Search results

1

Klasztory kapucynów w strukturze urbanistycznej barokowych miast Śląska

100%

Ludwig B.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2020

|

vol. 27

|

issue 1

151-164

EN

After the Thirty Years' War, monastic complexes were of increasing importance in Silesian towns. Those belonging to the former congregations were reconstructed and monasteries of congregations established in modern times were built. The buildings of Jesuits stood out above all. Capuchin monasteries were distinguished in a completely different way. Only two of them have survived to the present day, but the basic information about the others can be found. The consistent way of establishing convents and the characteristic features of the architecture - repetitive layouts with strongly uniform dimensions and forms - are evident. Distinct modesty, expressed by the schematic facade of the church, was a message of Capuchin spirituality and principles.

PL

Po wojnie trzydziestoletniej w miastach śląskich rosnące znaczenie miały zespoły klasztorne. Przebudowywano te przynależne do dawnych zgromadzeń i wznoszono utworzonych w czasach nowożytnych. Wyróżniały się przede wszystkim budynki jezuitów. W zupełnie inny sposób odznaczały się klasztory kapucynów. Tylko dwa z nich zachowały się do dziś, o pozostałych można jednak zebrać podstawowe informacje. Uwidacznia się konsekwentny sposób zakładania konwentów i charakterystyczne cechy stosowanej architektury – powtarzalnych układów o silnie ujednoliconych wymiarach i formach. Manifestacyjna skromność, wyrażana przez schematyczną fasadę kościoła była przekazem duchowości i zasad działania kapucynów.

2

Therapeutic Methods Used in Modern Medicine in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the 17th and 18th Centuries. The Characteristics and Context of the Source Material.

89%

Węglorz J.

Historyka Studia Metodologiczne

|

2018

|

vol. 48

3

O roli kobiet w życiu publicznym XVII-wiecznej Rzeczypospolitej (w świetle korespondencji Katarzyny z Ostrogskich Zamoyskiej)

89%

KUPCZEWSKA M.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2018

|

issue 2(5)

24-51

PL

Artykuł ma na celu przybliżenie publicznych aspektów działalności Katarzyny z Ostrogskich Zamoyskiej (ok. 1600-1642), żony drugiego ordynata Tomasza Zamoyskiego (1594-1638), w czasach panowania Zygmunta III i Władysława IV. Niniejsze dociekania, w zamierzeniu, mają uzupełnić dotychczasowe, nieliczne badania, odnoszące się do aktywności politycznej przedstawicielek elity magnackiej pierwszej połowy XVII wieku, oraz odpowiedzieć na pytanie o aktualność stereotypu związanego z rzekomą obojętnością kobiet baroku na sprawy polityczne i zawężeniem ich perspektyw do życia prywatnego (rodzinnego, religijnego lub co najwyżej gospodarczo-administracyjnego).

EN

The article aims to approximate the public activities of Katarzyna Zamoyska née Ogstrogska (around 1600-1642), the wife of the second ordinate Tomasz Zamoyski (1594-1638), during the reign of Zygmunt III and Władysław IV. This inquiry intends to supplement known research, currently limited to few studies, link together, the political activities of the female representatives of the magnate elite of the first half of the 17th century and answer the question of the current stereotypical view associated with the alleged indifference of Baroque women to political matters and narrowing their prospects to only, private life (i.e. family matters, religious observances or, at most, to the magnates’ estate managerial and administrative activities).

4

Juan de Valdés Leal i jego „Hieroglify śmierci”

88%

Witko A.

