Search results

1

Śmierć matki i bliskich Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńki” (1702–1762) w świetle jego diariusza

100%

Jankowski R.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2015

|

issue 22

203-218

PL

Śmierć członków rodziny, czy przyjaciół i znajomych, zawsze była wydarzeniem nadzwyczajnych, godnym odnotowania, a także zapamiętania. Była obecna w pamiętnikach i diariuszach, w których znajdujemy wiele opisów momentów odchodzenia bliskich i znajomych oraz uroczystości pogrzebowych. Pamiętnikarze wyrażali w nich swoje uczucia w konfrontacji ze śmiercią bliskich osób i znajomych. Diariusze oraz korespondencja znacznie lepiej niż żałobne mowy i panegiryki ukazują stosunek autorów do śmierci. Otwarcie i szczerze dają przekonujące świadectwo ludzkich uczuć. W niniejszym artykule przyjrzeliśmy się takim świadectwom uczuć zawartym w diariuszu Michała Kazimierza Radziwiłła zw. „Rybeńko” (1702-1762), wojewody wileńskiego i hetmana wielkiego litewskiego. Za punkt odniesienia do rozważań posłużyła notka z 23 XII 1746 r. zawierająca informację o śmierci jego matki, Anny Katarzyny z Sanguszków Radziwiłłowej (1676-1746), kanclerzyny wielkiej litewskiej. W swym diariuszu Radziwiłł ukazuje „postawy wobec śmierci”, głównie bliskich. Pokazuje nie tylko jak „śmierć przeżywał” w kontekście życia codziennego, ale także mówi wieloaspektowych relacjach zachodzących na dworze w Nieświeżu pomiędzy żywym a zmarłymi. Poznamy stosunek Radziwiłła do śmierci i życia pozagrobowego, a także to, w jakiej mierze rytuał śmierci wpływał na umocnienie więzi rodowych i społecznych. Przeglądając jednolity materiał źródłowy, jakim jest diariusz, autor artykułu próbował uchwycić to, co ponad świadomym przesłaniem Michał Kazimierz Radziwiłł myślał o śmierci i umieraniu.

EN

Death of the family members or friends and acquaintances, has always been an extraordinary, notable and memorable event. Death was present in the memoirs and diaries, in which we find many descriptions of death of the relatives and friends as well as the funeral ceremonies. Memoirists expressed in them their feelings when confronted with the death of loved ones and friends. Diaries and correspondence much better than mournful speeches and eulogies show contributors’ attitude to death. Openly and honestly give a convincing evidence of human feelings. This article analysis feeling described in the diary of Michał Kazimierz Radziwiłł known as ’Rybeńko‘ (1702–1762), the governor of Vilnius and Lithuanian Grand Hetman. As a reference point for considerations served note of 23rd December 1746, including information on the death of his mother, Anna Katarzyna Radziwiłł, née Sanguszko (1676–1746), wife of the great Lithuanian Chancellor. Radziwiłł reveals in his diary attitudes towards death mainly of relatives. It shows not only how to "feel a death” in the context of everyday life, but also reveals the multi-faceted relations occurring in Nieśwież between the living and the dead. Author describes Radziwiłł’s attitude to death and the afterlife, as well as, the extent to which death ritual had impact on strengthening social and ancestral ties. Analyzing the homogenous source material, which is the diary, the author tried to capture what Michał Kazimierz Radziwiłł was thinking about death and dying beyond the message directly written by him.

2

Opis archiwum nieświeskiego Radziwiłłów z 1857 roku

100%

Jankowski R.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2014

|

issue 21

309-340

PL

„Relacja o archiwum w Nieświeżu” z 6 XI 1857 r. jest opisem prac inwentaryzacyjnych prowadzonych w tym archiwum w latach 1854–1857. Został on przedstawiony przez Ludwika Rodziewicza do zaakceptowania archiwiście radziwiłłowskiemu Romualdowi Symonowiczowi. Później raport ten miał być wysłany do zwierzchników, czyli Wittgensteinów i Radziwiłłów. W publikowanym źródle uwagę zwraca tok myślenia archiwistów, przyjęte przez nich priorytety i sugestie dotyczące szczegółowości opisu akt oraz planowanie i skala rejestracji dokumentów. Jest to fragment procesu archiwotwórczego związanego z pracami inwentaryzacyjnymi prowadzonymi przez archiwistów Romualda Symonowicza i Michała Szyszko Bohusza. „Relacja o archiwum w Nieświeżu” daje szczegółowe odpowiedzi na pytania: 1) kto i dlaczego gromadził i przechowywał archiwalia, 2) jak przebiegała kwalifikacja materiałów aktowych do przechowywania, 3) jak dbano o archiwalia i jaki nadawano im porządek oraz 4) jak wykorzystywano posiadane archiwalia w archiwum magnackim w Nieświeżu w połowie XIX w.

