Realizacja idei zrównoważonego rozwoju jest przesłanką rozwoju społeczno-gospodarczego wielu krajów na świecie, w tym Unii Europejskiej. Przykłady takich działań można odnaleźć w prowadzonej przez UE polityce strukturalnej (regionalnej) ukierunkowanej na świadomą i celową działalność władzy publicznej zmierzającą do harmonijnego rozwoju UE, a więc do niwelowania różnic (tj. osiągania spójności) miedzy poszczególnymi regionami UE pod względem rozwoju społeczno-gospodarczego. W szczególności dotyczy to wschodnich regionów Polski, które podlegają szerokiemu finansowemu z budżetu Unii Europejskiej na wyrównywanie poziomu rozwoju. Kierunek rozwoju regionów Polski Wschodniej w oparciu o cechy zrównoważonego rozwoju zawiera „Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020”. Celem artykułu jest ocena realizacji celów rozwoju regionów wschodniej Polski zawartych w powyższej strategii w kontekście idei zrównoważonego rozwoju w oparciu o dostępne dane statystyczne.
Celem artykułu była ocena efektów działań podjętych w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007–2013 w województwach Polski Wschodniej w dziedzinie edukacji i rozwoju. W badaniach posłużono się metodami taksonomicznymi – przeprowadzono analizę skupień oraz wyznaczono miarę syntetyczną, jaką był wskaźnik względnego poziomu rozwoju (BZW) dla lat 2007 (początek Programu) oraz 2014 (po zakończeniu Programu). W obu podejściach wykorzystano wskaźniki ładu społecznego dotyczące dziedziny edukacji i rozwoju. Wyniki przeprowadzonych badań pokazały, że Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej 2007–2013 nie przyniósł istotnych zmian w badanej dziedzinie – województwa Polski Wschodniej (oprócz lubelskiego) w 2014 r. nadal zajmowały ostatnie miejsca w Polsce, zaobserwowano nawet pogorszenie ich sytuacji w stosunku do 2007 r.
Poziom kapitału intelektualnego w Polsce znacznie odbiega od wartości uzyskiwanych w państwach rozwiniętych, a województwa wschodnie dodatkowo wykazują niedobór tego kapitału w relacji do średniej krajowej. Mimo obserwowanego w latach 2003–2009 wzrostu poziomu tego kapitału tak w całym kraju, jak i w poszczególnych regionach obawy budzi zbyt wolna (w stosunku do potrzeb) dynamika tych przekształceń w Polsce Wschodniej. Istotną barierę akumulacji, jak i spożytkowania nagromadzonego kapitału intelektualnego w Polsce Wschodniej stanowią niekorzystne relacje makroekonomiczne, charakteryzujące sferę realną gospodarek tych województw. Luka w zakresie kapitału intelektualnego nakłada się na tradycyjne linie podziału polskiej przestrzeni społeczno-gospodarczej i dodatkowo je wzmacnia. Utrwala także dotychczasową (tradycyjną) specjalizację wschodnich regionów. Tendencje te wzmacniać będzie przyjęty na lata 2010–2020 polaryzacyjno-dyfuzyjny model rozwoju regionalnego.
EN
The level of the intellectual capital in Poland is far away from the rate reached in developing countries, what is more the west regions of Poland show the shortage of that capital in relation to the country average. Although that in 2003–2009 we could observe the increase in the intellectual capital in the whole country as well as in the particular voivodships, we can be concern with the very slow transformations in the east of Poland. The main limit of the accumulation as well as using the agglomerated capital in the east of Poland are the disadvantages of the macro-economic coverage which characterizes the real economy of those voivodships. The gap in the intellectual capital covers the traditional division line of Polish socialeconomical space and intensifies it. It is also similar to the common and traditional specialty of the east of regions. The tendency will be intensify be the polarizing and diffusion model of region’s development accepted for 2010–2020 years.
The paper reviews the main criteria for classifying the eastern Polish border region as a peripheral area. Apart from geographical location there are also economic, social and cultural criteria. The article refers to the economic, social and cultural conditions of local development. The main direction of development of the Polish region of eastern is agriculture. The area is also characterised by low population density. This hinders the development of the area. It can also be an advantage, especially in a situation of tourism development. The paper discusses selected factors determining the local development of Eastern Poland. The emphasis is put on their diversity and the fact that the interpretation of their real impact remains inconclusive as it is in the case of the border itself. The boundary state can be both a barrier and a factor stimulating the development of the areas. The analysis justifi es the conclusion that each of these factors contributes to the development of border areas. Strength of their impact depends on the strategy of development. The article uses an analysis of source materials, as well as the author’s own observations arising from years of the research conducted in this area.
PL
W artykule określono główne cechy, które decydują o sklasyfi kowaniu terenu leżącego wzdłuż wschodniej granicy Polski jako obszaru peryferyjnego. Poza położeniem geografi cznym są to przesłanki ekonomiczne, społeczne i kulturowe. Celem badań było wskazanie czynników rozwoju obszaru wschodniej Polski, z uwzględnieniem ich różnorodności i niejednoczesności interpretacji, jak w przypadku roli granicy. Zaprezentowano przegląd literatury poświęcony analizowanej problematyce oraz wyniki badań ankietowych, które ujawniły sposób postrzegania obszaru wschodniej Polski. Wykazały one, że pożądanymi kierunkami rozwoju tego obszaru są rolnictwo i turystyka.
Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej stwarza szanse dla terenów Polski Wschodniej przez popieranie zmiany orientacji rozwojowej z rolniczej na wielofunkcyjną. Takiemu rozwojowi powinien towarzyszyć wzrost krajowego PKB, pociągający za sobą wzrost konsumpcji. Zamożne społeczeństwo będzie bowiem zawsze poszukiwań zróżnicowanej i bezpiecznej żywności. Taka żywności jest produkowana w analizowanym regionie. Drugi kierunek rozwoju regionu wiązał się może z sytuacją, w której sprzedaż dóbr publicznych, takich jak naturalny krajobraz czy bioróżnorodność, zaczną przynosić przychody większe niż sprzedaż produktów rolnych. Taka sytuacja może wystąpić w niedługim czasie w Polsce Wschodniej.
EN
The EU Common Agricultural Policy creates great opportunities for the areas of Eastern Poland, mainly by means of promoting a change of its orientation towards the development of its multifunctionality. These processes must be accompanied by an increase of GDP stimulating an increase in consumption, because a wealthy society is always seeking safe, differentiated food and such food is produced by agriculture in the analyzed region. Such phenomenon may contribute to the development of small farms. Another trend of strategic development of agriculture in the region may rely on the prospects for situation in which the revenues from sales of public goods in form of a natural landscape and biodiversity values become comparable or exceed the revenues from sales of agricultural products. Such state of things in the region of Eastern Poland is possible in a short period of time.
The aim of the study is to analyze selected indicators of economic development and entrepreneurship in the regions of Eastern Polish border over the years 2004–2013. A preliminary analysis of the problem made it possible to place the main research hypothesis, which assumes that between the level of economic development of the region and the development of entrepreneurship, there is a close correlation. To a greater extent, higher level of development stimulates the development of entrepreneurship. Less developed regions cannot reduce barriers to entrepreneurship (e.g. infrastructure).
PL
Celem pracy jest analiza wybranych wskaźników rozwoju gospodarczego i przedsiębiorczości w regionach przygranicznych Polski Wschodniej na przestrzeni lat 2004 – 2013. Wstępna analiza problemu pozwoliła na postawienie głównej hipotezy badawczej, która zakłada, że pomiędzy poziomem rozwoju gospodarczego regionu i rozwojem przedsiębiorczości istnieje ścisła zależność. Wyższy poziom rozwoju w większym stopniu stymuluje rozwój przedsiębiorczości. Regiony słabiej rozwinięte nie mogą redukować barier rozwoju przedsiębiorczości (np.: infrastrukturalnych).
The aim of the study was to evaluate the spatial diversity in living standards in the districts, which are the eastern border of the European Union. The variables of demography, housing, social and economic infrastructure, as well as access to culture and tourism were into account. The study included 25 counties Polish of the four provinces (Warman-Masurian, Podlaskie, Lublin and Subcarpathian). To assess the spatial differentiation in standard of living the cluster analysis (Hellwig method) was used, (using data for 2005 and 2012). The study shows that the highest standard of living has become the participation of the inhabitants of Podkarpackie districts (Krosno, Jaroslaw, Sanok), and the lowest recorded in the counties Hajnówka, Hrubieszów and Sejny. It was also noticed that only minor changes were observed in the ranking list, and synthetic indicator of the standard of living was relatively low.
PL
Celem artykułu była ocena przestrzennego zróżnicowania poziomu życia w powiatach, będących wschodnią granicą Unii Europejskiej. Do analizy włączono zmienne z zakresu demografii, mieszkalnictwa, oraz infrastruktury społeczno-gospodarczej, w tym także z zakresu środowiska naturalnego i kultury. Badaniem objęto 25 powiatów województw Polskich wschodniej z czterech województw: warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, lubelskiego oraz podkarpackiego. Do oceny przestrzennego zróżnicowania poziomu życia wykorzystano metodę wzorcową Hellwiga, którą objęto 2005 i 2012 rok. Z przeprowadzonych badań wynika, że najwyższy poziom życia stał się udziałem mieszkańców powiatów województwa podkarpackiego (krośnieński, jarosławski, sanocki), zdecydowanie najniższy zaś odnotowano w powiatach hajnowskim, hrubieszowskim i sejneńskim. Zestawiając dwa uwzględnione lata stwierdzić ponadto należy, że zaobserwowano niewielkie zaledwie zmiany w liście rankingowej, a syntetyczny wskaźnik poziomu życia był relatywnie niski. Wydaje się przy tym, że poprawa takiego stanu rzeczy będzie procesem złożonym i długotrwałym. Jednym ze stymulatorów może stać się rozwój infrastruktury.
Artykuł stanowi próbę uchwycenia różnic dynamiki i kierunków rozwoju powiatów Polski Wschodniej w stosunku do pozostałej części kraju. Przeanalizowano strukturę i wartość inwestycji realizowanych przy wsparciu funduszy UE w latach 2004–2006, co pozwoliło dostrzec występowanie określonych prawidłowości. Terytorialne rozproszenie inwestycji, brak koncentracji finansowej, czyli niska wartość i mniejsza skala realizowanych projektów, a także mniejsza łączna wartość wszystkich inwestycji współfinansowanych z funduszy unijnych mogą stanowić zagrożenie dla realizacji polityki zwiększenia spójności w regionie. Przeważają projekty utrwalające istniejącą już strukturę i kierunki rozwoju, więc nie dochodzi do zmiany jakościowej lokalnej i regionalnej polityki rozwoju Polski Wschodniej.
