Search results

1

"Orzecznictwo Sądu Okręgowego w Głogowie z siedzibą w Nowej Soli w wybranych sprawach o przestępstwa szczególnie niebezpieczne w okresie odbudowy państwa w latach 1946-1950"

100%

Siemaszko K.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2015

|

vol. 67

|

issue 1

211-232

PL

Orzecznictwo sądów powszechnych dotyczące przestępstw przewidywanych przez tzw. mały kodeks karny zachowywało daleko idącą jednolitość na obszarze całego kraju 104 . Wymiar kar orzekanych przez sądy okręgowe w tego rodzaju sprawach był stosunkowo łagodny. Miało to miejsce również w wypadku orzeczeń Sądu Okręgowego w Głogowie z siedzibą w Nowej Soli. Można zatem przyjąć, że budowa od podstaw nowych struktur społecznych, a także polskiego wymiaru sprawiedliwości na tzw. ziemiach odzyskanych nie wywierała znaczącego wpływu na wymiar kary wymierzanych sprawcom omawianych typów czynów zabronionych

2

MUZEA UTRACONEGO „NIEMIECKIEGO WSCHODU”. WARUNKI DZIAŁANIA I EWOLUCJA WYSTAW W KONTEKŚCIE POLSKO-NIEMIECKIM

100%

Sacha M. I.

Muzealnictwo

|

2018

|

vol. 59

68-78

PL

Artykuł omawia tzw. muzea wschodnio -niemieckie oraz ich funkcjonowanie w świetle dokumentu przyjętego w 2016 r. przez Bundestag. Dokument dotyczył dalszego rozwoju działań przy realizacji paragrafu 96. Ustawy o wypędzonych z 1953 r., zwanego potocznie paragrafem kulturowym. Pojęcie „niemieckiego Wschodu” odnosi się do historycznych terenów osadnictwa niemieckiego przed 1945 r., których dziedzictwo jest tematem pracy placówek muzealnych, instytucji naukowych i upowszechniających kulturę we współczesnych Niemczech. W przeglądzie omówiono bliżej muzea wschodnioniemieckie, których obszarem zainteresowania są m.in. tereny obecnie należące do Polski: Krajowe Muzeum Prus Wschodnich (Ostpreuβisches Landesmuseum) w Lüneburgu, Krajowe Muzeum Prus Zachodnich (Westpreuβisches Landesmuseum) w Warendorfie, Krajowe Muzeum Pomorskie ( Pommersches Landesmuseum) w Gryfii, Muzeum Śląskie (Schlesisches Museum) w Görlitz.

3

Termes politiquement marqués comme mots à statut de quasi-terme : « Ziemie Odzyskane » / « Les Territoires recouvrés » dans une perspective diachronique

88%

Solová R.

Academic Journal of Modern Philology

|

2021

|

issue 13

303-314

EN

This contribution is part of the reflection on the connections between language, politics and science and presents a case study on the use of the Polish name “Ziemie Odzyskane” or “ZO” (“Recovered Lands”) and its French version, “Les Territoires recouvrés,” in texts written in those languages. Its aim is to examine whether the name “ZO”, introduced into official discourse by an authoritarian regime, can gain the status of a quasi-term. The study consists of the following three parts: 1) analysis of the political marking of the name “ZO” through the prism of typical features of the Polish newspeak; 2) study of the Polish researchers’ comments about the name “ZO”; 3) preliminary analysis of a sample of French equivalents of the name “ZO” collected in scientific texts. These three steps of the analysis make it possible to understand the term-making process of the name “ZO,” as an unambiguous unit (referring to the former German territories attached to Poland after the 1945 Potsdam agreements) whose use, however, is often accompanied by metatextual markers. The researchers’ distancing from the name “ZO,” shown in the texts by inverted commas or comments, indicates that it can be treated as a quasi-term in the context of linguistic and terminological studies.

4

Klepsydry z lat 1946–1949 — wyjątkowe świadectwo powojennych losów

75%

Śleziak M.

Oblicza Komunikacji

|

2016

|

vol. 9

85-94

EN

The article makes Polish obituaries from post-war period the centre of attention. Obituaries seem to be particularly important for researchers because of being a part of ephemera — items expected to have only short-term usefulness, that have never been analyzed by linguists. Thanks to Wroclaw University Library collection, it is possible to analyze the unique obituaries published in so-called Regained Territories in very post-war period. Firstly, there is an association with other popular funeral genre (published in press) discussed. Then, there are three aspects taken under consideration: structure of obituary (composition, symbols, typical phrases), language (stylistics, syntax, values), reference to political and social reality.

5

Hierarchia Kościoła rzymskokatolickiego wobec Ziem Odzyskanych w latach 1945–1951 – wybrane perspektywy

75%

Cichocka M.

Studia Maritima

|

2017

|

vol. 30

223-251

EN

The article is another attempt to consider the subject of the organization of church administration in areas which in 1945 were transferred from German into Polish hands, called by Poles The Recovered Territories. This time, the problem of the Polish and German perspectives has been discussed, which has been so far considered in the literature for the sake of complains of German hierarchs to the Polish primate August Hlond, about the way in which he made personal and border changes of ecclesiastical units. The controversies, among scholars on both sides, are still raged by special privileges conferred on the Polish primate by Pope Pius XII. These issues provide an interesting opportunity to show how historical facts can be evaluated and interpreted differently depending on the point of view. Apart from the Polish and German views, it was also decided to draw attention to the previously unexplored reception of events, from the period immediately after the Second World War, by the inhabitants of the land in dispute. It was examined how important the discussed issue were for the newly formed society of West Pomerania and its adaptation in the new place. In addition to the mentioned Pius XII and August Hlond, the primate Stefan Wyszyński was also an important figure, because during the time of him being the head of the Church in Poland important decisions were made to regulate the Church’s administrative situation in the Recovered Territories.

