Search results

1

Tatarzy polscy w Gorzowie Wielkopolskim

100%

Orłowska B. A.

Nurt SVD

|

2019

|

issue 2

138-152

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie obecności Tatarów polskich na Ziemiach Zachodnich. W artykule pokazane są przykłady działalności Tatarów w Gorzowie Wielkopolskim. Zwrócono uwagę na działalność społeczną, lokalną i religijną. Mimo, że mało liczni Tatarzy starali się zaznaczyć swoją obecność w Gorzowie. Działalność i zaangażowanie przedstawicieli tej grupy w budowanie obrazu Gorzowa zapisały się w historii miasta na stałe. Dla wielu mieszkańców Rozalia Aleksandrowicz czy Elżbieta Włodarczyk to postaci, których działalność była widoczna w mieście i pozwoliła lepiej poznać Tatarów, ich kulturę, tradycję czy kuchnię. Obecność w Gorzowie Wielkopolskim tej społeczności wpisała się na stałe w budowanie historii miasta i jego wielokulturowego obrazu. Szkoda, że Tatarzy polscy „znikają” z obrazu miasta, którego są współtwórcami.

EN

The article aims to present the presence of Polish Tatars in the Western Territories and examples of their participation in Gorzów Wielkopolski. Attention was paid to social, local and religious activities. Although their number was small, Tatars tried to mark their presence in Gorzów. The activity and involvement of representatives of this group in creating the image of Gorzów has been permanently recorded in the history of the town. For many dwellers Rozalia Aleksandrowicz or Elżbieta Włodarczyk are figures whose engagements in the town were evident and allowed to know Tatars, their culture, tradition or cuisine better. The complex fate of the commune in Gorzów as well as its various courses were reflected in functioning of their representatives and their activities in the town. The presence of Tatars in Gorzów Wielkopolski has become an inherent part of building the history of the town and its multicultural image. It is a pity that they are “vanishing” from the town image of which they are co-originators.

2

Rozwój i upadek osadnictwa tatarskiego w północno-zachodniej Polsce w latach 1945-2005

100%

Miśkiewicz A.

Nurt SVD

|

2019

|

issue 2

128-137

PL

Artykuł omawia losy Tatarów na terenie PRL. Pierwsze gminy muzułmańskie powstawały po roku 1945 jako efekt tzw. akcji repatriacyjnej, czyli przesiedlania ludności polskiej z terenów anektowanych przez Związek Sowiecki na odłączone od Niemiec nowe Ziemie Zachodnie. Autor przedstawia przede wszystkim dzieje Tatarów polskich przybyłych z byłego województwa nowogródzkiego i osiedlających się w nowych województwach północno-zachodnich. Sporo uwagi poświęca zwłaszcza Gorzowowi Wielkopolskiemu, który wiele lat stanowił największe skupisko i ośrodek życia kulturalnego Tatarów polskich w PRL. Według przeprowadzonego w 1965 roku spisu prawie połowa populacji tatarskiej północno-zachodniej Polski mieszkała w Gorzowie. Kolejny spis w 1985 roku pokazał znaczny spadek liczby gorzowskich Tatarów. Była to stała tendencja, która na początku XXI wieku doprowadziła, do zawieszenia działalności gminy w Gorzowie. Jednak, jak pokazuje autor, Tatarzy polscy – chociaż rozproszeni w wielu miastach (Szczecin, Warszawa, Wrocław, Białystok) nadal pozostają obecni w życiu naszego kraju.

EN

The article discusses the fate of Tatars in the Polish People’s Republic (PPR). Early Muslim communes were established after 1945 as an effect of the so-called repatriation action, i.e. the resettlement of the Polish population from the territories annexed by the Soviet Union to the new Western Lands disconnected from Germany. The author concentrates on presenting the history of Polish Tatars who came from the former Nowogródek province and settled in the new north-western provinces. He devotes a good deal of attention to Gorzów Wielkopolski, which for many years was the largest agglomeration and centre of cultural life of Polish Tatars in the PPR. According to the 1965 census, almost half of the Tatar population of north-western Poland lived in Gorzów. Another census conducted in 1985 showed a significant decrease in the number of Gorzów Tatars. It was a constant tendency, which at the beginning of the 21st century led to the suspension of the commune in Gorzów. However, as the author shows, Polish Tatars – although scattered in many cities (Szczecin, Warsaw, Wroclaw, Białystok) – are still present in the life of our country.

