Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 7

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  XVI century
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Klejnot miasta zaginiony. Zarys dziejów krakowskiego kościoła Wszystkich Świętych do końca XVI wieku

100%
Walczak K.
Folia Historica Cracoviensia
|
2013
|
vol. 19
133–158
PL
Jeden z najstarszych krakowskich kościołów, kościół pod wezwaniem Wszystkich Świętych wznosił się na skrzyżowaniu ulic Grodzkiej i Franciszkańskiej. Zbudowany w XIII wieku, był prawdopodobnie budowlą zastępczą dla pierwszej krakowskiej parafii, przeniesionej z kościoła św. Trójcy przekazanego dominikanom. Wiadomo, że prawa parafialne posiadał w roku 1327, wtedy też po raz pierwszy dowiadujemy się o zasięgu tej najmniejszej, a zarazem najgęściej zaludnionej krakowskiej parafii. W źródłach wezwanie kościoła pojawia się po raz pierwszy w Żywocie św. Stanisława, po raz kolejny w roku 1278 wymieniony został jako świadek proboszcz Arnold. Interesującym faktem jest, że w kolejnym źródle – spisach świętopietrza z 1325–1327 roku pojawia się już dwóch proboszczów, posiadających osobne uposażenie, oraz nazywanych proboszczami części drewnianej i murowanej. W 1490 roku kościół uzyskał tytuł kolegiaty. Wtedy to zostało zniesione podwójne proboszczowstwo zamienione na dziekanię i preopozyturę. Przy kościele funkcjonowało powołane przez bp. Zbigniewa Oleśnickiego Bractwo Ubogich oraz szkoła parafialna datowana na wiek XIV. Zachowane przekazy ikonograficzne, w większości sporządzone w okresie postępującej ruiny kościoła, oraz w czasie decyzji o jego rozbiórce ukazują budowlę dwunawową, orientowaną z płasko zakończonym prezbiterium. Do budowli przylegała wieża, zakrystia, skarbiec oraz kaplica, nazywana capella antiqua. Opis wnętrza kościoła pochodzi z wizytacji sporządzonej w 1599 roku na polecenie biskupa krakowskiego Jerzego Radziwiłła. W związku z decyzją Komitetu Upiększania Miasta kościół został rozebrany w roku 1835. Sprzęty kościelne zostały zlicytowane. Ostatnim jego śladem była wieża, która przetrwała do roku 1840, kiedy to podzieliła losy budowli.
EN
One of the oldest churches in Krakow, dedicated to All Saints, was situated between Grodzka and Franciszkańska Street. It was build in the XIII century, could had been replacement church for first Cracow’s parish, which was transferred from Saint Trinity church. The name of All Saints church was mentioned for the first time in Vita S. Stanislai. The second time in 1278 his rector Arnold was noted. Most interesting fact is that in the Tables of Pence from 1325–1327 you can find two rectors, who had separate salary and were called rectors of wooden and brick churches. In 1490 church got a collegiate title. Than double rectory was liquidated and positions of provost and dean were established. Church was a place where Brotherhood of the Poor created by Bishop Zbigniew Oleśnicki used to work. Our knowledge of churches looks comes from iconography which was made when the building was already a ruin. According to those sources church had two naves, was oriented and had simply completed presbytery. The building had adhered tower, sacristy, treasure and chapel, called capella antiqua. Description of the interior of the church comes from 1599, when Jerzy Radziwiłł, Bishop of Cracow had visited it. According to the decision of the City Beautification Committee, the church was demolished in 1835, and church’s equipment was sold on auction. The tower survived till 1840, when it shared the fate of the rest of the building.
2
Publication available in full text mode
Content available

The Linguistic Creation of a City in the 16th-century Polish Accounts from Travels to the Holy Land

88%
Zarębski R.
Studia Ceranea
|
2020
|
vol. 10
499-514
EN
The article tries to describe the linguistic creation of a city in Polish 16th-century diaries from journeys to the Holy Land. During long trips, the authors visited many exotic, for the Polish traveller, cities and towns to whom they devoted a lot of space in their diaries. The analysis is based on findings of theory of linguistic image of a world and on the concept of linguistic creation and semiotic role. The author outlines the set of linguistic means used by the diarists to indicate various roles. He concludes that the image of a city presented in the analysed texts oscillates between traditional frame that has its source in the classical antiquity and modern perspective significant for the man of the Renaissance.
3
Publication available in full text mode
Content available

Teorie dotyczące powstania i początków prawosławnej parafii pw. św. Jerzego Zwycięzcy w Biłgoraju

51%
Dmitruk S.
ELPIS
|
2013
|
vol. 15
147-151
EN
The text is analysis of the theory beginning Orthodox parish in Biłgoraj in XVI century. Author analyzed city map ofBiłgoraj. Study is related to the history of Orthodox diocese in Chełm.
4
Publication available in full text mode
Content available