PL

Artykuł stanowi kolejną próbę rozważań na temat organizacji administracji kościelnej na terenach, które w 1945 roku przeszły z rąk niemieckich do polskich, nazywanych przez Polaków Ziemiami Odzyskanymi. Tym razem proponuje się ujęcie problemu z różnych perspektyw, polskiej i niemieckiej, które dotąd rozpatrywane były w literaturze ze względu na pretensje hierarchów niemieckich do polskiego prymasa Augusta Hlonda o sposób, w jaki dokonał zmian personalnych i granicznych jednostek kościelnych. Kontrowersje wśród badaczy z obu stron wciąż wzbudzają także specjalne uprawnienia nadane polskiemu prymasowi przez papieża Piusa XII. Zagadnienia te stwarzają interesującą możliwość ukazania, jak fakty historyczne mogą być różnie oceniane i interpretowane w zależności od punktu widzenia. Poza spojrzeniem polskim i niemieckim postanowiono dodatkowo zwrócić uwagę na dotąd niezbadany odbiór wydarzeń z okresu zaraz po drugiej wojnie światowej przez mieszkańców ziem, o które toczył się spór. Zbadano, na ile istotne były omawiane sprawy dla tworzącego się dopiero społeczeństwa Pomorza Zachodniego i jego adaptacji w nowym miejscu. Ważną dla tematu postacią, poza wspomnianym Piusem XII i Augustem Hlondem, był również prymas Stefan Wyszyński, ponieważ to za czasów sprawowania przez niego funkcji głowy Kościoła w Polsce podjęte zostały istotne decyzje dotyczące uregulowania sytuacji administracji kościelnej na Ziemiach Odzyskanych.

6

Lubuskie panopticum Janusza Olczaka, czyli wyczerpane inspiracje pojałtańskiej deterytoryzacji (Szyld pisany antykwą)

75%

Szydłowska J.

Prace Literaturoznawcze

|

2013

|

issue 1

113-128

EN

The aim of this article is scientific research, in what way in Polish literature from the 70. of XX thoughts about describtion of experience of dislocation after Jałta was being rebuilt. We analised Janusz Olczak’s novel, telling about Ziemia Lubuska. We catagolised changes of literary patterns including character’s creation and political and social problems. The burlesque is very important category in this case.

7

Turystyka literacka na Dolnym Śląsku i pograniczach regionu (zarys badań dziedzictwa kultury literackiej i współczesnych zasobów turystycznoliterackich)

75%

Browarny W.

Filoteknos

|

2021

|

issue 11

252-261

PL

Artykuł ten jest poświęcony projektowanym badaniom turystyki dziedzictwa literackiego na Dolnym Śląsku, Łużycach Wschodnich i w Sudetach. Autor przedstawia to dziedzictwo, a przede wszystkim jego część związaną z polską kulturą i pamięcią zbiorową z perspektywy turystycznych praktyk i zasobów. Rozważa zarówno istniejące szlaki i atrakcje turystycznoliterackie, jak i potencjał regionu w tym zakresie. Jako przedmiot planowanych badań uwzględnia fakty literackie oraz takie zagadnienia kultury literackiej, jak obiegi piśmiennicze, biografie pisarzy, instytucje i czasopisma, ale również narracje i utekstowione idee. Analizując te zjawiska, korzysta głównie z geokrytyki i podejścia regionalistycznego.

8

Organizacja oddziałów Narodowego Banku Polskiego po II wojnie światowej na tzw. „Ziemiach Odzyskanych” na przykładzie Oddziału NBP w Raciborzu w latach 1945-1947

75%

Pokoj J.

Roczniki Nauk Prawnych

|

2018

|

vol. 28

|

issue 2

67-81

PL

Celem niniejszego artykułu jest omówienie zagadnienia organizacji oddziałów Narodowego Banku Polskiego na Ziemiach Odzyskanych, na przykładzie Oddziału Narodowego Banku Polskiego w Raciborzu. W pierwszej kolejności przeanalizowana została kwestia stosunku władz komunistycznych do system bankowego. Następnie zbadane zostało ustawodawstwo w dziedzinie bankowości, w szczególności zaś przepisy dekretu z dnia 15 stycznia 1945 o Narodowym Banku Polskim. Następnie przedstawiono wyniki badań archiwaliów dotyczących organizacji Oddziału Narodowego Banku Polskiego w Raciborzu. Końcowa część artykułu została poświęcona wnioskom z przeprowadzonych badań.

EN

The aim of this paper is to analyse the issues regarding the process of organising branches of National Bank of Poland in the so-called “Recovered Territories” on the example of National Polish Bank’s Branch in Racibórz. In the first place the matter of the communist authorities’ attitude towards the banking system was discussed. Secondly the legislation in the field of banking was analysed, especially the decree on National Bank of Poland of 15th January, 1945. Subsequently the archival sources regarding the National Polish Bank’s Branch in Racibórz were analyzed. The last part of the paper was devoted to conclusions drawn from the research.

