Search results

1

Nazwy kobiet w gwarach Warmii i Mazur

100%

Sobolewska K.

Poradnik Językowy

|

2023

|

vol. 801

|

issue 2

57-64

EN

This article presents more than 300 semantic units being names of women used in the area of Warmia and Masuria in the period from the mid-19th century to the mid-20th century in traditional rural communities. It discusses the semantic diversity of particular groups of lexemes, presents their number, and indicates the extralinguistic reasons which caused the growth of the number of feminine names within certain semantic fields. It also confronts certain specialised sets of lexemes, e.g. the names of unmarried women, with their male counterparts.

2

O literackim potencjale gwary warmińskiej od końca XIX wieku po czasy współczesne

63%

Chłosta-Zielonka J.

Prace Językoznawcze

|

2020

|

issue XXII/3

25–43

PL

Celem artykułu jest zestawienie tekstów literackich napisanych gwarą warmińską lub z wykorzystaniem jej słownictwa, które powstały od końca XIX w. po czasy współczesne. Zostały one przedstawione na tle historyczno-kulturowym Warmii i w kontekście prowadzonych badań językoznawczych, poczynając od działań Kazimierza Nitscha i Witolda Doroszewskiego, na Marii Biolik kończąc. W zbiorze tekstów, w których pojawiła się gwara warmińska, znalazły się bajki, pieśni, przysłowia, legendy, felietony, gawędy, komiks, a nawet elementarz. Konkluzją artykułu jest stwierdzenie o zmierzchu gwary warmińskiej, bezpowrotnym jej odejściu z codziennego obiegu i pozostaniu elementem dziedzictwa kulturowego.

EN

The purpose of the article is to juxtapose literary texts in the Warmian dialect or employin its vocabulary, which were written from the late 19th c. to modern times. They were presented against the historical and cultural background of Warmia and in the context of linguistic research, from the contribution of Kazimierz Nitsch and Witold Doroszewski to those of Maria Biolik. The collection of texts in which the Warmian dialect appeared included fairy tales, songs, proverbs, legends, columns, stories, comics and even an primer. The article is concluded with a statement that what we witness is the dusk of the Warmian dialect, its irrevrsible departure from everyday circulation, as now it only remains part of the cultural heritage.

3

Argumenty Walentego Barczewskiego świadczące o polskości południowej Warmii w drugiej połowie XIX wieku (na podstawie utworu Kiermasy na Warmii)

63%

Biolik M.

Prace Językoznawcze

|

2019

|

issue XXI/2

21–34

PL

W artykule przedstawiono argumenty księdza Walentego Barczewskiego (1856–1928) świadczące o polskości Warmii, która od pokoju toruńskiego 1446 r. aż do pierwszego rozbioru Polski w 1772 r. była częścią Królestwa Polskiego. Warmia w wyniku rozbiorów Polski została włączona do Niemiec. Podstawą artykułu jest utwór Kiermasy na Warmii napisany przez W. Barczewskiego, wydany po raz pierwszy w 1883 r. pod tytułem O kiermasach na polskiej Warmii. Analizowany w artykule materiał został wypisany z utworu Barczewskiego Kiermasy na Warmii wydanego w 1984 r. oraz z wydania z 1923 r. Poszukując w utworze Barczewskiego dowodów świadczących o polskości Warmii, zwrócono uwagę na wypowiedzenia i wyrażenia zawierające formy gramatyczne leksemów: Polska, polski, polszczyć, polszczyzna, polskość, polsko-wiarmijski, po polsku, polskie nazwy miejscowe i osobowe. Z tekstu wypisano zdania zawierające te leksemy i podzielono ze względu na zawartą w nich tematykę. Pozwoliło to wyodrębnić takie argumenty świadczące o polskości, jak: związki historyczne i osadnicze z Polską, właściwe Polakom przywiązanie do religii katolickiej, zachowanie polskiej gwary, gościnność mieszkańców i polskie obyczaje kulturowe zakodowane w języku. W drugiej połowie XIX w. nasiliły się na terenie południowej Warmii antagonizmy narodowościowe, a jednocześnie zaczęło kształtować się poczucie odrębności polskich mieszkańców Warmii od katolickiej ludności niemieckiej i Mazurów. Znalazło to wyraz w utworze Barczewskiego.

4

Końcówki dawnej liczby podwójnej czasowników w dialekcie warmińskim (na podstawie felietonów Seweryna Pieniężnego „Kuba spod Wartemborka gada”)

45%

Biolik M.

