Search results

1

RELIGIOUS FREEDOM LEGAL REGULATION

100%

Szymanek J.

Studia Prawnicze

|

2006

|

issue 2(168)

5-30

EN

The article deals with religious freedom (freedom of conscience and belief) which is currently recognized as a fundamental and most important human liberty. This freedom is closely linked, on the one hand, to the individual's right to privacy and, on the other, to the religious neutrality of the state. A short time ago religious freedom or freedom of conscience and belief was defined by the use of many different words and phrases. Now it is undeniably considered as a guarantee of lack of interest on the part of the state for views, opinions, attitudes and judgment of its citizens or people in general. As a result, in domestic regulations and particularly in international norms, freedom of religion is meant to be interpreted in a very broad sense including the right of free choice of religion, the right to have and express different opinions including religious, non-religious as well as anti-religious views. Hence, freedom of religion means a guarantee for individual to make free evaluations and choice of religion and any other opinions. Freedom of religion have two diferent and important dimensions. First, the individual dimension, which guarantees every human the freedom of conscience and belief, and the second - the collective dimension, which guarantees every church and other religious organisations a freedom that means equality, autonomy and independence. Therefore the 'neutral' state is the best guarantee for the human liberty and rights. For obvious reasons, a democratic and pluralistic political regime is the starting point of freedom of religion and of the neutral state. Therefore the freedom of religion (freedom of beliefs or freedom of philosophy of life or finally freedom of conscience and belief) is a real background of the growing cultural and religious plurality in the modern society.

2

NEGATIVE RELIGIOUS FREEDOM AND SECULAR THOUGHT IN THE LIGHT OF THE CASE OF LAUISI V. ITALY (Negatywna wolnosc religijna i przekonania sekularystyczne w swietle sprawy Lautsi przeciwko Wlochom)

80%

Piechowiak M.

Przegląd Sejmowy

|

2011

|

issue 5(106)

37-68

EN

The article provides an analysis of the European Court of Human Rights judgments in the case of (http://www.echr.coe.int/echr/resources/hudoc/lautsi_and_others_v__italy.pdf) Lautsi v. Italy (application no. 30814/06), also known as the Italian crucifix case. The applicant claimed that displaying crucifixes in the Italian State-school classrooms attended by her children was contrary to the principle of secularism, by which she wished to bring up her children, and therefore infringed her right to ensure their education and teaching in conformity with her religious and philosophical convictions, and also breached her freedom of conviction and religion, as protected by Article 9 of the Convention. In its judgment of November 3, 2009, the seven-judge Chamber declared that there had been a violation of Article 2 (right to education) of Protocol No. 1 of the European Convention on Human Rights taken together with Article 9 (freedom of thought, conscience, and religion) of the Convention. The judgment was given unanimously and none of the judges appended a separate opinion. The Italian Government asked for the case to be referred to the Grand Chamber by virtue of Article 43 of the Convention. In the judgment of the Grand Chamber, delivered on March 18, 2011, the Court held, by fifteen votes to two (and with separate opinions of six judges), that there had been no violation of Protocol No. 1 and no violation of the Convention itself. The analysis in the article is focused on selected principal factors determining the Court's decision. It shows that the proposal for the Court to recognize secular convictions as those protected by Article 2 of Protocol No. 1 or Article 9 of the Convention has no sufficient basis in the Convention itself and in earlier Court's case-law and, even, may be considered as promotion of religious intolerance, threatening the freedom to publicly manifest a religion or belief, as guaranteed by Article 9 of the Convention.

3

Wolność sumienia i religii nieletnich przestępców w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich

51%

Nikołajew J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2012

|

vol. 15

157-184

EN

The subject of the analysis is freedom of conscience and religion of juvenile delinquents. At first the author discusses juvenile delinquents and places where they undergo punishment. He names types of youth detention centres listing rights provided to the youth in each of them. Further on he analyses freedom of conscience and religion in general and defines freedom of religion, freedom of conscience, freedom of belief. Next the subject of the article are special rights of juveniles that are the consequence of legislative and executive regulations describing such issues as follows: the right of juveniles to practice their faith and participate in religious services, to listen to religious ceremonies to possess religious objects used in worship, to participate in religious classes in charity and social activity of religious communities and to individual meetings with a priest or any other clergyman. Further on the author discusses the limitations of freedom of conscience and religion of juvenile delinquents. Those connected with the isolating character of the prison, together with the rule of tolerance and the rule of non-interruption of the order in prison. The next part of the article is dedicated to the institution of the prison chaplain in reference to the regulations of canon law, employment conditions and range of responsibilities. The author also compares the religious privileges of adult imprisoned to juvenile offenders and points to an almost identical legal status of the two groups. The article is summed up by legislative demands such as providing new regulations for the issues of freedom of conscience and religion in a way that would be adapted to the needs of juvenile offenders and were not a mere copy of rights of adolescent criminals. The regulations should be specific rather than general in character they should also eliminate illegal religious practices in a broad sense. The next point is to mitigate the law restricting freedom of conscience and religion in respect to the rule of tolerance and the need not to interrupt order in prison moreover it is suggested to extenuate much too complicated general rules connected with the need to obey the rights of juvenile offenders and the need of correct functioning of secure detention and secure confinement centres for juveniles. Modifying the regulation enabling listening to religious ceremonies only would be reasonable. There should also be a change in the range of religious privileges of young offenders from taxative to exemplified one. Employment conditions of institutional prison chaplains need changing as well.

