędrzej Moraczewski, Count Jerzy Mycielski, Jesuit Jan Pawelski, Genreral Tadeusz Rozwadowski, Prime Minister Jan Steczkowski, General Stanisław Szeptycki, Minister for Galicia Juliusz Twardowski, Alfred Wysocki.

10

Ignacy Jeziorkowski, dzielny żołnierz i kochający syn – postać z rodzinnych dokumentów lat 1907–1935

51%

Wajs A.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2020

|

vol. 27

213-220

PL

W zasobie Archiwum Państwowego w Warszawie, oprócz materiałów archiwalnych wytworzonych przez rozmaite urzędy warszawskie i wojewódzkie, instytucje wymiaru sprawiedliwości i szkoły, kryją się też niewielkie zbiory, będące pozostałościami po bardziej lub mniej znanych rodzinach. Ze Zbioru Jeziorkowskich 1898–1935, liczącego zaledwie 5 jednostek archiwalnych, wyłania się życiorys młodego żołnierza, odważnego mężczyzny, a przy tym kochającego i oddanego syna i brata. Ignacy Jeziorkowski (1898–1921) swą wojenną drogę rozpoczął w Rosji u Kozaków, po stronie „białych”, potem zaciągnął się do tworzących się polskich oddziałów w Rosji („Błękitnej Armii”), następnie służył już w Polsce. Pracował w wywiadzie. Uczestniczył w ryzykownych działaniach dywersyjnych na tyłach wojsk sowieckich w 1919 i 1920 r. Liczne rany i przebyty tyfus odcisnęły tragiczne piętno na jego zdrowiu. Zmarł po kilku miesiącach cierpień, niedługo po ukończeniu 22 lat. Żył krótko, ale podczas swej żołnierskiej drogi przeszedł, zarówno dosłownie, jak i w przenośni, długą drogę, wiodącą z Warszawy, przez Petersburg, na Przedkaukazie, następnie do Odessy, a potem przez Rumunię, Węgry, Austrię, Czechy do Polski, a później w okolice białoruskiego Mińska. Jego życie było wypełnione walką o niepodległość Ojczyzny, a śmierć stanowiła ogromny cios, przede wszystkim dla rodziców. Niewielki rodzinny zbiór z Archiwum Państwowego w Warszawie jest znakomitym przykładem materiałów zaliczanych do Archiwów Rodzinnych Niepodległej.

EN

Apart from archival materials produced by various Warsaw and voivodeship offices, justice institutions and schools, the State Archive in Warsaw also contains small collections which are legacies of more or less known families. In the Jeziorkowski Collection 1898–1935, which consists of only 5 archival units, a story of a young soldier, a brave man, and a loving and devoted son and brother captures attention. Ignacy Jeziorkowski (1898–1921) began his war journey in Russia with the Cossacks, on the "white" side, and then enlisted with the Polish troops being formed in Russia (the "Blue Army"), afterwards he served in Poland. He worked in intelligence. He participated in risky sabotage operations at the rear of the Soviet army in 1919 and 1920. Numerous wounds and typhoid fever left a tragic mark on his health. He died after several months of suffering, having barely reached the age of 22. He lived a short life, but during his military career he walked, both literally and figuratively, a long path, leading from Warsaw, through St. Petersburg, North Caucasus, then Odessa, and then through Romania, Hungary, Austria, the Czech Republic to Poland, and later to the vicinity of Minsk, Belarus. His life was devoted to the fight for the independence of Poland, and his death was a huge blow, especially to his parents. A small family collection from the State Archive in Warsaw is an excellent example of the materials comprising the Family Archives of the Sovereign Poland.

