Search results

1

Z obserwacji nad rosyjską literaturą popularną XVIII wieku

100%

Warda A.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica

|

1999

|

issue 1

5-14

RU

Настоящая статья посвящена русской демократической прозе XVIII века, ее отношению к „высокой” литературе того столетия, формам ее функционирования в обществе, а также определению отличительных черт ее поэтики, ее постоянных мотивов и стереотипов. Среди авторов демократической литературы XVIII века автор статьи называет м. пр. М. Чулкова, М. Комарова, Н. Курганова, И. Новикова. Кроме того к русской демократической литературе XVIII века следует отнести также множество анонимных сборников смешанного состава, которые пользовались большой популярностью среди демократического круга читателей того столетия.

2

Об отношении писателя к власти (на материале предисловий к книгам второй половины XVIII века)

80%

Warda A.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica

|

1999

|

issue 1

15-23

PL

Artykuł poświęcono mało zbadanemu problemowi stosunku pisarzy do władzy w jednym aspekcie: dedykacji zawartych w ich książkach dla przedstawicieli władzy świeckiej czy kościelnej. Dedykacje te były bardzo rozpowszechnione w drugiej połowie XVIII w. i odznaczały się zróżnicowanym charakterem. Przeważały jednak panegiryczne teksty, co wiązało się z niskim w sensie materialnym statusem pisarza oraz z chęcią znalezienia mecenasa-„sponsora”. Ale były także polemiczne dedykacje (antydedykacje) świadczące o wzroście samoświadomości autorów i chęci uniezależnienia się od kaprysów możnych tego świata.

3

O autorskim stosunku do wstępu literackiego w XVIII-wiecznej Rosji

80%

Warda A.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica

|

2000

|

issue 2

47-56

RU

Большинство изданных в XVIII веке в России книг предваряли всякого рода предисловия, вступления, введения, берущие свое начало во временах античности и сопутствовавшие древнерусским рукописным книгам уже с XI века. В настоящей статье рассматривается отношение русских авторов XVIII столетия (писателей, переводчиков, издателей) к вводным частям литературных произведений на основе их высказываний в тексте самих вступлений. Разнообразные мнения авторов свидетельствуют об их сознательном подходе к традиции и тогдашней литературной действительности.

4

The transformation of the Grand Tour of Czech and Austrian Nobility in the First Half of the 18th Century: A New Recipe for Staying Powerful

70%

Kubeš J.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2018

|

vol. 6

186-196

PL

The article deals with the fundamental transformation of the Grand Tour of the nobility from the Czech and Austrian Lands during the first half of the 18th century. The author shows they moved from the thorough mastering of the aristocratic habits to the extensive education mainly in the field of public law in order to be able to participate in the activities of central and provincial bureaucratic institutions of the Austrian Habsburg Monarchy. The Catholic nobles started to study law at the universities in Protestant countries (mainly in Leiden and Leipzig), the attractiveness of the United Provinces, the Duchy of Lorraine and Imperial area (instead ofItaly and France) increased significantly and the young nobles shortened the time dedicated to the noble exercises. At the end, the author tries to compare this situation with the Grand Toursof the Polish nobility.

5

Гистории о разных куриозных и амурных случаях. Неизвестная стихотворная дилогия второй четверти XVIII в.

70%

Małek E.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica

|

2000

|

issue 2

23-46

PL

W artykule po raz pierwszy zaprezentowano dwa dotychczas nie znane utwory literatury popularnej XVIII w. z rękopisu Rosyjskiej Biblioteki Narodowej w Sankt-Petersburgu: historię O dwóch towarzyszach i opowieść O szlacheckim synu. Napisane rajosznikiem utwory otrzymały tytuł: Historie o różnych osobliwych i miłosnych przypadkach, akcentujący tematyczne i ideowe pokrewieństwo tekstów. Na tym etapie badań nie sposób jeszcze odpowiedzieć na pytanie, czy obie „historie” wyszły spod pióra jednego autora (na co wskazywałby sposób „tworzenia” tekstu, wyzyskujący popularne wątki i motywy, a nawet mniej czy bardziej spetryfikowane formuły słowne wierszowanych żartów, intermedii itp.), czy też owa wierszowana dylogia została skomponowana przez któregoś z kopistów-redaktorów. Już dzisiaj jednak można wskazać źródła pomysłów fabularnych twórcy (czy twórców) obu historii (facecje, żarty, intermedia i romanse miłosne) i określić osobliwości warsztatu artystycznego autora (autorów), który wykazuje jaskrawe podobieństwa do maniery twórczej anonimowych autorów „zabawnych” żartów i intermediów sceny popularnej. Integralną część artykułu stanowi publikacja tekstów obu omawianych utworów.

