Search results

1

Dykcja milcząca: Celan i Webern

100%

Kmiecik M.

Pamiętnik Literacki

|

2015

|

vol. 106

|

issue 3

171-193

PL

Artykuł skupia się na ciszy i milczeniu jako podstawowych wyznacznikach awangardowej estetyki negatywnej (definiowanej zgodnie z koncepcją Theodora W. Adorno). W tekście ograniczam się do przeanalizowania tego zjawiska na przykładzie "Keine Sandkunst mehr…" Paula Celana oraz "Trzech pieśni" op. 25 Antona Weberna. Punktem wyjścia jest refleksja nad strukturalną obecnością milczenia w dziele literackim i muzycznym. Odnosząc się do ustaleń badaczy dotyczących roli i sposobów wprowadzania ciszy do dzieła artystycznego (przede wszystkim do analiz Piotra Śniedziewskiego), wskazuję w analizowanych dziełach przejawy „dykcji milczącej”: rozbijanie i zanikanie słów, rezygnację z ekspresywnej narracji muzycznej, koncentrację na pojedynczej zautonomizowanej literze lub dźwięku, zanik składni czy znoszenie się znaczeń. Nagromadzenie strategii milczących okazuje się bowiem jedną z najważniejszych cech poetyki Celanowskiej oraz Webernowskiej i prowadzi do formowania utworu na podobieństwo nierozwiązywalnej zagadki.

EN

The article focuses on stillness and silence as on the basic determinants of avant-garde negative aesthetics (defined in Theodor W. Adorno’s view) and is limited to the analysis of the problem to the example of Paul Celan’s "Keine Sandkunst mehr..." ("No more sand art..." ) and Anton Webern’s "Drei Lieder" ("Three Songs") Op. 25. The starting point is a reflection over the structural presence of silence in a literary and musical work. Referring to researchers’ assumptions (mainly to Piotr Śniedziewski's analyses) about the role and methods of introducing silence to a work of art, manifestations of “silent diction” are indicated: breaking and disappearing of words, resignation from expressive musical narration, concentration on a single autonomised letter or sound, demise of syntax, and neutralising of meanings. Accumulation of silencing strategies proves to be one of the most vital features of Celan’s and Webern’s poetics and leads to composing a work of art in the likeness of an insoluble riddle.

2

Theodor W. Adorno: pojęcie krajobrazu kulturowego

100%

Frydryczak B.

Estetyka i Krytyka

|

2013

|

issue 3(30)

43-54

EN

In the article I take into consideration the concept of cultural landscape in the reflection of Theodor W. Adorno. I assume that in the notion of landscape there is possible to distinguish two meanings: the aesthetic one, which follows the history of aesthetics and artistic representation of the world. Georg Simmel in the article “The philosophy of Landscape” put its formula perfectly. The second meaning of landscape: a cultural one, is subordinated to the reread aesthetics of the sublime. It rejects the aesthetic distance for the benefit of engagement and process. In it there is expressed spatially conceived environment, historically and socially shaped by both the man and the forces of nature. Adorno combine landscape with history and its the products, and social processes. In this sense, the landscape bears the traces of human activity. As such it undergoes to the processes of industrialization, which create its postindustrial or tourist variations.

3

Estetyka jako teoria krytyczna. Filozofia sztuki Theodora W. Adorna

89%

Czekaj R.

|

2022

|

vol. 20

|

issue 2

1-12

EN

In his article, Rafał Czekaj presents Theodor W. Adorno’s aesthetic theory as an example of critical theory in the sense given to this term by the Frankfurt School. Czekaj outlines the context of the development of Adorno’s philosophy of art, which consisted of the School representatives’ insights into and diagnoses of contemporary civilization and social structures. He also names those themes of Adorno’s philosophical work which determined the conclusions of his aesthetics, i.e., chiefly the idea of instrumental rationality presented in Dialectic of Enlightenment as well as the so-called identity thinking, both being mechanisms responsible for the oppressive state of reality.

