Search results

1

Relations between the President and the Senate in the Light of Provisions of the Constitution of the Republic of Poland of April 2, 1997

100%

Eckhardt K.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2019

|

issue 5 (51)

15-25

EN

The author describes mutual, constitutional relations between the Senate and the head of state, and asks questions about the perspectives of their modification. The political events of 1989 leading to the reinstatement of a single-member head of state and Senate in Poland made their restitution closely related. At present, the competence and func- tional dependence of these bodies is low. The President and the Senate share a common view on the constant presence in the doctrinal and political discussion of the problem of changing their political position.

PL

Autor opisuje wzajemne, konstytucyjne relacje Senatu i głowy państwa oraz stawia pyta- nia dotyczące perspektyw ich modyfikacji. Wydarzenia polityczne z 1989 r. prowadzące do przywrócenia w Polsce jednoosobowej głowy państwa i Senatu spowodowały, iż ich restytucja była ściśle powiązana. Obecnie zależność kompetencyjna i funkcjonalna tych organów jest niewielka. Wspólna dla Prezydenta i Senatu jest natomiast stała obecność w dyskusji doktrynalnej i politycznej problemu zmiany ich pozycji ustrojowej.

2

Uchwały okolicznościowe Senatu w polskim porządku prawnym

88%

Maroń G.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2014

|

issue 3 (19)

253-273

PL

Autor w pierwszej kolejności wyjaśnia pojęcie „uchwały okolicznościowej”. Uchwała okolicznościowa Senatu stanowi solenną, symboliczną, niewiążącą i niewładczą formę parlamentarnej ekspresji. Przedmiotowy rodzaj uchwały nie jest ani aktem normatywnym (źródłem prawa), ani aktem stosowania prawa. Uchwała okolicznościowa nie przynależy do systemu prawnego, lecz jest częścią szerszej kategorii porządku prawnego. Wyróżnia się dwa typy uchwał okolicznościowych, mianowicie właściwe uchwały okolicznościowe i tzw. uchwały problemowe. Pierwsze służą do upamiętniania narodowych bohaterów i ważnych wydarzeń w historii i tradycji narodu oraz państwa. Przy pomocy drugich Senat odnosi się do bieżących spraw krajowych i zagranicznych. W tej formie senatorowie zwracają się do konkretnych organów władzy o podjęcie stosownych działań potrzebnych do osiągnięcia antycypowanych przez izbę parlamentarną celów. W kolejnej części opracowania przedstawiono procedurę podejmowania uchwał okolicznościowych, ze szczególnym uwzględnieniem różnic w stosunku do procedury przyjmowania zwykłych uchwał. Autor odniósł się do odpowiednich postanowień regulaminu Senatu, włącznie z jego nowelizacją z dnia 20 czerwca 2013 r. Ostatnia część artykułu jest poświęcona uchwałom okolicznościowym w parlamentarnej praktyce Senatu w latach 1997–2013. Autor podaje dane statystyczne dotyczące niniejszych uchwał, zamieszczając je w trzech tabelach. Bazując na badaniach ilościowych, wskazuje, że liczba uchwał okolicznościowych zwiększyła się z 5 w Senacie czwartej kadencji do 38 w Senacie siódmej kadencji. Rozważania autor konkluduje stwierdzeniem, że uchwały okolicznościowe są częścią polityki historycznej państwa. Przy ich pomocy izba wyższa „strzeże dziedzictwa narodowego”, jak wymaga tego art. 5 Konstytucji RP, oraz „przekazuje przyszłym pokoleniom wszystko, co cenne z ponad tysiącletniego dorobku” RP, jak wskazuje preambuła ustawy zasadniczej.

EN

The author at the outset clarifies the title concept of „commemorative resolution”. The Senat’s commemorative resolution is a symbolic, nonbinding, nonauthoritative and solemn form of parliamentary expression. The given kind of resolution is neither normative act (source of law) nor an act of law administration. It doesn’t belong to the legal system, but is part of the broader construct of the legal order. There are two types of commemorative resolutions, namely commemorative resolutions in the strict sense and the so called problem resolutions. The first ones serve to pay tribute to national heroes and to commemorate important moments in the nation’s and the state’s history and tradition. With the second ones the Senat usually addresses the current domestic and international affairs. In this form MPs turn to specified authorities to take appropriate actions to achieve the desired purposes anticipated by parliament. The next part of the article presents the procedure for adopting commemorative resolutions, in particular with an emphasis on the aspects distinguishing it from the procedure for adopting ordinary resolutions. The author references to relevant provisions of The Standing Orders of the Senat including it’s amendment introduced in the Resolution of 20 June 2013. The last section of the study deals with commemorative resolutions in the Senat’s parliamentary practice in the years 1997–2013. The author gives statistical data related to these resolutions and contained in three tables. Based on quantitative research He indicates that number of commemorative resolutions has increased from 5 in the Senat of the fourth term to 38 in the Senat of the seventh term. Finally, the author concludes that commemorative resolutions are part of the historical policy of the state. In this way, the upper house „safeguards the national heritage”, as required by article 5 of the Constitution of the Republic of Poland and „bequeaths to future generations all that is valuable from over one thousand years’ (Poland’s) heritage” as referred to in the preamble to the same act.

