Search results

1

Wymiary czasu w „Podróżach z Herodotem” Ryszarda Kapuścińskiego

100%

Padewski J.

Pamiętnik Literacki

|

2014

|

vol. 105

|

issue 3

165-176

EN

In the article the author ponders over the methods of perceiving the past reality. He supports his considerations with the concepts of phenomenological and cosmological time, couples them which leads to avoidance of aporias philosophical speculations are fated to. Such reading of Ryszard Kapuściński’s “Podróże z Herodotem” (“Travels with Herodotus”) is made possible through the prism of historical narration (carried out in accordance with Paul Ricoeur’s assumptions). The work in question is assigned special importance due to the introduction of the figure of Herodotus who becomes a peculiar link between both reflections on time referred to here.

2

SPRAWOZDANIE Z KONFERENCJI POŚWIĘCONEJ ŻYCIU I TWÓRCZOŚCI RYSZARDA KAPUŚCIŃSKIEGO „JESTEM BOHATEREM WSZYSTKICH SWOICH TEKSTÓW, KTÓRE ZAŚWIADCZAM SOBĄ”

100%

Gędas K.

Colloquia Litteraria

|

2009

|

vol. 6

|

issue 1

143-146

PL

SPRAWOZDANIE Z KONFERENCJI POŚWIĘCONEJ ŻYCIU I TWÓRCZOŚCI RYSZARDA KAPUŚCIŃSKIEGO „JESTEM BOHATEREM WSZYSTKICH SWOICH TEKSTÓW, KTÓRE ZAŚWIADCZAM SOBĄ”

3

Czy na pewno „inna” Rosja? O Imperium i Buszu po polsku Ryszarda Kapuścińskiego

100%

Pawluczuk W.

Acta Polono-Ruthenica

|

2009

|

vol. Tom 1 Nr XIV

79-88

EN

The paper presents a voice in the discussion on blaming the writer for orientalization of the USSR, i.e., purposeful presenting the Union in a pathologic, unbalanced way in order to enhance the status of the West, including Poland. This accusation, however, loses its strength when one juxtaposes the image of the USSR (as presented in The Empire) with the image of Poland in the 50s and 60s in the twentieth century which appears in the volume of domestic reportages entitled The Polish Bush. Kapuściński’s motherland is also presented as a country of fatalism, stagnation, superficiality of experience, lack of morality and sensitivity amongst the residents. If one finds it necessary to speak about „orientalization”, he/she should make a similar accusation against The Polish Bush or admit that the image described by the author shows only one aspect of the eastern empire. The aspect which is controlled by the ideology homo sovieticus. Closer analysis of Heban’s author’s text proves, however, that there is also the other, „different” Russia which has preserved in the USSR. It is the country when one can meet true Russians - open-minded, friendly, and ready to bear responsibility for Other, Different people.

4

Reportaż literacki jako obszar badań (na przykładzie Szachinszacha Ryszarda Kapuścińskiego)

80%

Nowacka B.

Świat i Słowo

|

2020

|

vol. 34(1)

287-305

PL

-

5

Literary reportage as a field of study (the case of Ryszard Kapuściński’s Shah of Shahs)

80%

Nowacka B.

Świat i Słowo

|

2020

|

vol. 34(1)

305-305

EN

Shah of Shahs by Ryszard Kapuściński is considered a controversial book – the opinions about it expressed by Iranian experts are definitely divergent. The author attempts to compare the selected facts from the history of Iran, which are described in the reportage, to the information gathered in other publications (including academic sources) on the topic. The analysis of the passages of the book, which were compared with relevant historical information, identified various types of factual inaccuracies – ranging from obvious factual errors to discrepancies implemented by the reporter deliberately. The greatest value of Kapuściński’s reportage is therefore not the objectivity of the message but its universality.

6

Niekanoniczny reportaż Ryszarda Kapuścińskiego Podróże z Herodotem

80%

Grzegorczyk K.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica

|

2013

|

vol. 1

158-169

EN

The article aims at explaining the uniqueness of Ryszard Kapuściński’s writing and how it differs from the traditional model of genological reportage. The features characteristic for this type of creativity were described on the example of Podróże z Herodotem, one of the last books by Kapuściński. The generic complexity of his texts causes that it is not possible to unequivocally classify them. Thus, they still remain a separate phenomenon in the area of the documentary prose.