9

PRAKTYKI KURATORSKIE WOBEC „DÓBR PRZEMIESZCZONYCH” W PROJEKTACH MUZEALNYCH PO 1989 ROKU. DWIE WYSTAWY W MUZEUM IM. XAWEREGO DUNIKOWSKIEGO W WARSZAWIE*

75%

Toniak E.

Muzealnictwo

|

2020

|

vol. 61

208-218

PL

Autorka, na przykładzie dwóch wystaw w Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego w Królikarni, oddziale Muzeum Narodowego w Warszawie: projektu wystawienniczo-badawczego „Skontrum”, który stanowił rodzaj publicznej inwentaryzacji kolekcji rzeźby (2012) i ekspozycji „Majątek. Rzeźby z kolekcji rodziny von Rose oraz filmy i fotografie z archiwum Zofii Chomętowskiej” (2015) jako case study, analizuje praktyki kuratorskie muzeum wobec zbiorów, których znaczną część stanowią „dobra przemieszczone”, przede wszystkim z tzw. Ziem Odzyskanych. Słowami głównej kuratorki Muzeum w Królikarni od 2011 r. i kuratorki wystaw – Agnieszki Tarasiuk – jest to zbiór kłopotliwy, świadczący o trudnym dziedzictwie i nie poddający się konserwacji. Podstawą metodologiczną artykułu są badania proweniencyjne muzealiów prowadzone przez R. Olkowskiego, L.M. Kamińską i M. Romanowską-Zadrożną, a kontekstem założenia programowe Strategii Działalności i Rozwoju Muzeum Narodowego w Warszawie 2010–2020, przygotowane przez byłego dyrektora MNW Piotra Piotrowskiego. Jednym z jego priorytetów było wyjaśnienie pochodzenia zbiorów o nieznanej proweniencji i rozliczenie się z ich dawnymi właścicielami. Tekst stawia pytanie o konstruowanie genealogii muzeum i pamięci tużpowojennej historii w nowej sytuacji społeczno-politycznej w Polsce po 1989 roku. Utworzone przez P. Piotrowskiego stanowisko ds. badania proweniencji zbiorów zostało po dymisji dyrektora w 2012 r. zlikwidowane. Artykuł stanowi fragment większej całości.

10

Elżbieta Kazimierzówna w Szczecinku. Przyczynek do dziejów pamięci stosunków polsko-pomorskich w średniowieczu i ich znaczenia w Polsce Ludowej

63%

Migdalski P.

Przegląd Zachodniopomorski

|

2017

|

issue 2

5-29

PL

Artykuł poświęcony jest kreowanej w okresie Polski Ludowej legendzie o księżniczce Elżbiecie, córce króla Polski Kazimierza Wielkiego, pochowanej w Szczecinku-Świątkach (przed 1945 r. Marienthron), która wpasowywała się w panującą po 1945 roku ideologię zachodnią wyrażaną w mitologii Ziem Odzyskanych. W artykule omówiono wszelkie ślady kultywowania pamięci po księżniczce w Szczecinku, jak: nazwa ulicy Księżnej Elżbiety, nazwa miejscowa Elżbiecin Piastowski, badania archeologiczne i publikacje o miejscu spoczynku księżnej, nadanie imienia księżnej miejscowej szkole.

EN

The article is concerned with the legend of Duchess Elisabeth, daughter of King Casimir the Great, supposedly buried in Szczecinek – Świątki (known as Marienthron before 1945). The legend was propagated during the period of Polish People’s Republic and it fit into the western ideology expressed in the mythology of the so-called Recovered Territories. This paper describes all the traces of the memory of Duchess Elisabeth having been cultivated, such as: the street name Księżnej Elżbiety (Duchess Elisabeth Street), the place name Elżbiecin Piastowski (references the name Elisabeth as well as the House of Piast), archaeological research and publications regarding the duchess’ place of final rest, and naming the local school after the duchess.

11

Śmierć zwierząt w narracjach autobiograficznych osadników na "Ziemiach Odzyskanych". Uwagi o obecności

63%

Praczyk M.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2019

|

vol. 12

|

issue 1

41-55

EN

The article discusses the presence of animals in the memoirs of Polish settlers arriving after World War II to the so called "Recovered Territories" that were acquired from Germany. The settlers’ memoirs analyzed here come from post-war memoir competitions. They provide unique insight into aspects of the private life and everyday experiences of settlers that were previously overlooked in studies on the history of post-war migration to these areas and the everyday life of those involved. The analysis of these sources shows that the presence of animals was often present in various ways in settlers’ narratives. The death of animals form the basis of my case study because it was frequently described by settlers in their memoirs. Such experiences are interesting because they offer insight into different types of relationships between people and animals, which at the most basic level can be divided into those characterized by empathy and those that are characterized by a complete insensitivity. Descriptions of the death of animals also allow us to perceive the ambiguity of interspecies dependencies of people and non-humans, while also eliminating the stereotypical division of the world marked by the partition of people and animals.