PL

Przedmiotem analizy jest wolność sumienia i religii nieletnich przestępców. Najpierw autor zajmuje się problematyką nieletnich i miejsc wykonywania wobec nich środków o charakterze karnym. Wymienia rodzaje i typy zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich, omawiając kolejno uprawnienia osób tam umieszczonych. Dalej analizowane są zagadnienia wolności sumienia i religii w ogólności i definicja wolności religii, wolności sumienia i wolności wyznania. Następnie przedmiotem artykułu są szczególne uprawnienia nieletnich wynikające ze stosownych przepisów ustawowych i wykonawczych. Kolejno omawiane są takie kwestie jak: prawo nieletnich do wykonywania praktyk religijnych i korzystania z posług, do bezpośredniego uczestnictwa w nabożeństwach, do słuchania transmitowanych nabożeństw, do posiadania służących do praktyk religijnych przedmiotów, do uczestniczenia w nauczaniu i lekcjach religii, do uczestniczenia w działalności charytatywnej i społecznej związku wyznaniowego i spotkań indywidualnych z duchownym. Dalej autor omawia ograniczenia wolności sumienia i religii nieletnich przestępców. Te związane są z izolacyjnym charakterem wykonywania środków karnych z zasadą tolerancji i reguły niezakłócania porządku w zakładzie. Następna część artykułu poświęcona jest instytucji kapelana zakładu poprawczego (odniesienie do przepisów zwłaszcza prawa kanonicznego, kwestie etatowe i zakres czynności). Ponadto autor porównuje uprawnienia religijne skazanych i nieletnich przestępców i zwraca uwagę na niemal identyczne prawa. Artykuł kończą postulaty legislacyjne związane z opracowaniem nowych przepisów dotyczących kwestii wolności sumienia i religii nieletnich w taki sposób, aby nie były one jedynie powieleniem uprawnień osób przebywających w środowisku więziennym, a uwzględniały kwestie odrębnego traktowania nieletnich. Ponadto postuluje się także, aby nowe przepisy miały charakter rozstrzygnięć szczegółowych, a nie ogólnych. Należy także wyeliminować takie rozwiązania, jak chociażby pozaprawne kategorie form życia religijnego w sytuacji wykorzystania znanej i wystarczająco opisanej w literaturze instytucji praktyk i posług religijnych rozumianych szeroko. Kolejny postulat dotyczy złagodzenia klauzuli ograniczenia wolności sumienia i religii ze względu na zasady tolerancji i potrzebę niezakłócania porządku w zakładzie. Ponadto proponuje się złagodzenie zbytnio rozbudowanych klauzul generalnych związanych z potrzebą przestrzegania praw nieletnich i prawidłowości w funkcjonowaniu zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich. Zasadnym byłoby także zmodyfikowanie przepisu umożliwiającego nieletnim jedynie słuchania nabożeństw i zastąpienia tego uprawnienia „odbiorem”. Należy również zmienić charakter całego katalogu uprawnień religijnych przysługujących nieletnim z taksatywnego na egzemplaryczny. Zmiany wymaga też sytuacja etatowa kapelanów zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich.

4

Powstanie Polskiego Związku Katolicko-Społecznego

41%

Steczkowski P.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

161-185

PL

Idea katolicyzmu społecznego w sposób dynamiczny rozwijała się w Polsce przed drugą wojną światową. W okresie powojennym komunistyczne władze PRL dążyły do całkowitego usunięcia z życia politycznego i państwowego wszelkich przeciwników ideologicznych, w tym katolików. Jednak pod koniec lat sześćdziesiątych XX wieku katolicyzm społeczny począł się odradzać, także w legalnych formach organizacyjnych. Było to możliwe dzięki zawieraniu pewnych kompromisów z władzami, oraz wsparciu ze strony Prymasa Wyszyńskiego. Powstanie i zarejestrowanie w 1981 r. Polskiego Związku Katolicko-Społecznego było zwieńczeniem wysiłków podejmowanych przez działaczy katolickich mających aspiracje polityczne i społeczne w warunkach niedemokratycznego państwa. Zrealizowanie tego celu wymagało dużej zręczności politycznej oraz zdolności organizacyjnych i prawnych. Uświadamia to opisany w artykule przebieg prac nad statutem nowej organizacji oraz podejmowanych przez prezesa Zabłockiego działań o charakterze politycznym. Okoliczności w jakich doszło ostatecznie do rejestracji PZKS-u potwierdzają w pełni tezę, iż prawo w okresie PRL było jedynie narzędziem politycznym. Natomiast te przepisy prawa, które gwarantować miały prawa i wolności obywatelskie, w tym m.in. prawo do zrzeszania się, nie posiadały żadnego znaczenia, jeżeli zabrakło politycznej woli ze strony rządzącej partii.

EN

The idea of social Catholicism was burgeoning in pre-war Poland. After World War 2, the communist authorities of the People's Republic of Poland sought to eradicate any ideological opposition - including Catholics - from political and social life. Still, in the late 1960s, social Catholicism was revived also as legitimate organizations. This was possible after reaching a compromise with the authorities and owing to Primate Wyszynski's support. The establishment and registration in 1981 of the Polish Catholic and Social Association was the crowning achievement of the Catholic activists of the time, displaying political and social aspirations in the realities of a non-democratic state. This attainment required great political skills and legal and organizational capacity. This is shown in greater detail in the article which reveals the effort and work on the organization statute and political action taken by the first president of the association, Janusz Zablocki. The described circumstances of the registration fully reinforce the argument that law in communist Poland was no more but a political tool. The laws that had been designed to guarantee civil rights and liberties, including the right to association, had little or no material value if the political will of the ruling party was lacking.

5

Prawo do sprzeciwu sumienia w ramach legalnej opieki medycznej. Rezolucja nr 1763 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z dnia 7 października 2010 roku

41%

Pawlikowski J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

313-338

PL

Celem opracowania jest przedstawienie okoliczności powstania rezolucji nr 1763 zatytułowanej Prawo do sprzeciwu sumienia w ramach legalnej opieki medycznej przyjętej przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy w dniu 7 października 2010 roku. Projekt rezolucji opracowany został przez posłów z ugrupowań socjalistycznych i lewicowych, a jego celem było ograniczenie prawa do sprzeciwu sumienia przez pracowników służby zdrowia i zwiększenie dostępności pacjentów do zalegalizowanych, ale kontrowersyjnych moralnie świadczeń medycznych, przede wszystkim aborcji. Prace nad dokumentem rozpoczęły się w dniu 14 października 2008 roku złożeniem przez grupę posłów wniosku zawierającego projekt rezolucji. Projekt został następnie oddany pod obrady Komisji ds. Społecznych, Zdrowia i Rodziny oraz Komisji ds. Równości Kobiet i Mężczyzn. Przyjęcie dokumentu poprzedzone zostało burzliwą debatą wokół charakteru prawa do sprzeciwu sumienia oraz jego zakresu przedmiotowego i podmiotowego w odniesieniu do systemu opieki medycznej i prawa do ochrony zdrowia. W wyniku przyjętych poprawek ostateczny tekst dokumentu odbiegał istotnie od jego pierwotnej wersji. Zdecydowanie podkreślono w nim fundamentalny charakter prawa do wolności sumienia, w tym prawa do sprzeciwu sumienia, ale również odpowiedzialność państwa za zapewnienie pacjentom dostępu do legalnych świadczeń medycznych. Na końcu opracowania przedstawione zostało polskie tłumaczenie rezolucji nr 1763.