7

Kusiba versus Domosławski – ciąg dalszy sporu o Kapuścińskiego. Jak uprawiać biografistykę?

71%

Rycombel M.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2021

|

vol. 17

191-205

EN

The article constitutes a comparison of two ways of writing a biography on the example of Arthur Domosławski and the Marek Kusiba works. Both authors wrote the book on Richard Kapuściński, whereby Kusiba, choosing the form of blurred genre (the hybrid of biography, autobiography, and diary), created his own in allusive opposition to the Kapuściński non-fiction biography. He thereby confirmed the thesis of Beata Nowacka and Zygmunt Ziątek which states that it is impossible to talk about the famous reporter without making reference to the dispute generated by the biography written by Domosławski. The Kusiba’s view on the limits of the writing biography will be presented and aims for which the author chose the hybrid genre while writing about the life and work of Kapuściński.

PL

Autorka w artykule identyfikuje ukryte odniesienia obecne w książce Ryszard Kapuściński. Z daleka i z bliska Marka Kusiby do biografii autorstwa Artura Domosławskiego. Naturalną konsekwencją tego podejścia analitycznego będzie zestawienie dwóch sposobów uprawiania biografistyki. Obaj autorzy napisali książki o Ryszardzie Kapuścińskim, przy czym Kusiba, wybierając formę gatunku zmąconego (hybryda biografii, autobiografii i pamiętnika), napisał swoją w aluzyjnej kontrze w stosunku do Kapuściński non-fiction. Potwierdził on tym samym tezę Beaty Nowackiej i Zygmunta Ziątka głoszącą, że nie sposób już mówić o słynnym polskim reportażyście bez odwołania się do sporu wywołanego biografią autorstwa Domosławskiego. Przedstawione zostaną spojrzenie Kusiby na kwestię granic uprawiania biografistyki oraz cele, dla których autor wybrał hybrydowy gatunek, pisząc o życiu i twórczości Kapuścińskiego.

8

Utopie Ryszarda Kapuścińskiego

71%

Bogucka W.

Prace Literaturoznawcze

|

2013

|

issue 1

77-88

EN

The subject of the given paper (Ryszard Kapuściński’s utopias) is analysis the importance of the period in Polish history from 1956 to 1980 (many accounts from Africa and Latin America were written in this period) and Ryszarda Kapuściński’s interest in socialist ideas which is present in his works in the way that it shows the influence of the writer’s early fascinations on the concept of utopia based on socialist ideas yet not being socialism. This utopian vision develops through subsequent works, beginning with the Emperor, through Szachinszach, ending on his unfinished book about Idi Amin. Each of the books belonging to the unfinished trilogy devoted to the most significant rulers in Africa criticized a certain model of ruling which was based on tyranny and, at the same time, was a set of clues which direction we must choose.

9

Parallaxes as Means of Organizing Memory in Travel Narratives of Patrick Leigh Fermor and Ryszard Kapuściński

70%

Moroz G.

Crossroads. A Journal of English Studies

|

2016

|

vol. 13

EN

This paper offers a comparative analysis of travel narratives of two key contemporary writers: Patrick Leigh Fermor and Ryszard Kapuściński. Fermor’s A Time of Gifts: On Foot to Constantinople; From the Hook of Holland to the Middle Danube (1977), Between the Woods and the Water (1986), and The Broken Road (2015) are compared with Kapuściński’s: Imperium (1993), The Shadow of the Sun (1998), and Travels with Herodotus (2007). The figure of a ‘parallax’ is suggested as being crucial in capturing the key similarities between Fermor’s and Kapuściński’s travel narratives. The differences between these narratives are explained in terms of the differences in developments of Anglophone and Polish travel writing traditions.

10

„Każda rewolucja to zmaganie się dwóch sił: struktury i ruchu”. Gramatyka rewolucji w Szachinszachu Ryszarda Kapuścińskiego

70%

Nowacka B.

Białostockie Studia Literaturoznawcze

|

2017

|

vol. 11

PL

Niniejszy tekst powstał w ramach szerszego projektu, jakim jest opracowanie edycji Cesarza i Szachinszacha dla Biblioteki Narodowej.