Prace Językoznawcze

|

2016

|

issue 18/2

PL

W felietonach Seweryna Pieniężnego „Kuba spod Wartemborka gada” zachowane w dialekcie warmińskim dawne końcówki liczby podwójnej czasowników zostały wykorzystane do stylizacji gwarowej. Końcówki 1. osoby –va, 2. osoby -ta służyły do tworzenia form liczby mnogiej czasu teraźniejszego, trybu rozkazującego i czasu przyszłego, a końcówki 1. osoby –śwa / -swa i 2. osoby i -śta /-šta do tworzenia form czasu przeszłego, morfemy 1. osoby -byśwa i 2. osoby –byśta / -byšta do tworzenia form trybu warunkowego. Stylizacja tekstów na gwarę warmińską była uwarunkowana osobą bohatera i gatunkiem tekstu. Bohaterem felietonów był pracujący na roli warmiński chłop, który pisał listy do gazety, ale pisał gwarą tak jak mówił, ponieważ nie znał polskiego języka literackiego.

EN

The language of Seweryn Pieniężny’s columns “Kuba spod Wartemborka gada” preserves old inflectional endings of the dual number of Warmian dialect, which were used for dialect stylization of the texts. The first person –va and the second person –ta formed the plural in the present tense, the imperative mood and the future tense, while the first person śwa / -swa and the second person –byśta / -byšta were used to form the potential mood. The Warmian dialect stylization of the texts was motivated by the main character and the genre of the text. The main character was a peasant from Warmia, who wrote letters to papers but he wrote as he spoke, in the dialect, as he didn’t speak literary, standard Polish

5

Końcówki dawnej liczby podwójnej czasowników w dialekcie warmińskim (na podstawie felietonów Seweryna Pieniężnego „Kuba spod Wartemborka gada”

45%

Biolik M.

Prace Językoznawcze

|

2016

|

issue 18/2

PL

W felietonach Seweryna Pieniężnego „Kuba spod Wartemborka gada” zachowane w dialekcie warmińskim dawne końcówki liczby podwójnej czasowników zostały wykorzystane do stylizacji gwarowej. Końcówki 1. osoby –va, 2. osoby -ta służyły do tworzenia form liczby mnogiej czasu teraźniejszego, trybu rozkazującego i czasu przyszłego, a końcówki 1. osoby –śwa / -swa i 2. osoby i -śta /-šta do tworzenia form czasu przeszłego, morfemy 1. osoby -byśwa i 2. osoby –byśta / -byšta do tworzenia form trybu warunkowego. Stylizacja tekstów na gwarę warmińską była uwarunkowana osobą bohatera i gatunkiem tekstu. Bohaterem felietonów był pracujący na roli warmiński chłop, który pisał listy do gazety, ale pisał gwarą tak jak mówił, ponieważ nie znał polskiego języka literackiego.

EN

The language of Seweryn Pieniężny’s columns “Kuba spod Wartemborka gada” preserves old inflectional endings of the dual number of Warmian dialect, which were used for dialect stylization of the texts. The first person –va and the second person –ta formed the plural in the present tense, the imperative mood and the future tense, while the first person śwa / -swa and the second person –byśta / -byšta were used to form the potential mood. The Warmian dialect stylization of the texts was motivated by the main character and the genre of the text. The main character was a peasant from Warmia, who wrote letters to papers but he wrote as he spoke, in the dialect, as he didn’t speak literary, standard Polish.

Refine search results

4 Prace Językoznawcze

1 Poradnik Językowy

1 2023

1 2020

1 2019

2 2016

3 Biolik M.

1 Chłosta-Zielonka J.

1 Sobolewska K.

Nazwy kobiet w gwarach Warmii i Mazur

O literackim potencjale gwary warmińskiej od końca XIX wieku po czasy współczesne

Argumenty Walentego Barczewskiego świadczące o polskości południowej Warmii w drugiej połowie XIX wieku (na podstawie utworu Kiermasy na Warmii)

Końcówki dawnej liczby podwójnej czasowników w dialekcie warmińskim (na podstawie felietonów Seweryna Pieniężnego „Kuba spod Wartemborka gada”)

Końcówki dawnej liczby podwójnej czasowników w dialekcie warmińskim (na podstawie felietonów Seweryna Pieniężnego „Kuba spod Wartemborka gada”