EN

This paper elaborates on the origin of Resolution 1763 The right to conscientious objection in lawful medical care, adopted by the Parliamentary Assembly of the Council of Europe on 7 October 2010. The draft resolution was prepared by the socialist and leftist MPs and aimed to curtail the right to conscientious objection by medical personnel and to increase the availability of legal, yet morally controversial, medical services, especially abortion. The work on the document began on 14 October 2008 when a group of MPs put forward a motion containing the draft resolution. The draft was later submitted to deliberations of the Committee on Social, Health and Family Affairs and the Committee for Equality between Women and Men. Adoption of the document was preceded by a stormy debate on the nature of the right to conscientious objection and its subjective and objective scope as regards the medical care system and the right to health protection. The adopted amendments significantly altered the original text. The final draft laid a strong emphasis on the fundamental nature of the right to freedom of conscience, including the right to conscientious objection, but also stressed the responsibility of the state for providing patients with access to lawful medical services. The Polish translation of Resolution 1763 has been attached at the end of the paper.

6

Finansowanie celów kultu religijnego realizowanego przez kościoły i inne związki wyznaniowe

41%

Pieron B.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

141-159

PL

Jednym z głównych zadań wykonywanych przez kościoły i inne związki wyznaniowe jest sprawowanie kultu religijnego. Do jego realizacji niezbędne są środki materialne, które podmioty wyznaniowe zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa polskiego mogą zdobywać w różny sposób. Celem artykułu jest ukazanie możliwości pozyskiwania środków materialnych wydatkowanych na cele kultu religijnego. Punktem wyjścia jest wyjaśnienie występującego w przepisach prawa pojęcia: „cele kultu religijnego” oraz dokonanie klasyfikacji środków wydatkowanych na te cele. Wśród sposobów pozyskiwania środków materialnych wskazać należy przede wszystkim dochody z przyjmowanych ofiar i darowizn, dochody z prowadzonej działalności gospodarczej, a także dotacje z budżetu państwa przeznaczone na ochronę i konserwację zabytków, które mogą stanowić pośredni sposób finansowania kultu religijnego. Obowiązujące rozwiązania, gwarantujące grupom religijnym pozyskiwanie środków na cele kultu religijnego, służą zaspokajaniu potrzeb religijnych swych wyznawców, choć z pewnością nie stanowią w tym zakresie przykładu idealnych rozwiązań.

EN

One of the main pursuits of churches and other religious associations is to conduct religious worship. This aim needs financial and material resources that religious entities may acquire in various ways in accordance with the provisions of Polish law. The article discusses the options of obtaining material resources expended for the purposes of religious worship. The starting point for the discussion is the explanation of the legal concept of 'purposes of religious worship' and categorization of funds earmarked for these purposes. Among the methods of securing financial resources there are: the income from offerings and donations, the income from conducted business activity, and state subsidies for environmental protection and conservation of historical monuments, which may be used as a means of indirect funding of religious worship. The existing legal solutions that guarantee religious groups a fund-raising capacity for the purposes of religious worship help satisfy the worshippers' religious needs, though certainly may not be considered perfect.

7

Ochrona danych osobowych w działalności Kościoła katolickiego w Polsce

41%

Czelny M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

241-268

PL

Odpowiednia ochrona danych osobowych w działalności Kościoła katolickiego w Polsce rodzi wiele pytań i kontrowersji. Niniejszy artykuł odpowiada na pytania: kto jest administratorem danych osobowych w Kościele katolickim, jakie ma on obowiązki i jaką ma odpowiedzialność karną za niewłaściwą ochronę tychże danych. Pojęcie administratora danych osobowych w jednostkach organizacyjnych Kościoła katolickiego w Polsce ma swoje źródło w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. Administratorem danych osobowych jest podmiot decydujący o celach i środkach przetwarzania danych osobowych, a więc w tym przypadku Kościół katolicki, przy czym administrator danych osobowych może upoważnić inny podmiot do przetwarzania tych danych. Opracowanie uwzględnia obowiązki informacyjne, rejestrowe i zabezpieczające dane osobowe, którymi winien się kierować administrator danych osobowych. Ponadto, artykuł opisuje obowiązki wynikające bezpośrednio z Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r. i Instrukcji wydanej przez Konferencję Episkopatu Polski w dn. 23 września 2009 r. nt. Ochrony danych osobowych w działalności Kościoła katolickiego w Polsce.

EN

Adequate protection of personal data in the activity of the Roman Catholic Church in Poland raises many questions and arouses controversy. This article addresses the following questions: who is the administrator of personal data in the Catholic Church; what are his responsibilities; what is his liability for failing to protect such data. The idea of the personal data administrator in the organizational units of the Catholic Church in Poland goes back to the Act of 29 August 1997 on the Protection of Personal Data. The administrator of personal data is an entity, in this case the Catholic Church, that determines the purposes and means of processing personal data; such an administrator may also authorize another entity for such processing. The paper discusses the requirements as to the disclosure, registration and security of personal data, which should be met by the administrator. In addition, the author touches upon the relevant obligations arising directly from the 1983 Code of Canon Law and the Instruction of 23 September 2009 on the protection of personal data in the activity of the Roman Catholic Church in Poland issued by the Polish Episcopal Conference.