EN

The article attempts to describe the islamic revolution described by Ryszard Kapuściński in Shah of shahs. The reporter confronts the images of revolutionary chaos in Iran with Iranian culture and its distant history to show the similarities in human mentality. In order to make the reader aware of what the clash with strangeness is, Kapuściński uses concealment, omits important historical facts or even manipulates. The author of the article seeks to expose and interpret the meaning of this strategy.

11

Afryka Ryszarda Kapuścińskiego i Piera Paola Pasoliniego

70%

De Carlo A. F.

pl.it / rassegna italiana di argomenti polacchi

|

2015

|

issue 6

155-171

EN

Ryszard Kapuściński (1932-2007) and Pier Paolo Pasolini (1922-1975) are two intellectuals who in different times and places, each with his own cultural background, decided to push their artistic and intellectual research beyond the borders of pure literary expression in order to understand an increasingly indecipherable and threatening present. Two intellectuals in many ways very different from each other, but with a common passion – Africa. The Black Continent, the privileged object of their reflections, represents an original world, untouched by the capitalist and neo-imperialistic aspirations of poisoned Western society, thus becoming a mixture of romantic fantasies and dreams of unteachable regenerations.

12

Ryszarda Kapuścińskiego dyferencjacje pamięci: reporter, pisarz, dziejopis, podróżnik

70%

Kaczmarek M.

Ruch Literacki

|

2017

|

issue 5

13

„Odpowiednie dać rzeczy słowo”, czyli świat Ryszarda Kapuścińskiego w przekładzie

70%

Pycia P.

Przekłady Literatur Słowiańskich

|

2011

|

vol. 2

|

issue 1

144-160

HR

Unikatni epski tekstovi Kapuścińskog prikazuju njegov individualni stil koji je velik izazov za sve prevoditelje. Taj članak predstavlja neke od prevodilačkih rješenja u prevodima „Podróże z Herodotem” Ryszarda Kapuścińskog: srpskom „Putovanja s Herodotom” Biserke Rajčić i engleskom „Travels with Herodotus” Klare Główczewske. Analiza odnosi se prije svega na leksičku razinu teksta i metaforička značenja izabranih fraza.

EN

The unique epic stories written by Kapuściński show his individual style which is the great challenge for all translators. This article represents some of the translation solutions in two translations of the Polish reportage "Podróże z Herodotem" by Ryszard Kapuściński: the Serbian one "Putovanja s Herodotom" by Biserka Rajčić and the English one "Travels with Herodotus" by Klara Główczewska. The analysis is connected mostly with the lexical layer and the metaphorical meaning of chosen phrases.

14

Polish Literature in Albanian

70%

Zissi L.

|

2019

|

vol. 25

|

issue 2

145-158

PL

Albania jest małym krajem europejskim, który przez prawie pięć wieków znajdował się pod okupacją turecką. Swoją niepodległość uzyskała dopiero 28 listopada 1912 r. Podczas tej okupacji prawie nie istniała literatura obca tłumaczona na język albański, ponieważ ponad 85% ludności było analfabetami; nie funkcjonowały też instytucje naukowe i szkoły. Pierwsza szkoła podstawowa została otwarta w roku 1887. Dopiero w latach 20. XX w., wraz z wyodrębnieniem się warstwy intelektualnej, w Albanii rozpoczął się przekład literatury światowej na język albański, włącznie z polską literaturą, lecz nie z języka polskiego, ale przeważnie z języka włoskiego. Pierwszym dziełem literatury polskiej przetłumaczonym na język albański z języka włoskiego w roku 1933 była książka noblisty Henryka Sienkiewicza pt. Quo Vadis. Powieść ta została przetłumaczona po raz drugi w roku 1999. Rozwój tłumaczeń literatury polskiej na język albański rozpoczął się jednak dopiero po II wojnie światowej, szczególnie po roku 2000. Do tej pory przetłumaczono na język albański prawie 55 polskich książek napisanych przez 34 autorów, m.in. Adama Mickiewicza (np. jego wielkie dzieło Pan Tadeusz), Henryka Sienkiewicza, Bolesława Prusa, Czesława Miłosza, Wisławę Szymborską, Olgę Tokarczuk, Ryszarda Kapuścińskiego, Tadeusza Różewicza, Witolda Gombrowicza, o. Marcina Czermińskiego i innych. Jednocześnie ośmiu autorów albańskich napisało w języku albańskim książki o polskiej tematyce. Oprócz albańskich tłumaczy z Albanii literaturę polską na język albański tłumaczą nadal również Albańczycy z Kosowa. W porównaniu z niektórymi innymi krajami europejskimi liczba polskich książek przetłumaczonych na język albański jest znaczna. Literatura polska w języku albańskim cieszy się popularnością wśród czytelników albańskich. Niektóre z książek są wydawane po raz drugi, a nawet trzeci.