11

Rola militarna i polityczna Polskiej Organizacji Wojskowej w odzyskaniu niepodległości. Próba bilansu

51%

Olstowski P., Wołos M.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2018

|

vol. XIX (LXX)

|

issue 1-2 (263-264)

159-192

EN

Polish Military Organization came into being in autumn 1914 on the initiative of Józef Piłsudski. Since the beginning it was his asset against the political and military entities of Austria-Hungary and Germany. Until the Kingdom of Poland was occupied by the armies of the Central Powers in summer 1915, it concerned the intelligence and sabotage units at the rear. In 1915–1918 the role of PMO evolved from a personnel base for future Polish army created close to the Central Powers towards a secret military organization of the independence camp. In October and November 1918 it played an important role in ending the Austrian and German occupation of the Kingdom of Poland and in the protection of the centers of Polish authorities that were subsequently created, especially at local level. It also provided volunteers for the Polish Army forming at that time. The intelligence networks created in Ukraine and Russia on the basis of PMO’s structures in the East played an important role during the Polish-Soviet war of 1919–1921.

RU

Польская военная организация (ПВО) была образована осенью 1914 г. по инициативе Юзефа Пилсудского. С самого начала своего существования она была его большим преимуществом по отношению к политическим и военным факторам Австро-Венгрии и Германии. До того момента, когда Польское Королевство стало занято войсками центральных держав летом 1915 г., это относилось к разведке и диверсии на периферии фронта. Если ранее ПВО лишь готовила будущие кадры для польской армии, создававшейся по соседству с центральными державами, то в 1915–1918 гг. роль Польской военной организации выросла – ПВО стала тайной военной организацией лагеря борцов за независимость. В октябре и ноябре 1918 г. она играла существенную роль в ликвидации австрийской и немецкой оккупации в Польском Королевстве и защите создаваемых центров польской власти, особенно на местном уровне. Она также предоставляла волонтерские кадры для формирующегося на тот момент Войска Польского. Создаваемые на основе ее структуры на востоке разведывательные сети в Украине и России сыграли важную роль во время советско-польской войны 1919–1921 г.

PL

Polska Organizacja Wojskowa powstała jesienią 1914 r. z inicjatywy Józefa Piłsudskiego. Od początku swego istnienia stanowiła atut w jego ręku w stosunku do czynników politycznych i wojskowych Austro-Węgier i Niemiec. Do czasu zajęcia Królestwa Polskiego przez wojska państw centralnych latem 1915 r. odnosiło się to do wywiadu i dywersji na zapleczu frontu. W latach 1915–1918 rola POW ewoluowała od funkcji zaplecza kadrowego dla przyszłej armii polskiej tworzonej u boku państw centralnych, do tajnej organizacji wojskowej obozu niepodległościowego. W październiku i listopadzie 1918 r. odegrała istotną rolę w likwidacji okupacji austriackiej i niemieckiej w Królestwie Polskim i ochronie tworzących się ośrodków władzy polskiej, zwłaszcza na szczeblu lokalnym. Dostarczyła też kadr ochotniczych dla formującego się wówczas Wojska Polskiego. Tworzone zaś w oparciu o jej struktury na wschodzie siatki wywiadowcze na Ukrainie i w Rosji odegrały ważną rolę w czasie wojny polsko-sowieckiej 1919–1921 r.

12

„Wzór żołnierza i obywatela” – Jan Opieliński, „Wojsznar”, „Zdanowicz” (1892–1918)

51%

Bożyk I.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2017

|

vol. XVIII (LXIX)

|

issue 3 (261)

125-141

EN

Jan Opieliński „Wojsznar” was born on the 2nd of October 1892 in Warsaw, in an intelligentsia family. He passed the secondary school final exams in the private Trade School of the Merchants Union and then enrolled in the Department of Mechanical Engineering of the Technical University of Lviv. He was a student of the lower officers’ school in Lviv, and a member of the Riflemen’s Association. In the years 1914–1915 he fought in the 1st Brigade of the Polish Legions, where he was promoted to the rank of the second lieutenant. As a trusted officer he was delegated by Józef Piłsudski to expand the Polish Military Organisation. After the Oath crisis he was a member of the Convention of Organisation A and also served as the Main Commander of PMO, and then as Commander of Main Headquarters No. 4 in Lublin. In this city he was in charge of disarming the partitioners’ armies in Autumn of 1918. He was also involved in political activity as a member of the Polish Peasant Party „Wyzwolenie [Liberation]”. He died in Lublin on the 4th of November 1918.