8

Realizacja tolerancji religijnej w XVII-wiecznym Marylandzie

41%

Michalik P.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

47-78

PL

Trudno nie zgodzić się z przyjętą przez większość badaczy tezą o funkcjonowaniu tolerancji religijnej w XVII-wiecznym Marylandzie, angielskiej kolonii złożonej w Ameryce w 1634 r. przez katolika Cecila Calverta, Lorda Baltimore. Wystarczy przypomnieć, iż przysięga gubernatora kolonii z 1648 r. była pierwszym amerykańskim aktem prawnym zawierającym słynną klauzulę swobodnej praktyki (free exercise of religion), a uchwalony w Marylandzie w 1649 r. An Act Concerning Religion pierwszą amerykańską ustawą gwarantującą przedmiotową swobodę wszystkim chrześcijanom. Badania zaprezentowane w niniejszym artykule pozwalają jednak postawić tezę, iż dla lordów Baltimore ostatecznym celem realizowanej w XVII-wiecznym Marylandzie tolerancji religijnej było wprowadzenie rozdziału kościoła od państwa w kolonii. Powyższe założenie pozwala na właściwe zrozumienie zarówno marylandzkich regulacji prawno-wyznaniowych jak i polityki tolerancji religijnej lordów Baltimore. Tytułem przykładu wskazać można na przeprowadzone przez władze Marylandu prześladowanie kwakrów, którzy z pobudek konfesyjnych odmawiali składania przysięgi wierności na rzecz Lorda Baltimore. Prześladowanie to pozostaje w sprzeczności z faktem, iż żaden z kwakrów, a nawet Żyd otwarcie przeczący boskości Chrystusa, nie zostali ukarani za bluźnierstwo przeciwko Trójcy Świętej, za który to czyn de iure groziła w XVII-wiecznym Marylandzie kara śmierci. Sprzeczność ta okaże się być jednak tylko pozorna, jeśli za podstawę powyższej polityki przyjmiemy realizację zasady rozdziału kościoła od państwa, gwarantującej świecki porządek w kolonii.

EN

For many historians it is certain that in the seventeenth century Maryland, an English colony founded in America in 1634 by a Catholic, Cecil Calvert, Lord Baltimore, there was religious toleration. It is difficult to disagree with this statement. The oath of the Governor of Maryland from 1648 was the first American legal document which used the famous free exercise clause. Furthermore, An Act Concerning Religion enacted in Maryland in 1649, was the first American legislative act which guaranteed the free exercise of religion to all Christians. However, as far as this paper is concerned, it was not religious toleration that Lords Baltimore finally wanted to achieve. Their real idea was the separation of the church and state. This is the most convincing explanation not only of the seventeenth century Maryland religious laws, but also of the politics of the Lords Baltimore in the field of religious toleration. For instance, the Maryland government persecuted Quakers, after on the base of their religion they refused to take an oath of fidelity to the Lord Baltimore. In contrast to that, not one Quaker or even Jew, who openly denied the divinity of Christ, was punished for blasphemy against the Holy Trinity, which was by the law a capital crime in the seventeenth century Maryland. The reason behind this confusing policy was the realization of the idea of the separation of church and state which guaranteed the secular order in the colony.

9

Przepisy wyznaniowe w Konstytucji RP (uwagi porządkujące)

41%

Szymanek J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

5-23

PL

Konstytucyjne przepisy wyznaniowe, które należy postrzegać jako swoisty podzbiór w obrębie szeroko ujmowanych praw i wolności człowieka, stanowią grupę tych przepisów które albo explicite, albo implicite regulują sytuację konfesyjną jednostki. Przepisy, które wprost określają położenie jednostki z uwagi na jej wyznanie i prezentowany światopogląd można przy tym określić mianem przepisów sensu stricto wyznaniowych. Obejmują one, z jednej strony, indywidualną wolność sumienia i wyznania, z drugiej zaś wolność kolektywną, odnoszoną do społeczności religijnych jakimi są kościoły i inne związki wyznaniowe. Ta wąska grupa przepisów wyznaniowych nie jest jednak jednolita. W jej ramach można bowiem odnaleźć przepisy generalnie odnoszące się do wolności sumienia i wyznania (art. 25, 53 Konstytucji) i przepisy, które podejmują kwestie szczegółowe (art. 48, art. 35 ust. 2 i art. 85). Obok grupy przepisów wyznaniowych sensu stricto można również wskazać inne przepisy, które pośrednio można skorelować z konfesyjną dziedziną życia jednostki. Tę grupę przepisów można nazwać przepisami sensu largo wyznaniowymi. Pośród nich najważniejszym jest przepis gwarantujący generalne prawo decydowania o swoim życiu osobistym (art. 47 Konstytucji). Pokazuje on wszak iunctim wolności sumienia i wyznania z prawem do prywatności, które jest dzisiaj najważniejszym prawem jednostki poręczonym jej w ustawie zasadniczej, a zarazem pewnego rodzaju „wstępem” i „początkiem” wszystkich, a przynajmniej większości praw i wolności. Wolność sumienia i wyznania, jak i cała dziedzina konfesyjna jest przecież nierozerwalnie związana z ochroną życia prywatnego (osobistego), względem którego państwo i jego organy muszą zachować postawę désintéressement. Temu też służą coraz bardziej rozbudowane i uszczegółowione unormowania wyznaniowe konstytucji, które niezależnie od wszelkich podziałów i klasyfikacji zawsze stanowią jedynie pochodną praw i wolności jednostki. Konstytucyjna materia konfesyjna i konstytuujący ją przepis wyznaniowy jest wszak zawsze formą poręczenia niezbywalnych praw jednostki, które swoje aksjologiczne (ale i prawne) źródło znajdują w konstytucyjnej zasadzie godności. Ta ostatnia jest przykładem swoistego „spotkania się” normy na swój sposób religijnej (czy kanonicznej) i normy prawa państwowego. W obu systemach norm godność człowieka jest wszak wartością najwyższą i niezbywalną, i w obu stanowi rację innych wartości i praw.