|

2020

|

vol. 68

|

issue 4

7-38

EN

Juan de Valdés Leal (1622-1690) was one of the most original personalities of Seville painting, sometimes considered even the most Baroque of Spanish painters, an artist who created expressive works, showing tense figures, with nervous gestures and gloomy faces, often exceptionally ugly. He is thought to have been an apprentice at Antonio del Castillo’s studio in Córdoba from around 1644. His oldest works show naturalistic features with hard brush, lively colours and certain sharpness. They show the influence of Juan de Uceda, Francisco Varela, Francisco de Herrera the Elder, Antonio del Castillo and Francisco de Zurbarán. On the other hand, the expression of characters and the use of chiaroscuro evoke the works of José de Ribera. After 1655, his canvases indicate the evolution of the style towards greater dynamism, which was influenced by Francisco de Herrera the Younger. At that time, the artist’s brush became lighter, the colours more shiny and transparent. In 1659 he was appointed the city examiner of Seville painters, and a year later he was one of the founders of the Academy of Painting, of which he even became president. In 1664 he stayed at the royal court and became acquainted with the rich royal collections and established numerous contacts with other painters, including Francisco Rizi and Claudio Coello. In 1667 he became a member of the elite La Caridad brotherhood in Seville, for which he produced several works in 1672, including the famous “Hieroglyphs of Death” (In ictu oculi, Finis gloriae mundi), in which the artist incessantly fascinates the viewers with his vision that crosses the boundaries of life. He was also often undertaking activities other than easel painting, most often gilding reredos and making polychromes. He also created engravings, book illustrations and sculptures, which, however, have not been preserved.

PL

Juan de Valdés Leal (1622-1690) był jedną z najbardziej oryginalnych osobowości sewilskiego malarstwa, niekiedy uznawany nawet za najbardziej barokowego z hiszpańskich malarzy, artystę tworzącego ekspresyjne dzieła, ukazujące pełne napięcia postaci, o nerwowych gestach i ponurych twarzach, nierzadko o wyjątkowej brzydocie. Przypuszcza się, iż terminował w pracowni Antonia del Castillo w Kordobie od ok. 1644 r. Jego najstarsze prace wykazują cechy naturalistyczne, o twardym rysunku, żywej kolorystyce i pewnej przenikliwości. Widoczny jest w nich wpływ Juana de Ucedy, Francisca Vareli, Francisca de Herrery St. oraz Antonia del Castillo i Francisca de Zurbarána. Z kolei ekspresja postaci i zastosowanie światłocienia przywołują prace José de Ribery. Po roku 1655 jego płótna wskazują na ewolucję stylu w kierunku większej dynamiki, co było wynikiem wpływu Francisca de Herrery Mł. Rysunek artysty stał się wówczas lżejszy, kolorystyka bardziej lśniąca i przeźroczysta. W 1659 r. został mianowany miejskim egzaminatorem malarzy sewilskich, a rok później był jednym z założycieli Akademii Malarstwa, której z czasem został nawet prezesem. W roku 1664 przebywał na dworze królewskim i poznał bogate kolekcje monarsze oraz nawiązał liczne kontakty z innymi malarzami, m.in. Francisco Rizi i Claudio Coello. W 1667 został członkiem elitarnego bractwa La Caridad w Sewilli, dla którego w 1672 r. zrealizował kilka dzieł, m.in. słynne „Hieroglify śmierci” (In ictu oculi, Finis gloriae mundi), które sprawiły, iż artysta fascynuje nieprzerwanie swym spojrzeniem przekraczającym granice życia. Często też podejmował się innych aktywności niż malowanie obrazów sztalugowych, najczęściej złocąc retabula i wykonując polichromie. Tworzył także ryciny, ilustracje książkowe oraz rzeźby, które jednak nie zachowały się.

5

Józef Karp (ok. 1567–1637), marszałek wołkowyski – rys biograficzny

71%

Karp S.

Studia Podlaskie

|

2016

|

vol. 24

EN

The article is a biography of Józef Karp, a significant figure among residents of Podlasie as well as Grodno and Wolkowysk Counties, where he owned land and worked as a businessman and politician even though he actually made a career as a civil servant in the second half of his life only in theWolkowysk County. He was born in app. 1567 in the Orthodox family as a son of Ivan Karp and Katarzyna Fiodorówna Wahanowska Karp, Nowodworce Starosts (District Heads). He inherited from his parents Brzozowa in Podlasie and Kwasówka in the Grodno County. He was married twice: first to Elżbieta Kurzeniecka and next to Katarzyna Górnicka, Tykocin Starost and a widow first married to Piotr Grajewski, podsędek (sub-judge) in a local court of Bransk. Before 1590 Józef Karp converted into Catholicism. He took part in the Polish-Swedish War of 1626–1629. On 24 July, 1629 in Malbork he was granted Wolkowysk Marshal status. He was MP for a special sejm on 13–28 November, 1629 in Warsaw. He died between 15 July and 16 September 1637 and was buried in a church in Brzozowa. He started younger kinship in the Karp family, so called Podlasie-Belarusian kinship. The article is based on archive resources stored in Polish, Lithuanian, Russian and Belorussian archives.