EN
The main purpose of this article is the analysis of differences in dynamics and directions of development policy between Eastern Poland and the rest of the country. The authors analyze the structure and value of investments supported by EU structural funds in the years 2004–2006. The results obtained allow to identify some regularities characteristic for this region, namely high territorial and capital dispersion of the investments and a lower general financial value of all EU-supported projects. The tendencies may have a negative impact on the expected results of the cohesion policy. There is no significant qualitative change in development policy in Easter Poland. Most of the investment projects entrench the existing socio-economic structures.
The study, based on publications and online CSO resources, attempts to analyze the current demographic structure, and selected labor market elements characteristic for a separate, closed area known as Polish and Eastern Europe. It is composed of five provinces, four of them: Lubelszczyzna, Podlasie, Subcarpathian and Świetokrzyskie administratively belonging to the Eastern Region and the fifth one - Warmia and Mazury, which is an administrative unit of the Northern Region. These regions constituting a third of the country’s area, and being home to the fifth part of the whole Polish population, are among the most marginalized areas of the country in terms of spatial, economic and social aspects. The analysis found that during the observation period, the Polish eastern provinces, both the availability of space and the structure of the population by age (inter alia resulting in the highest demographic dependency ratio in the country), as well as the employment structure (high share of employed in the agriculture, low share of those employed in services), or both unemployment rates, do not present an optimistic outlook. They all constitute a considerable threat to the state’s regional policy guidelines, all in favor of a trade-promotion polarization and diffusion model, favoring the so-called ‘locomotives of growth’, the richest provinces, which means further marginalization of the most vulnerable regions.
PL
Przedmiotem opracowania, opartego na publikacjach i zasobach internetowych GUS, jest analiza aktualnej struktury demograficznej i wybranych elementów rynku pracy charakteryzujących wyodrębniony, zwarty obszar określany mianem Polski Wschodniej. W jego skład wchodzi pięć województw, cztery: lubelskie, podlaskie, podkarpackie i świętokrzyskie należące administracyjnie do Regionu Wschodniego i piąte warmińsko-mazurskie, będące jednostką administracyjną Regionu Północnego. Wymienione województwa zajmujące trzecią część powierzchni kraju i zamieszkiwane przez piątą cześć ogółu ludności Polski, należą do najbardziej zmarginalizowanych pod względem przestrzennym, ekonomicznym i społecznym regionów naszego kraju. W wyniku przeprowadzonej analizy stwierdzono, iż w okresie objętym obserwacją, w województwach Polski Wschodniej, zarówno dostępność przestrzenna, jak i struktura ludności wg wieku (skutkująca m.in. najwyższymi w skali kraju wskaźnikiem obciążenia demograficznego) podobnie jak struktura zatrudnienia (wysoki udział pracujących w rolnictwie, niski w usługach rynkowych) czy wartości obu stóp bezrobocia nie stwarzają optymistycznej perspektywy rozwoju. Niebagatelne zagrożenie stanowią założenia polityki regionalnej państwa, lansujące model polaryzacyjno-dyfuzyjny, faworyzujący tzw. lokomotywy wzrostu, czyli województwa najbogatsze, co oznacza dalszą marginalizację województw najsłabszych.
According to the core-periphery model, large urban centers can make peripheries dependent on them, or consolidate their advantage over the peripheries through the mechanism of polarization. This article is an attempt to verify the theories of regional development covering the influence of central areas on the development of the neighboring areas, i.e. the core-periphery theories. The article presents a study of the dynamics of development of capital cities of Eastern Poland’s regions in order to answer the question: is the development of capitals of depressed regions correlated with the dynamics of regional development processes? The research has shown that regional capitals do not play the role of voivodeship development stimulators. Therefore it can be argued that in the case of regions with a low level of socioeconomic development, the phenomenon of resource leaching occurs to a greater extent than the stimulation of development by their capital cities.
PL
Zgodnie z modelem centrum–peryferie duże skupiska miejskie mogą uzależniać od siebie peryferie lub też utwierdzać swoją przewagę nad peryferiami poprzez mechanizm polaryzacji. Artykuł jest próbą weryfikacji teorii rozwoju regionalnego obejmujących wpływ ośrodków centralnych na rozwój obszarów sąsiednich, tj. teorii centrum–peryferii. W artykule opisano badanie dynamiki rozwoju stolic regionów Polski Wschodniej przeprowadzone w celu uzyskania odpowiedzi na pytanie: czy rozwój stolic regionów depresyjnych jest skorelowany z dynamiką procesów rozwoju regionalnego? Badania wykazały, że stolice regionów nie odgrywają roli stymulatorów rozwoju województw. Można zatem postawić tezę, że w przypadku regionów o niskim poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego w większym zakresie występuje zjawisko wymywania zasobów aniżeli stymulowania rozwoju przez ich stolice.