EN

The constitutional provisions on denomination, which should be seen as a specific subset within the widely recognized human rights and freedoms, comprise a collection of provisions that either explicitly or implicitly regulate the matters of the religious persuasion of any individual. The provisions that explicitly relate to the position of the individual because of his or her religion and outlook can be referred to as denominational in the strict sense. These include, on the one hand, individual freedom of conscience and religion, and on the other hand, collective freedom related to the religious communities such as churches and other religious organizations. This narrow set of denominational provisions is not uniform. It covers both the general rules regarding freedom of conscience and religion (Articles 25 and 53 of the Constitution) and provisions tackling more specific issues (Article 48, Article 35(2) and Article 85). Besides denominational provisions sensu stricto, also others can be singled out that may be directly tied to the religious aspect the individual's life. This set can be referred to as denominational provisions sensu largo. Among them, the most important provision is the one ensuring the general right to decide about one's personal life (Article 47 of the Constitution). It shows the iunctim, after all, of freedom of conscience and religion with the right to privacy, which today is the most important individual right guaranteed in the Constitution, and also a kind of 'prelude' to and 'beginning' of all, or at least most of the rights and liberties. Freedom of conscience and religion, and the whole denominational area alike, is after all inextricably linked to the protection of private (personal) life, which the state and its bodies must approach with désintéressement. The increasingly complex and detailed denominational regulations contained in the Constitution seem to accommodate this requirement; irrespective of any divisions and classifications, they are but a derivative of individual rights and freedoms. The constitutional denominational substance together with its constituting denominational provision is after all a form of guarantee of inalienable individual's rights that have their axiological (but also legal) source in the constitutional principle of dignity. The latter is an example of the 'encounter' of the, in a way, religious (or canonical) standard and the standard of state law. In both systems of standards, human dignity is indeed the highest and inalienable value, and in both provides the reason for other rights and values.

10

Aspekty prawne organizacji rekolekcji wielkopostnych w kontekście funkcjonowania szkoły

41%

Balicki A.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

203-219

PL

Uczestniczenie uczniów szkół i placówek w rekolekcjach wielkopostnych jest jednym z elementów katechizacji. Zgodnie § 10 rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 36, poz. 155 z późn. zm.), uczniowie szkół i placówek oświatowych uzyskują trzy wolne dni na uczestnictwo w rekolekcjach wielkopostnych. W czasie ich trwania opiekę nad uczniami sprawują katecheci. Czas rekolekcji nie jest czasem wolnym od pracy dla nauczycieli. Coraz częstsza jest praktyk polegająca na odbywaniu lekcji w okresie rekolekcji w systemie skróconym. Jednakże takie rozwiązanie nie ma podstaw prawnych. Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że nie zawsze osiągany jest zamierzony cel, jakim było włączenie rekolekcji do katechizacji uczniów w danej szkole. W wielu przypadkach frekwencja podczas mszy rekolekcyjnych jest wysoce niezadawalająca. Dotychczasowe doświadczenia powinny inspirować do pewnych zmian przepisów, aby okres przeznaczony na rekolekcje wielkopostne był bardziej efektywnie wykorzystywany. Wydaje się również, że uzasadnione byłoby pozostawienie większej swobody dyrekcji szkół w organizacji rekolekcji w szkole, gdyż nie zawsze konieczne jest bezwzględne zawieszanie zajęć lekcyjnych na okres trzech dni, a możliwe jest na przykład skrócenie lekcji w tym okresie. Również nałożenie jedynie na katechetów obowiązku sprawowanie opieki nad uczniami w okresie rekolekcji powoduje, że zwykle nie są oni w stanie wypełnić ciążącego na nich obowiązku

EN

In the case of schools and educational institutions students' attendance in Lent retreat is one of key elements of religious instruction. In accordance with the government order issued by the Minister of National Education on 14 April 1992 regarding provisions for religious education in state schools (Journal of Laws, No. 36, item 155 with later amendments) students attending schools and other educational institutions are granted three days off school so that they can take part in Lent retreat. During this time religious instruction teachers are responsible for students. Lent retreat is not time off work for teachers. During Lent retreat various tasks can be assigned to teachers by the school's principal. It is worth noting that the practice of running shortened classes during Lent retreat is becoming more and more common. However, it must pointed out that such a solution has no legal basis.

11

Prowadzenie działalności gospodarczej na cmentarzach wyznaniowych przez osoby prawne Kościoła katolickiego

41%

Piszcz-Czapla M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

187-202

PL

Prawodawstwo Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia kościołom i innym związkom wyznaniowym prawo posiadania, zarządzania oraz zakładania i poszerzania cmentarzy grzebalnych przy zachowaniu przepisów dotyczących cmentarzy i chowania zmarłych. Miejscom tym, co do zasady, Państwo gwarantuje nienaruszalność. Jednakże z decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów dotyczących kościelnych osób prawnych zarządzających cmentarzami, które to decyzje były potwierdzone przez sądownictwo antymonopolowe, wyraźnie wynika, że do cmentarzy wyznaniowych odnoszone są wszystkie obowiązujące przepisy prawa, w tym ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Ze wspomnianą linią orzeczniczą nie zgadzają się przedstawiciele Kościoła Katolickiego, którzy poruszają tę sprawę m.in. na forum Komisji Wspólnej Przedstawicieli Rządu Rzeczypospolitej Polskiej i Konferencji Episkopatu Polski. Kwestia prowadzenia działalności gospodarczej na cmentarzach wyznaniowych wymaga szerszych wyjaśnień, szczególnie z uwagi na fakt różnego rozumienia definicji przedsiębiorcy na gruncie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

EN

Polish legislation gives churches and other religious associations the right of ownership, management and establishment of cemeteries in compliance with the relevant legal provisions on cemeteries and burial. In principle, the state guarantees inviolability of such sites. However, judging by the decisions of the President of the Office of Competition and Consumer Protection concerning judicial persons managing cemeteries, such decisions having been upheld by antitrust jurisdiction, it transpires that religious cemeteries are affected by all applicable laws, including the Act of 16 February 2007 on competition and consumer protection. This trend in the existing case-law has been opposed by the Catholic Church representatives who raise this issue, for example, in the Joint Commission of the Representatives of the Polish Government and the Polish Episcopal Conference. The issue of conducting business activity in religious burial grounds calls for a broader elucidation, especially given diverse interpretations of the definition of an entrepreneur under the Act on competition and consumer protection.

