Search results

1

I wojna światowa i psychoanaliza. Olsztyńskie lata Karla Abrahama w świetle jego listów do Zygmunta Freuda (1915-1918)

100%

Sapała B.

Komunikaty Mazursko-Warmińskie

|

2014

|

issue 2(284)

233-253

XX

During World War I Berlin physician and psychoanalyst Karl Abraham, one of the members of the Secret Committee centered around Sigismund Freud, after incorporation into the army was transferred from Berlin to provincial Olsztyn, in East Prussia. The preserved correspondence with Freud of this period contains many interesting facts about Abraham’s medical activities in Olszyna during World War I (1915–1918). Garrison psychiatric ward founded here and run by Abraham was one of the few places in Europe, where were the application of psychoanalytic treatment of patients with traumatic neuroses. However, Abraham’s list are also interesting because they contain insights into Olsztyn itself and living conditions in the city during the Great War.

2

Pojęcie prawa u Freuda i Durkheima. Fakt społeczny, obiekt czy tabu?

75%

Katkowski K.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2023

|

vol. 15

|

issue 1

153-175

PL

Zamiarem autora artykułu jest przedstawienie teoretycznoprawnych poglądów Zygmunta Freuda i Emila Durkheima oraz umiejscowienie ich w kontekście klasycznych tekstów z zakresu teorii polityczno-prawnych. Obaj myśliciele, raczej kojarzeni z socjologią czy psychologią niż z prawem, traktowali prawo jako jeden z najważniejszych punktów odniesienia w swoich koncepcjach społecznych. W obu wypadkach mamy do czynienia z traktowaniem ładu społecznego jako transcendentnego wobec empirycznej jednostki, a zarazem tworzonego przez społeczeństwo. Prawo jednocześnie ma utrudniać emancypację jednostki oraz umożliwiać jej realny wpływ na tworzenie struktur władzy. Jednocześnie, mimo licznych analiz poglądów teoretycznoprawnych tych myślicieli w europejskiej literaturze naukowej, jest to pierwsza tego typu analiza w języku polskim. Poza prezentacją poglądów Freuda i Durkheima, otwiera możliwości nie tylko ich umiejscowienia wśród teorii polityczno-prawnych, ale także wskazuje na perspektywy operacjonalizacji tych teorii – a także ich możliwych społecznych implikacji. W tym celu w poniższym artykule zostaje dokonane zestawienie ich teorii z tradycjami pozytywizmu prawniczego, reprezentowanego przez Hansa Kelsena i Herberta L.A. Harta – dwóch autorów, którzy byli inspirowani odpowiednio właśnie przez Freuda i Durkheima.

3

Ojciec twój bogiem winien być dla ciebie. Ślub Gombrowicza między Freudem a Girardem (i Szekspirem)

63%

Zalewski C.

Studia Gdańskie

|

2013

|

issue 32

57-90

PL

Artykuł jest mimetyczną interpretacją Ślubu Witolda Gombrowicza. Zastosowanie teorii René Girarda w funkcji metajęzyka pozwala na zauważenie częściowej dekonstrukcji, jakiej polski pisarz dokonuje względem koncepcji mordu pierwotnego (i buntu syna przeciwko ojcu) stworzonej przez Zygmunta Freuda. „Poprawka” Gombrowicza (zapożyczona od Szekspira) polega na prezentacji przekonania, zgodnie z którym rywalizacja (oraz jej efekt – morderstwo) jest specyficznym, naśladowczym modusem międzyludzkich relacji, a jej aspekt przedmiotowy (m.in. erotyczny) pozostaje kwestią drugorzędną.

EN

The article offers a discussion and comparative analysis of two interpretive approaches to Shakespeare’s Hamlet. Namely, Phyllis Gorfain’s approach, formulated with reference to interpretive anthropology (to a large degree inspired by Victor Turner’s anthropology of experience), and René Girard’s approach, formulated with reference to his concept of mimetic anthropology. Those two different readings of Shakespeare’s play as an expressive text (that is expressing the problems of our culture), bring also the question of how Hamlet as a reflexive text can provoke anthropological self‑consciousness, both in theory and practice. According to Gorfain, the main character’s cognitive situation proves paradigmatic above all to anthropologists’ self‑knowledge concerning maintaining the balance between experiencing and interpreting another culture, between reaching for truth about a given culture and falling into interpretive illusions. For Girard, the main character’s cognitive situation becomes first and foremost the mirror of contemporary culture, particularly with regard to the unresolved problem of violence and acting in revenge, or refraining from both. The thematic frame of the article is defined by the Shakespeare’s evocation of the theatrum mundi topos and a reflection on the functionalization of the topos in the description of culture through the prism of two anthropologies: interpretive and mimetic.

4

Implikacje psychoanalizy Zygmunta Freuda dla teorii socjologicznych Jürgena Habermasa, Talcotta Parsonsa oraz socjologii psychoanalitycznej.

51%

Dyba J.