Celem artykułu jest określenie uwarunkowań migracji ludności w gminach wiejskich Polski Wschodniej przy wykorzystaniu analizy statystycznej. Materiał empiryczny badania stanowiły dane GUS za 2014 r. oraz IUNG-PIB w Puławach. Badaniem objęto pięć województw: lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie. Uzyskane wyniki pozwoliły stwierdzić, że napływowi ludności i poprawie sytuacji demograficznej w gminach wiejskich Polski Wschodniej sprzyjał przede wszystkim rozwój pozarolniczej działalności gospodarczej, co miało wpływ na powiększenie rynku pracy, a tym samym zbytu, jak również na lepszą sytuację finansową tych jednostek samorządu terytorialnego.
EN
The aim of the article is to define the conditions of population migration in rural gminas of Eastern Poland with the use of statistical analysis. The empirical material of the study was based on the CSO data for 2014 and A. Mantaj, A. Ostromęcki, D. Zając Czynniki kształtujące migracje ludności... 85 JUNG-PIB in Puławy. The research covered five voivodships: Lubelskie, Podkarpackie, Podlaskie, Świętokrzyskie and Warmińsko-Mazurskie. The obtained results allowed to confirm that both the inflow of population and the improved demographic situation in rural gminas of Eastern Poland was fostered by the development of non-agricultural economic activity, which had an impact on the increase of the labour and sales market, as well as on the better financial situation of local government units.
Tematyka artykułu związana jest z zagadnieniem konkurencyjności regionów, które w ostat-nim okresie stanowi jeden z bardziej istotnych obszarów badawczych w ramach nauk o ekonomii. Artykuł podzielony został na dwie części. W pierwszej zaprezentowano przegląd (ewidencję) definicji konkurencyjności regionów, w drugiej natomiast przedstawiono wyniki uzyskane z badań własnych nad konkurencyjnością województw Polski Wschodniej (podkarpackie, podlaskie, świę-tokrzyskie, warmińsko-mazurskie i lubelskie) na tle regionów Unii Europejskiej (poziom NUTS2). W przeprowadzonym badaniu zaproponowany został odmienny sposób pomiaru analizowanego zjawiska konkurencyjności województw Polski. Wstępnie wytypowano do badania zestaw cech, który następnie podzielony został na sześć komponentów. Dla poszczególnych komponentów wy-znaczone zostały syntetyczne wskaźniki (cząstkowe), które pomocne były przy obliczeniu całościo-wego wskaźnika konkurencyjności województw Polski. Badanie przeprowadzone zostało w sposób dynamiczny (dla każdego roku przyjętego okresu badawczego). Z uwagi na brak kompletnej i wiary-godnej bazy danych, jako okres badawczy przyjęto lata 2006–2009. Następnie zweryfikowana zosta-ła zgodność pozycji zajmowanych przez województwa Polski w skonstruowanych w badanym okre-sie rankingach. Do realizacji tego celu wykorzystano test Kendalla (współczynnik zgodności W Kendalla). Wszystkie obliczenia wykonane zostały w programach Statistica PL. i PQStat Software. Przy interpretacji wyników szczególna uwaga skupiona została na województwach Polski Wschod-niej z uwagi na założony cel opracowania. Badania prowadzone w tej części Polski mają szczególne znaczenie z uwagi na to, że jak powszechnie wiadomo charakteryzuje się ona niskim poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego oraz niską konkurencyjnością.
EN
The subject of the article is related to the issue of the competitiveness of the regions, which in recent years is one of the most important research areas within science of economics. The article is divided into two parts. The first provides an overview (records) of the definition of regional com-petitiveness, while the second part presents the results obtained from own studies on the competi-tiveness of Polish eastern provinces (podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie and lubelskie regions) against the regions of the European Union (NUTS 2 level). Our study proposed a different way of measuring the analysed phenomena of the competitiveness of Polish regions. First, the set of characteristics was pre-selected, which was then divided into six components. For each component there were determined synthetic (partial) indicators, which were helpful in calculating the overall competitiveness index for Polish provinces. The study was per-formed in a dynamic manner (for each year of approved research period). Due to the lack of a complete and reliable database, the years 2006–2009 were adopted as a period of research. Then the compliance of positions occupied by the Polish province in rankings constructed during this period was verified. To achieve this objective Kendall test (Kendall's coefficient of conformity) was used. All calculations were made in Statistica Pl and PQStat Software programs. When interpreting the results, particular attention was paid to the Polish eastern provinces due to the objective of the re-search. Research conducted in this part of Poland is of particular importance because, as it is well known, it is characterised by a low level of socio-economic development and low competitiveness
Tematyka artykułu związana jest z procesami migracji. Stają się one zjawiskami coraz bardziej powszechnymi, wpływającymi m.in. na zmiany w poziomie zaludnienia i rozmieszczeniu przestrzennym ludności. Szczególnego znaczenia zjawisko to nabiera na obszarach charakteryzujących się niskim poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego, do których zaliczany jest makroregion Polska Wschodnia (województwa: podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie, lubelskie i warmińsko-mazurskie), potocznie określany jako ściana wschodnia, czy Polska B. Jak powszechnie wiadomo, zaliczany jest on do regionów problemowych. Jednym z negatywnych zjawisk, szczególnie dotkliwych w tej części kraju, jest wysoki odsetek osób migrujących. Dodatkowo należy podkreślić, że zdecydowaną część migrujących tutaj stanowią ludzie młodzi. Mając na względzie powyższe uwagi, analiza procesu wydaje się być konieczna i uzasadniona. Przedstawione w artykule zagadnienia pozwoliły zobrazować sytuację w zakresie migracji międzywojewódzkich; pomiędzy województwami Polski. Tekst podzielono na dwie części. W pierwszej opisana została zastosowana metoda badawcza (siatka przepływów), w drugiej natomiast przedstawiono wyniki uzyskane z badań własnych. W związku z tym, że migracje są zjawiskiem złożonym, mającym charakter wieloaspektowy przedstawione w opracowaniu zagadnienia dotyczące procesów migracyjnych w Polsce Wschodniej nie wyczerpują omawianej problematyki. Zastosowane podejście badawcze umożliwiło pozyskać informacje o tendencjach oraz kierunkach przemieszczeń ludności na obszarze Polski w latach 2009–2014. Przeprowadzenie takich badań w ujęciu dynamicznym stworzyło możliwość identyfikacji, oceny i ilościowej analizy występujących prawidłowości. Otrzymane wyniki mogą być źródłem informacji o zmianach i tendencjach demograficzno- społecznych, jakie zaszły na obszarze Polski w badanym okresie.