6

Testament ks. Stanisława Malanowskiego

61%

Grzybowski M. M.

Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

2018

|

issue 4(257)

3-6

EN

The will of father St. Malanowski is a good example of proper management of disposable property that provided income for a designated unit and its administrator.

PL

Artykuł przedstawia testament spisany przez ks. Stanisława Malanowskiego z Sierpca. Autor testamentu szczegółowo wylicza jakie sumy pieniędzy i ruchomości przeznacza wymienionym osobom obdarowanym, oczekując w zamian m.in. mszy w jego intencji. Jest to przykład testamentu duchownego z XVIII w.

7

Stan religijno-moralny parafii rzymskokatolickiej w Szadku w drugiej połowie XVIII wieku – życie sakramentalne, kult Boży, zwyczaje nieakceptowane przez Kościół

61%

Rulka K.

Biuletyn Szadkowski

|

2016

|

vol. 16

7-29

EN

The religious and moral state of persons belonging to the Roman-catholic parish in Szadek in the second half of the 18th century was largely defined by their sacramental life. The sacraments that the parishioners received regularly were Baptism, Penance, Eucharist (mainly at Easter), Matrimony and Anointing of the Sick; only some of them received Confirmation, and only three Szadek parishioners received Holy Orders in the 18th century. The worship of God with the participation of the parishioners was mainly practiced on Sundays and Church holidays. Before 1775, the liturgical calendar of Gniezno Archdiocese, to which Szadek parish belonged, contained 40 holidays. The parishioners worshipped The Holy Trinity, the God’s Son Jesus Christ and the Holy Spirit. The cult of the Blessed Virgin Mary was also very popular, which was demonstrated by celebration of holidays and worship of altars and paintings dedicated to the Mother of God. The Saints who enjoyed special veneration were those who had special celebration days in the liturgical calendar, and altars or paintings in the parish church. Also, numerous special services were held, such as a 40-hour service or prayers for good harvest and delivering from natural disasters. There were some popular practices that were not accepted and fought by the Church, such as public flagellations or leaving food for the dead.

PL

Stan religijno-moralny osób należących do parafii rzymskokatolickiej w Szadku w drugiej połowie XVIII w. uzależniony był w dużej mierze od przyjmowania przez nich sakramentów. Regularnie parafianie przyjmowali: chrzest, pokutę i Komunię świętą (przede wszystkim wielkanocną), małżeństwo oraz sakrament chorych; tylko niektórzy parafianie otrzymali sakrament bierzmowania; jedynie trzech mężczyzn z parafii Szadek przyjęło w XVIII w. sakrament kapłaństwa. Kult Boży w parafii Szadkowskiej sprawowany był z udziałem parafian przede wszystkim w niedziele i święta kościelne, których do 1775 r. w kalendarzu liturgicznym archidiecezji gnieźnieńskiej, do której należała parafia Szadek, było czterdzieści, a aktualnie ich liczba została zredukowana do szesnastu. Szczególna cześć oddawana była Trójcy Przenajświętszej, Synowi Bożemu Jezusowi Chrystusowi i Duchowi Świętemu. Żywy był także kult maryjny, który wyrażał się w obchodzeniu świąt maryjnych, otaczaniu czcią istniejących w kościele parafialnym ołtarzy oraz obrazów poświęconych Najświętszej Maryi Pannie. Spośród świętych w świadomości wiernych najtrwalej zapisywali się ci, którzy mieli w kalendarzu liturgicznym Kościoła wyznaczone uroczyście obchodzone święta, a także swoje ołtarze czy obrazy w kościele parafialnym. Kult Boży wyrażał się także w sprawowanych w tym czasie nabożeństwach specjalnych. W Szadku odprawiane było czterdziestogodzinne nabożeństwo; tzw. suche dni (dni kwartalne), zwyczajowo dni zebrań bractw i cechów; a także tzw. dni krzyżowe, obchodzone wiosną jako dni modlitwy błagalnej o urodzaj i zachowanie od klęsk żywiołowych. Do zwyczajów i obrzędów zwalczanych przez Kościół należały: publiczne biczowania się, stypy pogrzebowe (tzw. Boże obiady), rzucanie owsem w uroczystość św. Szczepana, dyngusy w drugi dzień Wielkanocy, sobótka, obiaty (wystawianie pożywania dla zmarłych).