3

Senat jako efekt kompromisu politycznego

88%

Leszczyńska K.

|

2018

|

vol. 9

|

issue 27

159-173

PL

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest opis przebiegu dyskusji oraz analiza rezultatów osiągniętych kompromisów dotyczących włączenia Senatu RP do polskiego porządku konstytucyjnego w latach: 1921, 1989 i 1997. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Podstawowym problemem publika¬cji jest analiza uwarunkowań politycznych, które przesądziły o istnieniu Senatu wyposażonego w dość ograniczone uprawnienia. Zastosowano następujące metody badawcze: wybrane metody historyczne, metodę systemową, metodę instytucjonalno-prawną, metodę porównawczą. PROCES WYWODU: Wywód składa się z trzech zasadniczych części przed¬stawionych w sposób chronologiczny. Zaprezentowano przebieg sporów doty¬czących przywrócenia Senatu w okresie prac nad konstytucją z 1921 r., rozmów przy okrągłym stole oraz prac nad konstytucją z 1997 r., a następnie wyekspo-nowano polityczne i konstytucyjne rezultaty osiągniętych kompromisów. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Decyzja o włączeniu Senatu do pol¬skiego porządku konstytucyjnego w 1921 r. miała charakter kompromisu, który pozwolił w ogóle na uchwalenie konstytucji marcowej, oraz była częścią konsen¬susu umożliwiającego zawarcie porozumienia przy okrągłym stole, a następnie uchwalenia konstytucji w 1997 r. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Żaden inny organ władzy publicznej w naszym państwie nie był tak mocno jak Senat kontestowany. Mimo że izba druga wpisała się w polski system polityczny, to nadal pojawiają się wątpliwości dotyczące zasadności jej funkcjonowania w kształcie ustalonym po 1989 r. Określenie roli Senatu „na nowo” wymaga zmiany konstytucji.

4

Udział Senatu RP w tworzeniu prawa i kreowaniu polityki społeczno-gospodarczej państwa

63%

Nowacka E.

Studia z Polityki Publicznej

|

2015

|

vol. 2

|

issue 4(8)

29-46

EN

The creation of socio-economic policy is not, however, the main domain of the second chamber, especially in those systems, where the model of asymmetric bicameralism is implemented. The limitation of the process of creating economic policy is observable for example in the Czech Republic, where the Senate does not participate in passing of the budget act. Socio-economic policy of the state is not the main scope of interest of the Polish Senate either. The majority of legislative initiatives results in the creation of a new law and it does not raise the subject of socio-economic state policy directly. There are to be found, however, some initiatives that propose changes in the tax system, labour law, social care law or in the area of pensions and annuities. Owing to the legislative initiatives of the Senate accounting chambers and employers' associations were created. While analyzing the role of the Senate in socio-economic state policy the actions of Senate committees, especially of the Budget and Public Finance Committee, the National Economy Committee, the Family and Social Policy Committee, the Agriculture and Rural Development Committee are worth emphasizing. Those committees put forward amendments to the budget act, review the laws passed by the Sejm or international agreements concerning socio-economic policy. Some of the effects of the Polish Senate's committee work is, among many, proposing by the Budget and Public Finance Committee, on behalf of the Senate, a number of amendments to consequent budget acts. It should be stressed, however, that the Senate undermines its role in the field of socio-economic policy. It takes, so to say, additional measures to other activities. A lack of long-term and comprehensive programmes can be seen in those actions. The Senate uses the instruments of government, nevertheless, it does so in moderation.