RU

Статья является биографией Иосифа Карпа – значимой особы среди жителей Подлясья, а также Гродненского и Волковысского районов, где находились его земельные владения, где он занимался частными делами и политикой, хотя свою служебную карьеру построил во второй половине жизни только в Волковысском районе. Родился он около 1567 года в православной семье. От своих родителей – Ивана Карпа и Екатерины Федоровны Вахановской-Карп, старост Новодворских, он унаследовал Подлясские местности – Бжозову и Квасувку, находящиеся в Гродненском районе. Был дважды женат: сначала на Әльжбете Куженецкой, а позже на Катажине Гурницкой – дочери старосты Тыкоцина, овдовевшей после смерти мужа Петра Граевского, бывшего судебного служащего в городе Браньске. До 1590 г. Иосиф Карп перешел на католическую веру. Принимая участие в польско-шведской войне 1626–1629 годах, 24 июля 1629 г. в Мальборке был удостоен звания маршала Волковысского и отправлен в качестве посла на парламентское заседание, состоявшееся 13–28 ноября 1629 г. в Варшаве. Точная дата смерти Иосифа Карпа неизвестна. Скончался он в период от 15 июля до 16 сентября 1637 г. Похоронен в костеле в Бжозовой. С него началась младшая, так называемая подлясско-белорусская линия семьи Карпов. Статья основана на польских, литовских, русских и белорусских архивных материалах.

6

Accounts of events, lampoons and lies: the Madrid infosphere in 1598–1627

71%

Setkowicz K.

Folia Toruniensia

|

2020

|

vol. 20

9-28

EN

At the beginning of the 17th century in Madrid one deals with a specifically functioning infosphere that influences the formation of the first public opinion. The author describes the phenomena related to the acquisition, dissemination and commenting of information in the city space. In her analysis she uses literary works, dictionaries and chronicles, along with preserved documents of social life. The article shows in a cross-sectional way the nature of the changes taking place in the society of Madrid between the year 1598 - Philip III’s accession to the throne- and the year 1627, when Philip IV issued a regulation prohibiting the free circulation of informative publications, such as reports from events, letters, sermons, etc.

PL

Na początku XVII w. w Madrycie mamy do czynienia ze specyficznie funkcjonującą infosferą, która wpływa na kształtowanie się pierwszej opinii publicznej. Autorka opisuje zjawiska związane ze zdobywaniem, rozpowszechnianiem i komentowaniem informacji w przestrzeni miasta. Czyni to na podstawie dzieł literackich, słowników i ówcześnie spisanych kronik, a także zachowanych dokumentów życia społecznego. Artykuł w sposób przekrojowy pokazuje charakter zmian zachodzących w społeczeństwie madryckim między rokiem 1598 – wstąpieniem na tron Filipa III, a rokiem 1627, kiedy Filip IV wydał rozporządzenie zakazujące swobodnego obrotu drukami informacyjnymi, takimi jak: relacje z wydarzeń, listy, kazania, etc.

DE

Am Anfang des 17. Jahrhunderts haben wir es in Madrid mit einer spezifischen Infosphäre zu tun, die auf die erste öffentliche Meinungsbildung Einfluss nahm. Aufgrund von den literarischen Werken, Wörterbüchern und zeitgenössischen Chroniken sowie den erhaltenen Dokumenten des sozialen Lebens schildert die Autorin jene Erscheinungen, die damit verbunden sind, verschiedene Informationen in einem Stadtraum zu gewinnen, verbreiten und kommentieren. Der Beitrag zeigt bereichsübergreifend den Charakter der Änderungen in der Madrider Gesellschaft aus der Zeitspanne zwischen 1598 (Thronbesteigung von Philipp III.) und 1627, als Philipp IV. eine Anordnung zum Verbot vom freien Umsatz von Informationsdrucken, wie etwa Ereignisberichte, Briefe, Predigten etc., erließ.