PL

W artykule teoria estetyczna Theodora W. Adorna została ukazana jako przykład teorii krytycznej – w znaczeniu, jakie temu terminowi nadała szkoła frankfurcka. Zarysowany został kontekst kształtowania się filozofii sztuki Adorna, na który złożyły się rozpoznania i diagnozy współczesnej cywilizacji i organizacji społecznej stawiane przez frankfurtczyków. Przywołane zostały również te motywy twórczości filozoficznej Adorna, które zdecydowały o konkluzjach jego estetyki – mowa o przedstawionej w Dialektyce oświecenia racjonalności instrumentalnej, a także o opisanym w Dialektyce negatywnej tak zwanym myśleniu tożsamościowym jako mechanizmach odpowiedzialnych za opresyjny stan rzeczywistości.

4

On “Modernity and the Holocaust” – inspirations and critique after three decades

89%

Starnawski M.

Studia Litteraria et Historica

|

2022

|

issue 11

PL

Artykuł omawia główne tezy książki Zygmunta Baumana Nowoczesność i Zagłada, konteksty jej powstania oraz wczesną krytyczną recepcję w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. Jako wprowadzenie do tematu numeru koncentruje się na propozycjach współczesnej interpretacji dzieła Baumana, przedstawionych przez autorów i autorkę artykułów opublikowanych w niniejszym numerze „Studia Litteraria et Historica”. W końcowej części autor proponuje odczytanie Nowoczesności i Zagłady w odniesieniu do zagadnień edukacyjnych, podnoszonych w latach sześćdziesiątych przez Theodora W. Adorno.

EN

The article discusses the main theses of Zygmunt Bauman’s book Modernity and the Holocaust, the contexts of its writing and its early critical reception in the 1990s. As an introduction to the issue’s theme, it focuses on the proposals for a contemporary interpretation of Bauman’s work put forward by the authors of the articles published in this issue of Studia Litteraria et Historica. In the final section, the author proposes a reading of Modernity and the Holocaust in relation to educational issues raised in the 1960s by Theodor W. Adorno.

5

Der performative Zauber der Sirenen? Adornos negative Dialektik und das deutschsprachige Gegenwartstheater

88%

Englhart A.

Convivium. Germanistisches Jahrbuch Polen

|

2019

15-30

PL

Dlaczego ADORNO, filozof rewolty studenckiej, zwolennik awangardy od Schönberga po Becketta uciekł w kwietniu 1969 roku przed performatywnym protestem studentek, obnażających nagie biusty? Artykuł wyjaśnia związki między Dialektyką oświecenia, Dialektyką negatywną i Teorią estetyczną z estetyką dzisiejszego teatru performatywnego i postdramatycznego. Mimo wszystko teatr pozostał dla ADORNA miejscem sztuki, a rewolucja dokonała się nie w performatywnej negacji sensu, w okrutnej realności ‚syren’ i dekonstrukcji, lecz w dziele, które przedstawiając to, co nie do pogodzenia, prowadzić ma do ugody.

EN

Why, in April 1969, did ADORNO, the philosopher of the student revolt, the advocate of the avant-garde from Schoenberg to Beckett, flee when he was faced with the performative actions of protesting students with naked breasts? The article discusses connections between ADORNO’S Dialectics of Enlightenment, Negative Dialectics and Aesthetic Theory and the aesthetics of today’s performative and post-dramatic theatre. For ADORNO, theatre remained a place of art, and the revolution did not come to fruition in the performative denial of meaning, in the cruel reality of “sirens”, and in deconstruction, but in the work of art itself, that is supposed to represent the irreconcilable and thus to lead to reconciliation.