EN

Albania is a small country in Europe, which was under Turkish occupation for nearly five centuries. It did not regain its independence until 28 November 1912. During the occupation there was almost no foreign literature translated into Albanian, as more than 85% of the population were illiterate and in general there were no scientific institutions or schools. The first primary school was opened in 1887. Only in the 1920s, with the emergence of intelligentsia, world literature started to be translated into Albanian, which included Polish literature. However, the translations were not done from the Polish language but from Italian translations of it. The first Polish literary work translated into Albanian from Italian was the Nobel prize winner Henryk Sienkiewicz’s novel, Quo Vadis? (in 1933). The book was translated for the second time in 1999. The translation of Polish literature into Albanian gained momentum after World War II, and especially after 2000. So far, nearly 55 books by 34 Polish authors have been translated into Albanian, including Adam Mickiewicz (among them his great work, Pan Tadeusz), Henryk Sienkiewicz, Boleslaw Prus, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska, Olga Tokarczuk, Ryszard Kapuściński, Tadeusz Różewicz, Witold Gombrowicz, Fr. Marcin Czermiński, and others. At the same time, 8 Albanian authors wrote books on Polish topics in Albanian. Apart from the Albanian translators from Albania, Polish literature has also been translated into Albanian by Albanians from Kosovo. In comparison with other European countries, Albania is a leader as far as the number of Polish books translated is concerned. Polish literature in Albanian is generally popular among Albanian readers. Some of the books are published for the second, or even after the third time.

15

Mityzująca strategia autorska w „Cesarzu” Ryszarda Kapuścińskiego

60%

Okuniewska M.

Ruch Literacki

|

2017

|

issue 5

16

SPOTKANIE Z INNYM JAKO PRZYKŁAD EDUKACJI GLOBALNEJ W PRZESTRZENI MUZEUM

57%

Baumgarten-Szczyrska D., Milewska K., Obalek D.

Muzealnictwo

|

2017

|

vol. 58

227-239

EN

In the face of the migration crisis in Europe in 2015, discussions on refugees and emigrants who live in Poland have been dominated by stereotypes and negative images presented by the media, and the division into supporters and opponents of the “Others” have also become highly visible in schools. The lack of topics in the field of global education and of knowledge about the current situation of African countries has contributed to the increase in xenophobic attitudes among pupils, and to all sorts of manifestations of verbal and physical violence motivated by prejudices against people who stand out because of their appearance or origin. The Encountering the Other project, which has been run by the Artykuł 25 Foundation and the National Museum in Szczecin since 2014, attempts to reply to the lack in Poland of a social basis of sensitivity, respect and solidarity with people of different geographical and cultural backgrounds. Its main aim is to allow primary, middle and secondary school pupils to acquire knowledge about the Countries of the Global South, which may encourage them to revise their attitudes. The basis of the project is classes in school which are based on our own script prepared from a lecture by Ryszard Kapuściński, Encountering the Other: the challenge for the 21st century, which he gave upon receiving the title of doctor honoris causa from the Jagiellonian University. The National Museum in Szczecin plays an important role in the project. It runs classes for students which show them the old art and culture of West-African countries and their influence on European art, but also presents works by contemporary artists from Benin, Nigeria and the Republic of South Africa. As part of the Week of Global Education, the museum presents documentaries for children and teens from the Docs Against Gravity Festival, and there are workshops using the kamishibai theatre and discussions on mutual understanding and global interdependence. The project is complemented by a conference targeted at teachers and representatives of organisations working with children and teens, whose main aim is to provide knowledge on the contemporary culture and art of African countries, and to show good practices for counteracting discrimination and violence motivated by prejudice. The Encountering the Other project aims to counteract prejudice and stereotypes, to show a different image of the Countries of the Global South, to convince children, teenagers and teachers to make their social attitudes more responsible, which would be of key importance on shaping trends today or in the future, and to incorporate global issues into mainstream discussions.