PL

Artykuł podejmuje problematykę obecności zwierząt we wspomnieniach osadników przybywających po II wojnie światowej na "Ziemie Odzyskane". Teksty powstające na konkursy pamiętnikarskie rozpisywane po wojnie stanowią unikalny wgląd w życie prywatne i codzienne doświadczenia osadników, czyli tematy wcześniej niepodejmowane w opracowaniach poświęconych dziejom powojennych migracji na te obszary. Obecność zwierząt była bardzo często i na różne sposoby akcentowana w tych źródłach. Za szczególny przypadek tej obecności uznałam śmierć zwierząt, której w narracjach autobiograficznych osadników poświęcano wiele miejsca. Wątek ten jest o tyle ciekawy, że daje wgląd w różne typy relacji między ludźmi a zwierzętami, które na najbardziej podstawowym poziomie można podzielić na te charakteryzujące się empatią oraz te, które cechuje zupełny brak wrażliwości. Opisy śmierci zwierząt pozwalają także dostrzec niejednoznaczność międzygatunkowych zależności ludzi i nie-ludzi, a także znoszą stereotypowy podział świata przebiegający na linii: ludzie–zwierzęta i dają szansę na wyznaczenie innych linii dystynkcji.

12

Współczesne polskie nazwy ulic motywowane toponimami przejściowymi

63%

Walkowiak J.

Onomastica

|

2021

|

vol. 65

|

issue 1

307-325

EN

The aim of the article is to present and discuss contemporary street names motivated by transitional (pre-commission) names of places in the so-called Recovered Territories (Ziemie Odzyskane) in Poland. The latter names were often created spontaneously directly after the Second World War by the first settlers to the area, typically existed for a short time only, and usually in a few years gave way to the names finally approved by the Commission for the Determination of Place Names (KUNM). However, not all the hodonyms created from such transitional placenames in the first post-war years have been changed to this day. Thus, these hodonyms constitute a non-obvious relic of spontaneous post-war place naming.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie i omówienie współczesnych plateonimów (nazw ulic) motywowanych powojennymi nazwami przejściowymi (przedkomisyjnymi) na tzw. Ziemiach Odzyskanych. Nazwy te były często wynikiem spontanicznych aktów kreacji dokonywanych przez pierwszych osadników i z reguły funkcjonowały oficjalnie jedynie przez krótki czas (choć ich nieformalny żywot bywał dłuższy), ustępując nazwom ustalonym przez Komisję Ustalania Nazw Miejscowości przy Ministerstwie Administracji Publicznej (KUNM). Jednak do dziś nie znikły niektóre motywowane nimi plateonimy, stając się w ten sposób nieoczywistymi pamiątkami pierwszych lat po wojnie. W ekscerpcji wspomnianych plateonimów pomocne były rozmaite opracowania naukowe zawierające spisy nazw przejściowych; istnienie potencjalnie motywowanych nimi nazw ulic weryfikowano następnie indywidualnie w bazie TERYT. Ponadto sprawdzano lokalizację danej ulicy na mapie, jako że kierunkowy charakter ulicy bądź jej przynależność do gniazda nazewniczego motywowanego nazwami miejscowości na Ziemiach Odzyskanych stanowił dodatkowy argument przemawiający za włączeniem nazwy do analizowanego zbioru. Ogółem udało się odnaleźć 85 współcześnie używanych nazw ulic motywowanych toponimami przedkomisyjnymi i zdokumentować w artykule ich genezę. Ponad połowa z nich zlokalizowana jest na Dolnym Śląsku, głównie we Wrocławiu. Ustalono również, że poza obszarem Ziem Odzyskanych poszukiwane plateonimy występują jedynie sporadycznie.

13

„Tak oto urodziłem się w Gdańsku”... („Odzyskanie” Ziem Odzyskanych w młodej polskiej prozie lat 90. XIX wieku)

63%

Adelgejm I.

Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej

|

2013

|

issue 19

325-346

EN

On the border of the 80’s and 90’s of the twentieth century a criterion of Polish as the main way of self-identification lost its definiteness and self-sufficiency, and therefore the character-narrator-author of a significant portion of young prose works of this period sought support for his own “I” in finding “a little homeland” and in the artistic arranging of his personal genealogy. Memory has become a basis for self-identification, and a nostalgic family myth intertwined in one: the history of the relatives and the genius loci, illuminating the history of the nation only through them. The nostalgic map of Polish literature has been enriched in the 90s by new Western territories (works by P. Huelle, S. Chwin, A.D. Liskowacki, J. Limon, A. Jurewicz, etc.). It was made by the children and grandchildren of displaced, whose children's imagination was fed, on the one hand by the stories of parents and grandparents about the resettlement, on the other – by the half-erased traces of German life. The protagonists of the prose which is often written from the perspective of the post-memory (memoirs of strange trauma, flowing not so much from the experience but from empathy), undertake a kind of archeology of the Recovered Territories, whose memory is similar to the multi-layered palimpsest, bringing out hidden traces of the war and pre-war future of both their own and foreign ancestors. The natural carriers of knowledge of the past are objects, creating “a pocket”, “portable” homeland of their parents and grandparents, as well as things that store the echo of someone else’s experience, a strange fate. The chosen model of autobiographical narrative – stretched between the consciousness of a former child and adult today – enables reading this space-palimpsest without bias, and overcomes the ambivalent sense of randomness/ purposefullness of their own fate, as a result of the family history determined by the chaos of History, offering the possibility to guess the meaning of one’s own existence. Accordingly, the novels and short stories of the late twentieth century regarding the Recovered Territories focus on the issue of memory, and the guiding principle of the narrative is an attempt to achieve, with the assistance of it – a unity of biography, both on the level of family, and space.