DE

Wieso flüchtete ADORNO, der Philosoph der Student*innenrevolte, der Fürsprecher der Avantgarde von Schönberg bis Beckett, im April 1969 vor der Performance protestieren-der Studentinnen mit nackten Brüsten? Der Beitrag erörtert Verbindungen von ADORNOS Dialektik der Aufklärung, Negativer Dialektik und Ästhetischer Theorie zur Ästhetik des heutigen performativen oder postdramatischen Theaters. Dennoch blieb für ADORNO das Theater ein Ort der Kunst, verwirklichte sich die Revolution nicht in der performativen Verweigerung von Sinn, im grausamen Realen der ‚Sirenen‘ und der Dekonstruktion, sondern in einem Werk, das das Unversöhnliche darzustellen und so zu versöhnen habe.

6

Słowik Kanta, słowik Andersena i mimesis Adorna. Esej śladem XVIII- i XIX-wiecznej prehistorii kilku wątków Teorii estetycznej

87%

Chachulski J.

Kultura i Wartości

|

2020

|

issue 29

DE

Der Essay konzentriert sich auf einigen Aspekten der ästhetischen Theorie von Theodor W. Adorno als einer eigenartigen Neuinterpretation von Kantischen und romantischen Ideen des Naturschönen. Die Achse der durchgeführten Reflexion ist das Motiv des Gesanges einer Nachtigall als ein Paradigma der Spontaneität des Naturschönen, das von Kant in Kritik der Urteilskraft eingeführt wurde sowie seine Neuinterpretation in dem bekannten Märchen von Hans Christian Andersen, beide in demselben Kapitel der Schrift von Adorno aufgerufen. Der Begriff der Mimesis bei Adorno wird als Impuls für etwas außerhalb des Subjekts rekonstruiert. Dieser Impuls, der in sich die Spontaneität mit dem Unwillkürlichen, die Reaktivität mit schöpferischem und kreativem Charakter verbindet, hinterfragt letztendlich eine rationale Konstruktion des Subjekts, die durch Abgrenzung des Anderen erfolgt. Die Rekonstruktion lässt erkennen, wie – und in welchem Maß – die frühromantische Vision des Künstlers, der an der Spontanität der Natur teilnimmt, im ästhetischen Konzept Adornos beibehalten werden konnte, indem sie gezwungenermaßen mit der sie verneinenden Artefaktivität gleichzeitig bestand – dem Zug des Scheins, der jedem Kunstwerk immanent ist.

EN

The essay focuses on some aspects of Theodor W. Adorno’s Aestethic Theory viewed as a specific kind of reinterpretation of – as well as discussion with – the Kantian and romantic ideas of natural beauty. The article’s axis is the motif of the nightingale’s singing as a paradigm of natural beauty used by Kant’s in his Critic of the Power of Judgement and its reinterpretation in Hans Christian Andersen’s well-known fairy-tale, both addressed in the same paragraph of Adorno’s study. The reconstruction of Adorno’s concept of mimesis as an impulse towards the non-subjective, combining spontaneity with involuntariness, reactivity with creative and shaping character, and ultimately questioning the rational construction of the subject by dividing it from what is different, allows to show how and to what extent the early romantic vision of an artist participating in the spontaneity of nature could be preserved in Adorn’s aesthetic thought – the same time, however, denied by the indelible artifacticity – semblance character – of the work of art.

PL

Esej koncentruje się na niektórych aspektach teorii estetycznej Theodora W. Adorno jako szczególnego rodzaju reinterpretacji kantowskich i romantycznych idei piękna naturalnego. Osią przeprowadzonej refleksji jest motyw śpiewu słowika jako paradygmatu piękna natury, wprowadzony przez Kanta w Krytyce władzy sądzenia, i jego reinterpretacja w znanej baśni Hansa Christiana Andersena – oba przywołane w tym samym akapicie pracy Adorna. Napięcie między tymi przeciwstawnymi ujęciami rozpoznane zostaje jako utrzymujące się głęboko w myśli estetycznej frankfurckiego filozofa, szczególnie w kontekście jego kluczowych koncepcji pozoru estetycznego i mimesis.