RU

Ян Опелински (псевдонимы – „Войшнар”, „Зданович”) родился 2 октября 1892 г. в Варшаве в интеллигентской семье. Экзамен на аттестат зрелости сдал в частной Школе Торговли. Общества купцов, а затем поступил на факультет строительства машин Львовской политехники. С 1914 до 1915 г. служил в рядах I Бригады польских легионов, где получил звание подпоручика. В качестве доверенного офицера был направлен Юзефом Пилсудским в Польскую военную организацию. После „кризиса присяги” – член Конвента Организации А, исполнял должность главного коменданта Польской военной организации, а затем Коменданта Главного командования № 4 в Люблине. В этом городе он руководил разоружением вторгшихся войск осенью 1918 г. Был вовлечен также в политическую деятельность как член Польской крестьянской партии „Освобождение”. Умер 4 ноября 1918 г. в Люблине.

PL

Jan Opieliński, pseudonim „Wojsznar”, „Zdanowicz” urodził się 2 października 1892 r. w Warszawie w rodzinie inteligenckiej. Egzamin maturalny zdał w prywatnej Szkole Handlowej Zgromadzenia Kupców, a następnie zapisał się na Wydział Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej. Był słuchaczem niższej szkoły oficerskiej we Lwowie, członkiem Związku Strzeleckiego. Od 1914 do 1915 r. walczył w szeregach I Brygady Legionów Polskich, gdzie uzyskał stopień podporucznika. Jako zaufany oficer został skierowany przez Józefa Piłsudskiego do rozbudowy POW. Po kryzysie przysięgowym członek Konwentu Organizacji A, pełnił funkcję komendanta naczelnego POW, a następnie komendanta Komendy Naczelnej nr 4 w Lublinie. Kierował w tym mieście akcją rozbrajania wojsk zaborczych jesienią 1918 r. Był zaangażowany też w działalność polityczną jako członek PSL-Wyzwolenie. Zmarł w Lublinie 4 listopada 1918 r.

13

Wspomnienia Wincentego Mossakowskiego z lat 1914-1926. Młodzieżowa działalność społeczno-polityczna oraz nauka w Seminarium Nauczycielskim w Pułtusku

51%

Łukawski K.

Studia Mazowieckie

|

2021

|

vol. 16

|

issue 2

21-35

EN

The article contains memoirs of Wincenty Mossakowski, an inhabitant of the village of Gromin, near Pułtusk, from the first decades of the 20th century. Such memoirs are not often the subject of source publications. According to the author of the article, such reports significantly enrich knowledge about the history of small homelands, especially when they relate to difficult historical periods. It is worth adding that in this case they also enrich knowledge about the history of Mazovia.

PL

Artykuł zawiera wspomnienia Wincentego Mossakowskiego, mieszkańca podpułtuskiej wsi Gromin, z okresu pierwszych dekad XX w. Takie wspomnienia nie często są przedmiotem wydawnictw źródłowych. Zdaniem autora artykułu takie relacje w sposób istotny wzbogacają wiedzę o dziejach małych ojczyzn, szczególnie wtedy, gdy dotyczą trudnych okresów historycznych. Warto dodać, że w tym przypadku wzbogacają również wiedzę o historii Mazowsza.

14

Polonika w Oddziale Kwatermistrzowskim c. i k. Naczelnej Komendy Armii w Archiwum Wojny w Wiedniu (luty-marzec 1918)

51%

Gaul J.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2019

|

vol. 26

169-186

EN

During queries conducted in 2018 in the State Archive in Vienna, the author has created a record of polonica in the War Archives (Kriegsarchiv), in the fond of Army High Command (Armeeoberkommando – AOK), in sub-collection Corps of Quartermasters (Quartiermeisterabteilung - Qu.Abt.). Eight boxes were searched (No. 2514–2521), containing documents dated 1918; numerous polonica were found. Recorded materials pertain to the matters of Polish military and statehood, k.u.k military administration in Polish territories, emerging Ukrainian statehood. Documents contain the names of distinguished persons: regents Aleksander Kakowski, Zdzisław Lubomirski and Józef Ostrowski, Bishop Ignacy Dubowski, Austro-Hungarian Minister of Foreign Affairs Ottokar Czernin, General Jan Dowbor-Muśnicki, General Franciszek Kleeberg, Stanisław Kot, Jan Konopka, Prime Minister Jędrzej Moraczewski, Count Jerzy Mycielski, Jesuit Jan Pawelski, Genreral Tadeusz Rozwadowski, Prime Minister Jan Steczkowski, General Stanisław Szeptycki, Minister for Galicia Juliusz Twardowski, Alfred Wysocki.