14

Status prawny nieruchomości kościelnych

63%

Stanisławski T.

Studia Prawnicze KUL

|

2013

|

issue 2 (54)

71-79

PL

Z racji zmiany przynależności państwowej po zakończeniu II wojny światowej tzw. Ziem Odzyskanych, również nieruchomości kościołów i innych związków wyznaniowych doświadczyły skutków zmian ustrojowych w Polsce. Państwo polskie uznało się za właściciela wszystkich nieruchomości tzw. poniemieckich i opuszczonych, w tym nieruchomości kościelnych. Spór o tę własność stał się elementem szerszej polityki wyznaniowej w Polsce Ludowej. Z czasem Kościół odzyskiwał swoją własność a pierwsze etapy tego procesu w latach 70. XX w. stanowiły pierwsze próby tzw. regulacji własności nieruchomości kościelnych w Polsce.

EN

Due to the change of adhesion of the Regained Territories after the end of World War II, also the real estate owned by the Church and the other religious associations faced the results of the constitutional changes in Poland. The Polish government has decided that the state was the owner of all real estate in regards to the so called post-German and abandoned lands, including the Church real estate. The dispute of their ownership was the element of broader religious policy in the People’s Republic of Poland. At time the Church was allowed to reclaim its property. The first part of this process began in the 70s. and it constituted the first attempts of so called regulation of ownership of the Church real estate in Poland.

RU

В связи с изменением государственнoй принадлежности после Второй мировой войны, так называемых Возвращенные Земли, также костельныe недвижимости и недвижимости других религиозных организаций испытывали влияние политических изменений в Польше. Польское государство признало себя владельцем всех так называемых бывший немецкий и оставленных недвижимости, включая костельныe недвижимости. Спор об праве собственности стал частью более широкой религиозной политики в коммунистической Польше. C течением времени Костeл восстановил свою собственность, a первыe этапы этого процесса в 70-х годах XX векa были первыми попыткaми так называемых регулирувания собственности костельнoй недвижимости.

15

Restoration of the Market Square in Opole as the creation of a new vision of the city's history

63%

Szczepańska B.

Architectus

|

2021

|

issue 3 (67)

35-44

PL

Celem artykułu było zaprezentowanie powojennej odbudowy Rynku w Opolu jako kreacji nowej historii miasta. Przedmiotem prac były kamienice tworzące pierzeje Rynku w Opolu, które zostały zniszczone w wyniku działań wojennych w 1945 r. i odbudowane w latach 50. XX w. W artykule przedstawiono proces odbudowy opolskiego Rynku w kontekście zmienionej przynależności państwowej Opola i związanych z tym kwestii ideologicznych i tożsamościowych, które miały wpływ na ostateczną formę odbudowanych kamienic. Podczas badań dokonano analizy przede wszystkim materiałów archiwalnych: piśmienniczych, przechowywanych w Archiwum Państwowym w Opolu, oraz projektowych, znajdujących się w Archiwum Państwowym w Katowicach. Badania uzupełniła literatura przedmiotu, w której poruszany był temat odbudowy obszarów staromiejskich, publikacje historyczne poświęcone Opolu oraz lokalna prasa. W czasie prac udało się ustalić, że wygląd opolskiego Rynku po jego odbudowie znacznie różni się od tego, jak obszar ten prezentował się przed II wojną światową. Analiza materiałów ikonograficznych (przedwojennych pocztówek i fotografii oraz fotografii współczesnych) pozwoliła ukazać, że podczas odbudowy XIX-wieczne kamienice o zróżnicowanej szacie stylistycznej zastąpione zostały w dużej mierze przez zunifikowane barokizujące budowle. Analiza materiałów archiwalnych poświęconych odbudowie opolskiego Rynku wskazuje, że proces ten miał nie tylko przywrócić spójność przestrzenną obszarowi staromiejskiemu, odtworzyć śródmiejską infrastrukturę i zapewnić nowe mieszkania, ale także ukazać zaradność lokalnych władz i udowodnić, że Opole było miastem odwiecznie polskim, które w 1945 r. powróciło do Macierzy. Wyraźne różnice pomiędzy przed- i powojennym wyglądem opolskiego Rynku każą zadawać pytania o tożsamościowe znaczenie procesu odbudowy, wartości wiązane z konkretnymi stylami architektonicznymi oraz próby kreacji zupełnie nowej wizji historii Opola, w której wątki „polskie” zostają wyeksponowane po to, by legitymizować włączenie miasta do granic Polski i ukonstytuować zupełnie nową tożsamość miasta.