Działalność Antonio Pucciego jako kardynała protektora Polski w świetle dziennika podróży do Włoch 1540-1541 Jana z Ocieszyna Ocieskiego

51%
Hirsch M.
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
|
2018
|
vol. 129
39-65
PL
Dziennik podróży do Włoch 1540-1541 czyli relacja z poselstwa do Rzymu Jana z Ocieszyna Ocieskiego, stanowi doskonałe źródło dotyczące życia i działalności Antonio Pucciego oraz samej funkcji kardynała-protektora Polski. Zapiski z ponad półrocznego pobytu królewskiego posła w Wiecznym Mieście stanowią również doskonałe świadectwo zakulisowych rozgrywek, ścierania się różnych stronnictw politycznych, jakie toczyły się na dworach Zygmunta Starego oraz papieża Pawła III. Wreszcie na podstawie relacji dowiadujemy się wiele na temat samej osoby kardynała Antonio Pucciego, jego charakterze, stosunku do Polski, Polaków oraz jego sympatiach politycznych. Warto bowiem pamiętać, że urząd protektora Polski przy papieżu był kluczowym urzędem w kontaktach dyplomatycznych ze Stolicą Apostolską. Dlatego poznanie kardynała-protektora stanowi podstawę dla zrozumienia całej polityki Zygmunta Starego względem papiestwa.
EN
A diary of a journey to Italy 1540-1541 is a report from a mission to Rome of Jan Ocieski from Ocieszyn in his capacity as a legate. It is a perfect source of information about life and activity of Antonio Pucci and the office of cardinalprotector for Poland. Notes from his over-half-a-year stay in the Eternal City are also a testimony of hidden games and quarrels among political groups which raged in the courts of Sigismund August and pope Paul III. We also learn a lot about the cardinal Pucci, his character, his relation to Poland, Poles and his political inclinations. It’s good to know that the protector’s office for Poland (as part of papal administration) was a key office in diplomatic relations with the Holy See. Hence, to know the cardinal- protector is basic to understanding the whole papal policy of Sigmund August.
5
Publication available in full text mode
Content available

Parafia Targoszyce- Mierzęcice do schyłku XVIII wieku ( w ówczesnej diecezji krakowskiej)

51%
Cichoń K.
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
|
2015
|
vol. 124
57-103
PL
Tematem artykułu jest wiejska parafia Targoszyce-Mierzęcice, położona w ziemi siewierskiej, wówczas w diecezji krakowskiej, której początków można upatrywać w XIV stuleciu. W świetle analizy dostępnych przekazów podjęto próbę ustalenia czasu powołania parafii oraz scharakteryzowano wątek początków wsi, od których nazw określano parafię. Omówiono także wszelkie kwestie związane z obszarem i wskazaniem osad należących do parafii. Przedstawiono również temat zamieszkującej w jej obrębie ludności, nie pomijając , administracji i kwestii utrzymania lokalnego kościoła. Skoncentrowano się przy tym na odtworzeniu majątku należącego do miejscowego kościoła, że szczególnym wyeksponowaniem obiektów sakralnych i miejsc temu podobnych. Wydarzenia z początku XVI w. we wsi Targoszyce pogrążyły ją, czego następstwem był upadek rangi parafii i jej reorganizacja, widoczna chociażby w przeniesieniu siedziby parafii do Mierzęcice. Dopiero u schyłku XVIII w., staraniem miejscowego administratora zapoczątkowano próbę odbudowy wsi Targoszyce, zapoczątkowanej budową plebanii w pobliżu kościoła w tejże miejscowości.
EN
This articles touches upon a parish church in Targoszyce-Mięrzecice, a village situated in the region of Siewierszczyzna (Severia), which in XVIII lay within the Archdiocese of Kraków (Cracow). Its beginnings supposedly date back to 14th centu-ry. In the course of analysis of accessible records an attempt was made to determine the date on which the parish church was erected. Furthermore, the article aimed at portraying the villages situated within its scope. Apart from that, the community living under ecclesiastical care of this parish was described, including the administra-tor and the issue of parish’s financial maintenance. Particular attention was paid to determining the asset size (mainly consisting of sacred buildings and architecture of the kind) belonging to the local church. Events which occurred at the outset of 16th century in Targoszyce brought about its ruin. What followed was a huge drop in parish’s value, as well as certain reorganization measures put into effect inter alias by transferring its site to Mierzęcice. It was only at the close of 18th century that owing to the initiative of the local administrator steps were taken to rebuild Targoszyce, the first measure being the construction of a new parish house in the village.
6
Publication available in full text mode
Content available

Adaptacja obcych imion męskich do polszczyzny na podstawie "Odporu na odpowiedź kwestyj" Erazma Glicznera z 1579 roku

