Search results

1

Powieść historyczna pod czujnym okiem cenzora – analiza tekstów

100%

Deleixhe T.

Adeptus

|

2015

|

issue 6

EN

The historic novel under the vigilance of the censor – analysis of textsThis article focuses on the relation that Jacek Bochenski’s historical novel entitled The poet Naso published in 1969 presents towards the concept of censorship. In the article the author aims at proving that the understanding of censorship by Bochenski is similar to the observations of the Hungarian essayist Mikos Haraszti. Tracking the allegoric references scattered through the novel, the author of the article reconstructs Bochenski’s reflection about this internalized censorship and checks its convergence with Haraszti’s remarks. From this exercise emerges a definition of the role of the artist that seems to be inherited from the romantic period: an artist as a person that subordinates himself unconditionally to art, and not to the temporal power. The author of the article then interrogates the respect which Bochenski has been showing to his definition in his literary work. It appears that the writer has been prone to make bigger concessions in order to soften the reception of his book by the censors than he advises his writing colleagues. However, the literary strategies deployed by Bochenski operate on two levels: creating an overall ambiguity about the guilt of its main protagonist, they tend to soften its reception by the censorship; while at the same time, rendering this overall atmosphere of ambiguity, they give a literary form to the spectral character of the guilt of the artist, who – as in Ovidius’ case – is permanently accountable for what he has not yet done in the building of communism. Powieść historyczna pod czujnym okiem cenzora – analiza tekstówArtykuł poświęcony jest powieści historycznej Jacka Bocheńskiego pt. Nazo poeta z roku 1969 i jego rozumieniu pojęcia cenzury uwewnętrznionej. Autor artkułu udowadnia, że ujęcie problemu cenzury przez Bocheńskiego jest zbliżone do konstatacji węgierskiego eseisty Miklósa Harasztiego. Tropiąc alegoryczne odniesienia do cenzury rozproszone w tej powieści, autor artykułu odtwarza refleksję Bocheńskiego i sprawdza jej zbieżność z uwagami Harasztiego. Z rekonstrukcji wyłania się, zapożyczona z okresu romantyzmu, definicja artysty jako osoby bezwarunkowo podporządkowanej sztuce, a nie władzy. Autor artykułu testuje czy Bocheński pozostaje wierny tej definicji we własnej twórczości i uwypukla skłonność pisarza do ustępstw mających na celu złagodzenie odbioru jego dzieła przez cenzurę. Są to ustępstwa większe od tych, które zdaje się zalecać swoim kolegom po fachu. Strategie literackie, które stosuje Bocheński, działają jednak na dwóch płaszczyznach. Tworząc niejednoznaczność winy głównego bohatera powieści, łagodzą jej odbiór przez cenzurę, a jednocześnie – kreując tę niejednoznaczność – pozwalają na literackie przedstawienie widmowego charakteru winy artysty, który jest zawsze odpowiedzialny – tak jak Owidiusz – za to, czego jeszcze nie zrobił. W tym wypadku czego nie zrobił dla budowy komunizmu.

2

Powieść historyczna pod czujnym okiem cenzora – analiza tekstów

100%

Deleixhe T.

Adeptus

|

2015

|

issue 6

11-25

EN

This article focuses on the relation that Jacek Bochenski’s historical novel entitled The poet Naso published in 1969 presents towards the concept of censorship. In the article the author aims at proving that the understanding of censorship by Bochenski is similar to the observations of the Hungarian essayist Mikos Haraszti. Tracking the allegoric references scattered through the novel, the author of the article reconstructs Bochenski’s reflection about this internalized censorship and checks its convergence with Haraszti’s remarks. From this exercise emerges a definition of the role of the artist that seems to be inherited from the romantic period: an artist as a person that subordinates himself unconditionally to art, and not to the temporal power. The author of the article then interrogates the respect which Bochenski has been showing to his definition in his literary work. It appears that the writer has been prone to make bigger concessions in order to soften the reception of his book by the censors than he advises his writing colleagues. However, the literary strategies deployed by Bochenski operate on two levels: creating an overall ambiguity about the guilt of its main protagonist, they tend to soften its reception by the censorship; while at the same time, rendering this overall atmosphere of ambiguity, they give a literary form to the spectral character of the guilt of the artist, who – as in Ovidius’ case – is permanently accountable for what he has not yet done in the building of communism.