EN

The article aims to present the post-war restoration of the Market Square in Opole as a process of creating the city's new history. The research subject included the tenement houses in the frontages of Opole's Market Square, which were destroyed in 1945 and rebuilt in the 1950s. The article analyses the process of restoring Opole's Market Square, which is presented in the context of Opole's changed national affiliation and the ideological and identity issues, therefore, ultimately impacting the form of restored tenement houses. The archival materials analysed during the research process were: written materials, kept in the State Archive in Opole, and design projects, kept in the State Archive in Katowice. The research is complemented by subject literature, in which the topic of Old Town restoration was present, historical publications concerning Opole and local press. Our research established that Opole's Market Square's post-restoration image differs significantly from how it looked before World War II. The analysis of iconographical materials (pre-war postcards and photographs, as well as contemporary photographs) showed that, in the restoration process, the 19th-century tenement houses that differed from each other stylistically, became replaced with unified baroque-like buildings. The analysis of archival materials pertaining to the restoration of Opole's Market Square proves that this process was not only meant to restore the Old Town's spatial cohesion, reconstruct inner-city infrastructure and create new apartments, but also to present local authorities' resourcefulness and to show that Opole has always been a Polish city, brought back to its Motherland in 1945. Stark differences between the pre- and post-war image of Opole's Market Square provoke questions concerning identity in the context of restoration, values related to particular architectural styles and attempts to create a brand new vision of Opole's history, in which "Polish" elements were displayed to legitimise incorporating the city into Poland and to constitute the city’s brand new identity.

16

Ziemie nieswoje, niczyje, porzucone. Opowieść o prozie drugiej dekady XXI wieku

63%

Czyżak A.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2022

|

issue 11

11-26

EN

The main aim of the article are considerations on prose written during the second decade of 21st century. The text contains observations based on spatial cathegories of research. Those perspectives allow to divide literary output connected with topographical experiences into three parts: stories from post-German lands, novels which return to Holocaust history on Polish territories and new versions of rural theme. Books published during last years (written by older and younger authors e.g. Karolina Kuszyk, Tomasz Różycki, Szczepan Twardoch, Zbigniew Rokita, Tadeusz Słobodzianek, Magdalena Tulli, Mikołaj Łoziński, Marian Pilot, Wioletta Grzegorzewska, Anna Janko, Andrzej Stasiuk) shows the diverse changes, which occur in traditional ways of creating Polish common identity.

PL

Głównym celem artykułu jest namysł nad prozą powstałą w drugiej dekadzie XXI wieku. Tekst zawiera rozpoznania wyrastające z tradycji geopoetyki i wsparte na wypracowanych w jej ramach kategoriach spacjalnych. Taka perspektywa oglądu utworów najnowszych tematyzujących doświadczanie przestrzeni pozwoliła na wyodrębnienie trzech dużych zbiorów: literatury powracającej do dziejów zasiedlania ziem poniemieckich po II wojnie światowej, renarracji historii Zagłady na polskim terytorium oraz nowych ujęć tematu chłopskiego we współczesnej prozie wiejskich przestrzeni. Książki opublikowane w ostatnich latach (pisane przez autorów różnych pokoleń, są to między innymi: Karolina Kuszyk, Tomasz Różycki, Szczepan Twardoch, Zbigniew Rokita, Tadeusz Słobodzianek, Magdalena Tulli, Mikołaj Łoziński, Marian Pilot, Wioletta Grzegorzewska, Anna Janko, Andrzej Stasiuk) pokazują różnorodne przemiany zachodzące w tradycyjnych sposobach wytwarzania polskiej zbiorowej tożsamości.

17

Separate Regulations Regarding the Recovered Territories in the Law of People’s Poland

63%

Eckhardt P.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2021

|

vol. 94

45-63

PL

Artykuł zawiera analizę regulacji prawnych Polski Ludowej odrębnych dla Ziem Odzyskanych oraz próbę odpowiedzi na pytanie, dlaczego takie przepisy były tworzone. Omówiono następujące źródła prawa: akty prawne w całości poświęcone Ziemiom Odzyskanym; akty prawne obowiązujące na terenie całej Polski, w których część przepisów odrębnie regulowała sytuację na tych terenach, a także takie akty prawne, które formalnie dotyczyły całej Polski, ale na Ziemiach Odzyskanych ich znaczenie było szczególne. Przebadano również wewnętrzne przepisy Ministerstwa Ziem Odzyskanych.

EN

The paper contains an analysis of those legal regulations of the People’s Poland which were specific to the Recovered Territories and an attempt to answer the question of why such regulations were created. The following sources of law are discussed: legal acts devoted entirely to the Recovered Territories; legal acts applied to the entire territory of Poland in which some provisions were devoted exclusively to regulating the situation in these areas; legal acts that formally applied to the entire territory of Poland, but in the Recovered Territories their regulations were of particular importance. The internal regulations of the Ministry of the Recovered Territories were also examined.

18

The role of the Polish Army in the military settlement action in the years 1945–1948

63%

Jarno W.