EN

“Report on the archives in Nieśwież” of November 6th, 1857, was a description of the inventory work conducted in this archive in the years 1854–1857. It was submitted by Ludwik Rodziewicz for acceptance to the Radziwiłłs’ archivist Romuald Symonowiczowi. Later this report was to be forwarded to the superiors, i.e. Wittgensteins and Radziwiłłs. In the published source the attention is drawn to the archivists’ way of thinking, adopted by them priorities and suggestions regarding the archival description details as well as planning and scope of the records registration. This was a part of the archive-creating process associated with the inventory work carried out by archivists Romuald Symonowicz and Michał Szyszko Bohusz. “Report on the archives in Nieśwież” gives detailed answers to the questions: 1) Who and why collected and stored the archival records, 2) how the process of appraisal looked like, 3) How it was cared about the archives and how the records were ordered, and 4) How the records were used in the magnate archive in Nieśwież in the late 19. c.

3

Uwagi do pochodzenia i genealogii Komajewskich i Gintowt-Dziewałtowskich herbu Trąby

100%

Zawadzki J.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2015

|

issue 22

139-155

PL

Artykuł omawia związki genealogiczne pomiędzy rodzinami Komajewskich i Gintowt-Dziewałtowskich a protoplastą rodu Radziwiłłów, Krystynem Ościkiem, kasztelanem wileńskim żyjącym na przełomie XIV i XV w. Związki te wywodzą się od jednego z synów Ościka – Bartłomieja, noszącego litewskie imię Rak. Obydwie rodziny posiadały majątki ziemskie w Dziewołtowie i Komajach na Litwie. W XVI w. żyły tam też liczne rodziny szlacheckie (bojarskie), także używające herbu Trąby, których nie łączyło jednak wspólne pochodzenie.

EN

The article discusses the genealogical relationships between families Komajewski and Gintowt-Dziewałtowski and ancestor of the Radziwiłł Family, Krystyn Ościki, and Vilnius Castellan at the turn of the14th and 15th c. These relations were derived from one of the Ościk’s sons – Bartłomiej, bearing the Lithuanian name Rak. Both families had estates in Dziewołtowo and Komaje (Lithuania). Many noble families (boyars) that were also using the coat of arms of Trąby but not of a common origin lived in that neighborhood in the 16th c.

4

Śmierć matki i bliskich Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńki” (1702–1762) w świetle jego diariusza

100%

Jankowski R.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2015

|

issue 22

203-218

EN

Death of the family members or friends and acquaintances, has always been an extraordinary, notable and memorable event. Death was present in the memoirs and diaries, in which we find many descriptions of death of the relatives and friends as well as the funeral ceremonies. Memoirists expressed in them their feelings when confronted with the death of loved ones and friends. Diaries and correspondence much better than mournful speeches and eulogies show contributors’ attitude to death. Openly and honestly give a convincing evidence of human feelings. This article analysis feeling described in the diary of Michał Kazimierz Radziwiłł known as ’Rybeńko‘ (1702–1762), the governor of Vilnius and Lithuanian Grand Hetman. As a reference point for considerations served note of 23rd December 1746, including information on the death of his mother, Anna Katarzyna Radziwiłł, née Sanguszko (1676–1746), wife of the great Lithuanian Chancellor. Radziwiłł reveals in his diary attitudes towards death mainly of relatives. It shows not only how to "feel a death” in the context of everyday life, but also reveals the multi-faceted relations occurring in Nieśwież between the living and the dead. Author describes Radziwiłł’s attitude to death and the afterlife, as well as, the extent to which death ritual had impact on strengthening social and ancestral ties. Analyzing the homogenous source material, which is the diary, the author tried to capture what Michał Kazimierz Radziwiłł was thinking about death and dying beyond the message directly written by him.

5

Opis archiwum nieświeskiego Radziwiłłów z 1857 roku

100%

Jankowski R.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2014

|

issue 21

309-340

EN

“Report on the archives in Nieśwież” of November 6th, 1857, was a description of the inventory work conducted in this archive in the years 1854–1857. It was submitted by Ludwik Rodziewicz for acceptance to the Radziwiłłs’ archivist Romuald Symonowiczowi. Later this report was to be forwarded to the superiors, i.e. Wittgensteins and Radziwiłłs. In the published source the attention is drawn to the archivists’ way of thinking, adopted by them priorities and suggestions regarding the archival description details as well as planning and scope of the records registration. This was a part of the archive-creating process associated with the inventory work carried out by archivists Romuald Symonowicz and Michał Szyszko Bohusz. “Report on the archives in Nieśwież” gives detailed answers to the questions: 1) Who and why collected and stored the archival records, 2) how the process of appraisal looked like, 3) How it was cared about the archives and how the records were ordered, and 4) How the records were used in the magnate archive in Nieśwież in the late 19. c.

6

Uwagi do pochodzenia i genealogii Komajewskich i Gintowt-Dziewałtowskich herbu Trąby

100%

Zawadzki J.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2015

|

issue 22

139-155

EN

The article discusses the genealogical relationships between families Komajewski and Gintowt-Dziewałtowski and ancestor of the Radziwiłł Family, Krystyn Ościki, and Vilnius Castellan at the turn of the14th and 15th c. These relations were derived from one of the Ościk’s sons – Bartłomiej, bearing the Lithuanian name Rak. Both families had estates in Dziewołtowo and Komaje (Lithuania). Many noble families (boyars) that were also using the coat of arms of Trąby but not of a common origin lived in that neighborhood in the 16th c.