Kultura i Polityka

|

2009

|

issue 6

120-132

PL

Artykuł, w oparciu o wybrane aspekty konkretnych teorii społecznych, zwięźle przedstawia trzy rodzaje wpływu myśli psychoanalitycznej Zygmunta Freuda na teorię socjologiczną. W pierwszej części pracy ukazane zostały wpływy psychoanalizy freudowskiej na sposób ujmowania dynamiki zjawisk oraz procesów społecznych na przykładzie niektórych komponentów teorii Jürgena Habermasa. Następnie pokazano rodzaj oddziaływania, polegający na zapożyczeniu pojęć i konstruktów teoretycznych opracowanych przez Freuda do analizy i opisu zjawisk społecznych. Do zilustrowania tego rodzaju oddziaływania posłużono się elementami myśli Talcotta Parsonsa. Artykuł zamyka syntetyczna analiza trzeciego rodzaju oddziaływania, przyjmującego formę samodzielnego paradygmatu, a przejawiającego się w ramach ukształtowania nowego sposobu myślenia o zjawiskach społecznych.

EN

This article concisely outlines three types of influence that Sigmund Freud's psychoanalytical thought has had on sociological theory, based on selected aspects of various social theories. In the first part of the paper the impact of Freudian psychoanalysis is shown with regards to describing the dynamics of social phenomena and processes, as illustrated by chosen components of Jürgen Habermas’ social theories. The next influence discussed consists of adopting concepts and theoretical constructs developed by Freud for the purpose of analyzing and describing social phenomena. The argument is exemplified by elements of Talcott Parsons’ social thought. The paper concludes with a synthetic analysis of the third type of influence, which manifests itself in the form of a separate paradigm, which can be observed as a completely new way of thinking about social phenomena.

5

Skrzynie i kukła psa w Gepardzie Giuseppe Tomasiego di Lampedusy. O życiu pośród resztek słów i rzeczy

51%

Gielata I.

Rana. Literatura - Doświadczenie - Tożsamość

|

2020

|

issue 2

1-17

EN

This article is an attempt to interpret the final scene of The Leopard by Giuseppe Tomasi di Lampedusa (in which Concetta buries the remains of a decomposing stuffed dog) and to present an analysis of the motif of hope chests. Tracing Freudian anachronisms in the novel’s narration, the author proves that Concetta’s never-opened hope chests are a sign of her “mummified” memories of erotic unfulfillment. The decayed dowry kept in the chests is an image of “memory traces” (Freud) which harm the unmarried woman, turning her life into a “hell of memories.”

PL

Artykuł stawia pytanie o znaczenie finałowej sceny Geparda Giuseppe Tomasiego di Lampedusy (grzebania przez Concettę szczątków psiej kukły) i w całości przedstawia analizę motywu skrzyń posagowych. Tropiąc Freudowskie anachronizmy w narracji powieści, autor dowodzi, że nieotwarte nigdy skrzynie są dla Concetty znakiem „zmumifikowanej” pamięci o erotycznym niespełnieniu. Zbutwiała w zamkniętych skrzyniach wyprawa posagowa stanowi zatem obraz „resztek wspomnieniowych” (Freud), które przez lata raniły niezamężną kobietę, zamieniając całe jej życie w „piekło wspomnień”.

6

Stosunek Zbigniewa Herberta do psychoanalizy

51%

Butewicz W.

Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

|

2020

|

vol. 6

73-83

EN

This article analyses Zbigniew Herbert’s attitude towards psychoanalysis. The legacy of the Polish poet is prevalent among literary scholars. However, until now – as far as I know – no work has been written that would analyse Herbert’s work in the context of psychoanalysis. This sketch attempts to fill this gap, but not in the sense of interpreting individual works. It aims to answer the question: why researchers ignore psychoanalytical threads and do not use psychoanalytical tools. The poet’s attitude towards psychoanalysis was ambivalent. On the one hand, in public statements, Herbert emphasised his reluctance to Freud and psychoanalysis. On the other hand, a lot strongly indicates that he was not indifferent to this intellectual tradition, which, moreover, agrees with the main principle of Herbert’s poetic practice, escribed by the poet in one of the interviews: „The principle of your own opinions questionability. It is the principle of internal dialogue and dialectical tension between preached reason and reason that negates it”.

PL

Artykuł poświęcony jest stosunkowi Zbigniewa Herberta do psychoanalizy. Spuścizna polskiego poety cieszy się dużym zainteresowaniem wśród badaczy literatury, chociaż – o ile mi wiadomo – do tej pory nie powstał żaden artykuł, który analizowałby twórczość Herberta we wspomnianym kontekście. Dlatego ten szkic jest próbą wypełnienia tej luki, ale nie w sensie interpretacji poszczególnych utworów, lecz w sensie próby odpowiedzi na pytanie: dlaczego badacze pomijają psychoanalityczne wątki i nie korzystają z psychoanalitycznych narzędzi. Stosunek poety do psychoanalizy był ambiwalentny. Z jednej strony w wypowiedziach publicznych Herbert podkreślał swoją niechęć do Freuda i psychoanalizy. Z drugiej zaś – dużo wskazuje na to, że nie był całkowicie obojętny wobec tej tradycji intelektualnej, co zresztą odpowiada zasadzie poetyckiej praktyki Herberta; w jednym z wywiadów poeta określił ją jako: „zasadę podważalności własnych przekonań. Jest to zasada wewnętrznego dialogu i dialektycznego napięcia między racją głoszoną i racją, która temu zaprzecza”.