PL

W obliczu kryzysu migracyjnego jaki dotknął Europę w 2015 r., dyskusje na temat uchodźców i emigrantów mieszkających w Polsce zostały zdominowane przez stereotypy i negatywne obrazy przedstawiane w mediach, a podział na zwolenników i przeciwników „Innych” stał się niezwykle wyraźny również w szkole. Brak tematów z zakresu edukacji globalnej i wiedzy na temat obecnej sytuacji krajów afrykańskich przyczynił się do wzrostu postaw ksenofobicznych wśród uczniów, a także wszelkiego rodzaju przejawów słownej i fizycznej przemocy motywowanej uprzedzeniami wobec osób wyróżniających się wyglądem czy pochodzeniem. Projekt Spotkanie z Innym realizowany przez Fundację Artykuł 25 i Muzeum Narodowe w Szczecinie od 2014 r., jest próbą odpowiedzi na polski deficyt społecznej postawy wrażliwości, szacunku i solidarności z ludźmi z innych obszarów geograficznych i kulturowych. Jego celem jest umożliwienie uczniom szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych zdobycia wiedzy na temat Krajów Globalnego Południa, która może zachęcić ich do zweryfikowania poglądów. Podstawą projektu są zajęcia w szkole na podstawie autorskiego scenariusza, powstałego na bazie wykładu Ryszarda Kapuścińskiego Spotkanie z Innym jako wyzwanie XXI wieku wygłoszonego z okazji przyznania mu tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. W projekcie istotną rolę odgrywa Muzeum Narodowe w Szczecinie realizując zajęcia dla uczniów pokazujące dawną sztukę i kulturę krajów Afryki Zachodniej, ich wpływ na sztukę europejską, ale też prezentujące twórczość współczesnych artystów z Beninu, Nigerii czy RPA. W ramach Tygodnia Edukacji Globalnej w muzeum prezentowane są filmy dokumentalne z festiwalu Docs Against Gravity dla dzieci i młodzieży, prowadzone warsztaty z wykorzystaniem teatrzyku kamishibai oraz dyskusje przybliżające tematy dotyczące wzajemnego porozumienia i globalnych współzależności. Dopełnieniem projektu jest konferencja kierowana do nauczycieli i przedstawicieli organizacji pracujących z dziećmi i młodzieżą, której głównym zamierzeniem jest dostarczenie wiedzy na temat współczesnej kultury i sztuki krajów afrykańskich oraz pokazanie dobrych praktyk przeciwdziałających dyskryminacji i przemocy motywowanej uprzedzeniami. Projekt Spotkanie z Innym ma na celu: przeciwdziałanie uprzedzeniom i stereotypom, pokazanie innego obrazu Krajów Globalnego Południu, nakłonienie dzieci, młodzieży i nauczycieli do zmiany postawy społecznej na bardziej odpowiedzialną, która już dziś lub w przyszłości będzie miała kluczowy wpływ na kształtowanie trendów oraz włączanie zagadnień globalnych do dyskusji mainstreamowych.

17

WOKÓŁ POWROTÓW DO KORZENI – PODRÓŻ RYSZARDA KAPUŚCIŃSKIEGO DO PIŃSKA

51%

Ejzak B.

Rocznik Przemyski

|

2016

|

vol. 52

|

issue 2(20): Literatura i Język

131-140

EN

The author attempts to show Ryszard Kapuściński returning to Pinsk, the country of his childhood. Based on Barbara Hołub’s interview with the author of reportages for the Przekrój weekly he analyzes and interprets the writer’s words. Kapuściński’s memories make it possible to show his literary work in a broader context – from the perspective of his birthplace and his roots. Growing up in the “Polesia poverty” made an enormous impact on the reporter’s worldview. He shares his memories of the earliest childhood and the early phase of his work. The article presents the author of The Polish Bush as someone constantly on the way – a homo viator, which has helped to examine and illustrate Kapuściński’s work process and his maturation as an artist. The author of the article attempts to draw the readers’ attention to a significant role played in the reporter’s life by an original, though culture-related, way of perceiving time.