7

Uwarunkowania prawne ordynacji Radziwiłłowskiej i jej wojsk w Rzeczypospolitej Obojga Narodów

100%

Brodacki T.

Zeszyty Naukowe UPH seria Administracja i Zarządzanie

|

2016

|

vol. 36

|

issue 109

223-235

PL

Artykuł prezentuje miejsce ordynacji i jej wojsk w systemie prawnym Korony i WielkiegoKsięstwa Litewskiego skupiając się na ordynacjach Radziwiłłów. Porusza również kwestię regulacjiprawnych dotyczących wojsk Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Następnie przedstawia funkcjonowanieoraz treść przepisów dotyczących ordynacji i wojsk ordynackich.

8

Listy Anny z Mycielskich Radziwiłłowej oraz diariusz Charles’a de Saint-Pola jako źródło do badań działalności „dyplomatycznej” wojewodziny wileńskiej

89%

Grobelna-Mazurek P., Manyś B.

Historia Slavorum Occidentis

|

2019

|

issue 3 (22)

100-116

EN

In the following paper the authors decided to discuss the „diplomatic” correspondence of the Anna Radziwiłłowa (de domo Mycielska) and the diary of the baron Charles de Saint-Pol, which are nowadays in the repertory of the Central Archives of Historical Records in Warsaw, touching the matter of the action took by the second wife of the Michał Kazimierz Radziwiłł „Rybeńko” in the case of his son „Panie Kochanku” (Karol Stanisław Radziwiłł) in the 1764.

9

Fortece i zamki radziwiłłowskie w XVII–XVIII w. na podstawie zachowanych archiwaliów w Archiwum Warszawskim Radziwiłłów

88%

Kossarzecki K.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2008-2009

|

vol. 15-16

|

issue 15-16

53-67

EN

The Radziwiłł Family Archive that is preserved in the Central Archive of Historical Records (AGAD) contains a vast amount of original source material for research on fortresses belonging to the Radziwiłł family that were situated on the territory of the Grand Duchy of Lithuania. On the basis of these sources it is possible to analize the process of the fortresses’ formation, consolidation and decline in the eighteenth century. Records from this archive provide information about the role played by the private fortresses, both at building and strengthening the power and position of Radziwiłł family in Lithuania, as well as at the defence system of the Polish-Lithuanian Commonwealth, especially during its decline in the mid-seventeenth century. Each part of the Radziwiłł Family Archive provides detailed information on various aspects of the fortresses in times of peace and war. The information on purely military matters can be found in parts II, IV, V and in particular in VII and XXVI (correspondence, reports about events of the war, the data for the manning, operation, supply and finances of the various garrisons, their relations with the army or local population, etc.). In these parts there are also many data to be found concerning the time of peace. Inventories that are in parts XXIII and XXV are in this respect especially invaluable. They depict the economic role of fortresses, their impact on the functioning of the other estates of the Radziwiłł family. This was especially noticeable in the late seventeenth century, when these fortresses increasingly lost its military character, turning into the centres of magnate latifundia Biržai [Birże, now city in Lithuania], Slutsk [Слуцк; Słuck, now city in Belarus], Nesvizh [Нясьвiж; Nieśwież, now town in Belarus]. The source material of the Radziwiłł Family Archive allows for an extensive and diverse research on various aspects of the functioning of private fortresses in the defence system of the Grand Duchy of Lithuania over the sixteenth to the eighteenth century. Moreover, it also allows insight into a wide range of social and economic problems related to the functioning of fortresses, numerous garrisons, aristocratic administration in a frequently foreign environment. These records give us information on the relations and influences in the changing realities of over three centuries. The findings about the operation of the fortresses of Radziwiłł family may become the basis for similar studies on other magnate families.

PL

W Archiwum Radziwiłłowskim przechowywanym w AGAD znajduje się ogromna ilość materiału źródłowego do badań nad położonymi na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego fortecami należącymi do rodu Radziwiłłów. Na ich podstawie można obserwować proces ich powstawania, umacniania oraz upadku w XVIII w. Źródła z tegoż Archiwum dostarczają wiadomości na temat roli, jaką prywatne fortece odgrywały zarówno w budowie i umacnianiu potęgi i pozycji Radziwiłłów na Litwie, jak też w systemie obronności państwa polsko-litewskiego, szczególnie w okresie jego załamania w połowie XVII w. Poszczególne działy Archiwum Radziwiłłowskiego dostarczają szczegółowych danych na temat różnych aspektów funkcjonowania fortec w czasie pokoju i wojny. W kwestiach czysto wojskowych najwięcej informacji znaleźć można w działach II, IV, V, a szczególnie VII oraz XXVI (korespondencja, relacje o wydarzeniach wojennych, dane do obsady, funkcjonowania, zaopatrzenia i finansowania poszczególnych garnizonów, ich stosunki z wojskami państwowymi czy miejscową ludnością, itd.). W działach tych trafić można także na wiele danych dotyczących czasu pokoju. W tej kwestii nieocenione są zwłaszcza inwentarze, znajdujące się w działach XXIII i XXV. Dostrzec w nich można rolę gospodarczą fortec, ich wpływ na funkcjonowanie poszczególnych majętności radziwiłłowskich. Szczególnie widoczne jest to od schyłku XVII w., gdy fortece te coraz wyraźniej tracą swój militarny charakter, zamieniając się w centra magnackich latyfundiów (Birże, Słuck, Nieśwież). Zachowany w Archiwum Radziwiłłowskim materiał źródłowy pozwala na przeprowadzenie szerokich i różnorodnych badań nad różnymi aspektami funkcjonowania prywatnych fortec w systemie obronnym Wielkiego Księstwa Litewskiego na przestrzeni XVI-XVIII w. Umożliwia również spojrzenie na szeroki wachlarz problemów społecznych i gospodarczych związanych z funkcjonowaniem fortec, licznych garnizonów, magnackiej administracji w środowisku częstokroć obcym. Pozwala przyjrzeć się wzajemnym relacjom i wpływom w zmieniających się na przestrzeni trzech stuleci realiach. Ustalenia z zakresu funkcjonowania fortec radziwiłłowskich mogą stać się podstawą do podobnych badań dotyczących innych rodów magnackich.