8

Rosyjski Werter Michała Suszkowa (u źródeł werteryzmu w literaturze rosyjskiej)

61%

Mucha B.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica

|

2000

|

issue 2

57-70

RU

Эпистолярный роман Гете Страдания молодого Вертера приобрел значительную популярность в русской литературе последнего десятилетия восемнадцатого века. Многочисленные подражания этому шедевру открывает Российский Вертер Михаила Сушкова, автобиографическая повесть, написанная в 1792 году и опубликованная в 1801 году, через несколько лет после самоубийства семнадцатилетнего автора. В настоящей статье дается сравнительный анализ романа Гете и повести Сушкова. Она не является рабским подражанием немецкому подлиннику. При некотором их сходстве они имеют свои отличительные черты. Русский Вертер живет не только чувствами, но и разумом. Он сочетает поверхностный сентиментализм с вольтерьянизмом, что представляется общей характерной особенностью русской дворянской культуры конца восемнадцатого столетия. Поэтому Российский Вертер является ее своеобразным литературным памятником.

9

Motyw „starego winka” w „Śpiewce” Jakuba Jasińskiego

51%

Tomicka A.

In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką

|

2019

|

vol. 13

193-200

PL

Niniejszy artykuł jest próbą ukazania wiersza Jakuba Jasińskiego Śpiewka w kontekście relacji między spożywaniem alkoholu a pielęgnacją humoru. Utwór ma charakter bachiczny, na co zwrócono uwagę, analizując jego treść oraz konstrukcję wiersza. W tekście odnotowano również szeroki kontekst kulturowy oraz wątki biograficzne poety. Zwrócono uwagę na występujący w wierszu motywem „starego winka” jako pełniący rolę przewodnią w utworze.

EN

This article is an attempt to show Jakub Jasiński’s poem Śpiewka in the context of the relationship between consumption of alcohol and the care of humor. The work has a bachic character, which was emphasized by analyzing its content and the structure of the poem. The text also includes a broad cultural context and biographical motifs of the poet. They bent over the motif of the „old wine bottle” in the poem as the leading role in the work.

10

O poziomie życia w mieście prywatnym doby stanisławowskiej na przykładzie Siemiatycz – wizja właścicielki miasta Anny Jabłonowskiej

51%

Schmidt J.

Studia Podlaskie

|

2017

|

vol. 25

PL

Niniejszy artykuł przedstawia wyniki badań nad poziomem życia w Siemiatyczach należących do księżnej Anny Jabłonowskiej. Omówiono kolejno sprawę warunków zdrowotnych, sanitarnych, problem zapewnienia bezpieczeństwa w mieście, a także poziomu zamożności siemiatyczan. Dokonano analizy stworzonych przez Annę Jabłonowską Ustaw powszechnych dla dóbr moich rządców. Znajdujące się tam artykuły wskazują, że miała ona świadomość konieczności poprawy warunków bytowych poddanych. Chciała to osiągnąć m.in. przez wprowadzenie przepisów porządkowych i zatrudnienie odpowiednich służb sanitarnych.

EN

The article depicts the results of research on the standard of living in Siemiatycze – duchess Anna Jabłonowska’s estate. The author discusses health and sanitary conditions, safety issues, and Siematycze residents’ financial status. Common Statutes for my administrators’ estates drafted by Anna Jabłonowska have been analyzed herein. The clauses contained in this document confirmthat she was aware of the necessity to improve her subjects’ living conditions. She wanted to achieve this goal by introducing disciplinary provisions and employing relevant sanitary services, among other things.

11

Armatorzy, szyprowie i marynarze w portach południowego Bałtyku w XVIII wieku

51%

Łączyńska E.