7

Franz Kafka w refleksji Adorna

75%

Sauerland K.

Przegląd Humanistyczny

|

2016

|

vol. 60(4 (455))

23-30

PL

The author reconstructs and comments on the views of Theodor W. Adorno with regard to Kafka’s works. They reflect the truth in details at most, never entirely. Therefore, they contradict Hegel’s philosophy. The author also points out that Kafka cannot be seen as a critic of capitalism, as Adorno perceives him.

8

Jen aby mi to nezaštupovali aneb jak přežít vlastní smrt

71%

Kolman V.

Filosofický časopis (Philosophical Journal)

|

2020

|

vol. 68

|

issue 1

25-46

EN

Wittgenstein says that Hegel sees identities where he himself sees differences. This is interesting because it is a good way to characterize their final conceptualizations of knowledge, respectively spirit and language play, but also because it is one of many examples of a more general pattern of evaluation of Hegel’s system by his followers. They usually either deny that the whole is true (Adorno), or assert that what we are for us, our self-concept, is always inadequate to what we are in itself (Sartre). Our knowledge in itself always contains some sort of a hole or gap. So Hegel usually comes off as a fool who betrayed the revolutionary ideal of the torn self-consciousness in favor of the benefice of the Prussian state, in which all self-consciousness is unified and all the socks carefully mended. In my paper I want to outline a different reading of the whole problem, which sees Hegel as a cautious man who does not want his philosophy to be clumsily represented after he dies.

CS

Wittgenstein říká, že Hegel vidí identity tam, kde on sám vidí rozdíly. To je zajímavé nejen proto, že tak lze vhodně charakterizovat jejich dva finální koncepty poznání, totiž ducha a jazykovou hru, ale také proto, že se jedná o jeden z mnoha příkladů obecnějšího vzorce hodnocení Hegelova systému jeho následovníky. Ti zpravidla buď popírají, že by celek byl pravdou (Adorno), či tvrdí, že to, čím jsme pro sebe, naše sebepojetí, je vždy neadekvátní tomu, čím jsme o sobě (Sartre). Naše poznání v sobě vždy obsahuje nějakou díru. Hegel tak zpravidla dopadá jako pošetilec, jenž zradil revoluční ideál děravého sebevědomí ve prospěch prebendy pruského státu, v němž jsou všechna sebevědomí unifikována a všechny ponožky pečlivě zašity. Ve svém příspěvku chci načrtnout jiné čtení celého problému, které Hegela naopak vidí jako obezřetného muže, který nechce, aby byla jeho filosofie, poté co zemře, neobratně zaštupována.

DE

Wittgenstein sagt, dass Hegel Identität dort sieht, wo er selbst lauter Unterschiede sieht. Dies ist schon deshalb interessant, weil mit diesen Worten sehr treffend die finalen Konzepte dieser beiden Denker bezüglich der Erkenntnis charakterisiert werden können, nämlich Geist und Sprachspiel, aber auch deshalb, weil es sich um eines von vielen Beispielen des allgemeinen Musters der Bewertung von Hegels System durch seine Nachfolger handelt. Diese bestreiten entweder, dass das Ganze die Wahrheit wäre (Adorno), oder sie behaupten, dass das, was wir für uns sind, unser Selbstverständnis, immer inadäquat dem ist, was wir an sich sind (Sartre). Unsere Erkenntnis weist immer irgendeine Lücke auf. Hegel endet dadurch in der Regel immer wie ein Narr, der das revolutionäre Ideal des löchrigen Selbstbewusstseins für Pfründe des preußischen Staates verriet, in dem jegliches Selbstbewusstsein über einen Kamm geschoren wird und alle Socken mit Sorgfalt gestopft sind. In meinem Beitrag möchte ich eine andere Lesart des Problems skizzieren, in der Hegel im Gegenteil als umsichtiger Mann gesehen wird, der nicht möchte, dass seine Philosophie nach seinem Tode bloß ungeschickt gestopft wird.