PL

Polityka społeczno-gospodarcza jako jedna z dziedzin branżowych polityki publicznej kreowana może być przez różne organy państwa, wśród nich znajduje się także druga izba parlamentu. Zauważyć jednak należy, że nie jest to główna domena działalności izby drugiej. Widoczne ograniczenie udziału drugiej izby w kreowaniu polityki społeczno-gospodarczej państwa dostrzec można zwłaszcza w tych państwach, w których realizowany jest model bikameralizmu asymetrycznego, przykład może stanowić parlament Republiki Czeskiej, którego izba druga nie bierze udziału w procesie uchwalenia ustawy budżetowej. Analizując prace Senatu RP, także nie można powiedzieć, że kreowanie polityki społeczno- gospodarczej państwa jest działalnością priorytetową wyższej izby polskiego parlamentu, pomimo tego, że Senat posiada instrumenty, które pozwalają brać udział w kreowaniu tej polityki. Chociaż wśród projektów ustaw zaproponowanych przez izbę wyższą parlamentu polskiego rzadko można znaleźć te dotyczące kreowania polityki społeczno-gospodarczej, można jednak podać przykłady inicjatyw ustawodawczych, które proponują zmiany w systemie podatkowym, prawie pracy, zmiany dotyczące opieki społecznej czy też rent i emerytur. Dzięki inicjatywom ustawodawczym Senatu powołane do życia zostały izby obrachunkowe i związki pracodawców. Aktywność Senatu w dziedzinie polityki społeczno-gospodarczej państwa dostrzec można w działalności komisji senackich. Tutaj zwrócić uwagę należy na poprawki do ustawy budżetowej czy opiniowanie umów międzynarodowych. Senat jako "izba refleksji" przywiązuje dużą wagę do organizowania licznych seminariów i konferencji, także dotyczących polityki społeczno-gospodarczej państwa. Należy jednak podkreślić, że Senat marginalizuje swoją rolę w dziedzinie polityki społeczno- gospodarczej. Podejmuje działania niejako na marginesie innej działalności. Dostrzec można brak w tych działaniach programów długofalowych i kompleksowych. Senat wykorzystuje instrumenty ustrojowe, czyni to jednak w sposób umiarkowany.

5

Kobiety w jednomandatowych okręgach wyborczych do Senatu RP

63%

Leszczyńska-Wichmanowska K.

Polityka i Społeczeństwo

|

2022

|

vol. 20

|

issue 3

92-107

EN

The objective of the present article is to identify and assess gender disproportions in elections to the Senate of the Republic of Poland in single member constituencies (SMC) in 2011, 2015 and 2019. The subject literature expresses an opinion that SMCs exclude women from the bodies of the legislative power, because it is much less likely that they will be appointed candidates in the party structures dominated by men. The lack of empirical data regarding gender disparities in three elections to the Senate of the Republic of Poland prompted us to conduct research in this area. The article presents the results of the analysis of the participation of women in the Polish Senate elections, which were held ten times since the "round table" talks, with particular emphasis on the election campaigns and their results in 2011, 2015 and 2019, i.e. after the introduction of the SMCs.

PL

Celem artykułu jest identyfikacja i ocena dysproporcji płci w elekcjach do Senatu RP w jednomandatowych okręgach wyborczych (JOW) w latach 2011, 2015, 2019. W literaturze przedmiotu funkcjonuje opinia, iż JOW wykluczają kobiety z organów władzy ustawodawczej, ponieważ jest o wiele mniej prawdopodobne, że zostaną wskazane jako kandydatki w zdominowanych przez mężczyzn strukturach partyjnych. Brak danych empirycznych odnośnie do dysproporcji płci w trzech elekcjach do Senatu RP skutkował przeprowadzeniem badań w tym zakresie. W artykule przedstawiono wyniki analizy udziału kobiet w wyborach do Senatu RP po „okrągłym stole”, które odbyły się dziesięciokrotnie, ze szczególnym uwzględnieniem kampanii wyborczych i ich rezultatów w latach 2011, 2015 i 2019, czyli po wprowadzeniu JOW.

6

Senat RP jako efekt kompromisu "okrąłego stołu"

63%

Leszczyńska-Wichmanowska K.

Polityka i Społeczeństwo

|

2021

|

vol. 19

|

issue 4

79-93

EN

The objective of the present article is to systematize the knowledge about the political conditions that in 1989 were decisive for the restoration of the Senate with quite limited powers. The reasoning consists of an introduction, two main parts listed in chronological order, and a conclusion. The article presents the concepts of reactivation of the second chamber of parliament, which usually appeared in the years of Polish socio-political crises, and then goes on to present the political and constitutional effect of negotiations on the Senate at the "Polish round table". The main result of the research carried out is the fact that the 1989 Senate decision, part of the consensus enabling the "Polish round table" agreement to be reached, resulted in fully democratic elections to the Second House, in which the political opposition won 99 out of 100 senatorial seats. The success of "Solidarity" did not have any real impact on the practice of governance, because (apart from the election of the president) the Senate had no major influence on the then existing system of power. However, the unprecedented victory of the opposition in this election undoubtedly gave an impulse to take steps to establish the cabinet of Tadeusz Mazowiecki - the first non-communist prime minister, who initiated the political process of establishing democracy and a free market economy.