7

Napady zbrojne i walki o Łęczycę oraz zniszczenia wojenne miasta w latach 1294–1945

71%

Stolarczyk T.

Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

2021

|

issue 1(266)

3-11

EN

Over the centuries, Łęczyca was conquered and sometimes destroyed in almost 100% (mainly during the northern wars with Sweden in the 17th and 18th centuries). The perpetrators of this were both enemies and their own troops. The town itself suffered the first serious material and population losses as a result of the Teutonic invasion in September 1331 (earlier, in 1294, the Lithuanians destroyed Tum, then organically connected with Łęczyca). Łęczyca suffered the last losses, mainly material ones, in January 1945, when the Germans retreating from the city destroyed several public buildings.

PL

Łęczyca na przestrzeni wieków była zdobywana i czasami niszczona niemal w 100% (głównie w czasie wojen ze Szwecją w XVII i XVIII w.). Sprawcami tego były zarówno wojska obce, jak i polskie. W 1294 r. Litwini dokonali zniszczeń w Tumie, związanym wtedy organicznie z Łęczycą, natomiast pierwszych poważnych strat materialnych i ludnościowych miasto doznało wskutek najazdu krzyżackiego we wrześniu 1331 r. Ostatnie straty, głównie materialne, Łęczyca poniosła w styczniu 1945 r., kiedy to wycofujący się z miasta Niemcy zniszczyli kilka budynków użyteczności publicznej.

8

Językowa struktura klątw kochanek w XVII-wiecznych tekstach literackich

71%

Kowalczyk S.

Prace Językoznawcze

|

2021

|

vol. XXIII/4

235–248

PL

Celem artykułu jest filologiczna analiza miłosnych klątw zawartych w polskich tekstach literackich z XVII w. inspirowana teorią aktów mowy (w tym performatywów i konstatacji) Johna L. Austina oraz pracami z zakresu klątwy ludowej Anny Engelking. Przedmiotem badań są wypowiedzi: Banialuki (romans baśniowy Historyja ucieszna o królewnie Banialuce Hieronima Morsztyna – 1650), Cyceryny (zbiór pieśni Roksolanki Szymona Zimorowica – 1654) oraz Pani (sielanka Odczary na Simonidesowe „Czary” Jana Gawińskiego – połowa XVII w.). Klątwy literackie są rozpatrywane zarówno w kontekście etnolingwistycznej struktury (obiekt – sprawca – wykonawca), sprawczej funkcji wypowiedzi, jak i imperatywów, składni, symboliki, etymologii.

EN

The aim of the article is to undertake philological analysis of love curses described in Polish literary texts from the 17th century. The analysis was inspired by the theory of speech acts (including performatives and constatives) by John L. Austin and works on the folk curse by Anna Engelking. The research centred on the following statements by: Banialuka (Historyja ucieszna o królewnie Banialuce [A Diverting Story about the Virtuous Princess Banialuka], fairy-tale romance by Hieronim Morsztyn – 1650), Cyceryna (Roksolanki [Ruthenian Girls], collection of songs by Szymon Zimorowic – 1654) and Pani (Odczary na Simonidesowe “Czary” idyll by Jan Gawinski – mid. 17th century). Literary curses are considered both in the context of the ethnolinguistic structure (object – perpetrator – performer) and the causative function of an utterance, as well as imperatives, syntax, symbolism and etymology.

9

Nil timide, nil tumide. About the oldest view of Strzelin and the finials of its towers

71%

Łuniewicz Z.

