Celem artykułu jest odtworzenie kadry kierowniczej radzyńskiej Komendy Powiatowej MO w pierwszym okresie jej organizacji i funkcjonowania. Analiza tego zagadnienia, jako jednego z elementów składowych procesu przejmowania przez komunistów władzy, ma w ocenie autora podstawowe znaczenie w zrozumieniu mechanizmów jej tworzenia na terenie omawianego powiatu. Tworzenie w lipcu 1944 r. MO przez członków lokalnych struktur komunistycznych (AL / PPR) oraz osób z nimi sympatyzujących nie było oparte na gotowej koncepcji jej znaczenia i roli w komunistycznych założeniach ustrojowych państwa. W takiej sytuacji nowa formacja była traktowana jako organ porządkowy powstający równolegle do rad narodowych. Przyjęte w artykule ramy chronologiczne stanowią jeden z najbardziej dynamicznych okresów tworzenia się radzyńskiej komendy MO. Datę początkową stanowi moment opuszczenia powiatu przez administrację niemiecką. Cenzurę kończącą jest rok 1946 r., kiedy to grudniowe raporty Komendy Powiatowej informują, iż na skutek podejmowanych reorganizacji usunięto z szeregów MO zdecydowaną większość funkcjonariuszy politycznie i moralnie nieodpowiadających przyjętym wymaganiom, formując jej skład zgodnie z założeniami pożądanym przez nową władzę.
EN
Reproducing of the managing staff of the Command of District Civil Militia in Radzyń (the MO) in the first period its organizing and functioning. Analysis of this issue, as one of the component elements of process taking over the authority by communist, has in the author’s opinion the basic meaning in understanding of mechanisms on terrain of discussed administrative district. Creating the MO by members of local communist structures (the AL, the PPR) and persons who sympathized with them was not lent on finished conception of its meaning and the part in communist foundations of structural state. In such situation new formation was treated as authority order coming into being to town council called national council simultaneously. The received in article chronological frames make up one of the most dynamic periods of creating the of the command the MO in Radzyń. Initial date is moment of the abandonment administrative district by german administration. The finishing caesura is 1946 yr, when the december reports of District Command inform that in consequence of reorganization was removed the most of officers who were nappropriate politically and morally. The MO was formed according to foundations of new authority.
This publication, consisting of two parts, presents the inhabitants of the Siemień commune appointed to serve in the tsarist army. The first part is a general summary of the collected material, the second part is the quintessence of the topic, because it presents the name of the inhabitants of the commune of Siemień - soldiers of the army of the Russian Empire. Established in 1867, the Siemień commune in the Radzyń poviat included 16 towns. These were the villages of Siemień, Tulniki, Wola Tulnicka, Pomyków, Wólka Siemieńska, Łubka (Łupka), Przymus, Sewerynówka, Gródek, Kopich (Brwinów), Władysławów, Nadzieja, Juliopol, Dzialyn, Wierzchowina and Amelin. Archival materials from Russian archives, available in the project “Памяти героев Великой войны 1914–1918 годов” (gwar.mil.ru) and the files of the District Court in Biała Podlaska constitute the basic source of knowledge about conscripts from the commune of Siemień. We can learn about their place of residence, marital status, age, religion, regimental affiliation, and in some cases about the level of education. Based on the above sources, it was possible to determine from the name and surname 142 residents of the Siemień commune who served in the Russian army during the First World War.
PL
Niniejsza publikacja, złożona z dwóch części, przedstawia mieszkańców gminy Siemień powołanych do służby w armii carskiej. Pierwsza część stanowi ogólne podsumowanie zebranego materiału, druga część stanowi zaś kwintesencję tematu, gdyż prezentuje z imienia i nazwiska mieszkańców gminy Siemień – żołnierzy armii Imperium Rosyjskiego. Utworzona w 1867 roku gmina Siemień w powiecie radzyńskim obejmowała 16 miejscowości. Były to wsie Siemień, Tulniki, Wola Tulnicka, omyków, Wólka Siemieńska, Łubka (Łupka), Przymus, Sewerynówka, Gródek, Kopicha (Brwinów), Władysławów, Nadzieja, Juliopol, Działyń, Wierzchowiny i Amelin. Materiały archiwalne pochodzące z archiwów rosyjskich, dostępne w projekcie „Памяти героев Великой войны 1914–1918 годов” (gwar.mil.ru) oraz akta Sądu Okręgowego w Białej Podlaskiej stanowią podstawowe źródło wiedzy na temat poborowych z gminy Siemień. Możemy z nich dowiedzieć się o miejscu zamieszkania, stanie cywilnym, wieku, wyznaniu, przynależności pułkowej, a także w niektórych przypadkach o poziomie wykształcenia. Na podstawie powyższych źródeł udało się ustalić z imienia i nazwiska 142 mieszkańców gminy Siemień, którzy służyli w armii rosyjskiej podczas I wojny światowej
Powstały artykuł wraz z rejestrem poborowych pochodzących z powiatu radzyńskiego jest owocem długiej kwerendy archiwalnej mającej na celu próbę prześledzenia losów rekrutów wcielonych do armii carskiej, pochodzących z ww. powiatu. Pracę rozpoczyna nakreślenie sytuacji politycznej, ukazanie nastrojów politycznych oraz dziejowych tak zaborców jak ludności polskiej- ich reakcji na kierowane odezwy. Ciąg dalszy tworzy analiza materiału aktowego tworzącego poszczególne jednostki, ukazanie istoty prowadzonych spraw sądowych, wskazanie podstaw prawnych, by na końcu wykorzystać protokół badania świadków – wówczas narzędzie niezbędne do uznania przez sąd za zmarłego – dziś zdawkowe, lecz rzeczowe źródło historyczne. Relacje świadków składane bowiem pod przysięgą sprawiają wrażenie niezwykle wiarygodnych oraz bezstronnych. Same relacje wydają się być zbyt skromne do spasania wspomnień – tworzą natomiast swoisty „plan ramowy” służby rekruta od momentu poboru do poniesionej śmierci, bądź faktu zaginięcia w toku działań wojennych. Ukazane w niniejszej pracy fakty mają szczególny wydźwięk w momencie setnej rocznicy odzyskania niepodległości Polski, zaś rejestr jest rodzajem hołdu oddanego dla żołnierzy z powiatu radzyńskiego walczących pod „obcym sztandarem”, którzy „w szeregach rosyjskich walczyli... ale tylko dla Polski!".
EN
The article contains conscripts’ records coming from Radzyń district, is the fruit of a long query archive, which aim was to follow the fate the cadets from Imperial Russian Army. The cadets, who were drafted to the army from this district. The thesis starts with outlining of the political situation in the country and showing the political moods, which were appearing among polish citizens as well as among the partitioning powers. The continuation is the analysis of the law acts material which created individual units, showing the essence of court cases and the basics of the law occurring in court cases. Finally, there will be used witness study protocols, which were necessary in recognition of somebody’s death in the past but now are reliable historical source. The testimony under oath is seem to be sincere and impartial. The relations themselves are too modest to write up all memories - they create a kind of a “framework plan” of the recruit’s service from the moment of recruitment till the death. The facts shown in this article has enormous importance in the 100 anniversary of regaining Poland independence. This article is a kind of the tribute to the soldiers from Radzyń district, who were forced to fight under the Russian flag but by whole their hearts they did it for their fatherland.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.