Studia Maritima

|

2015

|

vol. 28

53-74

EN

The term ‘people connected with the sea’ sensu largo includes not only those who sailing through the oceans risked their lives, but also those who sent the former risking their possessions. The present analysis covers the groups of the people connected with the sea in the main Baltic ports (Gdańsk, Szczecin, Elbląg, Stralsund, Kołobrzeg). Shipowners reacted swiftly to the changing economic situation; it should be noted that their activities were more and more influenced by the central government’s economic policy (through the systems of taxation, monopolies and excise). Shipowners started undertaking commercial activity and creating shipping companies, related informally by blood and friendship; being engaged in trade became popular. In periods of prosperity the number of sailing ships was increasing, and it was easier for skippers and sailors to find a job on board a ship. Their employment was regulated by law (e.g. Danzig Willkür). Yet there were neither state and municipal social regulations nor life, health and family insurance; such things depended on private initiatives or the guilds.

PL

Szeroko rozumiane pojęcie ludzi morza obejmuje nie tylko tych, którzy przemierzając akweny, ryzykowali swoim życiem, ale i tych, którzy wysyłali ich w rejs i ryzykowali swoim majątkiem. Analiza obejmuje środowisko ludzi morza w głównych portach bałtyckich (Gdańsk, Szczecin, Elbląg, Stralsund, Kołobrzeg) w zależności od stanu badań. Środowisko armatorów dość żywo reagowało na zmienne koniunktury gospodarcze. Należy też zauważyć, że w coraz większym stopniu ich aktywność zależała od polityki gospodarczej rządu centralnego (system podatkowy, monopolowy, akcyzowy). Widoczny jest też związek armatorstwa z prowadzeniem działalności kupieckiej oraz dużą popularnością spółek armatorskich zawiązywanych w celu prowadzenia wspólnych interesów handlowych, wzmacnianych poprzez koligacje rodzinne i towarzyskie. W okresach prosperity wzrastała liczba żaglowców, łatwiej było szyprom i marynarzom znaleźć pracę na statku. Kwestia ich zatrudnienia była regulowana odgórnie regulaminami i zapisami wilkierzy miejskich. Brak było jednak państwowych lub miejskich ustaw socjalnych, a zabezpieczenie życia i zdrowia lub bytu rodziny zależało od inicjatyw prywatnych lub gildii.

12

Problemy w relacjach gospodarczych między Polską a Szwecją w XVIII wieku

51%

Majewska G.

Studia Maritima

|

2015

|

vol. 28

35-52

EN

The maritime trade of the Baltic countries in the modern period of history (16th–18th centuries) was characterised by strong links with Western Europe and within the Baltic Sea especially close contacts were kept along the North-South axis. This direction of exchange in the case of Poland became quite significant in the modern times when the importance of commercial contacts with the Scandinavian countries was increasing at the expense of the Netherlands. The main economic partner of Poland in the Baltic Sea was Sweden; those two countries created strong market links, which was favoured by the complementary character of the exchange. Sweden imported Polish food, mainly ce-reals, and – at the same time – was an important supplier of industrial articles, mainly iron ore, to Poland. The complementarity of the economies of Poland and Sweden was expressed in the fact that Poland satisfied the Swedish alimentary needs (mainly for rye and wheat), and was one of the principal receiver of the main Swedish export article – iron ore. The statistical Polish and Swedish data reveal how big the mutual exchange was, as well as how big the balance of the turnover was (generally positive for Poland); in addition, they reveal such details as the type and quantity of goods exchanged, the trends in the exchange, and what the composition of the turnover was like. When the shipping routes between Sweden and Poland are analysed, the following things should be taken in consideration: the number and tonnage of the ships engaged, the flags under which they sailed, and the ports participating in the maritime trade between those two countries. The wars the Baltic countries were embroiled in had negative consequences for the economic relations between Poland and Sweden; for example, the North War (1700–1721), the siege of Gdańsk (1733–1734), the wars between Sweden and Russia (1741–1743 and 1788–1790) were reflected in the marine traffic between Poland and Sweden, in their trade turnover and its structure.