9

Fashion as the Other of art. The position of clothing design in the avant- -garde art and in the contemporary era

71%

Samborska M.

Art Inquiry. Recherches sur les arts

|

2017

|

vol. XIX (XXVIII)

141-151

EN

Analyzing the relationships between art and fashion, I will refer to the category the Other/ identical. For several decades, it has been popular in the humanistic debate, subject to various interpretations (Derrida, Foucault, feminism, post-colonialism). In the meaning adopted here, just as the Other is a condition for the existence of the identical, so, I believe, fashion is a point of reference for art. It functions as an element allowing art to build its identity on being different from it. This situation was particularly evident in the first half of the 20th century. In the introductory part of my paper, I will present some examples of avant-garde artists' involvement in the design of clothing treated on an equal footing with artistic activity. For the Futurists and Constructivists, the Other and the identical were equal. The second part of the paper describes the situation that arose at the end of the 20th century, when equality between the Other and the identical took a different form. The identical started imitating the Other – art now resembles a fashion show, advertising photography or a luxury boutique. This reveals the anti-nomical character of art, its secret connection with fashion, anticipated by Theodor W. Adorno. Contemporary art no longer has the strength to resist it. They blend into the aesthetic visual sphere.

PL

Analizując związki miedzy sztuką a modą odwołuję się do kategorii Inny/tożsamy. Od kilku dziesięcioleci jest ona popularna w debacie humanistycznej podlegając różnym interpretacjom (Derrida, Foucault, feminizm, postkolonializm). W przyjętym tu sensie, podobnie jak Inny stanowi warunek istnienia tożsamego, tak, moim zdaniem, moda jest punktem odniesienia dla sztuki. Funkcjonuje jako element pozwalający sztuce budować tożsamość na zasadzie odróżnienia się od niej. Sytuacja ta ze szczególną wyrazistością ujawniła się w pierwszej połowie XX wieku. W początkowej części tekstu przedstawiam przykłady zaangażowania artystów awangardowych w problematykę projektowania ubioru traktowanego na równi z działalnością artystyczną. Dla futurystów i konstruktywistów Inny i tożsamy były sobie równe. Druga część tekstu pokazuje sytuację rodzącą się pod koniec minionego stulecia, gdy równość między Innym i tożsamym przyjęła odmienną formę. Tożsamy zaczął imitować Innego – sztuka przypomina obecnie prezentację mody, fotografię reklamową lub luksusowy butik. Wyszła na jaw przeczuwana przez Theodora W. Adorna antynomiczność sztuki, jej sekretny związek z modą. Współczesna sztuka nie ma już sił opierać się jej. Roztapia się wraz z nią w estetycznej sferze wizualnej.

10

„Composing for the films” Theodora W. Adorno i Hannsa Eislera jako krytyczna refleksja o muzyce filmowej

71%

Kwapień J.

Muzyka

|

2020

|

vol. 65

|

issue 3

21-40

EN

"Composing for the Films" is a unique book in film musicology. Published in 1947, it was a nearly immediate response to the fast developing Hollywood film industry. Though it was the product of a collaboration between two authors, Theodor Adorno and Hanns Eisler, for many years it was known only under the name of that latter artist. Despite its original concepts, it has never been analysed by Polish scholars. The first part of my paper focuses on the circumstances of writing this book and the history of its editions, which was made complicated by both authors’ difficult political situation. Critical theory, as adapted by Adorno for the study of film music, is the key to the concepts contained in this book. In my article, I distinguish four thematic segments in the authors’ commentary: a) criticism of cinematography as a manifestation of mass culture; b) criticism of composition technique in film music; c) criticism of traditional composition techniques and a discussion of the possible uses of new music in films; d) presentation of the dangers related to the use of new technologies in film music. Such a division of topics makes it possible for me to cover all the aspects discussed by the authors, and related to musicology, philosophy, economy, politics, and sociology. My analyses of Adorno and Eisler’s ideas has been extended so as to include Max Weber’s sociological concepts and Adorno’s notions of the fetish character in music, rationalisation, and regression of listening. I also present a survey of selected composition techniques still applied in film music today, which the authors describe as ‘bad habits in composition’.