3

Same swoje onimy filmowe – analiza wybranych nazw własnych pierwszej części trylogii Sylwestra Chęcińskiego i Andrzeja Mularczyka

100%

Kresa M.

Prace Językoznawcze

|

2016

|

issue XVIII/3

PL

Celem artykułu jest prezentacja (na podstawie materiałów filmowych i okołofilmowych) historii i determinantów kilku nazw własnych związanych z filmem Sami swoi. Analizie poddano tytuł filmu, nazwę miejscowości, z której przybili Kargul i Pawlak, nazwę miejscowości, w której rozgrywa się akcja komedii oraz imię jej głównego bohatera. Analizę przeprowadzono na podstawie materiałów archiwalnych (scenariuszy, słuchowiska, stenogramów), dzięki którym można było prześledzić zmiany w zakresie onomastyki filmowej oraz wskazać czynniki zewnątrzjęzykowe, które wpłynęły na jej kształt. Dowiedziono również związków między nazwami własnymi wykorzystanymi w filmie a jego fabułą i ogólnym wydźwiękiem.

EN

The article has aimed to present the history and determinants of a few proper nouns used in Polish comedy Sami swoi. The title of the movie, the name of the place that Kargul and Pawlak come from, the name of the place where the action of the comedy takes place and the name of the main character have been analyzed. The analysis was based on archive materials (screenplay, radio drama, shorthand records) which helped the author to investigate changes in film onomastics, and to point out some extra-linguistic factors which influenced the model of film onomastics. Likewise, a connection between the proper nouns used in the film, its plot and its general reception was established.

4

O wybranych pierwiastkach wschodnich na Ziemiach Zachodnich

100%

Dębicki M.

Studia – konteksty pogranicza

|

2022

|

issue 6

41-58

EN

The article is an attempt to look at the Western Territories, in particular at the Polish-German borderland, through the prism of elements of Eastern provenance that can be found in the local cultural space - both in the material and intangible (symbolic) dimension. In particular, it concerns the phenomena that were initiated by: post-war resettlement of Poles from the Kresy area of the Second Polish Republic; resettlement of Lemkos, Ukrainians and others. as part of the „Vistula” campaign; remnants of the period of the People’s Republic of Poland and the Polish ideological and geopolitical orientation associated with this period; contemporary Ukrainian immigration. Pointing to such selected elements is to show the less known face of the Western Territories, becoming at the same time one of their distinguishing features.

PL

Artykuł jest próbą spojrzenia na Ziemie Zachodnie, w szczególności na pogranicze polsko-niemieckie, przez pryzmat pierwiastków o wschodniej proweniencji, które dają się odnaleźć w tamtejszej przestrzeni kulturowej – zarówno w wymiarze materialnym, jak i niematerialnym (symbolicznym). W szczególności chodzi tu o zjawiska, którym początek dały: powojenne przesiedlenia Polaków z terenu Kresów II RP; przesiedlenia Łemków, Ukraińców i in. w ramach akcji „Wisła”; pozostałości po okresie PRL-u i związanej z tym okresem polskiej orientacji ideologiczno-geopolitycznej; współczesna imigracja ukraińska. Wskazanie na tego rodzaju wybrane pierwiastki ma ukazać mniej znane oblicze Ziem Zachodnich, stając się zarazem jednym z ich wyróżników.