Architectus

|

2022

|

issue 1 (69)

PL

W artykule poddano analizie nowo odnalezioną wedutę Strzelina, zestawiając widoczne na niej budowle z informacjami zawartymi w źródłach pisanych i ikonografii. Panorama ta pochodzi z wystawionego na sprzedaż sztambucha brzeskiego duchownego Johanna Christopha Letscha (*1634, †1686). Przedstawia miasto w widoku od północy, wraz z pierścieniem fortyfikacji, zabudową i wieżami dominant architektonicznych. Pod rysunkiem umieszczono napis Nil timide, nil tumide / Bartholomeus Pilgram/ Strel. Consul Ao 1653/ 16 7-bris, który pozwala zidentyfikować autora wpisu jako Bartholomäusa Pilgrama, burmistrza Strzelina w okresie 26 XI 1642 – 11 XII 1671. Przeprowadzone postępowanie badawcze miało na celu zweryfikowanie rzetelności przekazu ikonograficznego metodami stosowanymi dla analiz materiałów ikonograficznych. Objęły one porównanie zachowanych budowli, reliktów archeologicznych oraz przekazów w źródłach pisanych i ikonografii. W toku badań udało się potwierdzić, że ukazane na widoku budowle mają kształty zgodne z danymi zawartymi w źródłach pisanych oraz zachowanymi reliktami. Zgadza się wzajemne położenie, przy pewnym zmniejszeniu odległości pomiędzy budowlami. Szczególnym walorem weduty są jedyne znane dotychczas przedstawienia hełmów wież: na kościele św. Michała, wzniesiona prawdopodobnie w 1596 r. lub nieco później, w 1619 r., oraz ponad kościołem św. Gotarda – wysoki, dwuprzezroczowy hełm z 1620 r., brakujący element XVII-wiecznej przebudowy. Wieża ratuszowa została ukazana ze wzniesionym zaledwie pięć lat wcześniej, w 1648 r., dwuprzezroczowym hełmem, znanym dotychczas jedynie z opisu. Przedstawienie zdesakralizowanego kościoła św. Krzyża, pozbawionego dachu i zwieńczenia wieży, pozwala przyjąć, że pierwotnie budowla miała nieznane dotychczas szczyty. Wieże i baszty murów miejskich narysowano wraz z krytymi ceramiką dachami z krótką kalenicą oraz attykami w stanie, jaki uzyskały podczas remontu w roku, w którym wykonano wpis. Zawarta na karcie data dzienna: 16 września 1653 r. pozwala stwierdzić, że omawiane źródło jest o 60 lat starsze od najwcześniejszej dotychczas znanej ikonografii Strzelina. Panorama przy wpisie Pilgrama, pomimo pewnej schematyczności, pozwala rozszerzyć wiedzę na temat architektury miasta, pomimo niemal całkowitego zniszczenia istotnej części jego zabudowy.

EN

The article analyzes the newly discovered veduta of Strzelin and compares the buildings visible in it with the information contained in written sources and iconography. This panorama comes from the friendship book of Brzeg clergyman Johann Christoph Letsch (* 1634, † 1686). It presents the town from the north along with a ring of fortifications, buildings and towers of architectural dominants. Below the drawing there is the inscription Nil timide, nil tumide/Bartholomeus Pilgram/Strel. Consul Ao 1653/16 7-bris, which makes it possible to identify the author of the entry as Bartholomäus Pilgram, the mayor of Strzelin in the period of November 26, 1642 – December 11, 1671. The research procedure was aimed at verifying the reliability of the iconographic message with the methods used for the analysis of iconographic materials. They included a comparison of preserved buildings, archaeological relics as well as messages in written sources and iconography. In the course of the research, it was possible to confirm that the buildings shown in the view had shapes consistent with the data contained in written sources and the preserved relics. The relative location is correct, but with some reduction in the distance between the buildings. A unique value of the veduta are the only known representations of the towers’ copulas, i.e., on St. Michael’s Church, which was probably erected in 1596 or slightly later, and above St. Gotthard’s Church – a high, two-open-work dome from 1620, a missing element of the 17th-century remodeling. The town hall tower was presented with a two-open-work copula which was erected only five years earlier, in 1648, and was previously known from descriptions only. The depiction of de-sacralized St. Cross’ Church, which was devoid of the roof and the crowning of the tower, allows us to assume that originally the building had hitherto unknown gables. The towers and fortified towers of the town walls were drawn along with ceramic covered roofs with a short ridge and attics in the condition they obtained during the remodeling carried out in the same year as the entry was made. The date on the card, i.e. September 16, 1653, allows us to make the conclusion that the discussed source is 60 years older than the earliest known iconography of Strzelin. The panorama at Pilgram’s entry, despite a certain schematic character, allows us to expand the knowledge of the town’s architecture, in spite of almost complete destruction of a significant part of its building development.