EN
The subject of the article is connected with the phenomenon of migration. It is becoming more and more popular. It influences the changes regarding employment and spatial arrangement. This phenomenon takes a special meaning in the areas characterized by a low level of social and economic development. These areas include macro-region - Eastern Poland (provinces: Subcarpathia, Podlasie Province, Świętokrzyskie Province, Lublin Province and Warmia-Masuria Province). It is commonly named an eastern wall, or Poland B. As it is commonly known, this macro-region is a problematic one. One of the problems is the phenomenon of migration which is specially severe in this part of the country. What is worth emphasizing is the fact that the substantial part of migrating people are young people. Taking the above into consideration, the analysis of this phenomenon seems to be absolutely necessary and reasonable. The issues presented in the article allowed us to picture the situation regarding interprovincial migration; within the provinces of Poland. The text has been divided into two parts. In the first one, the research method applied has been described (flow net). In the second part, the results of the research have been presented. Considering the fact that migration is a complex phenomenon which is characterized by numerous aspects, the issues presented in the article concerning migration processes in Eastern Poland, do not exhaust the matter entirely. The applied research approach allowed us to work out the answer to the question: What were the tendencies and directions of people’s relocation in the area of Poland between 2009–2014. Conducting this research in the dynamic frame created the opportunity of identification, assessment and analysis of the existing regularities. The results can serve as the source of information about demographic and social changes and tendencies which took place in the area of Poland in the period concerned.
Zagadnienie innowacyjności regionów ma duże znaczenie dla ich konkurencyjności. W artykule przedstawiono wyniki uzyskane z badań własnych nad innowacyjnością województw Polski. Zaproponowany został w nim odmienny sposób pomiaru analizowanego zjawiska. Prowadząc badania autorka postawiła hipotezę, że powszechnie stosowane metody w badaniach nad innowacyjnością regionów nie dają możliwości monitorowania zmian tego zjawiska w czasie, uka zując jedynie statyczny jej wymiar. Biorąc pod uwagę fakt, że jest ona zjawiskiem podlegającym dynamicznym zmianom w czasie, ich przeprowadzenie w odmienny sposób wydaje się być bardzo ważne. Celem artykułu było zbadanie stopnia zróżnicowania potencjału innowacyjnego województw Polski Wschodniej w strukturze regionalnej kraju. Kategoria innowacyjności określona została za pomocą pięćdziesięciu trzech wskaźników dobranych za pomocą kryterium zgody powszechnej. Wytypowane do badania zmienne podzielone zostały na siedem kategorii, którym nadano następujące nazwy: działalność B+R, ochrona własności przemysłowej, działalność innowacyjna, zatrudnienie w działalności badawczo-rozwojowej, potencjał ludnościowy, rachunki narodowe oraz nowoczesność gospodarki produkcyjnej. W ramach poszczególnych komponentów zgrupowane zostały wskaźniki, które w istotny sposób opisywały dany kompo-nent. W badaniu wykorzystano metodę analizy czynnikowej i składowych głównych. Zasadność ich zastosowania zweryfikowana została za pomocą testu sferyczności Bartletta. Zadanie to przeprowadzone zostało w ujęciu dynamicznym, dla okresu badawczego 2007–2011. Tam gdzie otrzymano pozytywny efekt, w kolejnym kroku dokonano wyróżnienia ładunków czynnikowych wraz ze zmiennymi wchodzącymi w ich skład. Następnie dla każdej kombinacji dwóch czynników wchodzących w skład każdego komponentu sporządzono dwuwymiarowe diagramy cech w przestrzeni czynników, w oparciu o które dokonano klasyfikacji województw w grupy. Dzięki temu możliwe było także wyodrębnienie grup województw podobnych do siebie pod względem wybranych komponentów.