Zeszyty Wiejskie

|

2023

|

vol. 29

211-238

PL

Artykuł omawia zagadnienie osadnictwa wojskowego na tzw. Ziemiach Odzyskanych w latach 1945–1948. W tekście omówiono rolę wojska i instytucji wojskowych w tym procesie, status osadnika wojskowego oraz systemu wzajemnych powiązań instytucji wojskowych i cywilnych zajmujących się osadnictwem wojskowym. W artykule zaprezentowano całokształt wysiłku organizacyjnego związanego z osadnictwem wojskowym, trudności towarzyszące osadnikom, problemy współpracy instytucji wojskowych z administracją cywilną oraz skalę osadnictwa wojskowego na tle ogólnokrajowej akcji osiedleńczej. Osadnictwo wojskowe przebiegało w niezwykle trudnych warunkach (np. ruchy migracyjne i przesiedleńcze ludności polskiej i niemieckiej, czy zniszczenia wojenne), lecz mimo to na tzw. Ziemiach Odzyskanych osiedliło się w latach 1945–1948 około 534 tys. osób mających status osadnika wojskowego (wliczając w to zdemobilizowanych żołnierzy, jak i członków ich rodzin oraz rodziny po poległych żołnierzach). Spośród nich, w powiatach wyznaczonych w czerwcu 1945 r. wyłącznie dla osadnictwa wojskowego osiedliło się 180 tys. osób, podczas gdy zdecydowana większość (354 tys.) zamieszkała poza tymi powiatami. Tym niemniej, osiedlenie 180 tys. osób w powiatach przygranicznych można uznać za duży sukces w procesie ich zagospodarowania, sprzyjający zarazem lepszej ochronie nowej granicy polsko-niemieckiej. Osadnicy wojskowi odegrali ważną rolę w procesie zasiedlania tzw. Ziem Odzyskanych, bowiem stanowili niemal 12% wszystkich osadników. Z uwagi na obszerność zagadnienia dotyczącego szeroko rozumianego osadnictwa polskiego na tych ziemiach w pierwszych latach powojennych – poruszaną w artykule tematykę ograniczono zasadniczo do wybranych zagadnień osadnictwa wojskowego, które omówiono w oparciu o materiały archiwalne oraz dorobek polskiej historiografii związanej z tematem tego typu osadnictwa.

EN

The article discusses the issue of military settlement on the so-called Recovered Territories in the years 1945–1948. The text examines the role of the army and military institutions in this process, the status of military settlers and the system of mutual links between military and civilian institutions dealing with military settlement. The article presents the overall organizational effort related to military settlement, difficulties accompanying settlers, problems of cooperation between military institutions and civil administration and the scale of military settlement against the background of the nationwide settlement action. The action of military settlement took place in extremely difficult conditions (e.g. migration and resettlement of the Polish and German population, or war damage). Despite this, between 1945 and 1948, about 534,000 people with the status of military settlers (including demobilized soldiers, as well as members of their families and families of fallen soldiers) settled in the so-called Recovered Territories. Of these, fewer than 180,000 people settled in the districts designated in June 1945 only for military settlements, while the vast majority (354,000) lived outside these districts. Nevertheless, the settlement of 180,000 people in border powiats can be considered a great success in the process of their development, conducive to better protection of the new Polish-German border. Military settlers played an important role in the process of settling the so-called Recovered Territories, because they constituted almost 12% of all settlers. Due to the extensiveness of the issue concerning the broadly understood Polish settlement in these lands in the first post-war years, the subject matter discussed in the article was limited to selected issues of military settlement, which were discussed on the basis of archival materials and Polish historiography related to the topic of this type of settlement.

19

Echa decyzji podejmowanych przez kardynałów Augusta Hlonda i Stefana Wyszyńskiego w ocenach Stolicy Apostolskiej

51%

Wójcik P.

Studia Paradyskie

|

2018

|

issue 28

303-318

PL

Niniejszy artykuł koncentruje się wokół reakcji Stolicy Apostolskiej na decyzje podejmowane przez Prymasów Polski Augusta Hlonda i Stefana Wyszyńskiego w okresie stalinowskim w Polsce w latach 1945-1956 ze szczególnym uwzględnieniem problematyki Ziem Zachodnich i Północnych. W części wstępnej przedstawiono zagadnienie aktualny stan badań, na trudności w dostępie do bezpośrednich źródeł kościelnych oraz przedstawiając aktualnie dostępne źródła archiwalne i drukowane. W pierwszej, zasadniczej części artykułu zaprezentowano reakcje Kurii rzymskiej na działalność kardynała Augusta Hlonda w latach 1945-1948. W omawianym okresie najważniejszą i budzącą najwięcej kontrowersji decyzją Prymasa Polski było ustanowienie organizacji kościelnej na tzw. Ziemiach Odzyskanych. Przedstawiono tu w ogólnych zarysach problem relacji polsko-niemieckich w okresie powojennym oraz podejście dyplomacji watykańskiej do nowej sytuacji geopolitycznej w Europie, w szczególności do problemu granicy między Polską a Niemcami. Zaprezentowano także kwestię rozmów kardynała Hlonda w Kurii rzymskiej w 1946 roku w kontekście problemu polsko-niemieckiego oraz prób nawiązania relacji dyplomatycznych ze Stolicą Apostolską ze strony rządu polskiego. W drugiej część artykułu analizuje się reakcje Stolicy Apostolskiej na działalność Prymasa Stefana Wyszyńskiego ze szczególnym uwzględnieniem układu rząd-episkopat z 14 kwietnia 1950 roku. Omówiono zasadnicze etapy i kontekst negocjacji między rządem i episkopatem oraz kontrowersje związane z podpisaniem porozumienia ze strony dyplomacji watykańskiej. Przedstawiono zastrzeżenia Stolicy Apostolskiej do całości porozumienia oraz do jego poszczególnych artykułów, zwracając uwagę na jego reperkusje międzynarodowe w kontekście problematyki polsko-niemieckiej.