12

Ewolucja statusu prawnego cerkwi w Korczminie

41%

Bielecki M., Skorniewski M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

221-239

PL

Kościół greckokatolicki w Polsce od momentu powstania w 1596 r. narażony był na częste zmiany swojego statusu prawnego. Działo się tak dlatego, że Kościół prawosławny, nie mogąc pogodzić się ze stratą dużej liczby wiernych i licznych dóbr materialnych, usilnie dążył do powtórnego włączenia go w swoje struktury. Przedmiotem niniejszego opracowania jest ukazanie ewolucji statusu prawnego majątku będącego w posiadaniu Kościoła greckokatolickiego, na przykładzie zabytkowej cerkwi w Korczminie, położonej w powiecie tomaszowskim w województwie lubelskim. Opracowanie składała się z dwóch zasadniczych części. W pierwszej została omówiona - ograniczona do najważniejszych wydarzeń - ewolucja uwarunkowań historyczno-prawnych działalności Kościoła greckokatolickiego w Polsce, w drugiej zaprezentowane zostały wyniki badań dotyczące cerkwi w Korczminie. Artykuł ukazuje jak decyzje władz centralnych wpływały na sytuację obiektu i jego właścicieli. Autorzy zwracają ponadto uwagę na wciąż istniejący problem braku ostatecznej regulacji statusu prawnego wielu obiektów należących do Kościoła greckokatolickiego, pomimo upływu ponad 20 lat od przemian, które dokonały się w Polsce.

EN

Ever since its inception in 1596, the Greek Catholic Church in Poland has been compelled to alter her legal status several times. This was caused by the desire of the Orthodox Church, unable to come to terms with the loss of numerous adherents and property, to seek to incorporate the Greek Catholics back into its structure. This paper discusses the evolution of the legal status of the property held by the Greek Catholic Church, namely a historical Orthodox church in Korczmin near Tomaszow Lubelski, the Lublin region. The study has been structured into two main parts. The first covers the major facts of the evolving historical and legal aspects of the Greek Catholic Church in Poland; the other shows the outcomes of the research done on the Orthodox church in Korczmin. The authors demonstrate how the central government's decisions affected the status of the property and its owners. Further, they underscore the existing problem of failure to ultimately resolve the legal status of many immovables owned by the Greek Catholic Church, despite the twenty years that have passed since the political transformation in Poland.

13

Prawo wewnętrzne gmin wyznaniowych żydowskich w Polsce a normy ustawowe

41%

Zieliński T. J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

25-45

PL

Prawo wewnętrzne, o którym mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej, budzi szczególne zainteresowanie zważywszy na nietypową na tle innych ustaw wyznaniowych strukturę organizacyjną związku wyznaniowego podlegającego tej ustawie. Jest ono dodatkowo wzmocnione przez okoliczność udziału żydowskich osób wyznaniowych w szeroko zakrojonym procesie regulacji spraw dotyczących mienia żydowskiego. Z analizy Prawa Wewnętrznego z dnia 15 stycznia 2006 r. czynionej na tle wskazanej ustawy wynika, iż prawodawca wyznaniowy przyjął w wydanych przez siebie przepisach koncepcję ustroju związku wyznaniowego odmienną od koncepcji wyrażonej w przedmiotowej ustawie. Wykreował byt pod nazwą Wyznaniowa Wspólnota Żydowska, obejmujący jednostki organizacyjne określone w Ustawie oraz jednostki przez siebie ustanowione (w tym oddziały Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich). W szczególności umożliwił osobom wyznania mojżeszowego posiadanie członkostwa poza gminami żydowskimi (bezpośrednio w Związku Gmin), wyposażając tych członków w węższy katalog uprawnień niż przysługujący członkom gmin. System organów Związku Gmin ukształtowany został w taki sposób, iż przedstawiciele gmin stanowią tylko część składu ciał kolegialnych decydujących o kluczowych aspektach działalności związku wyznaniowego.

EN

The Internal Law referred to in Article 3(2) of the Act of 20 February 1997 on the relationship between State and Jewish religious communities in the Republic of Poland garners special attention given the unusual - compared with other acts regulating religious affairs - organizational structure of the religious association covered by this act. It is reinforced by the fact that Jewish religious persons take part in the broad process of resolving the issues pertaining to Jewish property. The analysis of the Internal Law of 15 January 2006 against the backdrop of the mentioned act shows that in the proposed provisions the religious legislator had adopted a concept of the system governing its religious association that is materially different from the concept prescribed in the act. It created an entity known as the Religious Jewish Community, made up of organizational units defined in the act and independently established units (including the branches of the Union of Jewish Religious Communities). In particular, it enabled the people of Mosaic persuasion to have the membership outside the Jewish communities (directly in the Union), thus vesting lesser rights in such members than in any members of the communities. The system of the Union bodies was designed in such a way that the representatives of the communities constitute only a fraction of the collective bodies deciding on the key issues of the religious association's activity.

14

Francuski zakaz noszenia symboli religijnych w szkołach publicznych przed ETPC. Kontrowersje, uwagi, oceny

36%

Falski J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

79-109

PL

Artykuł stanowi próbę podsumowania i oceny francuskiej ustawy, regulującej w oparciu o zasadę laickości noszenie symboli lub ubiorów uzewnętrzniających przynależność religijną w szkołach, gimnazjach i liceach publicznych, z perspektywy ponad 7 lat obowiązywania. Analiza opiera się na wnioskach płynących z praktyki administracyjnej, orzeczniczej, a także uwag doktryny. Szczególnie interesujące, rozszerzające kontekst problemu, jest orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Organ ten uznaje laicki model państwa za idealną okoliczność, umożliwiającą korzystanie na równych zasadach z pełnej wolności wyznania. Kwestie dotyczące laickości są we Francji wciąż żywotne, aktualne i dyskutowane, rządząca partia UMP (Union pour un Mouvement Populaire) zainicjowała w marcu 2011 wielką batalię o laickość. Fakt, że po drugiej stronie barykady znajduje się bardzo liczna mniejszość muzułmańska, nadaje temu konfliktowi, w którym kwestia noszenia chust jest na czołowym miejscu, cywilizacyjny wymiar.