EN
The issue of regional innovation is important to their competitiveness. The article presents the results of own research on innovation of Polish provinces. It has been proposed a different method for measuring of analized phenomena. In researching, the author hypothesized that the commonly used methods of research on regional innovation are not capable of monitoring changes in this phenomenon over time, showing only its static dimension. Considering the fact that it is a phenomenon subject to dynamic changes over time, conducting them in different ways seems to be very important. The purpose of the article was to examine the degree of differentiation of innovation potential of Polish Eastern provinces in the regional structure of the country. The category of innovation was determined by fifty-three indicators selected by the criterion of universal consent. Selected for the study variables were divided into seven categories, which have been given the following names: R & D activities, protection of industrial property, innovative activities, employment in research and development, population potential, national accounts and modern manufacturing economy. Within individual components there have been grouped indicators that significantly describe relevant component. The study used the method of factor analysis and principal components. The legitimacy of their application was verified using Bartlett's test of sphericity. This task was carried out in a dynamic approach, for the research period 2007–2011. Where a positive effect was obtained in the next step there were made distinctions of factor loads along with the variables within their composition. Then, for each combination of two factors included in each of the component, two-dimensional diagrams of features were drawn in the space of factors on the basis of which the regions were classified into groups. Thanks to this it was also possible to isolate groups of provinces similar to each other in terms of the selected components.
Migracje stają się zjawiskiem coraz bardziej powszechnym, wpływającym m.in. na zmiany w poziomie zaludnienia i rozmieszczeniu przestrzennym. Szczególnego znaczenia zjawisko to nabiera na obszarach charakteryzujących się niskim poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego, do których zaliczany jest makroregion Polska Wschodnia (województwa: podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie, lubelskie i warmińsko-mazurskie), potocznie określany jako ściana wschodnia czy Polska B. Zaliczany jest on do regionów problemowych. Jednym z nich jest zjawisko migracji, szczególnie dotkliwe w tej części kraju. Dodatkowo należy podkreślić, że zdecydowaną część migrujących tutaj stanowią ludzie młodzi. W związku z powyższym analiza tego zjawiska wydaje się konieczna i uzasadniona. W artykule przedstawiono kierunki ruchu wędrówkowego ludności w województwach Polski oraz wykazano zależności występujące w 2011 r. Szczególna uwaga, ze względu na założony cel, poświęcona została województwom Polski Wschodniej. Otrzymane wyniki mogą być źródłem informacji o tendencjach demograficzno-społecznych, jakie miały miejsce na obszarze Polski w 2011 r.
EN
Migrations are becoming an increasingly common phenomenon, affecting, among others, changes in the level of population and spatial distribution of the population. It is of particular importance in areas of low socio-economic development, including macro-region of Eastern Poland. Commonly referred to as the eastern wall or Poland B. It is considered as the problem area, one of such problems is considered the phenomenon of migration, particularly acute in this part of Poland. In addition, the vast majority of migrant workers in this part of Poland are young people. However, the problem of depopulation affects all age groups. With this in mind the analysis of this phenomenon appears to be necessary and justified. The purpose of this article is to demonstrate the accuracy of the migration movement of the population in Polish provinces and an indication of existing relationships. Particular attention was devoted to the Polish eastern provinces, due to the research interests of the author of the study. The conducted study used a research tool which is net of flows, by which it was possible to indicate the frequency of intensity of migration traffic of the population between individual Polish provinces. 2011 was adopted as a research period. The obtained results can serve as a source of information about the changes and socio-demographic trends that are taking place in the area of Poland.
The paper presents characteristics of the economic potential of territorial units at LAU-2 level. The analysis included 170 rural communes in Lubelskie Voivodship. Based on eight variables, Hellwig’s taxonomic meter enabled grouping the communes according to their level of economic development. 29 of them were distinguished as relatively highly developed, whereas 22 communes represented a low level of development. Units with high level of development were distributed mainly in following districts: Bialski, Lubelski, Lukowski and Leczynski. The weakest communes were focused in Janowski, Zamojski and Lubelski districts. It may be noted that the geographical location of rural communes in lubelski district has a significant influence on their differentiation and development. The communes surrounding the capital of the province – Lublin – represented the group of high development level, while communes located peripherally were qualified to the weakest group.
PL
W opracowaniu przedstawiono charakterystykę potencjału gospodarczego jednostek terytorialnych na poziomie LAU-2. Analizą objęto 170 gmin wiejskich województwa lubelskiego. Oparty na ośmiu zmiennych miernik taksonomiczny Hellwiga umożliwił pogrupowanie gmin według poziomu rozwoju gospodarczego. Wyodrębniono 29 gmin jako relatywnie wysoko rozwiniętych oraz 22 gminy o niskim poziomie rozwoju. Jednostki o wysokim poziomie rozwoju były rozmieszczone przede wszystkim w powiatach: bialskim, lubelskim, łukowskim i łęczyńskim. Najsłabsze gminy natomiast koncentrowały się w powiatach: janowskim, zamojskim oraz lubelskim. Można zauważyć, że położenie geograficzne gmin wiejskich w powiecie lubelskim ma istotny wpływ na ich zróżnicowanie rozwojowe. Wysoki poziom rozwoju reprezentowały gminy okalające stolicę województwa – Lublin, natomiast gminy położone peryferyjnie – zostały zakwalifikowane do grupy najsłabszych.