15

Ignacy Jeziorkowski, dzielny żołnierz i kochający syn – postać z rodzinnych dokumentów lat 1907–1935

51%

Wajs A.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2020

|

vol. 27

213-220

EN

Apart from archival materials produced by various Warsaw and voivodeship offices, justice institutions and schools, the State Archive in Warsaw also contains small collections which are legacies of more or less known families. In the Jeziorkowski Collection 1898–1935, which consists of only 5 archival units, a story of a young soldier, a brave man, and a loving and devoted son and brother captures attention. Ignacy Jeziorkowski (1898–1921) began his war journey in Russia with the Cossacks, on the "white" side, and then enlisted with the Polish troops being formed in Russia (the "Blue Army"), afterwards he served in Poland. He worked in intelligence. He participated in risky sabotage operations at the rear of the Soviet army in 1919 and 1920. Numerous wounds and typhoid fever left a tragic mark on his health. He died after several months of suffering, having barely reached the age of 22. He lived a short life, but during his military career he walked, both literally and figuratively, a long path, leading from Warsaw, through St. Petersburg, North Caucasus, then Odessa, and then through Romania, Hungary, Austria, the Czech Republic to Poland, and later to the vicinity of Minsk, Belarus. His life was devoted to the fight for the independence of Poland, and his death was a huge blow, especially to his parents. A small family collection from the State Archive in Warsaw is an excellent example of the materials comprising the Family Archives of the Sovereign Poland.

PL

W zasobie Archiwum Państwowego w Warszawie, oprócz materiałów archiwalnych wytworzonych przez rozmaite urzędy warszawskie i wojewódzkie, instytucje wymiaru sprawiedliwości i szkoły, kryją się też niewielkie zbiory, będące pozostałościami po bardziej lub mniej znanych rodzinach. Ze Zbioru Jeziorkowskich 1898–1935, liczącego zaledwie 5 jednostek archiwalnych, wyłania się życiorys młodego żołnierza, odważnego mężczyzny, a przy tym kochającego i oddanego syna i brata. Ignacy Jeziorkowski (1898–1921) swą wojenną drogę rozpoczął w Rosji u Kozaków, po stronie „białych”, potem zaciągnął się do tworzących się polskich oddziałów w Rosji („Błękitnej Armii”), następnie służył już w Polsce. Pracował w wywiadzie. Uczestniczył w ryzykownych działaniach dywersyjnych na tyłach wojsk sowieckich w 1919 i 1920 r. Liczne rany i przebyty tyfus odcisnęły tragiczne piętno na jego zdrowiu. Zmarł po kilku miesiącach cierpień, niedługo po ukończeniu 22 lat. Żył krótko, ale podczas swej żołnierskiej drogi przeszedł, zarówno dosłownie, jak i w przenośni, długą drogę, wiodącą z Warszawy, przez Petersburg, na Przedkaukazie, następnie do Odessy, a potem przez Rumunię, Węgry, Austrię, Czechy do Polski, a później w okolice białoruskiego Mińska. Jego życie było wypełnione walką o niepodległość Ojczyzny, a śmierć stanowiła ogromny cios, przede wszystkim dla rodziców. Niewielki rodzinny zbiór z Archiwum Państwowego w Warszawie jest znakomitym przykładem materiałów zaliczanych do Archiwów Rodzinnych Niepodległej.

16

Harcerskie drogi do niepodległości na Lubelszczyźnie 1914–1920

45%

Dąbrowski J. S.