10

Łowiectwo w dobrach Radziwiłłów z Nieborowa

75%

Żuchowski T.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2015

|

issue 22

273-284

PL

Autor podjął próbę przedstawienia funkcjonowania i organizacji łowiectwa w dobrach Nieborów w 2. połowie XIX i w 1. połowie XX w. (do wybuchu II wojny światowej). Tekst artykułu powstał w oparciu o materiały zachowane w zasobie Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, w zespole Archiwum Radziwiłłów z Nieborowa – Akta majątkowe i gospodarcze nowsze. Zasadnicza część artykułu, dotycząca organizacji i funkcjonowania łowiectwa została poprzedzona wprowadzeniem zawierającym krótką historię dóbr Nieborów i zestawienie ich kolejnych właścicieli.

EN

The author presents the functioning and organization of hunting in estate Nieborów in the late 19th c. and 20th c., by the outbreak of World War II. The article is based on records from the holdings the Central Archives of Historical Records in Warsaw, a fond: Archive of the Radziwiłł Family from Nieborów – newer records on estate and economic matters. The main part of the article is devoted to the organization and functioning of hunting and was preceded by the introduction containing a brief history of Nieborów estate and list of its subsequent owners.

11

Korespondencja Lwa Sapiehy do Radziwiłłów (w latach 1586–1622). Przyczynek do postrzegania na Litwie Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy

75%

Fesser D.

Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura

|

2015

|

vol. 2(3)

57-66

EN

The topic of this paper is the representation of the two kings of Poland – Stephen Báthory and Sigismund III Vasa – emerging from the correspondence of Lew Sapieha addressed to the Radziwiłłs of Birża: Krzysztof ‘the Thunder’ and his son Krzysztof (d. 1640), as well as Mikołaj Krzysztof Sierotka of the Nieśwież line of the family. A look at Sapieha’s writings allows to capture the differences in his descriptions of the two monarchs and also enables identifying the rhetoric tools aimed at making the king’s policies favourable in the eyes of the addressees. Sapieha’s letters are testaments of his unusual ability to depict reality colourfully; most of all, however, they enrich the knowledge on the art of epistolography in the past centuries, a topic which remains not fully explored by literary historians.

12

Mecenat muzyczny Radziwiłłów w XVIII wieku – od Karola Stanisława do Karola Stanisława „Panie Kochanku” Radziwiłła

75%

Bieńkowska I.

Rocznik Lituanistyczny

|

2015

|

vol. 1

EN

Support for musical and theatrical activities by the Nesvizh line of the Radziwill family in the eighteenth century merits attention because of the innovative solutions and high artistic level of the music production. Within the context of royal court theatre, the princes created thriving cultural centres within their residences. For example, the first stages and free-standing theatre buildings were built (Slutsk, Biała), one of the first Polish operas was played at the court of Karol Stanisław (1784), and the first professional ballet group consisting solely of Polish dancers was developed in Slutsk (1756). The princes acquired musical instruments that were both modern and of good quality (by contemporary standards) for their courts. We can also observe that significant eff ort was made by the princes to attract good performers, though the same eff ort was not made to recruit worldfamous composers. Less positive observations of patronage of the arts by the Radziwill family would include the low level of support provided to the careers of the artists, as well as the failure to amass a collection of quality music that would provide evidence of the patrons’ refi ned tastes. The Radziwill family failed to create centres of music to do justice to the courts’ size and the ambitions that the royal families professed to have. Their courts’ attempts lagged far behind the ambitious cultural projects realised by the fi nest aristocratic centres in Western Europe. It is clear that the main reasons for this stem from the family’s intellectual shallowness in the eighteenthcentury, though another reason could be the lack of tradition and social acceptance in Poland at the time for the nobility to engage in musical aff airs. Despite this the continuity of the Radziwill family’s patronage of the arts is worth noting, because there are few similar examples in eighteenth-century Poland. We know of interesting and comparable artistic projects within the courts of J.K. Branicki, M.K. Ogiński or A. Tyzenhauz, but these activities had no successors, while the continuity of musical patronage observed within the courts of Rzewuski, Lubomirski or Sapieha families, did not have the scale of the Radziwill eff orts.