PL

Książka Composing for the films jest wyjątkową pozycją wśród literatury muzykologii filmowej. Wydana w 1947 roku była niemal natychmiastową odpowiedzią na szybko rozwijający się w Hollywood przemysł filmowy. Chociaż powstała we współpracy dwóch autorów – Theodora Adorno oraz Hannsa Eislera, przez wiele lat znana była tylko pod nazwiskiem tego drugiego. Pomimo oryginalności koncepcji, nie była ona przedmiotem analizy w Polsce. W pierwszej części artykułu koncentruję się na okolicznościach powstania publikacji oraz historii jej wydań. Proces ten był utrudniony ze względu na skomplikowaną sytuację polityczną obu autorów. Kluczem interpretacyjnym koncepcji zawartej w książce jest teoria krytyczna, zaadaptowana przez Theodora Adorno do badań nad muzyką filmową. W artykule wyodrębniam zawarte w myśli autorów cztery segmenty tematyczne – krytykę kinematografii jako przejawu kultury masowej, krytykę warsztatu kompozytorskiego twórcy muzyki filmowej, krytykę tradycyjnych technik kompozytorskich i możliwości zastosowania w kinie nowej muzyki oraz krytykę i niebezpieczeństwa związane z użyciem w muzyce filmowej nowej technologii. Taki podział umożliwił mi przedstawienie wszystkich czynników analizowanych przez autorów – muzykologicznych, filozoficznych, ekonomicznych, politycznych, socjologicznych. Analizę samej refleksji autorów poszerzam o koncepcje socjologiczne Maxa Webera oraz Theodora W. Adorno - fetyszyzację muzyki, racjonalizację, regresję w słuchaniu. Przedstawiam także część technik kompozytorskich, wciąż stosowanych w muzyce filmowej, które autorzy opisują jako ,,złe nawyki kompozytorskie'' – stosowanych przez kompozytorów do dziś.

11

The Hegemonic Subjectification in Ernesto Laclau’s Theory of Discourse

63%

Górski J.

Dialogue and Universalism

|

2019

|

issue 1

233-255

EN

This article discusses the character of hegemonic subjectification as it is seen by Ernesto Laclau. By explaining the concepts of the constitutive features and form of a hegemonically acquired political identity, such as antagonism, undecidability, overdetermination and decision, I define the social fields and dynamics of subjectification. At the same time, I adopt that such subjectification occurs within the boundaries of the particular (demand)–universal, i.e., the ideologically assigned view of identity as totality. Besides, in contrast to Laclau, I juxtapose the dialectically conceived form of the particular–universal relation with its poststructuralist Laclau’s version, and I try to prove that—contrary to Laclau—the idea of hegemony enjoys its vitality thanks to Theodor W. Adorno’s concept of negative dialectics. To determine the points of similarity of the two methods of constructing and deconstructing identity and subjectivity, I reject Elmar Flatschart’s incomparability argument. Lastly, I point out the earlier mentioned points of convergence: on Adorno’s part—the concept of proper names and the concept of constellation; on Laclau’s part—the concept of undecidability and decision which keep discourse ontologically and epistemologically open.

12

Celek je nepravda : k Adornovu kritickému navázání na Hegela

62%

Ritter M.