5

Elbing vs. Elbląg. From contested land to decolonial representations

100%

Hiemer E.-M.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2023

|

issue 12

95-113

PL

Zmiany terytorialne po II wojnie światowej pociągnęły za sobą istotne zmiany demograficzne: w Elblągu wysiedlono Niemców, a osiedlono Polaków z dawnych ziem wschodnich. Nie tylko narodowa, ale i prywatna historia musiała być tworzona od podstaw. Poprzez badanie różnych rodzajów tekstów i map (wspomnienia, przewodniki turystyczne, literatura, wystawy), w artykule przeanalizowano rozbieżne narracje o mieście i sąsiedztwie z niemieckiej i polskiej perspektywy. Oprócz analizy głównych motywów i strategii narracyjnych, które opierają się na miejskiej wizualizacji pamięci, artykuł kwestionuje popularne pojęcie palimpsestu na rzecz dekolonialnej perspektywy przestrzeni miejskiej. Odpowiedź na pytanie o to, jak wyobrazić sobie miasto poza koncepcjami narodowymi, może stymulować ponowne rozważania na temat hierarchicznych struktur miast.

EN

Territorial shifts after World War II entailed critical demographic changes: Germans were expelled from Elbing; Poles from the eastern territories were supposed to take their place in Elbląg. Personal and national narratives had to be created from scratch. The article explores different forms of texts and maps – memoirs, tourist guides, literature, and an exhibition – to scrutinise different city and neighbourhood narratives from German and Polish standpoints. Besides analysing the central motifs and narrative strategies that rely on an urban visualisation of memory, it rejects the popular notion of a palimpsest in favour of a decolonial perspective on urban space. Proposing a way to imagine a city beyond nation-based concepts can stimulate reconsidering hierarchic city structures.

6

Między Usznią a Domaniowem. Przesiedleńcy z Kresów Wschodnich osiedleni na Ziemiach Zachodnich

85%

Jakubowska N.

Wrocławski Rocznik Historii Mówionej

|

2014

|

vol. 4

129-165

EN

Domaniów is a small town in the Oławski region in Lower Silesia. After the Second World War a large group of former residents of Usznia, a small village in the Eastern Borderlands of the Second Polish Republic, settled down in Domaniów. The author presents the accounts of five people who participated in the relocation process. The memories also include the time of their childhood and teenage years. The interviewees described how they remembered their family village, the most significant events from the time of war (German and Russian occupation), the preparation for relocation and the journey to the West – into the unknown. The accounts also show why Domaniów, which was known as Domajewice at that time, was selected as the settlement place, how it looked and what were the relationships with the Germans who still lived there. The author also describes the culture and traditions brought from the East and how they are continued to this day. The memories were set in a historical context based on the subject literature and archival materials.

7

Wizyty Prymasa Józefa Glempa na Pomorzu Zachodnim

80%

Stanuch Z.

Warszawskie Studia Teologiczne

|

2018

|

vol. 31

|

issue 2

46-57

EN

Before Father Józef Glemp took the office of the Primate in 1981, he had ac-companied Cardinal Stefan Wyszyński in his visits to Western Pomerania, serving as the secretary of the Primate. Father Glemp was in Szczecin, among others, in 1966 and 1974. As Primate of Poland, he visited West Pomerania in 1982, 1985, 1987 and 1988. He took part in the celebrations of the 10th Anniversary of the diocese of Szczecin and Kamień Pomorski and the diocese of Koszalin and Koło-brzeg. He was present during the celebration of the 50th Anniversary of the es-tablishment of a new ecclesiastical administration in the Western Lands. Primate Glemp also accompanied Pope John Paul II during his pilgrimage to Poland in 1987. Pope arrived in Szczecin on 11 June. After the fall of the PRL, Primate Józef Glemp also o>en visited the West Pomeranian land. For example, he was present during the next pilgrimage of John Paul II to Poland in 1991. The Pope then came, inter alia, to Koszalin.Compared to his two great predecessors, cardinals: August Hlond and Stefan Wyszyński; Cardinal J. Glemp was able to make a summary of what had happened in Western Pomerania since the end of World War II. That is why in his speeches he appreciated the activities of clergy and lay people for the reconstruc-tion of the war-damaged region and the development of religious life in this area. This article discusses this subject in detail.

8

Pendler. Nowa forma wielokulturowości na pograniczu polsko-niemieckim

80%

Dudziak M. J.