PL

Wspieranie przez Radziwiłłów muzyki i teatru zasługuje na uwagę ze względu na nowatorskość rozwiązań i niezły poziom artystyczny produkcji muzycznych. Książęta stworzyli w swoich rezydencjach prężne ośrodki kulturowe, które wiodły prym, jeśli chodzi o teatr dworski. W połowie XVIII w. były to dwory, na których najwcześniej powstały sceny teatralne, tu też pojawiły się pierwsze wolno stojące budynki teatralne (Słuck, Biała), a na dworze Karola Stanisława „Panie Kochanku” zaprezentowano jedną z pierwszych polskich oper (1784). W Słucku ponadto wykształcono pierwszą zawodową grupę baletową składającą się wyłącznie z polskich tancerzy (1756). Warto także odnotować, że książęta zgromadzili w swoich pałacach dość dobre i nowoczesne na tamte czasy instrumenty muzyczne. W działaniach książąt widać znaczną dbałość o pozyskanie dobrych i bardzo dobrych wykonawców, chociaż nie zauważono starań o zatrudnienie światowej sławy kompozytorów. Po negatywnej stronie mecenatu radziwiłłowskiego należy odnotować nieznaczne wspieranie kariery artystycznej muzyków, śpiewaków czy tancerzy, a także brak dążeń do stworzenia ekskluzywnej kolekcji muzycznej, która mogłaby zaświadczyć o dobrym smaku muzycznym jej właścicieli. Jednej z najpotężniejszych familii Rzeczypospolitej nie udało się powołać do życia ośrodków muzyczno-teatralnych na miarę swojej wielkości i królewskich ambicji. Mając możliwości finansowe i umiłowanie sztuki dźwięków, Radziwiłłowie stworzyli co prawda istotne ośrodki kulturalne kraju, ale daleko im było do ambitnych przedsięwzięć europejskich. Warto jednak odnotować ciągłość mecenasowskich poczynań Radziwiłłów, bo podobnych przykładów w XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej nie było wiele. Bardzo ciekawe i porównywalnej skali przedsięwzięcia artystyczne na dworach J.K. Branickiego, M.K. Ogińskiego czy A. Tyzenhauza nie miały kontynuatorów, natomiast ciągłość mecenatu muzycznego, który można zauważyć np. na dworze Rzewuskich, Lubomirskich czy Sapiehów, nie była tej skali co poczynania radziwiłłowskie.

13

Łowiectwo w dobrach Radziwiłłów z Nieborowa

75%

Żuchowski T.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2015

|

issue 22

273-284

EN

The author presents the functioning and organization of hunting in estate Nieborów in the late 19th c. and 20th c., by the outbreak of World War II. The article is based on records from the holdings the Central Archives of Historical Records in Warsaw, a fond: Archive of the Radziwiłł Family from Nieborów – newer records on estate and economic matters. The main part of the article is devoted to the organization and functioning of hunting and was preceded by the introduction containing a brief history of Nieborów estate and list of its subsequent owners.

14

WŁODZIMIERZ PIWKOWSKI (1932–2016)

75%

Czerwińska-Walczak A.

Muzealnictwo

|

2016

|

vol. 57

277-279

EN

Włodzimierz Piwkowski, a great friend of the Museum in Nieborów and Arkadia and an outstanding historian of art passed away on 18 July 2016. He was connected with the National Museum in Warsaw to which he devoted 40 years of his professional and scientific activity, among others by cooperating on the rebuilding and conservation of its branches: the Royal Łazienki, the Królikarnia and the Museum in Nieborów and Arkadia. As a long-term and meritorious curator and director of the Museum in Nieborów and Arkadia, which he ran in 1970– 1994, he contributed greatly to its flourishing by giving his heart and devoting his most significant publications. His initiatives and activity contributed to the palace and garden complex in Nieborów and Arkadia becoming the institution whose functions and role exceed standards of residential museums’ activity. He was a life supporter of the Museum in Nieborów. Even no longer being formally obliged, he cooperated on numerous projects until their execution: e.g. he was present at the ceremony of unveiling of the reconstructed Sepulchre on the Poplar Island in Arkadia on the occasion of the Museum’s 70th anniversary. His scientific achievements were impressive. It is thanks to them that the residence in Nieborów is currently one of the best preserved and studied ones in Poland. His most important publications include monumental monographs of Nieborów Nieborów. Mazowiecka rezydencja Radziwiłłów (2005) and Arkadia Arkadia Heleny Radziwiłłowej. Studium historyczne (1998). Włodzimierz Piwkowski was a noble, hard-working and commonly admired and respected person. He did not fear novelties or changes. He observed the changing world with trust and confidence. This legendary curator of Nieborów will stay in our hearts forever.