W artykule przedstawiono analizę sytuacji rynku pracy młodych ludzi w Polsce Wschodniej. Jest to region szczególnej uwagi polityki regionalnej, wymagający podejmowania specjalnych działań, które umożliwią nadrobienie dystansu rozwojowego. Celem tego badania była ocena sytuacji ludzi aktywnych zawodowo do 30. roku życia oraz ich szans na zatrudnienie w zamieszkiwanym województwie. W pierwszej kolejności opisano sytuację na rynku pracy w Polsce oraz czynniki wpływające na kształtowanie się obecnego stanu gospodarki. Kolejno autorzy podkreślają, że w celu zniwelowania problemu bezrobocia wymagana jest współpraca wszystkich uczestników rynku pracy. W następnej części artykułu omówiono zasady działania rynku pracy, jego klasyfikacje oraz wpływ przedsiębiorczości na kształtowanie się sytuacji bezrobotnych. Uzasadniono również objęcie badaniem sytuacji na rynku pracy danej grupy, która wymaga specjalnego traktowania ze względu na konieczność udrożnienia jej udziału w życiu społeczno-gospodarczym. Następnie opisano stan gospodarki Polski Wschodniej oraz metody badawcze wykorzystywane do analizy. Przedstawiono również mierniki oceny rynku pracy użyte do badania oraz uzasadniono ich wybór. Na podstawie analizy wysnuto kilka podstawowych wniosków, które dotyczą:1. sytuacji na rynku pracy ludzi do 30. roku życia w Polsce Wschodniej,2. identyfikacji województwa Polski Wschodniej o najlepszej sytuacji z perspektywy osób młodych,3. skuteczności przeszłych i obecnych strategii regionalnych,4. wpływu salda migracji na poziom bezrobocia osób młodych w badanych województwach.
EN
This article presents an analysis of the situation on the labour market of young people in Eastern Poland, which is a region requiring the particular attention of regional policy, and specific actions that will allow making up developmental delays. The aim of this study is to assess the situation of young people and their employability in this region. Firstly, it describes the situation on the labour market in Poland and the factors influencing the formation of the current state of the economy. Successively, the authors emphasise that, in order to overcome the problem of unemployment, it is necessary to have the cooperation of all the participants in the labour market. The next section of the paper describes the principles on which the labour market operates, provides the breakdown of the market chosen by the authors, and the impact of entrepreneurship on the development of the situation of unemployed persons. Also justified for coverage by the study is the situation on the labour market of young people, who require special treatment due to necessity of paving their start in socio-economic life. Next, the state of the Polish economy in Eastern Europe has been described, as well as the research methods used in the analysis. The indicators selected for testing by the authors have been presented, and their selection justified. Based on the analysis, several basic conclusions have been drawn, which concern: (1) the situation on the labour market of people under 30 in Eastern Poland, (2) the identification of the best region from the point of view of the situation of young people on the labour market, (3) the effectiveness of past and present regional strategies, and finally (4) the influence of migration on the level of unemployed young people in the analysed voivodeships.
Celem niniejszej pracy jest analiza przestrzennego zróżnicowania poziomu przedsiębiorczości oraz poziomu życia ludności na obszarach wiejskich Polski Wschodniej. Ponadto podjęto próbę określenia zależności między poziomem życia ludności wiejskiej a przedsiębiorczością. Badaniem objęto wszystkie gminy wiejskie oraz część wiejską w gminach miejsko-wiejskich z obszarów pięciu województw, tj. świętokrzyskiego, podkarpackiego, lubelskiego, podlaskiego i warmińsko-mazurskiego. W sumie analizie poddano 639 gmin. Poziom życia wyrażono syntetycznym wskaźnikiem Perkala, natomiast do przedstawienia poziomu przedsiębiorczości wykorzystano wskaźnik przedsiębiorczości. Przeprowadzona analiza wykazała, że zarówno obecny poziom przedsiębiorczości, jak i poziom życia na obszarach wiejskich Polski Wschodniej są wypadkową oddziaływania wielu czynników i wykazują duże przestrzenne zróżnicowanie, co wynika z ogólnego rozwoju społeczno-ekonomicznego tych obszarów. Ponadto przeprowadzone badania wykazały, że wysokim poziomem życia ludności oraz wysokim poziomem przedsiębiorczości charakteryzują się jednostki przestrzenne zlokalizowane w sąsiedztwie największych ośrodków miejskich, położone wzdłuż głównych szlaków komunikacyjnych oraz te o dobrze rozwiniętych funkcjach turystycznych.
EN
The aim of this study is the analysis of the spatial diversification of the level of entrepreneurship and the standard of living in rural areas in Eastern Poland. Moreover, the author attempts to determine the relationships between the standard of living and entrepreneurships. Research included all the rural communes [Translator's note: communes — Polish gmina — the principal unit of territorial and administrative division in Poland] and the rural parts of urban-rural communes located in the area of five voivodeships, namely Swietokrzyskie, Podkarpackie, Lubelskie, Podlaskie and Warminsko-Mazurskie Voivodeships, i.e. 639 communes. The standard of living has been expressed by Perkal's index, whereas an entrepreneurship indicator was employed to present the level of entrepreneurship. The analysis conducted revealed that the present level of entrepreneurship and living conditions in the rural areas of Eastern Poland are a result of the influence of many factors and show high spatial diversity, which results from the general social and economic development of these areas. Moreover, the research conducted showed that high living standards and high levels of entrepreneurship characterise spatial units located in the neighbourhood of the largest urban centres, along main routes, and those with well-developed tourist functions.