PL

Celem artykułu jest usystematyzowanie wiedzy na temat uwarunkowań politycznych, które w 1989 r. przesądziły o przywróceniu Senatu wyposażonego w dość ograniczone uprawnienia. Wywód składa się ze wstępu, dwóch zasadniczych części ujętych w sposób chronologiczny oraz zakończenia. W artykule zaprezentowano koncepcje reaktywacji izby drugiej parlamentu, które pojawiały się zazwyczaj w latach polskich kryzysów społeczno-politycznych, a następnie ukazano polityczny i konstytucyjny efekt negocjacji w sprawie Senatu przy "okrągłym stole". Głównym rezultatem przeprowadzonych badań jest fakt, że decyzja w kwestii Senatu w 1989 r., będąca częścią konsensusu umożliwiającego zawarcie porozumienia przy „okrągłym stole" skutkowała w pełni demokratycznymi wyborami do izby drugiej, w których opozycja polityczna zdobyła 99 ze 100 mandatów senatorskich. Sukces "Solidarności" nie oddziaływał w realny sposób na praktykę rządzenia, ponieważ (poza wyborem prezydenta) Senat nie miał większego wpływu na istniejący wówczas układ władzy. Jednak bezprecedensowe zwycięstwo opozycji w tej elekcji niewątpliwie dało impuls do podjęcia działań związanych z utworzeniem gabinetu Tadeusza Mazowieckiego – pierwszego niekomunistycznego premiera, który rozpoczął proces polityczny ustanawiający demokrację i gospodarkę wolnorynkową. Wstęp Istotny powód przywrócenia Senatu w 1989 r., poza odwołaniem się do tradycji parlamentarnych I Rzeczypospolitej Polskiej, stanowiło jego uczestnictwo w procesie ustawodawczym. Nie przyznano jednak równej pozycji obu organom legislatywy. Odtworzono ukształtowany model dwuizbowości nierównoprawnej nazywany także dwuizbowością niesymetryczną lub dwuizbowością nierównorzędną. Powtórzyła się więc historia sprzed prawie siedemdziesięciu lat, gdy w wyniku kompromisu umożliwiającego w ogóle uchwalenie Ustawy zasadniczej w dniu 17 marca 1921 r., reaktywowano Senat o bardzo ograniczonych kompetencjach. Po wyborach parlamentarnych w 1989 r. zdominowany przez „Solidarność” (w 99%) Senat I kadencji okazał się być przeciwwagą dla wyłonionego na podstawie „kontraktu politycznego” Sejmu X kadencji. Izba druga mogła w zasadzie odrzucić każdą ustawę uchwaloną przez izbę pierwszą, ponieważ obalenie jej sprzeciwu 2/3 głosów (307 mandatów) w zasadzie było niemożliwe bez zgody solidarnościowych posłów, którzy dysponowali 166 mandatami w Sejmie. Wybory z 1989 r. dały więc Senatowi wyposażonemu w niewielkie kompetencje konstytucyjne stosunkowo silną legitymację polityczną. Jednak już w niespełna rok od pierwszego posiedzenia izby drugiej zaczęto podważać sens jej istnienia. Koncepcje likwidacji Senatu reaktywowanego w 1989 r. lub przeprowadzenia jego reformy nie były wyłącznie hasłami politycznymi formułowanymi w okresie kampanii wyborczych. One istniały, i tylko przed kolejnymi elekcjami do Sejmu i Senatu akcentowane były ze zdwojoną siłą, ponieważ wiele ugrupowań określony model parlamentu (jednoizbowy lub dwuizbowy) włączyło do swoich programów politycznych. Wprawdzie izba druga wpisała się w polski system polityczny, ale nadal pojawiają wątpliwości dotyczące zasadności jej funkcjonowania. W artykule podjęto weryfikację hipotezy badawczej, w której założono, iż reaktywacja Senatu nie była wynikiem starannie przygotowanej koncepcji tylko efektem kalkulacji politycznej. Rozstrzygnięciu tak sformułowanego problemu służą pytania badawcze: - czy istnieje powiązanie między dwuizbowością parlamentu a suwerennością państwa polskiego w jej tradycyjnym rozumieniu? - czy "Solidarność" w latach 1980-1981 opracowała program zakładający reaktywowanie "Senatu", jak np. w odniesieniu do samorządu terytorialnego? - czy w sprawie Senatu tożsame były rozwiązania koncepcyjne (ustalone przy "okrągłym stole") i legislacyjne (uchwalone przez Sejm PRL IX kadencji)? Zastosowano następujące metody badawcze: wybrane metody historyczne, metodę systemową, metodę instytucjonalno-prawną. Przy ich pomocy przeprowadzono analizę uwarunkowań politycznych, które w 1989 r. przesądziły o przywróceniu Senatu wyposażonego w dość ograniczone uprawnienia, z perspektywy celów określonych w artykule oraz dokonano przeglądu i konsolidacji rozproszonych danych pochodzących z różnych źródeł (akty prawne, dokumenty źródłowe, opracowania naukowe, publicystyka czasopiśmiennicza, raport z badań Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS), relacje i konsultacje autorów rozwiązań systemowych w 1989 r.).