Filosofický časopis (Philosophical Journal)

|

2020

|

vol. 68

|

issue 1

99-110

EN

The study illuminates the manner of Adorno’s critical engagement with Hegel’s dialectic, with a primary focus on the question of the relationship between the whole and the individual. First, I show for what reasons Adorno criticizes the primacy of the whole, and on what basis he formulates the thesis that the whole is the false. Then I pay attention to Adorno’s concept of immanent criticism: criticism is based on the norms and values inherent in society, and shows their contradiction with the reality of that society. I illustrate immanent criticism with the concept and reality of human autonomy. Adorno’s defense of the individual and his criticism of the favoring of the whole are connected with his emphasis on somatic existence, which makes it possible to perceive the irrationality of (supposed) Reason in the most tangible way. Individual experience, which is never just individual, thus underpins the relevant critique of the whole, against which it also leans.

CS

Studie osvětluje způsob Adornova kritického navázání na Hegelovu dialektiku s primárním zřetelem k otázce vztahu mezi celkem a jednotlivinou. Nejprve ukazuji, z jakých důvodů Adorno kritizuje primát celku a na základě čeho formuluje tezi, podle níž celek je nepravda. Poté věnuji pozornost Adornově koncepci imanentní kritiky: kritika vychází z norem a hodnot, které jsou vlastní společnosti, a ukazuje jejich rozpor s realitou této společnosti. Imanentní kritiku ilustruji na pojmu a realitě lidské autonomie. Adornovo hájení jedince a jeho kritika upřednostňování celku souvisí s důrazem na somatičnost existence, která umožňuje nejhmatatelněji pocítit iracionalitu (domnělého) Rozumu. Individuální zkušenost, která nikdy není jen individuální, se tak stává oporou relevantní kritiky celku, o nějž se zároveň opírá.

DE

In der vorliegenden Studie wird Adornos kritische Anknüpfung an Hegels Dialektik mit Schwerpunkt auf die Frage der Beziehung zwischen dem Ganzen und der Einzelheit erörtert. Zunächst wird gezeigt, aus welchen Gründen Adorno das Primat des Ganzen kritisiert und auf welcher Grundlage er die These formuliert, dergemäß das Ganze das Unwahre ist. Anschließend wird Adornos Konzept der immanenten Kritik einer näheren Betrachtung unterzogen: Diese Kritik geht aus von Werten und Normen, die der Gesellschaft eigen sind, und verweist auf den Widerspruch zur Realität dieser Gesellschaft. Die immanente Kritik wird anhand des Begriffs der Realität der menschlichen Autonomie aufgezeigt. Adornos Verteidigung des Einzelnen und seine Kritik an der Bevorzugung des Ganzen hängt dabei zusammen mit seiner Betonung Leiblichkeit der Existenz, die es am greifbarsten ermöglicht, die Irrationalität der (vermeintlichen) Vernunft zu spüren. Die individuelle Erfahrung, die nie rein individuell ist, wird so zur Stütze der relevanten Kritik des Ganzen, auf das sie sich gleichzeitig stützt.

13

Bajki dla dialektyków. Kafka i Benjamin między mitem a wyzwoleniem.

51%

Nikodem J.

Nowa Krytyka

|

2016

|

issue 37

209-226

EN

In this paper my goal is to examine and re-read these places in works of Kafka, in which Walter Benjamin finds hope and utopian promise of emancipation. I try to determine whether those places can possibly be able to provide individual or universal emancipation; whether they are just false promises or simply ineffective personal tactics – or, on the contrary, they can be comprehended as conditions of possibility for revolutionary politics of the oppressed. In order to do this I supplement Benjamin’s discourse with concepts and ideas of Adorno, Horkheimer and Brecht. My conclusion is that Benjamin’s reading of Kafka is too optimistic in finding hope and fight against oppression in such works as The Trial, The Castle, The America, and in short stories like The Silence of the Sirens or The Great Wall of China. Benjamin finds the source of hope and victory over the mythical fate in solely humane attributes of cunning and audacity, represented – according to him – in protagonists of fairy-tales (Benjamin describes Kafka’s stories as ‘fairy tales for dialecticians’). But he undervalues power of fate, which lies in its own cunning, not only in its physical strength. If we comprehend mythical fate in much more dialectical way – as our capitalist, alienating modernity – we can find that its powers lie in its own conatus, self-preservation aimed to conserve the reality of oppression. In this sense Kafka’s work – if we read it as a diagnose of modernity and some kind of prophecy of a near future – evinces a dual cunning, which mechanism is as follows: the more a protagonist tries to outsmart the system, the more the system outsmarts him and thereby enslaves him.