PL

Handel morski krajów bałtyckich w epoce nowożytnej (XVI–XVIII w.) wykazywał silne powiązania z Europą Zachodnią, a także ożywione kontakty żeglugowe i handlowe wewnątrz basenu Bałtyku, głównie w relacji południe–północ. Ten kierunek wymiany w wypadku Polski zyskał na znaczeniu w XVIII w., kiedy rosło znaczenie kontaktów handlowych z krajami skandynawskimi kosztem Holandii. Głównym partnerem gospodarczym Polski na Bałtyku była Szwecja. Między tymi państwami wykształciły się silne powiązania rynkowe, czemu sprzyjał komplementarny charakter wymiany handlowej. Szwecja występowała jako znaczący odbiorca żywności, głównie zboża, a zarazem dostawca ważnych artykułów przemysłowych, głównie żelaza. Z komplementarnością gospodarki Szwecji i Polski wiąże się udział Polski w obrotach handlowych Szwecji, jej rola w zaspokajaniu potrzeb żywnościowych (głównie żyto i pszenica) północnego sąsiada i jej znaczenie jako odbiorcy najważniejszego artykułu eksportowego Szwecji – żelaza. Na podstawie statystycznych zestawień szwedzkich i polskich można pokazać, jak kształtowała się wielkość obrotów polsko-szwedzkich, jaki był bilans tych obrotów (dla większości okresu korzystny dla Polski), rodzaj i ilość wymienianych towarów między Szwecją a Polską, trendy rozwojowe, udział poszczególnych towarów w całości obrotów. Przechodząc do problematyki żeglugi między Polską a Szwecją, należy zwrócić uwagę na ruch statków między tymi krajami (liczba i tonaż), bandery obsługujące tę żeglugę, porty uczestniczące w handlu morskim obu krajów. Negatywne konsekwencje dla relacji gospodarczych polsko-szwedzkich miały konflikty wojenne, które angażowały państwa leżące nad Bałtykiem. Perturbacje w działalności handlu podczas wojen (wojna północna lat 1700–1721, oblężenie Gdańska w latach 1733–1734, wojny szwedzko-rosyjskie w latach 1741–1743 i 1788–1790) znalazły odbicie w ruchu żeglugowym zarówno Polski, jak i Szwecji, w obrotach handlu i jego strukturze.

13

Ludność Pleszewa w latach 1751–1793 w świetle ksiąg metrykalnych

51%

Makowski A.

Historia Slavorum Occidentis

|

2018

|

issue 1 (16)

30-55

EN

The article presents the vital statistics of the population of the town of Pleszew in 1751– –1793. The source materials were birth certificate registers from Pleszew parish and city records. In order to analyze the collected material it was imperative to assess the value of the research sources. The results indicate that the birth certificate registers were carefully main¬tained and in accordance with the prevailing rules but with short breaks in the registration. An analysis of marriages has shown that the most popular months for concluding this sac¬rament were January and February. The article also discusses the influx of German popu¬lation in the vicinity of Pleszew and its consequences. The author draws attention to the accumulation of marriage vows in January and February, the consequence of which was the highest number of births between January and March. Comments are provided on the issue of naming. The mortality rate in the population has been analyzed. This article attempts to present the fate of selected Pleszew families in order to prove that vital records also allow to reconstruct family trees. To further study this issue, however, the scope of the source needs to be broadened.

14

Los caminos del bien y del mal en la pintura novohispana, siglo XVIII

51%

von Wobeser G.

Sztuka Ameryki Łacińskiej

|

2020

|

issue 10

101-121

PL

Kościół Katolicki poprzez obrazy propagował ideę istnienia dwóch ścieżek, dobra i zła, tak aby wierni mogli kształtować swoje postępowanie na podstawie zawartego w nich nauczania. Droga dobra, która była polecana pod względem etycznym, prowadziła do nieba. Nazywano ją „ścieżką cierni”, ponieważ oznaczała wyrzeczenie się ziemskich dóbr i satysfakcji, i oddanie się cierpieniom. Ścieżka zła, której przewodniczył demon, prowadziła do piekła. Nazywano ją „ścieżką róż”, ponieważ była przyjemna. Panowały na niej rozrywki, radosne życie i cieszenie się zmysłowymi przyjemnościami.

EN

The Catholic Church propagated the idea of the existence of two paths, that of good and that of evil, through images, so that the faithful would regulate their conduct based on the teaching they contained. The path of good, which was ethically recommended, led to heaven. It was called “the path of thorns” because it was of renouncing earthly goods and satisfactions in favour of suff ering. The path of evil, presided by the demon, led to hell. It was called “the path of roses” because it was pleasant. In him amusements prevailed, the good life and the enjoyment of sensory pleasures.

15

Eliasz Karmelita (1690–1752) i jego muzyczne środowisko zakonne

51%

Puziak M.