EN

This article focuses on the reactions of the Holy See to the decisions taken by Primates of Poland August Hlond and Stefan Wyszyński in the Stalinist period in Poland in the years 1945-1956. The article puts a particular emphasis on the problems of the Western and Northern Territories. The introductory part presents the issue of sources concerning the relationship between the government – the Church – the Holy See, while being sensitive to the current state of research and the difficulties in access to the direct Church’s sources. Further, it indicates currently available archival and printed sources. The first, main part of the article discusses the reactions of the Roman Curia to the activities of Cardinal August Hlond in 1945-1948. In the discussed period the most important and the most controversial decision of the Primate of Poland was the establishment of ecclesiastical structures on the so-called Recovered Territories. Thereby, author presents the general outline of the problem of the Polish-German relations in the post-war period and he approach of Vatican diplomacy to the new geopolitical situation in Europe. Furthermore, the problem of the border between Poland and Germany is discussed. Another topic presented are the talks between Cardinal Hlond in the Roman Curia in 1946 in the context of the Polish-German problem and attempts to establish diplomatic relations with the Holy See by the Polish government. In the second part of the article, author analyzes the reactions of the Holy See to the activities of Primate Stefan Wyszynski, with particular accent on the government-episcopate agreement of April 14, 1950. Then, he discusses the main stages and the context of negotiations between the government and the episcopate as well as the controversies connected with the signing of the agreement on the part of the Vatican diplomacy. Moreover, he presents the concerns of the Holy See to the entire agreement and its particular articles. Author pays also attention to the international repercussions of the agreement in the context of Polish-German relations.

20

Z SAMBORA „DO RZECZYPOSPOLITEJ”. AKCJA PRZESIEDLEŃCZA 1944–1946 W DOKUMENTACH I PAMIĘCI SAMBORZAN

51%

Nizińska E.

Rocznik Przemyski

|

2018

|

vol. 54

|

issue 1(21): Historia

203-227

EN

The paper focuses on resettling people from the Eastern Borderlands to the Recovered Territories in the years 1944-1946 presenting the case of Polish people from Sambir. It considers the public feeling at the end of the war, the motivation to leave as part of the “repatriation” campaign, the preparation and process of the resettlement action and the first moments in the new place. The author discusses the process of adaptation to the new environment, attempting to assume the vantage point of the members of community, using not only documents from the local repatriation office, but also Sambir people’s memories. What concludes the text is an attempt to answer the question what place the resettlement action occupies in their collective memory.

Refine search results

"Orzecznictwo Sądu Okręgowego w Głogowie z siedzibą w Nowej Soli w wybranych sprawach o przestępstwa szczególnie niebezpieczne w okresie odbudowy państwa w latach 1946-1950"

MUZEA UTRACONEGO „NIEMIECKIEGO WSCHODU”. WARUNKI DZIAŁANIA I EWOLUCJA WYSTAW W KONTEKŚCIE POLSKO-NIEMIECKIM

Termes politiquement marqués comme mots à statut de quasi-terme : « Ziemie Odzyskane » / « Les Territoires recouvrés » dans une perspective diachronique

Klepsydry z lat 1946–1949 — wyjątkowe świadectwo powojennych losów

Hierarchia Kościoła rzymskokatolickiego wobec Ziem Odzyskanych w latach 1945–1951 – wybrane perspektywy

Lubuskie panopticum Janusza Olczaka, czyli wyczerpane inspiracje pojałtańskiej deterytoryzacji (Szyld pisany antykwą)

Turystyka literacka na Dolnym Śląsku i pograniczach regionu (zarys badań dziedzictwa kultury literackiej i współczesnych zasobów turystycznoliterackich)

Organizacja oddziałów Narodowego Banku Polskiego po II wojnie światowej na tzw. „Ziemiach Odzyskanych” na przykładzie Oddziału NBP w Raciborzu w latach 1945-1947

PRAKTYKI KURATORSKIE WOBEC „DÓBR PRZEMIESZCZONYCH” W PROJEKTACH MUZEALNYCH PO 1989 ROKU. DWIE WYSTAWY W MUZEUM IM. XAWEREGO DUNIKOWSKIEGO W WARSZAWIE*

Elżbieta Kazimierzówna w Szczecinku. Przyczynek do dziejów pamięci stosunków polsko-pomorskich w średniowieczu i ich znaczenia w Polsce Ludowej

Śmierć zwierząt w narracjach autobiograficznych osadników na "Ziemiach Odzyskanych". Uwagi o obecności

Współczesne polskie nazwy ulic motywowane toponimami przejściowymi

„Tak oto urodziłem się w Gdańsku”... („Odzyskanie” Ziem Odzyskanych w młodej polskiej prozie lat 90. XIX wieku)

Status prawny nieruchomości kościelnych

Restoration of the Market Square in Opole as the creation of a new vision of the city's history

Ziemie nieswoje, niczyje, porzucone. Opowieść o prozie drugiej dekady XXI wieku

Separate Regulations Regarding the Recovered Territories in the Law of People’s Poland

The role of the Polish Army in the military settlement action in the years 1945–1948

Echa decyzji podejmowanych przez kardynałów Augusta Hlonda i Stefana Wyszyńskiego w ocenach Stolicy Apostolskiej

Z SAMBORA „DO RZECZYPOSPOLITEJ”. AKCJA PRZESIEDLEŃCZA 1944–1946 W DOKUMENTACH I PAMIĘCI SAMBORZAN