18

Językowy obraz Afrykanina

50%

Wysocka A.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2002

|

vol. 14

175–196

PL

Niniejsze rozważania dotyczą wpływu językowego obrazu świata na teksty tworzone przez jednostki. Przedmiotem analiz jest obraz Afrykanów w reportażach napisanych przez znanych Polaków: Henryka Sienkiewicza i Ryszarda Kapuścińskiego. Pod uwagę brane są sądy o Afrykanach wyrażone explicite oraz wpisane w semantykę słów użytych na oznaczenie i opisanie tej grupy rasowej. Wyniki analiz porównane są z obrazem Afrykanów utrwalonych w leksyce i frazeologii polszczyzny oraz tekstach kliszowanych (przysłowiach i dowcipach). Językowy obraz Murzynów w polszczyźnie i obiegowych tekstach jest jednolity pod względem aksjologicznym. Są oni postrzegani jako niewolnicy lub słudzy, o niskim statusie społecznym, wyglądający „egzotycznie”, ubodzy w sferze materialnej i duchowej. Na taki sposób konceptualizacji wpłynął ogólny mechanizm tworzenia stereotypów: wyraźne wyodrębnienie grupy „obcej” oraz przypisanie jej zestawu stałych cech, z przewaga negatywnych, by przez deprecjację „obcych” móc wyżej ocenić „swoich”. Zespół przeświadczeń, jaki składa się na stereotyp rasowy, jest nabywany w procesie naturalnej akwizycji mowy, a przezwyciężenie implikacji języka wymaga dodatkowego wysiłku kognitywnego. Przeprowadzone analizy pozwalają wnioskować, że to przezwyciężenie jest możliwe. Podczas gdy obraz Afrykanów w Listach… Sienkiewicza pokrywa się niemal z ich obrazem językowym, sposób przedstawiania tej grupy rasowej w Hebanie różni się od niego radykalnie. Pisarstwo Kapuścińskiego potwierdza, że odejście od stereotypu wymaga nie tylko niezależnej myśli, lecz także świadomego i „ostrożnego” korzystania z zasobów języka.

EN

The article deals with the influence of the linguistic worldview on texts created by individual authors. An analysis is offered of the linguistic picture of Africans in the journalistic texts of Henryk Sienkiewicz and Ryszard Kapuściński. More specifically, the analysis is focused on explicitly formulated statements about. Africans as well as those residing in the background of the semantics of words used to refer to Africans. The results are juxtaposed with the picture of Africans reflected in Polish lexis and phraseology as well as in formulaic texts (proverbs and jokes). The linguistic picture of Africans in Polish is axiologically homogeneous. They are perceived as slaves or servants, people of low social status, of „exotic” appearance, poor in the literal and spiritual sense. The picture is a result of the general way of stereotype creation: by a clear demarcation of „them” and attributing to this group a stable inventory of features, mostly negative, one is able to depreciate „them” in order to value „us” more highly. A set of beliefs which constitut.es a racial stereotype is acquired together with language; in order to go beyond the implications of one’s language requires an additional cognitive effort. The present analysis allows one to conclude that this is, in fact, possible. While the picture of Africans in Sienkiewicz’s Listy. . . is almost identical with their image encoded in Polish generally, in Kapuściński^ Heban their presentation is radically different. Kapuściński^ works confirm that a departure from a stereotype requires not only independent thinking, but also making a conscious and careful use of linguistic resources.

19

Czerwone imperium. Obraz Związku Radzieckiego w reportażach polskich klasyków gatunku (M. Wańkowicz, K. Pruszyński, H. Krall, R. Kapuściński)

43%

Kaliszewski A.