Bibliotekarz Lubelski

|

2019

|

issue 63

43-54

RU

В статье показан вклад скаутского сообщества (позже харцерского) в дело восстановления независимости Польши. Воспитанная в духе независимости, скаутская молодежь с конца 1914 г., активная в рядах подпольной Польской военной организации (ПВО), активно участвовала в подготовке к вооруженной расправе над оккупантами и предстоящей вооруженной борьбе. Молодые, дисциплинированные и образованные харцеры часто оказывали большую поддержку военным, составляя сильную санитарную, курьерскую и транспортную базу. Имена многих харцеров и харцерек приведенные в тексте, указывают на значительный вклад скаутинга и харцерства в осуществлении мечты о независимой родине, а также свидетельствуют об идеалах и принципах харцерства.

17

Партизанские отряды польской военной организации в Украине в 1918–1920 IT

32%

Голиченко А., Щербатюк В.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2014

|

vol. Zeszyt

|

issue XXVIII

374-383

RU

В статье обобщаются некоторые малоизвестные факты деятельности парти- занских и летучих отрядов Польского Войска и Польской Военной Организации в Украине в 1918–1920 гг. Показана роль ПОВ в организации повстанческого и партизанского движения в Украине. Даны примеры как противостояния, так и сотрудничества ПОВ с украинцами.

EN

Some little-known facts on the activities of guerrilla units and „flying squads” of Polish Army and Polish Military Organization in Ukraine in 1918–1920 are generalized in this article. The role of PMO in organizing rebel and guerrilla movement in Ukraine is shown. Examples of confrontation as well as cooperation between PMO and Ukrainians are presented.

PL

W artykule uogólnia się niektóre mało znane fakty działalności oddziałów partyzanckich i lotnych Wojska Polskiego i Polskiej Organizacji Wojskowej na Ukrainie w latach 1918-1920. Pokazano rolę POW w organizacji powstańczego i partyzanckiego ruchu na Ukrainie. Podano przykłady zarówno konfrontacji jak też współpracy POW z Ukraińcami.

Refine search results

Akta dotyczące Legionów Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej z lat 1914–1918 w Archiwum Wojny w Wiedniu

Akta dotyczące Legionów Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej z lat 1914–1918 w Archiwum Wojny w Wiedniu

Działalność Polskiej Organizacji Wojskowej w Szadku w okresie I wojny światowej

Burzliwe posiedzenie sądu pokoju w Sztabinie na tle okupacji Suwalszczyzny przez Niemców w latach 1915-1919

Zaangażowanie społeczeństwa Mazowsza Północno-Wschodniego w walkę o niepodległość (1794–1918)

Ostrołęczanie na listach ofiar „Operacji polskiej NKWD” w Mińsku białoruskim w latach 1937–1938

Działalność kobiet w Polskiej Organizacji Wojskowej

Sylwetki żołnierzy Polskiej Organizacji Wojskowej w Szadku w okresie I wojny światowej

Polonika w oddziale kwatermistrzowskim c. i k. Naczelnej Komendy Armii w Archiwum Wojny w Wiedniu (luty–marzec 1918)

Ignacy Jeziorkowski, dzielny żołnierz i kochający syn – postać z rodzinnych dokumentów lat 1907–1935

Rola militarna i polityczna Polskiej Organizacji Wojskowej w odzyskaniu niepodległości. Próba bilansu

„Wzór żołnierza i obywatela” – Jan Opieliński, „Wojsznar”, „Zdanowicz” (1892–1918)

Wspomnienia Wincentego Mossakowskiego z lat 1914-1926. Młodzieżowa działalność społeczno-polityczna oraz nauka w Seminarium Nauczycielskim w Pułtusku

Polonika w Oddziale Kwatermistrzowskim c. i k. Naczelnej Komendy Armii w Archiwum Wojny w Wiedniu (luty-marzec 1918)

Ignacy Jeziorkowski, dzielny żołnierz i kochający syn – postać z rodzinnych dokumentów lat 1907–1935

Harcerskie drogi do niepodległości na Lubelszczyźnie 1914–1920

Партизанские отряды польской военной организации в Украине в 1918–1920 IT