PL

18 lipca 2016 r. zmarł w Warszawie Włodzimierz Piwkowski, wielki przyjaciel Nieborowa i Arkadii, znakomity historyk sztuki związany z Muzeum Narodowym w Warszawie, któremu poświęcił 40 lat swojej działalności zawodowej i naukowej, współpracując przy odbudowie i konserwacji jego oddziałów: Łazienek Królewskich, Królikarni oraz Nieborowa i Arkadii. Jako wieloletni, zasłużony kurator i dyrektor Muzeum w Nieborowie i Arkadii, kierując nim w latach 1970–1994, przyczynił się do rozkwitu muzeum. Na zawsze oddał mu serce i dedykował najważniejsze publikacje. Jego inicjatywy i aktywność sprawiły, że zespół pałacowo ogrodowy w Nieborowie i Arkadii stał się instytucją, której funkcje i rola wykraczały poza standardy definiujące działalność muzeów rezydencjonalnych. Do końca życia był oddany sprawom Nieborowa. Wielu zapoczątkowanym projektom – nie będąc już nawet zobowiązanym formalnie – towarzyszył do momentu realizacji, czego przykładem jest jego zeszłoroczna obecność przy odsłonięciu, z okazji obchodów 70-lecia muzeum, odbudowanego Grobowca na Wyspie Topolowej w Arkadii. Pozostawił imponujący dorobek naukowy, dzięki któremu Nieborów jest obecnie jedną z najlepiej zachowanych i opracowanych rezydencji w Polsce. Najważniejsze publikacje kuratora Piwkowskiego to monumentalne monografie Nieborowa Nieborów. Mazowiecka rezydencja Radziwiłłów (2005) i Arkadii Arkadia Heleny Radziwiłłowej. Studium historyczne (1998). Włodzimierz Piwkowski był człowiekiem szlachetnym i prawym, niezwykle pracowitym, powszechnie cenionym i szanowanym. Nie bał się nowości i zmian, z ufnością i nadzieją patrzył na zmieniający się świat. Legendarny kurator Nieborowa na zawsze pozostanie w naszych sercach.

15

Zmiany pozycji ordynatów nieświeskich w XVIII wieku

71%

Stroynowski A.

Przegląd Nauk Historycznych

|

2020

|

vol. 19

|

issue 1

103-131

EN

The position of the Radziwiłł ordinats (principal heirs) of Nieśwież was expressed in affinities, offices, property and political influence. To determine their position, it is important to present their political influence, which has changed over the entire century. Here, the author discusses changes of the position of three successive ordinats: Chancellor Karol Stanisław, hetman Michał Kazimierz and voivode Karol Stanisław, who won the highest popularity and political position.

PL

Pozycja Radziwiłłów ordynatów na Nieświeżu wyrażała się w koligacjach, pełnionych urzędach, posiadanym majątku i wpływach politycznych. W celu określenia ich pozycji najistotniejsze jest przedstawienie ich wpływów politycznych, które zmieniały się w ciągu całego wieku. Tu omówiono zmiany pozycji trzech kolejnych ordynatów: kanclerza Karola Stanisława, hetmana Michała Kazimierza i wojewody Karola Stanisława, który zdobył największą popularność i pozycję polityczną.

16

Relacje Hieronima Wincentego Radziwiłła z Karolem Stanisławem Radziwiłłem „Panie Kochanku” w świetle korespondencji z lat 1761-1786

63%

Janicka J.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2022

|

vol. 29

|

issue 2

150-161

EN

The purpose of this article is to present relations between stepbrothers Hieronim Wincenty Radziwiłł and Karol Stanisław Radziwiłł “Panie Kochanku”. The analysis of the sibilings’ relation is based on the correspondence between the younger and the older brothers in the years 1761-1786. The relationship between them was unique, as the brothers were separated by age, mother, and position in the family. Karol Stanisław Radziwiłł was not only a brother to Hieronim Wincenty but also a legal guardian and a great authority. Frequent correspondence, feelings expressed in it, and situations described allow us to see how important they were to each other and how close their bond was.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie relacji między przyrodnimi braćmi: Hieronimem Wincentym Radziwiłłem a Karolem Stanisławem Radziwiłłem „Panie Kochanku”. Analiza związku pomiędzy rodzeństwem została przeprowadzona na podstawie korespondencji młodszego brata do starszego z lat 1761-1786. Relacja pomiędzy nimi była wyjątkowa, ponieważ braci dzielił wiek, matki oraz pozycja w rodzinie. Karol Stanisław Radziwiłł był dla Hieronima Wincentego nie tylko bratem, ale prawnym opiekunem i dużym autorytetem. Częsta korespondencja, wyrażane w niej uczucia czy opisywane sytuacje, pozwalają dostrzec, jaką bracia mieli ze sobą bliską więź i jak bardzo ważni byli dla siebie nawzajem.

17

Nowe źródła do badań literackich i bibliologicznych dawnego piśmiennictwa Wielkiego Księstwa Litewskiego w świetle współczesnych metodologii

63%

Jarczykowa M.