|

2021

|

vol. 27

|

issue 1

309-342

EN

The motivation for discussing representations of the Soviet Union in Polish reporting has been the desire to examine how the greatest Polish reporters grappled with such an important political and social problem. For writers and historians, Soviet communism posed a difficult challenge, which raised many questions: how to avoid stereotyping, shoulder the burden of the past, and navigate the constraints of censorship of the communist period. How not to join the naïve voices of some Western intellectuals enchanted by Soviet propaganda (a problem faced by Wańkowicz and Pruszyński)? The article presents the use of individual reporting techniques and artistic devices visible in the observations and the reflections formulated by Polish reporters.The research material has been arranged chronologically. Written with artistry, Wańkowicz’s reports from the 1930s record his fascination with the newly emerging workers’ state, but they also document many disturbing phenomena, contrasts and lies. His particularly critical observations had to be later removed or mitigated by the writer in the post-war editions. These interesting self-censoring changes are examined in detail in this article. Pruszyński’s texts are a valuable supplement to the complicated relations between, on the one hand, Sikorski’s government and the main Allies, and on the other hand, Stalin’s state. They also present the creation of the Polish army in the USSR. At the same time, they are an artful and expressive picture of a brave nation led by a charismatic dictator (the texts were written before the discovery of the Katyń massacre!). Although dependent on her party bosses, Hanna Krall, a reporter from a satellite state, managed to construct an authentic representation of the life of individuals in the Soviet state. She achieved this thanks to her style of ‘mundane realism’ and the use of microanalysis as a technique. However, she did not manage to avoid the optimism that was obligatory at the time with regard to the entire system (especially the reforms initiated by Khrushchev and Brezhnev). Ryszard Kapuściński took up Soviet themes in numerous works over many years; his reports from ‘exotic’ Asian republics and his depiction of the cultural melting pot of the former USSR are particularly interesting. He was also given the opportunity to describe perestroika and the final collapse of the red empire; he reported also on how the foundations of the new Russia were built. The article is based on the following claim: the greatest reporters, who employed a variety of writing techniques, encountered serious – objective and subjective – difficulties in representing the dynamic spectrum of transformations and perspectives which communism brought about for the USSR itself and also for Poland. The effects of their reporting work are thus varied, and the imprint of the times is visible in them.The text is situated within the disciplines of social communication and media studies, literary studies and modern history. The methodologies used in the article include text analysis and interpretation, stylistic, genre and comparative analysis, thematic and historical research.

PL

Powodem podjęcia tematyki opisu Związku Radzieckiego w polskich reportażach była chęć zbadania, jak najwięksi polscy reportażyści zmagali się z tak ważnym polityczno-społecznym problemem. Radziecki komunizm stanowił dla pisarzy i historyków trudne wyzwanie, które stawiało przed nimi wiele pytań: jak ustrzec się czarnych i białych stereotypów, presji historycznych zaszłości czy nacisków cenzury okresu PRL. Jak nie dołączyć do naiwnego chóru niektórych zachodnich intelektualistów oczarowanych sowiecką propagandą (z czym borykali się Wańkowicz i Pruszyński)? W artykule pokazano wykorzystanie indywidualnych technik reporterskich i środków artystycznych w podjętych obserwacjach i formułowanych refleksjach.Materiał badawczy uporządkowany został chronologicznie. Napisane z artyzmem reportaże Wańkowicza z lat 30. XX w. utrwalają fascynację nowo powstającym państwem robotników, ale odnotowują też wiele niepokojących zjawisk, kontrastów, kłamstw. Szczególnie krytyczne spostrzeżenia musiał potem pisarz usuwać bądź łagodzić w powojennych wydaniach. Te interesujące, autocenzorskie zmiany zbadano szczegółowo w niniejszym artykule. Teksty Pruszyńskiego stanowią cenny suplement do skomplikowanych relacji rządu Sikorskiego i głównych aliantów z państwem Stalina. Przedstawiają też budowanie polskiej armii na terenie ZSRR. Jest to zarazem pełen kunsztu i ekspresji obraz dzielnego narodu kierowanego przez charyzmatycznego dyktatora (teksty powstały przed odkryciem zbrodni katyńskiej!). Hanna Krall – reporterka z państwa satelickiego – choć zależna od swoich partyjnych szefów, zdołała swym stylem „małego realizmu” i techniką mikroanaliz przekazać autentyczny obraz życia jednostek w państwie radzieckim. Nie udało jej się jednak uniknąć obowiązkowego wtedy optymizmu w odniesieniu do całego systemu (zwłaszcza reform rozpoczynanych przez Chruszczowa i Breżniewa). Ryszard Kapuściński podejmował tematy radzieckie w licznych utworach na przestrzeni wielu lat, szczególnie ciekawe są jego reportaże z egzotycznych, azjatyckich republik i pokazanie całego tygla kulturowego byłego ZSRR. Dane mu było też opisywać pierestrojkę i ostateczny upadek czerwonego imperium, budowanie fundamentów nowej Rosji.Artykuł opiera się na następującej tezie: najwybitniejsi a dysponujący zróżnicowanym warsztatem reportażyści natrafiali na poważne – obiektywne i subiektywne – trudności w ukazaniu dynamicznego spektrum przeobrażeń i perspektyw, jakie dla samego ZSRR, ale także dla Polski, niósł komunizm. Efekty prac reporterskich są więc zróżnicowane, widać na nich odciśnięte piętno czasów.Tekst sytuuje się w obszarach: nauki o komunikacji społecznej i mediach, literaturoznawstwa i historii współczesnej. Metodologie zastosowane w artykule to analiza i interpretacja tekstu, analiza stylistyczna, genologiczna i porównawcza, badania tematologiczne i historyczne.