PL

Artykuł poświęcony jest powieści historycznej Jacka Bocheńskiego pt. Nazo poeta z roku 1969 i jego rozumieniu pojęcia cenzury uwewnętrznionej. Autor artkułu udowadnia, że ujęcie problemu cenzury przez Bocheńskiego jest zbliżone do konstatacji węgierskiego eseisty Miklósa Harasztiego. Tropiąc alegoryczne odniesienia do cenzury rozproszone w tej powieści, autor artykułu odtwarza refleksję Bocheńskiego i sprawdza jej zbieżność z uwagami Harasztiego. Z rekonstrukcji wyłania się, zapożyczona z okresu romantyzmu, definicja artysty jako osoby bezwarunkowo podporządkowanej sztuce, a nie władzy. Autor artykułu testuje czy Bocheński pozostaje wierny tej definicji we własnej twórczości i uwypukla skłonność pisarza do ustępstw mających na celu złagodzenie odbioru jego dzieła przez cenzurę. Są to ustępstwa większe od tych, które zdaje się zalecać swoim kolegom po fachu. Strategie literackie, które stosuje Bocheński, działają jednak na dwóch płaszczyznach. Tworząc niejednoznaczność winy głównego bohatera powieści, łagodzą jej odbiór przez cenzurę, a jednocześnie – kreując tę niejednoznaczność – pozwalają na literackie przedstawienie widmowego charakteru winy artysty, który jest zawsze odpowiedzialny – tak jak Owidiusz – za to, czego jeszcze nie zrobił. W tym wypadku czego nie zrobił dla budowy komunizmu.

3

Ucieczka z Jasnej Polany w literaturze polskiej

67%

Jaworski M.

Pamiętnik Literacki

|

2014

|

vol. 105

|

issue 1

25-44

PL

Artykuł stanowi interpretację serii napisanych przez polskich autorów tekstów, inspirowanych ostatnim, równie słynnym co zagadkowym, epizodem życia Lwa Tołstoja. Są wśród nich, powstałe na przestrzeni stulecia, utwory (wiersze, opowiadania, eseje, powieści, dziennikowe zapiski): Bolesława Leśmiana, Jarosława Iwaszkiewicza, Adolfa Rudnickiego, Leopolda Staffa, Mieczysława Jastruna, Władysława Terleckiego, Zbigniewa Herberta, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Tadeusza Różewicza. Autor artykułu przedstawia światopoglądowe, historyczno-polityczne, a także osobiste uwarunkowania odczytań ucieczki oraz postaci rosyjskiego pisarza przez polskich twórców – odczytań zaskakująco różnorodnych, często z sobą sprzecznych, niekiedy wchodzących w wyraźne relacje dialogowe. Do najciekawszych utworów należą z pewnością nie znany szerzej szkic Leśmiana oraz grupa tekstów Iwaszkiewicza – pisarza czyniącego z tego tematu (jak widać w świetle niedawno wydanych „Dzienników”) prywatny mit.

XX

The article offers an interpretation of a series of texts composed by Polish writers inspired by as famous as mysterious episode from Leo Tolstoy’s life. Produced over a span of a century, they comprise the pieces (poems, short stories, essays, novels, diarist notes) by Bolesław Leśmian, Jarosław Iwaszkiewicz, Adolf Rudnicki, Leopold Staff, Mieczysław Jastrun, Władysław Terlecki, Zbigniew Herbert, Gustaw Herling-Grudziński, Tadeusz Różewicz. The author presents the worldview, historical-political as well as personal circumstances of the escape’s and the figure of Tolstoy’s interpretations by Polish writers, the interpretations being amazingly differentiated, often contradictory, oftentimes entering into dialogical relationships. Probably the most interesting of the pieces in question are unknown to a wider public Bolesław Leśmian’s sketch and a set of Jarosław Iwaszkiewicz’s texts, in which Iwaszkiewicz (as can be seen in the light of his recently published “Diaries”) makes Tolstoy’s escape his private myth.

Refine search results

2 Adeptus

1 Pamiętnik Literacki

2 Deleixhe T.

1 Jaworski M.

2 2015

1 2014

Powieść historyczna pod czujnym okiem cenzora – analiza tekstów

Powieść historyczna pod czujnym okiem cenzora – analiza tekstów

Ucieczka z Jasnej Polany w literaturze polskiej