Muzyka

|

2023

|

vol. 68

|

issue 3

99-110

EN

Elias of Mount Carmel was a Carmelite friar-composer of the first half of the eighteenth century. Source research has made it possible to verify the life dates of this previously little-known artist and reconstruct the course of his monastic career. Born as Jan Mataski on 4th November 1690, he took his monastic vows on 20th July 1713, and spent the rest of his life at the Corpus Christi Monastery in Poznań. Apart from his musical activity, he also taught philosophy and theology, educated and looked after young novices, and periodically held administrative functions (as the convent’s procurator). He died on 23rd October 1752 in Poznań. Other monastic musicians were working in Poznań in his lifetime, to mention only Sebastianus of St John the Baptist and Fabianus of St Valentine. There were also other Carmelites who were either pursuing or just beginning their work as musicians: Paphnutius of St Placidus, Udalricus of St Procopius, Tiburtius of St Francis, Theophilus of St Dorothy, Quintinus of St Anthony, Casimirus of St John the Baptist, Christophorus of the Trinity, Nepomucenus of St Paul’s Conversion, and Josephus of St Anthony.

PL

Eliasz od Góry Karmel, karmelitański kompozytor z I poł. XVIII w. był dotąd słabo znany. Kwerenda źródłowa pozwoliła zweryfikować daty jego życia i uściślić bieg jego kariery zakonnej. Właściwie Jan Mataski, urodził się 4 XI 1690 r., śluby zakonne złożył 20 VII 1713 roku. Do końca życia przebywał w konwencie Bożego Ciała w Poznaniu. Oprócz rozwijania działalności muzycznej wykładał filozofię i teologię, zajmując się również wychowaniem młodych zakonników w nowicjacie i okresowo pełniąc funkcje administracyjne (prokurator konwentu). Zmarł w Poznaniu 23 X 1752 roku. Za jego życia w Poznaniu działali także inni muzycy zakonni, wśród których należy wyróżnić dwóch: Sebastiana od św. Jana Chrzciciela i Fabiana od św. Walentego. Oprócz nich aktywni byli, lub swoją działalność muzyczną zaczynali inni karmelici: Pafnucy od św. Placyda, Udalryk od św. Prokopa, Tyburcjusz od św. Franciszka, Teofil od św. Doroty, Kwintyn od św. Antoniego, Kazimierz od św. Jana Chrzciciela, Krzysztof od Trójcy Świętej, Nepomucen od Nawrócenia św. Pawła oraz Józef od św. Antoniego.

16

Therapeutic Methods Used in Modern Medicine in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the 17th and 18th Centuries. The Characteristics and Context of the Source Material.

51%

Węglorz J.

Historyka Studia Metodologiczne

|

2018

|

vol. 48

17

Wokół genezy administracji lokalnej w Wielkim Księstwie Litewskim: uwagi i propozycje

51%

Gordziejew J.

Rocznik Lituanistyczny

|

2017

|

vol. 3

PL

Prezentowany artykuł przybliża genezę administracji lokalnej w Wielkim Księstwie Litewskim i jest przedstawieniem propozycji badawczych. Zgromadzony materiał sygnalizuje złożony charakter uwarunkowań procesu jej kształtowania. Aukcja wojska oraz związane z nią poważne wyzwania budżetowe skutkowały poszukiwaniem skutecznych sposobów realizacji bieżącej polityki państwa. Swoją strukturą organizacyjną komisje porządkowe przypominały model łączący rozwiązania rodzimych urządzeń ustrojowych z cechami nowożytnej organizacji administracji. The article presents both the problem of genesis of the local administration in the Grand Duchy of Lithuania in 1789 and postulates for further research. The archival sources make it possible to reveal the complexity of the process of its establishment. The increased number of troops caused serious strains on the state budget and this led to a search for effective ways of implementing the current state policy. The structures of civil-military commissions of order resembled the model combining a native system of governmental authorities with some features of modern administration.

18

Pregnancy, childbirth and postpartum in wealthy noble families in the first half of the 18th century in the Polish-Lithuanian Commonwealth

51%

Penkała-Jastrzębska A.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2021

|

vol. 13

22-41

EN

The article deals with the experience of pregnancy and early motherhood in relation to the milieu of the magnates and nobility of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the first half of the 18th century. The analysis covers extensive source material which includes the preserved collections of private correspondence of representatives of wealthy nobility and magnates, with particular emphasis on the female half of this population. In turn, this material has been split by selected key issues, such as: trying to have children, pregnancy, birth, postpartum period, and early motherhood. Problems resulting from these stages of motherhood have been analysed in a broad context, considering both mental issues - fulfilling the socially expected role of wife and mother, dealing with new situations and diffi culties, building relationships with new-born children - and physical elements, such as health, sickness, dealing with weakness and new responsibilities.