51%
Gozdek M.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
|
2020
|
vol. 54
165-176
EN
The main aim of this article is description of the adaptation the men’s first names of foreign origin in Erazm Gliczner’s Odpór na odpowiedź kwestyj niektórych podanych o Kościele Powszechnym […] (Grodzisk Wielkopolski 1579) at the background of the old Polish language trends. In this publication we can see many personal names which was in our language from the beginning and personal names which were being adapted in second part of the XVI century. Gliczner was a well known person in the reformation community. In Odpór na odpowiedź kwestyi […] he got into a polemic with the Jesuits. Author in order to prove his convictions frequently referred to religious and lay persons. Foreign personal names in Polish language can be translocated, adapted and translated. All of this types are present in Gliczner’s book.  
PL
Głównym celem artykułu jest opis adaptacji obcych imion męskich w publikacji Erazma Glicznera pt. Odpór na odpowiedź kwestyj niektórych podanych o Kościele Powszechnym […] (Grodzisk Wielkopolski 1579) na tle tendencji, które występowały w dawnej polszczyźnie. W wybranym do analizy tekście występują liczne antroponimy, zarówno te obecne w naszym języku od samego początku, jak również te, które były przyswajane dopiero w czasie powstawania dzieła. Autor Odporu był znanym działaczem reformacyjnym, pełniącym funkcję superintendenta kościołów protestanckich w Wielkopolsce. W badanym dziele podjął polemikę z przedstawicielami kontrreformacji. Przedmiotem sporu uczynił pięć prawd wiary, które, jego zdaniem, zostały niewłaściwie zinterpretowane przez katolików. W celu udowodnienia swoich przekonań autor wielokrotnie przywoływał różne postacie z kręgów religijnych oraz świeckich. Na zapis imion wpływ miało także to, jakie osoby za ich pomocą były identyfikowane. W Odporze spotykamy wszystkie trzy wyróżniane przez badaczy sposoby oddania obcych imion: translokację nazwy, adaptację nazwy oraz tłumaczenie nazwy.
7
Publication available in full text mode
Content available

Важный опыт просопографического исследования. O книге Войцеха Кравчука „Верные королю"

38%
Selin A.
Wschodni Rocznik Humanistyczny
|
2020
|
vol. XVII (2020)
|
issue 2: Rozejm w Dywilinie (1618) na tle epoki, pod red. A. Góraka
271-280
RU
Книга Войцеха Кравчука «Верные королю» представляет собой новаторское просопографическое исследование особой группы эмигрантов - финнов и шведов - в конце 16 века в Речи Посполитой. Автор проанализировал все возможные источники, которые могли дать информацию об этих людях, изучил различные группы этих эмигрантов (аристократия, бюрократия, духовенство, шляхта, женщины и др.) и феномен «шведского двора» польско-литовского короля Сигизмунда III. Суть автора в том, что Речь Посполитая в «золотом веке» была очень разнообразным государством и обществом, и король должен был учитывать интересы всех религиозных, этнических и социальных слоев. Биографические данные, использованные в исследовании Войцеха Кравчука, ярко подтвердили этот тезис. Вторая половина книги — это публикация документов по рассматриваемой группе с очень подробным биографическим комментарием.
EN
The Wojciech Krawczuk’s book «Wierni Królowi» is an innovative prosopographical study of a very special group of emigrants – Finns and Swedes – in late 16th century to Polish-Lithuanian Commonwealth. The author analyzed all possible sources that could give information on these people, studied different groups of those emigrants (aristocracy, bureaucracy, clergy, gentry, women, etc.) and phenomena of “Swedish Court” of Polish-Lithuanian king Sigismund III. The author’s main point is that the Polish-Lithuanian Commonwealth in its “Golden Age” was very diverse state and society and the king had to take into account interests of all the religious, ethnic and social strata. The biographical information used in the Wojciech Krawczuk’s research brightly proved this thesis. The second half of the book is the publication of documents on the group under consideration with very detailed biographical comment.
PL
Książka Wojciecha Krawczuka „Wierni Królowi” jest nowatorskim studium prozopograficznym bardzo szczególnej grupy emigrantów - Finów i Szwedów - u schyłku XVI wieku do Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Autor przeanalizował wszystkie możliwe źródła, które mogłyby dostarczyć informacji o tych osobach, zbadał różne grupy tych emigrantów (arystokrację, biurokrację, duchowieństwo, szlachtę, kobiety itd.) Oraz zjawiska „szwedzkiego dworu” króla polsko-litewskiego Zygmunta III. Głównym punktem autora jest to, że Rzeczpospolita Obojga Narodów w swoim „złotym wieku” była bardzo zróżnicowanym państwem i społeczeństwem, a król musiał uwzględniać interesy wszystkich warstw wyznaniowych, etnicznych i społecznych. Informacje biograficzne wykorzystane w badaniach Wojciecha Krawczuka jasno potwierdziły tę tezę. Druga połowa książki to publikacja dokumentów dotyczących rozważanej grupy z bardzo szczegółowym komentarzem biograficznym.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.