EN

The article attempts to re-examine and evaluate the French secularism-driven law on conspicuous symbols or clothing manifesting religious affiliation in state elementary, junior and high schools after more than 7 years since it became effective. The analysis is based on the conclusions from the administrative practice, case law and comments made in the doctrine. Of particular interest, and at the same time broadening the context of the problem, is the case law of the European Court of Human Rights. This body considers the secular model of the state as an ideal circumstance, permitting the exercise of full religious freedom in the conditions of equality. The issues of secularism in France are invariably vital, relevant and debated; the ruling party UMP (Union pour un Mouvement Populaire) launched a new pro-secularism campaign in March 2011. The fact that the other side of the barricade is lined by a large Muslim minority makes this conflict, with its scarf ban issue being the top sticking point, raise to become a civilization clash.

15

Kulturowe i prawne aspekty kontrowersji wokół chusty muzułmańskiej we Francji

36%

Madej M., Pasek Z.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2012

|

vol. 15

185-216

EN

The article deals with relationships between the cultural and legal sides of current controversies concerning life of French Muslim minority. Authors describe them against the background of history of Muslim minority in that country and they reconstruct the variety of different meanings of hiding the face by women in Islamic world. They present the history of French Muslims and their effort to create their representation that would be able to conduct a dialogue with secular authorities. They describe a complicated situation in the French Religious Cult Council which performs the function mentioned before. The analysis concentrates mostly on presentation of the meaning of wearing the Muslim kerchiefs by women (Arabic hijab, Persian chador, Turkish charshaf and others). During the legal analysis they use original verdicts of French courts in controversial issues concerning wearing burqas in public (e.g in schools). Main normative acts regarding ban on wearing burqas in France are reminded, as an example authors use probably the most famous casus: Dogru vs. France wich finished with the verdict of European Court of Human Rights in Strasbourg from December 4th 2008. Those cases are the background for increasing religious and ethnical tension between French Muslims and native Frenchmen and they clarify limitations and obstacles in governmental assimilation programme. The article tries to explain attitudes of one of the most important social conflict in contemporary France.

PL

Artykuł podejmuje się związków między stroną kulturową, a prawną współczesnych kontrowersji wokół życia mniejszości muzułmańskiej we Francji. Autorzy dokonują tego opisu na tle dziejów mniejszości muzułmańskiej w tym kraju, oraz rekonstruują zróżnicowane znaczenia zasłaniania twarzy przez kobiety w świecie islamie. Przedstawiają historię francuskich muzułmanów oraz ich starania o wyłonienie wspólnej reprezentacji do dialogu z władzami świeckimi. Opisują skomplikowaną sytuację w działającej obecnie Francuskiej Radzie Kultu Muzułmańskiego, która pełni tę funkcję. Analiza skupia się przede wszystkim na przedstawieniu znaczenia noszenia chust muzułmańskich przez kobiety (arabski hidżab, perski czador, turecki czarczaf i in.). Podczas analizy prawnej opierają się na oryginalnych tekstach orzeczeń francuskiego sądownictwa w głośnych sprawach wokół noszenia burek w przestrzeni publicznej (np. w szkołach). Autorzy przypominają główne akty normatywne dotyczące zakazu noszenia burek we Francji, a jako przykład dokładniej omawiają najsłynniejszy chyba kazus: Dogru przeciwko Francji, który zakończył się wyrokiem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu z 04.12.2008 r. Sprawy te są tłem dla narastającego napięcia etniczno-religijnego między francuskimi muzułmanami, a rdzennymi Francuzami i rozjaśniają ograniczenia i przeszkody rządowego programu asymilacyjnego. Artykuł stara się wyjaśnić stanowiska tego jednego z najpoważniejszych konfliktów społecznych współczesnej Francji.

16

Nadzór państwa nad punktami katechetycznymi na przykładzie działań administracji w Zielonej Górze wobec Kościoła gorzowskiego

36%

Mazurkiewicz D.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

111-139

PL

Bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej władze komunistyczne przystąpiły do ograniczania wpływu Kościoła na środowisko szkolne. Pomimo zobowiązania do nieutrudniania nauczania religii w szkołach, podjętego w „Porozumieniu” z 1950 r., przystąpiły do zmniejszania godzin lekcji religii i usuwania katechetów. W związku z tym, już w roku szkolnym 1952/1953, Kościół przystąpił do organizowania punktów katechetycznych. Chwilowa zmiana nastąpiła na fali „odwilży” w roku 1956, kiedy to szkoły stały się na nowo miejscem nauczania religii. Stan ten trwał jednak tylko do roku 1961, bowiem wtedy wraz z ustawą z dnia 15 lipca ostatecznie usunięto katechezę ze szkoły, a wszelką działalność oświatowo – wychowawczą poddano nadzorowi Ministerstwa Oświaty. Na jej podstawie wydane zostało zarządzenie w sprawie prowadzenia punktów katechetycznych i instrukcja w sprawie ich rejestracji. Stały się one podstawą do uzurpowania sobie przez władze komunistyczne prawa do wizytowania i kontrolowania zajęć prowadzonych w punktach katechetycznych. W parafiach Kościoła gorzowskiego znajdujących się na terenie województwa zielonogórskiego władze wyznaniowe i oświatowe próbowały zmusić księży do podporządkowania się wydanym przepisom, jednak zdecydowana postawa Kurii gorzowskiej powodowała, że jedynie nieliczni księża rejestrowali punkty katechetyczny i pobierali wynagrodzenie za nauczanie religii. Również niewielu księży godziło się na wizytowanie lekcji religii odbywających się w pomieszczeniach kościelnych i składanie sprawozdań z nauczania. Widząc nieskuteczność zarówno działań administracyjnych, jak i bezprawnych nacisków polegających na zastraszaniu, szantażowaniu i karaniu księży nauczających w punktach katechetycznych, w połowie lat 70-tych władze państwowe praktycznie zrezygnowały z nadzoru nad punktami katechetycznymi, a w październiku 1981 r. uchyliły krzywdzące Kościół przepisy uznając przy tym, że katecheza parafialna jest wewnętrzną sprawą kościołów i związków wyznaniowych.