Rocznik Lituanistyczny

|

2015

|

vol. 1

PL

W artykule przedstawiono nowe źródła pozwalające rozszerzyć dotychczasowe badania nad dawnym piśmiennictwem Wielkiego Księstwa Litewskiego. Przywołane przykłady odzwierciedlają jednocześnie współczesne metodologie literackie i bibliologiczne. Bibliotekoznawcy wykorzystują metodę funkcjonalną i stosują dyrektywę badawczą „kultura książki” m.in. w odniesieniu do wileńskich środowisk klasztornych. Geopoetyka i geokrytyka umożliwiają ujawnianie znaczenia przestrzeni, miejsc pamięci czy geograficznych nazw własnych. Zastosowanie tej metody wobec twórczości Daniela Naborowskiego czy diariusza Bogusława Kazimierza Maskiewicza pozwala na wydobycie z tych tekstów specyfiki podejścia do mniej lub bardziej znanych miejsc na mapie Rzeczypospolitej, zwłaszcza Wielkiego Księstwa Litewskiego. Metoda badań strukturalnych, stosowana zarówno przez literaturoznawców, jak i bibliologów, oparta na analizie ramy literacko-wydawniczej, została przedstawiona na przykładzie Lwowskiego rękopisu zawierającego wiersze okolicznościowe poświęcone Radziwiłłom birżańskim oraz na podstawie nieznanego, unikatowego druku przekładu Niektórych psalmów Dawidowych Salomona Rysińskiego. Zwrócono także uwagę na znaczenie badań retorycznych, wskazując możliwość wykorzystania nieznanych mów świadczących o kulturze oratorskiej Wielkiego Księstwa Litewskiego.

EN

The article presents the new sources which allow to broaden the existing research on the old literature of the Grand Duchy of Lithuania. The cited examples reflect contemporary literary and bibliological methodologies. Bibliologists use a functional method and apply a research directive called the “book culture” to (among others) the Vilnius monastic communities. Geopoetics and geocriticism reveal the significance of the space, places of remembrance or geographic names. Applying this method to the work of Daniel Naborowski or Boguslaw Kazimierz Maskiewicz’s diary enables to show the specifics of these author’s approach to some more or less known places on a map of the Kingdom of Poland and especially the Grand Duchy of Lithuania. Structuralist method, used both by the literary critics and bibliologists, based on the analysis of literary-publishing frame was presented through two examples: the Lviv manuscript containing occasional poems dedicated to the Birże Radziwiłł family and the previously unknown, unique print of the translation of some David’s psalms by Salomon Rysiński. In the article it has been also highlighted the importance of rhetorical research and indicated the possibility of using unknown orations which show the oratory culture of the Grand Duchy of Lithuania.

18

Duszpasterstwo jezuitów nieświeskich w XVII–XVIII wieku. Między ideałem potrydenckim a lokalnymi uwarunkowaniami

63%

Mariani A.

Rocznik Lituanistyczny

|

2016

|

vol. 2

PL

Artykuł przedstawia kierunki pracy duszpasterskiej jezuitów nieświeskich na podstawie źródeł rękopiśmiennych przechowywanych w Archiwum Rzymskim Towarzystwa Jezusowego. Na tle uwarunkowań prawnych i organizacyjnych tworzących ramy funkcjonowania Towarzystwa Jezusowego w mieście rezydencjonalnym Radziwiłłów autor omawia zjawiska typowe dla religijności epoki potrydenckiej, takie jak kult świętych i ich relikwii oraz działalność bractw kościelnych. The paper presents the pastoral activity of Jesuits in Nieśwież (Niasvizh) on the basis of manuscript sources preserved in the Roman Archive of the Society of Jesus. After considering the situation of the Jesuit fathers in this residential city of the Radziwiłł family, the author analyses some of the typical aspects of post-tridentine Catholicism, such as the cult of saints and relics and the activity of pious confraternities.

19

Archiwalia związane z kniaziami Trubeckimi w zespole Archiwum Warszawskie Radziwiłłów – pochodzenie i podział typologiczny

63%

Buczyło A.

Archiwa – Kancelarie – Zbiory

|

2015

|

issue 6(8)

61-78

PL

Prezentowany artykuł ma na celu przybliżenie przechowywanych w zespole Archiwum Warszawskie Radziwiłłów materiałów związanych z dziejami rodu kniaziów Trubeckich. Można podzielić je na dwie grupy. Pierwsza zawiera informacje o trzech kolejnych przedstawicielach tej rodziny osiadłych w XVII w. na terenie Rzeczypospolitej (Jurij Nikiticz, Piotr Wigant i Jerzy Trubecki) i jest wynikiem ich działalności aktotwórczej. Druga część przechowywanych w Archiwum Głównym Akt Dawnych dokumentów związanych z dziejami tej rodziny, została zgromadzona w związku z problemem wypłaty „sum trubeckich” stanowiących odszkodowanie za przekazanie przez Rzeczpospolitą Trubecka Moskwie. Starania o jej uregulowanie podejmowała wdowa po Piotrze Wigancie Trubeckim, Halszka Drucka-Sokolińska wraz z drugim mężem Krzysztofem Wołodkowiczem, a po jej śmierci sam Wołodkowicz, który w wyniku wyjazdu pasierba Jerzego Trubeckiego do Moskwy w 1657 r. stał się spadkobiercą zasądzonej kwoty.