19

Functional Analysis of Garments in 18th Century Burials from St. Michael’s Crypt in Vienna, Austria

50%

Grömer K., Ullermann M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica

|

2020

|

issue 35

123-135

PL

Michaelergruft (krypta św. Michała) w Wiedniu (Austria) położona jest w pobliżu pałacu cesarskiego i wykorzystywana była w latach 1560–1784 przez miejscową szlachtę z centrum Wiednia. Duża liczba trumien, zachowana ze względu na korzystne warunki otoczenia, daje możliwość przeprowadzenia szczegółowych badań zwyczajów pogrzebowych panujących w Europie Środkowej w XVII i XVIII w. Wybrane pochówki z Michaelergruft datowane na XVIII w. stanowią studia przypadku pozwalające rozwijać nowe podejścia teoretyczne i metodologiczne w zakresie badań tkanin i strojów znajdowanych w trumnach. Odzież z krypt zazwyczaj analizowana jest pod kątem historii kostiumologicznej, stopnia zachowania i przygotowania. Ponadto, materiał poddawany jest analizie z wykorzystaniem nowoczesnych metod. Dyskusja na temat odzieży z krypty św. Michała rodzi pytania o interpretację kostiumów, np. czy są to stroje „normalne”, codzienne (czy odświętne), czy może specjalne stroje pogrzebowe. Niniejszy artykuł omawia kryteria pozwalające odróżnić „stroje funkcjonalne”, noszone na co dzień, od „strojów adaptowanych” (codziennych ubrań, które zostały uszyte ponownie, obcięte lub przerobione, tak by stały się strojem dla zmarłego) oraz „strojów pogrzebowych”, które stworzone zostały w tym właśnie celu.

EN

The Michaelergruft in Vienna (St. Michael’s crypt), Austria, is located near the imperial palace Vienna and has been used between 1560 and 1784 by the local nobility of the city center in Vienna. The inventory of a large number of coffins has been preserved due to favorite environmental conditions, it offers the possibility to study specific details about the funeral customs of the 17th and 18th century in Central Europe. Selected burials dating to the 18th century from the Michaelergruft serve as case studies for developing new theoretical and methodological approaches in investigating the textiles and garments found in the coffins. Garments found in crypts usually are analysed due to costume history, aspects of conservation and preparation. Also textile analysis and modern analytical methods are applied to the material. In discussing the garments from St. Michael’s crypt, questions about the interpretation of the costume arise such as if they are “normal” daily life (or festivy) garments or specific funeral costumes. In the following paper criteria are discussed which enable to distinguish between “functional garments” worn also in daily life, “adapter garments” (daily life clothing that has been re-sewn, cut or altered to be used as garment for the dead), and “funeral costumes” that have been deliberately made.

20

Open-back Shoes from the Southern Crypt in Piaseczno, Pomerania Province

43%

Kulesz A., Grupa M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica

|

2020

|

issue 35

137-149

PL

Dyskusja na temat nowożytnego obuwia jest dość ograniczona ze względu na szczupłość źródeł pozyskiwanych w czasie badań archeologicznych. Jednak tę lukę uzupełniają w jakiejś mierze kolekcje muzealne i ikonografia. Dlatego tak istotne jest publikowanie kolejnych znalezisk, bo tylko w oparciu o nie można podjąć dyskusję na temat pojedynczych egzemplarzy obuwia z wolną pietą. Taka właśnie para została znaleziona w południowej krypcia kościoła pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Piasecznie. Należy ona do unikatowych obiektów, ponieważ można określić jej wszystkie elementy oraz jakość skóry, która raczej należała do grubych. Ogólny stan zachowania obuwia można określić jako dobry. Powierzchnia skóry na podeszwach, obcasach oraz przyszwach świadczy o intensywnym użytkowaniu wyrobu za życia właściciela. Zostały one wykonane bez rozróżnienia kroju dla prawej i lewej stopy, ale odkształcenia wynikające ze znoszenia pozwalają ocenić, który pantofel noszono, na której stopie. Opisywana powyżej para pantofli odnaleziona w Piasecznie stanowi ciekawy przyczynek do dyskusji na temat obuwia z wolną piętą w ogóle. Podstawową trudność w interpretacji takiego znaleziska może sprawiać określenie funkcji, jaką pełniło. Funkcje obuwia ochronnego i obuwia domowego do pewnego momentu lub w specyficznych okolicznościach mogły przenikać się. Jednak wydaje się, że w czasach nowożytnych konstruowano oddzielne pary obuwia służącego jednym i drugim celom. Niestety, jedynymi przesłankami pozwalającymi skłaniać się ku którejś z tez są raczej subiektywne kategorie masywności i wielkości obuwia oraz różnorodność zastosowanych surowców. W artykule posłużono się szeregiem określeń obuwia z wolną piętą (patynki, mule, mulety, kapcie, pantofle), by unaocznić bogactwo językowe. Z pewnością w latach minionych określone modele miały swoje nazwy, niestety szczupłość przekazów nastręcza wielkie trudności w rekonstruowaniu dawnej rzeczywistości językowej.