10

Turystyka i edukacja. Zagraniczna peregrynacja młodego polskiego magnata w relacji księdza Kazimierza Jana Wojsznarowicza (1667‒1669)

63%

Kucharski A.

Studia Gdańskie

|

2011

|

issue 29

205-227

PL

Prezentowany poniżej artykuł dotyczy istotnej kwestii staropolskich podróży po Europie w epoce nowożytnej. Rozważania oparte są na kanwie jednego z ciekawszych i obszerniejszych dzienników podróżnych napisanych przez Polaka i po polsku – wileńskiego księdza Kazimierza Jana Wojsznarowicza. Podróż, która miała miejsce w latach 1667‒1669 objęła kilka krajów europejskich: Niemcy, Holandię, Niderlandy Hiszpańskie, Francję i Włochy. Relacja podróżna zawiera wiele spostrzeżeń autora nt. sztuki, religii, ustroju politycznego, obyczajów. Ks. Wojsznarowicz opisał szczegółowo w dzienniku podróży także swoją pracę naukową i działalność wydawniczą oraz postępy w edukacji czynione przez jego podopiecznego – Aleksandra Janusza Zasławskiego-Ostrogskiego.

EN

The main purpose of the article is a question of old Polish journeys across Europe in the modern epoch. Our considerations are based on the ground-work in the form of journal of travel written in the second half of 17 th century. This account of travel was written by the Polish priest from Vilnius Kazimierz Jan Wojsznarowicz. He wrote this text in Polish using also numerous Latin expressions. This journey took place in the years 1667‒1669, in times of mature baroque. It included coverage of several European countries (Germany – various duchies, Holland, Spanish Netherlands, France, Italy and Austria). This account of travel includes many observations of its author about different questions of culture, nature, politics (system of government) and realities of traveling: art, religion, landscapes, flights boats, means of communication, administration, political structure, science, theater, customs of populations and many others. Father Wojsznarowicz described in his account of travel in detail also his research work and publishing activity (writing and publishing printed sermons) and also progress in education of his pupil, he took care of during the journey – young polish magnate Aleksander Janusz Zasławski-Ostrogski, descendant of famous parentage.

11

Czy Łukasz Opaliński młodszy był regalistą? Filozofia ustroju państwa i postawa wobec liberum veto marszałka nadwornego koronnego

63%

Dankowski Z. M.

Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego

|

2014

|

vol. 17

37-47

EN

Łukasz Opaliński, known as younger, represented one of the most powerful magnate clans in Wielkopolska and Poland in the 17th century. Holding a high senatorial office, that of the Court Marshal of the Crown – he made himself known as a writer and philosopher of the political system, and also as a superb politician. Older historiographic works perceived him as a monarchist and adherent of the successive courts. These were only the studies by Władysław Czapliński that portrayed him as a politician who was an apologist of the political system of the Commonwealth of Poland–Lithuania. In fact, Opaliński was a political maverick, and his views – expressed both in his writings and political actions – resulted from the correlation of an attitude of an enlightened magnate of mid-17th century, caring mostly about the interest of his clan, and further – that of the state, certainly proud of the political system of his country, yet perceiving also its erosion. Opaliński’s works in philosophy of state, notably Rozmowa plebana z ziemianinem, Obrona Polski, and Coś nowego?, prove the broad horizon of his thoughts. The dignitary’s concepts are innovative, and more importantly in no way unrealistic. The magnate found the system of the Commonwealth the standard, and considered the “golden liberty” of nobility the most perfect social system, in which he was seconded by other writers of the time. Yet, Opaliński was aware of the shortcomings resulting from the accruing “exorbitancy”, and especially from the anarchisation of the Polish parliamentary movement. He perceived the existence of liberum veto as a necessity, however proper, yet was afraid that inappropriate people could exploit it, hence he postulated its use only in matters of state importance.