EN

The presented article is aimed at introducing materials concerning the history of the Trubecki family stored in the fonds Warsaw Archives of the Radziwiłł Family. Those materials can be divided into two groups. The first group consists of information on three successive representatives of the family who settled on the territory of the Republic in the 17th century (Jurij Nikiticz, Piotr Wigant and Jerzy Trubecki); this part is a result of their documenting activity. The second group of materials on the history of this family stored in the Central Archives of Historical Records has been collected on account of the problem of paying “the Trubeck sums” (Polish “sumy trubeckie”) – compensation for making over Trubeck to Moscow by the Republic. Attempts to settling it were made by Piotr Wigant Trubecki’s widow, Halszka Drucka-Sokolińska with her second husband Krzysztof Wołodkowicz, and after her death – by Wołodkowicz himself, who became a heir of the adjudged sum as a result of a trip of Jerzy Trubecki’s stepson to Moscow in 1657. The article is an attempt to establish a route the documents used to get to the Central Archives of Historical Records. Thanks to that a hypothesis was drawn, that a creator of the mentioned documents collection was a voivode of Mińsk Krzysztof Wołodkowicz, and their transmission to the Radzwiłł Family’s Archives was made due to family connections. A heir of Wołodkowicz was Aleksander Hilary Połubiński, and then these documents, with his daughter Anna Marianna’s hand in marriage, became a property of the Radziwiłł Family’s younger line from Kleck. Also an attempt of systematization of the archival materials was made, and these were divided into private documents, legal and possessions documents, administrative and economic documents, public activity documents and varia.

20

Dwa niepublikowane szkice obozów wojska litewskiego podczas kampanii przeciw powstaniu Chmielnickiego

51%

Spodaryk A.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2018

|

vol. XIX (LXX)

|

issue 3-4 (265-266)

225-240

EN

The paper discusses two unpublished drawings presenting the camps of the Lithuanian army during the Khmelnytsky Uprising. They come from the collection of notes and drawings preserved in the National Historical Archives of Belarus in Minsk. This collection, undoubtedly connected with the Radziwiłł family of Birże, has been published several times in Belorussian and in Russian until now, but has not been studied thoroughly enough yet. Previous researchers of the Minsk collection of drawings did not notice i.a. the plans of the military camps, discussed in the article.

RU

В статье рассматриваются два неопубликованных рисунка, на которых представлены лагеря литовской армии во время восстания Хмельницкого. Рисунки взяты из архива заметок и рисунков, хранящихся в Национальном историческом архиве Беларуси в Минске. Эти материалы, несомненно связанные с биржанскими Радзивиллами, публиковались до этого времени несколько раз по-белорусски и по-русски, однако им не были посвящены достаточно подробные исследования. До сей поры исследователи минского собрания рисунков не обратили внимания, в частности, на обговариваемые в статье планы военных лагерей.

PL

Artykuł omawia dwa niepublikowane rysunki przedstawiające obozy wojska litewskiego w czasie powstania Chmielnickiego. Rysunki pochodzą ze zbioru notatek i rysunków przechowywanych w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku. Zespół ten, niewątpliwie związany z Radziwiłłami birżańskimi, publikowano do tej pory kilka razy po białorusku i rosyjsku, jednakże nie poświęcono mu nigdy dostatecznie szczegółowego studium. Dotychczasowi badacze mińskiego zbioru rysunków nie zwrócili uwagi m.in. na omawiane w artykule plany obozów wojskowych.

Refine search results

Śmierć matki i bliskich Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńki” (1702–1762) w świetle jego diariusza

Opis archiwum nieświeskiego Radziwiłłów z 1857 roku

Uwagi do pochodzenia i genealogii Komajewskich i Gintowt-Dziewałtowskich herbu Trąby

Śmierć matki i bliskich Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńki” (1702–1762) w świetle jego diariusza

Opis archiwum nieświeskiego Radziwiłłów z 1857 roku

Uwagi do pochodzenia i genealogii Komajewskich i Gintowt-Dziewałtowskich herbu Trąby

Uwarunkowania prawne ordynacji Radziwiłłowskiej i jej wojsk w Rzeczypospolitej Obojga Narodów

Listy Anny z Mycielskich Radziwiłłowej oraz diariusz Charles’a de Saint-Pola jako źródło do badań działalności „dyplomatycznej” wojewodziny wileńskiej

Fortece i zamki radziwiłłowskie w XVII–XVIII w. na podstawie zachowanych archiwaliów w Archiwum Warszawskim Radziwiłłów

Łowiectwo w dobrach Radziwiłłów z Nieborowa

Korespondencja Lwa Sapiehy do Radziwiłłów (w latach 1586–1622). Przyczynek do postrzegania na Litwie Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy

Mecenat muzyczny Radziwiłłów w XVIII wieku – od Karola Stanisława do Karola Stanisława „Panie Kochanku” Radziwiłła

Łowiectwo w dobrach Radziwiłłów z Nieborowa

WŁODZIMIERZ PIWKOWSKI (1932–2016)

Zmiany pozycji ordynatów nieświeskich w XVIII wieku

Relacje Hieronima Wincentego Radziwiłła z Karolem Stanisławem Radziwiłłem „Panie Kochanku” w świetle korespondencji z lat 1761-1786

Nowe źródła do badań literackich i bibliologicznych dawnego piśmiennictwa Wielkiego Księstwa Litewskiego w świetle współczesnych metodologii

Duszpasterstwo jezuitów nieświeskich w XVII–XVIII wieku. Między ideałem potrydenckim a lokalnymi uwarunkowaniami

Archiwalia związane z kniaziami Trubeckimi w zespole Archiwum Warszawskie Radziwiłłów – pochodzenie i podział typologiczny

Dwa niepublikowane szkice obozów wojska litewskiego podczas kampanii przeciw powstaniu Chmielnickiego