Studia – konteksty pogranicza

|

2022

|

issue 6

71-81

EN

In this text, I try to outline the cultural determinants of the new form of identity in the Polish-German borderland, defined for the purpose of explaining the phenomenon in question by the term pendler. The situation and consequences of the COVID-19 pandemic, i.e. temporary lockdowns as well as closures and restrictions in access to the German side of the border, revealed the scale of the new cultural phenomenon. The dictionary definition of this term states that a pendler is a person who commutes to work or school every day, and in the variant of a cross-border employee crossing the formal state border

PL

W niniejszym tekście staram się nakreślić kulturowe uwarunkowania nowej formy tożsamości na pograniczu polsko-niemieckim określonej na potrzeby wyjaśnienia przedmiotowego zjawiska terminem pendler.Sytuacja i konsekwencje wynikające z pandemii COVID-19, to jest czasowe lockdowny oraz zamknięcia i ograniczenia w dostępie do niemieckiej strony pogranicza odsłoniły skalę nowego fenomenu kulturowego. Słownikowa definicja tego terminu stanowi, że pendler to osoba dojeżdżająca codziennie do pracy lub szkoły, zaś w wariancie pracownika transgranicznego przekraczając formalną, państwową granicę.

9

„Osadnictwo literackie” Leonarda Borkowicza czy szczecińska odsłona„repolonizacji kulturalnej Ziem Odzyskanych” prowadzonej w latach czterdziestych XX w.?

80%

Rembacka K.

Dzieje Najnowsze

|

2019

|

vol. 51

|

issue 1

PL

Celem artykułu jest przeanalizowanie procesu kształtowania się literackiego środowiska w Szczecinie i wskazanie jego głównych organizatorów. Zestawienie dotychczasowej literatury z dokumentami wytworzonymi przez administrację rządową i Związek Zawodowy Literatów Polskich oraz z listami i wspomnieniami pisarzy pozwala ukazać przebieg „repolonizacji kulturalnej” w Szczecinie, a także powody krótkotrwałości tej akcji i motywacji twórców kierujących się na Zachód. The aim of the article is to analyse the process of formation of the literary circle in Szczecin and to indicate its main initiators. A juxtaposition of the literature on the subject with documents issued by the government administration and the Professional Association of Polish Writers as well as letters and memories of writers makes it possible to trace the course of “cultural re-Polonization” in Szczecin. It also permits to indicate the reasons why the action was so short-lived and the motives of writers who decided to move to the city.

Refine search results

2 Nurt SVD

2 Studia – konteksty pogranicza

1 Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

1 Dzieje Najnowsze

1 Prace Językoznawcze

1 Warszawskie Studia Teologiczne

1 Wrocławski Rocznik Historii Mówionej

1 2023

2 2022

3 2019

1 2018

1 2016

1 2014

1 Dudziak M. J.

1 Dębicki M.

1 Hiemer E.-M.

1 Jakubowska N.

1 Kresa M.

1 Miśkiewicz A.

1 Orłowska B. A.

1 Rembacka K.

1 Stanuch Z.

Tatarzy polscy w Gorzowie Wielkopolskim

Rozwój i upadek osadnictwa tatarskiego w północno-zachodniej Polsce w latach 1945-2005

Same swoje onimy filmowe – analiza wybranych nazw własnych pierwszej części trylogii Sylwestra Chęcińskiego i Andrzeja Mularczyka

O wybranych pierwiastkach wschodnich na Ziemiach Zachodnich

Elbing vs. Elbląg. From contested land to decolonial representations

Między Usznią a Domaniowem. Przesiedleńcy z Kresów Wschodnich osiedleni na Ziemiach Zachodnich

Wizyty Prymasa Józefa Glempa na Pomorzu Zachodnim

Pendler. Nowa forma wielokulturowości na pograniczu polsko-niemieckim

„Osadnictwo literackie” Leonarda Borkowicza czy szczecińska odsłona„repolonizacji kulturalnej Ziem Odzyskanych” prowadzonej w latach czterdziestych XX w.?