PL

Łukasz Opaliński zwany młodszym reprezentował jeden z najmożniejszych rodów magnackich w Wielkopolsce i całej Rzeczpospolitej w XVII w. Piastując wysoki urząd senatorski – marszałka nadwornego koronnego, dał się przede wszystkim poznać jako publicysta i filozof ustroju, a także nieprzeciętny polityk. Starsza historiografia widziała w nim regalistę i poplecznika kolejnych dworów. Dopiero studia Władysława Czaplińskiego ukazują go jako polityka będącego apologetą ustroju państwa polsko-litewskiego. W rzeczywistości Opaliński był politycznym lawirantem, zaś jego poglądy wyrażane zarówno w publicystyce, jak i w działaniach politycznych były korelacją postawy oświeconego magnata połowy XVII w. dbającego głównie o interes swojego rodu, w dalszej kolejności państwa, na pewno dumnego z ustroju Rzeczpospolitej, ale dostrzegającego jego wynaturzenia. Dzieła Opalińskiego z zakresu filozofii państwa, takie jak Rozmowa plebana z ziemianinem, Obrona Polski, czy Coś nowego?, wykazują szerokie horyzonty w myśli marszałka nadwornego i jego nieprzeciętne zdolności publicystyczne. Pomysły, jakie wykazuje Opaliński w swoich pracach, są nowatorskie, a co najważniejsze realne, nie oderwane od istniejącej rzeczywistości. Ustrój Rzeczpospolitej był dla magnata wielkopolskiego wzorem. „Złotą wolność” szlachecką uważał za najdoskonalszy ustrój społeczny, w czym wtórowali mu inni publicyści epoki. Opaliński był jednak świadomy niedomagań wynikających z nawarstwiających się „egzorbitancji”, a w szczególności z anarchizacji polskiego parlamentaryzmu. Instytucję liberum veto odbierał jako słuszną konieczność, natomiast obawiał się jego korzystania przez nieodpowiednie osoby, stąd postulował stosowania jej wyłącznie do spraw wagi państwowej.

12

Santoral hispalense en la pintura sevillana del siglo XVII

54%

Witko A.

Roczniki Humanistyczne

|

2016

|

vol. 64

|

issue 4: Historia sztuki

85-114

PL

Malarstwo sewilskie nieprzerwanie fascynuje i przyciąga uwagę zarówno wytrawnych badaczy, jak i skromnych miłośników sztuki. Artyści działający w stolicy Andaluzji w XVII stuleciu potrafili w sposób wyjątkowy, jak mało która szkoła w powszechnej sztuce nowożytnej, zilustrować prawdy wiary chrześcijańskiej wedle zaleceń Soboru Trydenckiego. Wprowadzili oni oryginalny język ikonograficzny, o wyjątkowym fundamencie duchowym, często tworząc bez jakichkolwiek wzorców. Znakomite kompozycje, świadczące o świetnej umiejętności obserwacji życia, wyrafinowana technika oraz paleta barw sprawiają, że pokazana przez nich rzeczywistość nadprzyrodzona zdaje się być pełną prostoty realnością doczesną. Przedstawienia świata nieożywionego uczyniły go transcendentnym i poetyckim. Święci męczennicy i wyznawcy w heroicznym akcie wiary czy mistycznych ekstazach to postaci realne, dotykające konkretnie świata doczesnego, pozbawione barokowej przesady, obecnej zwłaszcza w malarstwie włoskim. W sewilskim malarstwie XVII w. ważną rolę odgrywały przedstawienia świętych patronów stolicy Andaluzji. Szczególną czcią otaczano dwie siostry męczennice z III w. – św. Justę i św. Rufinę, pochodzące z rodziny garncarzy, biskupa męczennika z VI w. – św. Laureana oraz królewicza Hermenegilda, zamordowanego z polecenia swego ojca arianina w VI w. Dużą popularnością cieszyły się także wizerunki wybitnych pasterzy Kościoła sewilskiego, żyjących pod koniec VI stulecia – dwóch braci z Kartageny – św. Leandra i św. Izydora, doktora Kościoła. Dopiero w 2. połowie XVII w. rozpowszechniły się przedstawienia kanonizowanego w 1671 r. wyzwoliciela Sewilli z rąk muzułmańskich – króla Ferdynanda III.