Wciąż zmieniające się warunki funkcjonowania systemów gospodarczych zwiększają presję na skuteczne zarządzanie procesem ich rozwoju. Dotyczy to zarówno poziomu operacyjnego, jak i strategicznego. Nie można zapominać, że podstawą każdego podejmowania decyzji jest dostęp do odpowiednio przygotowanej informacji zarządczej, pozwalającej na prawidłowe wyznaczenie celów oraz ocenę stopnia ich realizacji. Celem artykułu jest przedstawienie modelowego opisu przedsiębiorczości, jako jednego z wymiarów analizy strategicznej, odnoszącego się do potencjału systemu gospodarczego. W tekście opisano konstrukcję modelu oraz zależności między jego poszczególnymi elementami. Przedstawiono także przykład analizy przedsiębiorczości, porównując regiony Polski Wschodniej. Postawiono tutaj następujące pytanie badawcze: Który region Polski Wschodniej charakteryzuje się najwyższym potencjałem przedsiębiorczym?. Wskazany wyżej wymiar opisano w artykule z perspektywy bardziej złożonego układu elementów potencjału rozwojowego, obejmujących potencjał gospodarki, społeczeństwa i środowiska. Zaproponowano sposób pomiaru poziomu przedsiębiorczości za pomocą wybranych mierników opartych na statystyce GUS. Użyto ich do oceny porównawczej, a więc z wykorzystaniem idei benchmarkingu. Dzięki temu możliwe jest określenie, na ile dany wymiar stanowi mocną bądź słabą stronę wskazanego systemu. Analizę przeprowadzono na przykładzie województw należących do tzw. Polski Wschodniej. Obszar ten charakteryzuje się peryferyjnością terytorialną oraz rozwojową. Dzięki temu stanowi ciekawy przykład do analiz procesów rozwojowych. Sytuację województw przedstawiono na tle pozostałych regionów w kraju. Szczególną uwagę zwrócono jednak na ich sytuację w kontekście potencjału województw: mazowieckiego, małopolskiego i pomorskiego. Są to regiony, w których funkcjonują dość prężne układy metropolitalne, znacząco oddziałujące na mobilne elementy potencjału Polski Wschodniej, w szczególności na kapitał ludzki oraz inwestycyjny.
EN
Changing conditions of the operation of economic systems increase the pressure on the effective management of their developmental process. This applies to both the strategic and operational management level. The basis for decision-making is access to appropriately prepared management information, allowing for the correct determination of objectives and the assessment of the degree of their implementation. The aim of the article is to present a model description of entrepreneurship as one of the dimensions of strategic analysis relating to the potential of the economic system. It also explains the structure of the model and interdependencies between the individual elements thereof. Presented additionally is an example of the analysis of entrepreneurship comparing the regions of Eastern Poland. The measurement indicated above is described in the article from the perspective of the more complex elements of development potential, covering the potential of the economy, society and the environment. A method has been proposed for measuring enterprise level using selected measures based on statistics from the Central Statistical Office. These were used in the comparative analysis, thus employing the idea of benchmarking. This makes it possible to determine how the given dimension is a strong or weak side of the system The analysis was carried out using the example of the voivodeships belonging to so-called Eastern Poland. This area is characterised by territorial and developmental suburbanness. Owing to this, it constitutes an interesting example for the analysis of developmental processes. The situation of the voivodships has been presented against the background of the other regions in the country. Particular attention, however, has been paid to their situation in the context of the potential of the Mazovian, Malopolskie and Pomorskie voivodeships. These are regions in which relatively vibrant Metropolitan systems operate, significantly affecting the mobile elements of the potential of Eastern Poland, in particular, human and investment capital.
Peryferyjny charakter to jedna z najważniejszych cech Polski Wschodniej, a sam region często identyfikuje się poprzez rozmaite negatywne zjawiska na płaszczyźnie społeczno--ekonomicznej. Duży wpływ na tę sytuację mają procesy ludnościowe, w tym problem wyludniania się, który dotyczy znacznej części obszarów wiejskich makroregionu. Celem niniejszej pracy jest analiza wpływu zmian demograficznych zachodzących na wiejskich obszarach przygranicznych Polski Wschodniej w latach 2002–2015 na wybrane obszary życia społeczno-ekonomicznego, a także próba określenia skali zmian i ich konsekwencji w ujęciu przestrzennym w sferze edukacji, przedsiębiorczości, budownictwa i mieszkalnictwa oraz finansów publicznych.
EN
One of the most important features of Eastern Poland is its peripheral character. This region is often associated with various negative socio-economic phenomena. Population processes, including the problem of depopulation, affect a large part of rural areas of the macroregion. The main aim of this paper is to analyze the impact of the demographic changes occurring in rural areas of Eastern Poland in 2002–2015 on selected areas of socio-economic life, as well as to attempt to determine the scale of the changes and their spatial consequences in the field of education, entrepreneurship, construction, housing, and public finances.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.