14

Dvě lekce studia literatury aneb o pomalosti

45%

Málek P.

Slovo a smysl - Word & Sense

|

2018

|

vol. 15

|

issue 29

13-56

EN

Drawing on the considerations of Karlheinz Stierle, who claims that one of the key tasks in thinking about literature is to oppose the technical totality of modernity and its repressive mechanisms with the substantiality of the slow and the already past, this study aims — in the reading of Franz Kafka, for example, by German thinker, literary theorist and critic Walter Benjamin, and that of Karel Čapek by Czech literary historian and critic Jiří Opelík — to present a form of thinking about literature and its studies that would belong in some ways to the ‘slow reading culture’. At a time when the predominant view of the status of the discipline has grown skeptical, when one has come to doubt the meaning of literature, it is useful to return to the sources and principal questions that comprise our basic attitude towards literature and its study. The question of the current state of thought about literature is reflected here by the prism of slowness and the culture of slow reading, together with a study of literature that opens our way to something we might have otherwise abandoned in the ‘rhythm of constantly renewed acceleration’. The first part of the study, dedicated to Benjamin’s reading of Kafka, focuses on several motifs, grouped around the idea of study and the idea of the image. He develops his interpretation of Kafka’s short stories, The New Advocate, and his reading of the photographic portrait of little Kafka, by reflecting on Benjamin’s tendency to introduce the subject in a circular manner, and through a method of interpretation that gradually approaches, interrupts and postpones, the methodological equivalent to slow reading, revolves around the conviction that the center of the thinking about literature is the understanding of literary works, his open movement, which can never reach a culminating understanding. The second part of the study, devoted to Opelík’s reading of Karel Čapek, deals with the philological footprint and philological impulse in the literary-historical works of Jiří Opelík: at the epicenter of literary research he inserts the poetic word, which like the history of his stratification is also a model of the historicity of understanding and the experience of time slowing down. Slowness, in the context of Opelík’s Čapek, receives numerous synonyms, some immediately implied (continuity and stability), others emerging from his Čapek reading spontaneously (service), and still others seeming to suggest themselves: loyalty. Loyalty to the author, a service rendered not only to him but also to the readers, to ongoing research, to the constancy of the contemporary reader’s interest. Opelíkʼs methods remain an element of confidentiality in relation to the studied work, which is both first and last instance of understanding, confidentiality based on the slow experience of reading.

Refine search results

Dykcja milcząca: Celan i Webern

Theodor W. Adorno: pojęcie krajobrazu kulturowego

Estetyka jako teoria krytyczna. Filozofia sztuki Theodora W. Adorna

On “Modernity and the Holocaust” – inspirations and critique after three decades

Der performative Zauber der Sirenen? Adornos negative Dialektik und das deutschsprachige Gegenwartstheater

Słowik Kanta, słowik Andersena i mimesis Adorna. Esej śladem XVIII- i XIX-wiecznej prehistorii kilku wątków Teorii estetycznej

Franz Kafka w refleksji Adorna

Jen aby mi to nezaštupovali aneb jak přežít vlastní smrt

Fashion as the Other of art. The position of clothing design in the avant- -garde art and in the contemporary era

„Composing for the films” Theodora W. Adorno i Hannsa Eislera jako krytyczna refleksja o muzyce filmowej

The Hegemonic Subjectification in Ernesto Laclau’s Theory of Discourse

Celek je nepravda : k Adornovu kritickému navázání na Hegela

Bajki dla dialektyków. Kafka i Benjamin między mitem a wyzwoleniem.

Dvě lekce studia literatury aneb o pomalosti