EN

The Sevillian painting keeps fascinating both expert researchers and modest art lovers, and it keeps attracting their attention. Artists working in the capital of Andalusia in the 17th century were able to illustrate the truths of the faith according to the recommendations of the Council of Trent in an exceptional way, like few other schools. They introduced an original iconographical language with an exceptional spiritual foundation, often creating their works with no patterns. Excellent compositions manifesting a brilliant skill of observing the life, a sophisticated technique, and a rich palette of colors make the supernatural reality that is shown seem to be a full of simplicity worldly reality. Presentations of the inanimate nature make it transcendent and poetical. Saint martyrs and confessors, in a heroic act of faith or in mystic ecstasies, are real figures, actually touching the mundane world, devoid of the baroque exaggeration that is present especially in Italian painting. In the Sevillian painting of the 17th century presentations of saint patrons of the capital of Andalusia played a significant role. Two sisters-martyrs of the 3rd century were particularly worshipped – Saints Justa and Rufina coming from a family of potters; so was St Laurean, a bishop-martyr of the 6th century; and St Hermenegild, the son of king Liuvigild, also murdered in the 6th century on the orders of his father who was an Arian. Also pictures of outstanding pastors of the Seville Church who lived at the end of the 6th century were very popular – pictures of two brothers, St Leander of Seville and St Isidore of Seville, the last of the Fathers of the Church. Only in the second half of the 17th century did the images of King Ferdinand III of Castile become popular; the King who liberated Seville that had belonged to the Islamic state.

13

Materiały do badań genealogicznych w zasobach Instytutu Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kościelnych Kul w Lublinie

45%

Hamryszczak A.

Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego

|

2009

|

vol. 1

109 - 137

EN

The Institute of Archives, Libraries and Church Museums at the Catholic University of Lublin holds in its collections archive materials which can be use in genealogical investigations. Apart from the basic sources, i. e. birth, marriage and death certificates (mainly from Luck diocese) the Institute also owns other archive materials useful for genealogists which are recorded in the form of microfilms. The files of greater importance include canonical visitations of various POlish dioceses. Church files are also significant and these include the bishop' ("acta episcopalia"), general officialss' and district officials' files ("acta officialia"). The court sources also hold information in record books of the country jury courts and town criminal courts. Moreover, important genealogical data can be obtained from the archives of clergy seminaries, monastic files of various types and also from fraternity and guide books

Refine search results

Klasztory kapucynów w strukturze urbanistycznej barokowych miast Śląska

Therapeutic Methods Used in Modern Medicine in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the 17th and 18th Centuries. The Characteristics and Context of the Source Material.

O roli kobiet w życiu publicznym XVII-wiecznej Rzeczypospolitej (w świetle korespondencji Katarzyny z Ostrogskich Zamoyskiej)

Juan de Valdés Leal i jego „Hieroglify śmierci”

Józef Karp (ok. 1567–1637), marszałek wołkowyski – rys biograficzny

Accounts of events, lampoons and lies: the Madrid infosphere in 1598–1627

Napady zbrojne i walki o Łęczycę oraz zniszczenia wojenne miasta w latach 1294–1945

Językowa struktura klątw kochanek w XVII-wiecznych tekstach literackich

Nil timide, nil tumide. About the oldest view of Strzelin and the finials of its towers

Turystyka i edukacja. Zagraniczna peregrynacja młodego polskiego magnata w relacji księdza Kazimierza Jana Wojsznarowicza (1667‒1669)

Czy Łukasz Opaliński młodszy był regalistą? Filozofia ustroju państwa i postawa wobec liberum veto marszałka nadwornego koronnego

Santoral hispalense en la pintura sevillana del siglo XVII

Materiały do badań genealogicznych w zasobach Instytutu Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kościelnych Kul w Lublinie