20

Ostatni „Bauman” – płynne pokolenie

41%

Kalarus M.

Świat i Słowo

|

2019

|

vol. 33(2)

1-1

PL

Książka Liquid Generation [polska wersja Płynna generacja, tłum. Sz. Żuchowski, Wydawnictwo „Czarna Owca”, Warszawa 2018] to zapis rozmowy Zygmunta Baumana z włoskim dziennikarzem Thomasem Leoncini; prawdopodobnie ostatni udzielony wywiad znanego socjologa i filozofa. W trzech rozdziałach rozmówcy omawiają kwestie związane z obserwowanymi zmianami, jakie zachodzą w społeczeństwach Europy na przełomie wieków. Autorzy podejmują m.in. temat zmian fizycznych (tatuaże, chirurgia plastyczna, zapuszczanie brody); zmian zachodzących w sferze międzyludzkiej (wykluczenie werbalne, agresja poprzez gest i napaść fizyczna), a także zmian w obszarze erotyki i miłości. Rozmówcy charakteryzują współczesne czasy, rozwój internetu, innych „nowych mediów” i komunikatorów, które zastępują tradycyjny sposób kontaktów międzyludzkich.

Refine search results

Wymiary czasu w „Podróżach z Herodotem” Ryszarda Kapuścińskiego

SPRAWOZDANIE Z KONFERENCJI POŚWIĘCONEJ ŻYCIU I TWÓRCZOŚCI RYSZARDA KAPUŚCIŃSKIEGO „JESTEM BOHATEREM WSZYSTKICH SWOICH TEKSTÓW, KTÓRE ZAŚWIADCZAM SOBĄ”

Czy na pewno „inna” Rosja? O Imperium i Buszu po polsku Ryszarda Kapuścińskiego

Reportaż literacki jako obszar badań (na przykładzie Szachinszacha Ryszarda Kapuścińskiego)

Literary reportage as a field of study (the case of Ryszard Kapuściński’s Shah of Shahs)

Niekanoniczny reportaż Ryszarda Kapuścińskiego Podróże z Herodotem

Kusiba versus Domosławski – ciąg dalszy sporu o Kapuścińskiego. Jak uprawiać biografistykę?

Utopie Ryszarda Kapuścińskiego

Parallaxes as Means of Organizing Memory in Travel Narratives of Patrick Leigh Fermor and Ryszard Kapuściński

„Każda rewolucja to zmaganie się dwóch sił: struktury i ruchu”. Gramatyka rewolucji w Szachinszachu Ryszarda Kapuścińskiego

Afryka Ryszarda Kapuścińskiego i Piera Paola Pasoliniego

Ryszarda Kapuścińskiego dyferencjacje pamięci: reporter, pisarz, dziejopis, podróżnik

„Odpowiednie dać rzeczy słowo”, czyli świat Ryszarda Kapuścińskiego w przekładzie

Polish Literature in Albanian

Mityzująca strategia autorska w „Cesarzu” Ryszarda Kapuścińskiego

SPOTKANIE Z INNYM JAKO PRZYKŁAD EDUKACJI GLOBALNEJ W PRZESTRZENI MUZEUM

WOKÓŁ POWROTÓW DO KORZENI – PODRÓŻ RYSZARDA KAPUŚCIŃSKIEGO DO PIŃSKA

Językowy obraz Afrykanina

Czerwone imperium. Obraz Związku Radzieckiego w reportażach polskich klasyków gatunku (M. Wańkowicz, K. Pruszyński, H. Krall, R. Kapuściński)

Ostatni „Bauman” – płynne pokolenie