Współpraca wojskowa Niemiec z partnerami europejskimi podejmowana jest albo w ramach Unii Europejskiej, albo poza jej strukturami. Współpraca w ramach Unii Europejskiej odbywa się głównie na dwóch poziomach: międzyrządowym i ponadnarodowym. Z kolei współpraca poza UE skoncentrowana jest także na dwóch poziomach: bilateralnym i multilateralnym. Zamiarem Autora jest zidentyfikowanie kierunku ewolucji niemieckich koncepcji współpracy wojskowej w Europie w okresie rządów kanclerz Angeli Merkel z jednoczesnym wykorzystaniem wielopoziomowego podejścia. Koncepcje współtworzone bądź współrealizowane przez Niemcy zakładają, że silna i zjednoczona Europa może odeprzeć zagrożenia zewnętrzne, gdy będzie rozwijała własny komponent wojskowy. Wyraźnie widać asymetrię koncepcyjną, dlatego jest więcej koncepcji międzyrządowych (misje wojskowe, PESCO, wzmocniona WPBiO, EI2) niż koncepcji ponadnarodowych, z których można mówić właściwie o jednej, czyli o koncepcji armii europejskiej. Wpływ na ewolucję koncepcji niemieckich może mieć integralny federalizm, jakiemu to państwo hołduje, i który implementował po drugiej wojnie światowej do ustroju politycznego i administracyjnego, czyli oparty o wielopoziomowość i współdziałanie władz system, który się sprawdził, przynosi efekty, więc także może przynieść efekty w wielopoziomowej współpracy wojskowej w UE.
W artykule przeanalizowane zostały przyczyny i rozwój unijnej Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (WPBiO), jej zalety i wady ujawnione w procesie tworzenia i wdrażania. Szczegółowo przedstawiono transformację WPBiO zgodnie z Traktatem Lizbońskim oraz perspektywy jej działania w Europie. Szczególną uwagę zwrócono na kwestie poprawy efektywności funkcjonowania WPBiO w kontekście nowych zagrożeń dla bezpieczeństwa regionalnego i globalnego. Dodatkowo przeanalizowano miejsce i rolę państw bałtyckich w WPBiO. Do podstawowych zagrożeń i wyzwań bezpieczeństwa przed jakimi stoją zaliczane są przede wszystkim ewentualna agresja ze strony Rosji, która opiera się na idei ochrony ludności rosyjskojęzycznej w państwach bałtyckich oraz ustanowieniu „równowagi geopolitycznej poprzez ich powrót do rosyjskiej strefy wpływów”.
EN
The paper explores the reasons behind and the development of the EU Common Security and Defence Policy (CSDP), and its advantages and disadvantages that have emerged in the process of its formation and implementation. The transformation of the CSDP according to the Lisbon Treaty and the prospects of its operation in Europe are highlighted. Special attention is paid to the issues of improving the CSDP in the context of new threats to regional and global security. The place and role of the Baltic states in the CSDP are analysed. The position of the Baltic states in NATO, based on greater confidence in the institutions of NATO and close cooperation with the United States is considered. The basic threats and security challenges for the Baltic states nowadays are defined, including possible aggression from Russia, which is broadcast through the mainstream media as a reaction to the idea of protecting the Russian-speaking population of the Baltic states and the establishment of “geopolitical balance through their return to the Russian sphere of influence.”
Polityka bezpieczeństwa i obrony Unii Europejskiej w XXI w. znalazła się w stagnacji. Ważną tego przyczyną był kryzys fi nansowy z 2008 r. i recesja, która utrzymywała się w kolejnych latach. Ta stagnacja jeszcze pogłębiła się w latach 2014–2016 w wyniku kryzysu migracyjnego i brytyjskiej decyzji o opuszczeniu UE. Czynnikiem stale zwiększającym trudności jest wzrost eurosceptycyzmu po rozszerzeniu Unii Europejskiej w 2004 r. Obecnie dominuje on w krajach Grupy Wyszehradzkiej, w tym w Polsce. Paradoksem w tej sytuacji jest to, że w warunkach kryzysu pojawiły się pomysły utworzenia armii europejskiej. Były one głoszone także przez wiodącego polskiego eurosceptyka Jarosława Kaczyńskiego. Zwolennicy rewitalizacji WPBiO zgłaszali propozycję utworzenia unijnego centrum operacyjnego (kwatery głównej) do kierowania operacjami zarządzania kryzysowego. Autor twierdzi, że Unia Europejska nie wykorzystuje szans ożywienia WPBiO oraz że w czasie kryzysu na Ukrainie, który wybuchł jesienią 2013 r., i kryzysu migracyjnego w latach 2014–2016 ujawniła się jej zasadnicza słabość. Próbami ożywienia polityki bezpieczeństwa i obrony UE są: Globalna strategia na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej (przyjęta w czerwcu 2016 r.) oraz utworzenie Europejskiego Funduszu Obronnego i ustanowienie inkluzywnego i ambitnego mechanizmu stałej współpracy strukturalnej – PESCO (w czerwcu 2017 r.). Trudno jednak ocenić, w jakim stopniu te ostatnie kroki zmobilizują państwa członkowskie UE do przerwania impasu w polityce bezpieczeństwa i obrony.
EN
The European Union’s security and defense policy in the 21st century has been stagnant. An important cause was the fi nancial crisis of 2008 and the recession that persists in the following years. This stagnation deepened in the years 2014–2016 as a result of the migration crisis and British decision to leave the EU. A factor that is constantly deepening the diffi culties is the rise in Euroscepticism following the enlargement of the EU in 2004. It currently dominates the Visegrad Group countries, including Poland. The paradox of the situation is that in crisis conditions emerged ideas for the creation of the European army. They were also announced by the leading Polish Eurosceptic Jarosław Kaczyński. The constant demand put forward by supporters of the revitalization of the CSDP is the proposal to create an EU operational center (headquarters) to manage crisis management operations. The author argues that the European Union does not exploit the chances of reviving the CSDP and that the EU’s essential weakness has emerged in terms of its security policy during the Ukraine crisis erupted in Autumn 2013 and the migration crisis of 2014-2016. The attempts to revive the EU’s security and defense policy are: A Global Strategy for the European Union’s Foreign and Security Policy (adopted in June 2016), the establishment a European Defence Found and an inclusive and ambitious Permanent Structured Cooperation – PESCO (both in June 2017). It is hard to expect, however, how this last steps will mobilize the EU member states to break the deadlock in security and defense policy.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.