EN

A discussion on modern shoes is limited on account of the scarcity of sources provided by archaeological research. This gap is to a certain extent filled by museum collections and iconography. This is why it is so important to publish new finds as one can only initiate discussion on isolated artefacts of open-back shoes based on such publications. Such a pair was found in the southern crypt of the Church of the Nativity of the Blessed Virgin Mary in Piaseczno. These are unique objects as it is possible to identify all their elements and to determine the quality of leather, which was rather thick. Their general state of preservation is good. The condition of the leather on the soles, heels, and uppers indicates that the shoes were intensively used when their owner was alive. There is no difference in cut between the left and the right shoe, however, deformations resulting from wearing allow to say which shoe was worn on which foot. The pair of shoes found in Piaseczno and described above represents a valuable contribution to the discussion on open-back shoes. When interpreting such finds, the basic difficulty is the determination of their function. In specific circumstances, functions of overshoes and home shoes could to a certain extent overlap. However, it seems that in the modern era separate pairs of shoes were made to serve these different purposes. Unfortunately, the only evidence that would allow to lean towards one of the options involves the categories of massiveness and size of the shoes, and the diversity of the materials used. The paper uses a number of names for open-back shoes (pattens, mules, chopines, slippers, pantables) to reflect the linguistic richness. There is no doubt that different designs used to have individual names, however, the scarcity of accounts makes it very difficult to reconstruct the linguistic reality of old.

Refine search results

Z obserwacji nad rosyjską literaturą popularną XVIII wieku

Об отношении писателя к власти (на материале предисловий к книгам второй половины XVIII века)

O autorskim stosunku do wstępu literackiego w XVIII-wiecznej Rosji

The transformation of the Grand Tour of Czech and Austrian Nobility in the First Half of the 18th Century: A New Recipe for Staying Powerful

Гистории о разных куриозных и амурных случаях. Неизвестная стихотворная дилогия второй четверти XVIII в.

Testament ks. Stanisława Malanowskiego

Stan religijno-moralny parafii rzymskokatolickiej w Szadku w drugiej połowie XVIII wieku – życie sakramentalne, kult Boży, zwyczaje nieakceptowane przez Kościół

Rosyjski Werter Michała Suszkowa (u źródeł werteryzmu w literaturze rosyjskiej)

Motyw „starego winka” w „Śpiewce” Jakuba Jasińskiego

O poziomie życia w mieście prywatnym doby stanisławowskiej na przykładzie Siemiatycz – wizja właścicielki miasta Anny Jabłonowskiej

Armatorzy, szyprowie i marynarze w portach południowego Bałtyku w XVIII wieku

Problemy w relacjach gospodarczych między Polską a Szwecją w XVIII wieku

Ludność Pleszewa w latach 1751–1793 w świetle ksiąg metrykalnych

Los caminos del bien y del mal en la pintura novohispana, siglo XVIII

Eliasz Karmelita (1690–1752) i jego muzyczne środowisko zakonne

Therapeutic Methods Used in Modern Medicine in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the 17th and 18th Centuries. The Characteristics and Context of the Source Material.

Wokół genezy administracji lokalnej w Wielkim Księstwie Litewskim: uwagi i propozycje

Pregnancy, childbirth and postpartum in wealthy noble families in the first half of the 18th century in the Polish-Lithuanian Commonwealth

Functional Analysis of Garments in 18th Century Burials from St. Michael’s Crypt in Vienna, Austria

Open-back Shoes from the Southern Crypt in Piaseczno, Pomerania Province