7

Przyczyny i polityczne skutki wyborów uzupełniających do Senatu RP

51%

Leszczyńska K.

Przegląd Politologiczny

|

2018

|

issue 2

139-152

EN

In the opinion of Polish politicians, by-elections to the Senate of the Republic of Poland have a barometer function, reflecting the political climate in the society. The objective of the present article is to indicate the reasons for and political consequences of mid-term expiry of senators’ mandates. In comparing the research results obtained by analyzing the topic of this article we attempted to answer the following research questions: 1) what factors influence the expiry of senators’ mandates in Poland?; 2) what is voter turnout in these elections, when compared to the ordinary elections to the Polish parliament (Sejm and Senate)? 3) to what extent do the by-elections to the Senate influence the change in its political composition?; 4) do they form a credible barometer of the political climate in the society? The research methods applied (institutional-legal, statistical, and comparative) allowed us to formulate our conclusion. So far, 44 senators’ mandates (4.9%) have expired. The main reasons for that have been death (36.4%), appointment to high public offices (22.8%), or being elected EMP (15.9%). The Senate by-elections have been conducted 37 times, and they have usually generated limited interest of voters (usually around 7%). Nevertheless, in several cases their results signalled the upcoming political change (by-elections in the IV, V and VIII terms) or the continuation of the existing political arrangement (by-elections in the VI term of office). The general efficiency of this forecast is rather elusive; it turned out to be correct in four out of seven terms of Senate.

PL

Wybory uzupełniające do Senatu RP w ocenie polskich polityków spełniają funkcję barometru odzwierciedlającego nastroje polityczne społeczeństwa. Celem artykułu jest wskazanie przyczyn i politycznych skutków wygasania mandatu senatora w trakcie kadencji. Porównując wyniki badań, uzyskane w rezultacie analizy zagadnienia określonego w tytule artykułu, podjęto próbę odpowiedzi na następujące pytania badawcze: 1) jakie czynniki wpływają na wygaśnięcie mandatu senatora w Polsce?; 2) jak kształtuje się frekwencja w tych wyborach na tle frekwencji w wyborach do Sejmu i Senatu?; 3) w jakim stopniu wybory uzupełniające do Senatu wpływają na zmianę jego kompozycji politycznej?; 4) czy stanowią one wiarygodny barometr nastrojów politycznych społeczeństwa? Zastosowane metody badawcze (instytucjonalno-prawna, statystyczna, porównawcza) pozwoliły sformułować wnioski. Dotychczas wygasło 44 mandaty senatorskie (4,9%). Głównymi przyczynami były: śmierć (36,4%), objęcie ważnych stanowisk publicznych (22,8%) i wybór na posła do PE (15,9%). Przeprowadzone 37 razy elekcje uzupełniające do Senatu z reguły wywoływały niewielkie zainteresowanie wyborców (najczęściej około 7%). Jednak zdarzało się, że ich wyniki sygnalizowały nadchodzącą zmianę polityczną (elekcje uzupełniające w IV, V i VIII kadencji) lub kontynuację istniejącego układu politycznego (elekcje uzupełniające w VI kadencji). Skuteczność tego prognostyka jest dość zawodna; okazała się trafna w czterech z siedmiu kadencji Senatu.

Refine search results

2 Polityka i Społeczeństwo

2 Przegląd Prawa Konstytucyjnego

1 Horyzonty Polityki

1 Przegląd Politologiczny

1 Studia z Polityki Publicznej

2 2022

1 2019

2 2018

1 2015

1 2014

2 Leszczyńska K.

2 Leszczyńska-Wichmanowska K.

1 Eckhardt K.

1 Maroń G.