EN

Immediately after World War 2, the communist authorities began to curb the Church's influence on the educational environment. Despite the commitment not to obstruct religious education in schools, undertaken in the Church-State Agreement of 1950, the authorities decided to reduce the number of religion classes and expel the instructors. In response, already in the school year 1952/1953, the Church initiated the establishment of religious instruction centres. A temporary change occurred during the political 'thaw' in 1956, when religion was re-established as a school subject. This condition, however, lasted no longer than until 1961; according to the newly enacted law of 15 July 1961, religious instruction was ultimately removed from educational establishments, and the supervision over the entire educational activity was to be exercised by the Ministry of Education. The provisions of the new law provided for the management of religious instruction centres and instructed on their official registration. Consequently, the communist authorities were vested with special powers to visit and monitor the activities of such centres. In the parishes of the Gorzow Church located in the Zielona Gora region, the authorities responsible for handling denominational and educational affairs tried to make priests comply with the regulations, but the unyielding stance of the Gorzow Curia resulted in merely few priests registering their religious instruction classes and accepted remuneration for the teaching. Also, few priests consented to the authorities visiting religion classes held in the church premises and reporting on the instruction. Confronted with the ineffectiveness of both administrative action and unlawful pressure involving intimidation, blackmailing and punishing the priests conducting religion classes in the centres, in the mid-1970s, the authorities practically abandoned the control of such establishments, and in October 1981 repealed the unfair regulations recognizing that any religious instruction in parishes is an internal matter of churches and religious associations.

17

Kilka uwag o bezstronności władz publicznych na kanwie wniosku o usunięcie krzyża z sali posiedzeń Sejmu RP

31%

Sobczyk P.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2012

|

vol. 15

137-155

EN

On 9 November 2011, a group of MPs requested, pursuant to Article 10(1)(13) of the Rules of Procedure of the Polish Sejm, that the Speaker “issues an order to remove the Latin cross overlooking the sessions chamber of the parliament from the wall.” The submitted justification indicated that the presence of the cross in the sessions chamber of the Sejm does not fall within the provision of Article 25(2) of the Constitution, which lays down the principle of impartiality of public authorities in matters of religious, personal or philosophical persuasion. The author poses a question of whether this view is tenable. In search for answers, the author addresses the following problems: public authorities as an entity of impartiality, impartiality as neutrality in the open sense and case-law concerning the exposure of the cross in the session rooms of local self-government bodies. The author concludes that both the doctrine and the existing case-law shows no contradiction between the constitutional principle of impartiality of public authorities and the exposure of the cross in public authority assembly rooms.

PL

Grupa Posłów na Sejm RP VII kadencji w dniu 9 listopada 2011 r. zwróciła się w trybie art. 10 ust. 1 pkt. 13 Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej do Marszałek Sejmu „o wydanie zarządzenia nakazującego usunięcie krzyża łacińskiego, który znajduje się w sali posiedzeń Sejmu RP”. Wnioskodawca wskazał w uzasadnieniu, iż obecność krzyża łacińskiego w sali posiedzeń Sejmu jest niezgodna przede wszystkim z art. 25 ust. 2 Konstytucji RP, w którym została sformułowana zasada bezstronności organów władzy publicznej w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych. W artykule autor stawia pytanie: czy należy podzielić pogląd wnioskodawców? Szukając na nie odpowiedzi autor omawia następujące zagadnienia: organy władzy publicznej jako podmiot bezstronności, bezstronność jako neutralność w sensie otwartym oraz orzeczenia sądów powszechnych dotyczące ekspozycji krzyża w salach posiedzeń organów samorządu terytorialnego. Konkludując stwierdza, iż większość przedstawicieli doktryny oraz dotychczasowe orzecznictwo sądów powszechnych wskazuje na brak sprzeczności między konstytucyjną zasadą bezstronności organów władz publicznych a ekspozycją krzyża w salach obrad organów władzy publicznej.

Refine search results

RELIGIOUS FREEDOM LEGAL REGULATION

NEGATIVE RELIGIOUS FREEDOM AND SECULAR THOUGHT IN THE LIGHT OF THE CASE OF LAUISI V. ITALY (Negatywna wolnosc religijna i przekonania sekularystyczne w swietle sprawy Lautsi przeciwko Wlochom)

Wolność sumienia i religii nieletnich przestępców w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich

Powstanie Polskiego Związku Katolicko-Społecznego

Prawo do sprzeciwu sumienia w ramach legalnej opieki medycznej. Rezolucja nr 1763 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z dnia 7 października 2010 roku

Finansowanie celów kultu religijnego realizowanego przez kościoły i inne związki wyznaniowe

Ochrona danych osobowych w działalności Kościoła katolickiego w Polsce

Realizacja tolerancji religijnej w XVII-wiecznym Marylandzie

Przepisy wyznaniowe w Konstytucji RP (uwagi porządkujące)

Aspekty prawne organizacji rekolekcji wielkopostnych w kontekście funkcjonowania szkoły

Prowadzenie działalności gospodarczej na cmentarzach wyznaniowych przez osoby prawne Kościoła katolickiego

Ewolucja statusu prawnego cerkwi w Korczminie

Prawo wewnętrzne gmin wyznaniowych żydowskich w Polsce a normy ustawowe

Francuski zakaz noszenia symboli religijnych w szkołach publicznych przed ETPC. Kontrowersje, uwagi, oceny

Kulturowe i prawne aspekty kontrowersji wokół chusty muzułmańskiej we Francji

Nadzór państwa nad punktami katechetycznymi na przykładzie działań administracji w Zielonej Górze wobec Kościoła gorzowskiego

Kilka uwag o bezstronności władz publicznych na kanwie wniosku o usunięcie krzyża z sali posiedzeń Sejmu RP