7

Жест палача, или тело клейменное историей (Предел забвения Сергея Лебедева)

45%

Zilborowicz B. Z.

Przegląd Rusycystyczny

|

2022

|

issue 4

114-133

PL

Powieść Granica zapomnienia (2010) Siergieja Lebiediewa (ur. 1981) – przedmiot naszej analizy – to jednen z pierwszych literackich przykładów nowego nurtu w rosyjskim dyskursie memorialnym, dotychczas koncentującym się wyłącznie na upamiętnieniu ofiar rezimu stalinowskiego i pomijającym całkowitym milczeniem postacie katów. Przełamując społeczno-kulturowe tabu pisarz kreuje bohatera – byłego oprawcę rezimu, którego zbrodnicza natura ujawnia się poprzez cielesne praktyki pamięci. Celem artykułu jest analiza semantyczna języka ciała kata (gesty, mimika, wzrok, milczenie). Koncentracja Lebiediewa na aspektach cielesno-fizjologicznych pozwala zdemaskować skrzętnie skrywaną biografię oprawcy.

RU

Роман Предел забвения (2010) Сергея Лебедева (р. 1981) – предмет нашего анализа – справедливо можно назвать одним из первых явлений, поспособствовавших открытию новых граней мемориального дискурса в России; доныне сфокусированного прежде всего на увековечении памяти жертв и одновременно полностью замалчивающего авторов насилия. Сделать бывшего начальника лагеря – и ему подобных, спрятавшихся под разными масками и личинами – видимым, значит материализовать его, наделить его тело личным языком, что и заложено в основу идеологической концепции романа.

EN

The novel Oblivion (2010) by Sergei Lebedev (born in 1981) - the subject of our analysis - is one of the first literary examples of a new trend in a Russian memorial discourse, so far focused solely on commemorating the victims of the Stalinist regime and ignoring the figures of executioners in a complete silence. By breaking the social and cultural taboos, the writer creates a hero - a former torturer of the regime whose criminal nature is revealed through the practices of a bodily memory. The purpose of this article is to semantically analyse the executioner's body language (i.e., gestures, facial expressions, eyesight,silence). Lebedev's concentration on bodily and physiological aspects makes it possible to unmask a carefully hidden biography of the torturer.

8

W brzuchu architekta Willa Leopolda Kindermanna

38%

Sztwiertnia G.

Eruditio et Ars

|

2022

|

vol. 4

|

issue 1

9-21

EN

This paper is inspired by the “Tatort” artistic-research project realized in 2021 in Municipal Art Gallery in Łódź. It is an attempt at researching and diagnosing Kindermann’s Villa on the map of Polish and European architecture through using cross-disciplinary tools. On the basis of various sources and research the author traces the relations between the architecture of Łódź and Vienna and the tumultuous historical transformations and weaves a reflection on consequences of radical changes in the architecture of the interwar period. Searching for various and unobvious points of reference and compilation the author invokes the cultural phenomena and trends which are now somewhat forgotten but which were influential for the civilizational development of the XX century such as anthroposophia and organic architecture. The author also researches consequences of the modernist revolution initiated by various artists including Adolf Loos and his manifest “Ornament and Crime” which dictates complete departure from ornamentation in culture. The author compiles selected social-intellectual-artistic facts crucial for understanding of the essence of changes in the outlook of the early XX century European society with the goal of demonstrating irreducible stigma of intertwining ideals and designs of modernity with establishing systems of oppression, violence and control. The author proposes approaching a historical architectural object – Kindermann’s Villa – as a text which presents various contexts for reading and discovering hidden narratives of modernity layer by layer.

PL

Tekst inspirowany jest projektem badawczo-artystycznym pn. „Tatort” zrealizowanym w 2021 r. w Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi. To próba zbadania, opisania i zdiagnozowania – za pomocą interdyscyplinarnych narzędzi – fenomenu Willi Kindermanna na mapie polskiej i europejskiej architektury secesyjnej. Bazując na różnorodnych źródłach i poszukiwaniach, tropi związki architektury Łodzi i Wiednia z początku XX w. z burzliwymi przemianami historycznymi oraz snuje refleksję nad konsekwencjami radykalnych przemian w architekturze okresu międzywojnia. Poszukując różnych, nieoczywistych czasem punktów odniesienia i zestawienia, przywołuje nieco zapomniane dziś, jednak wpływowe dla rozwoju cywilizacyjnego XX w. zjawiska i prądy kulturowe, takie jak antropozofia czy architektura organiczna. Bada również konsekwencje rewolucji modernistycznej zainicjowanej m.in. przez Adolfa Loosa i jego manifest „Ornament i zbrodnia” nakazujący całkowite zerwanie z ornamentem w kulturze. Zestawia wybrane, acz kluczowe dla zrozumienia istoty przemian światopoglądowych europejskiego społeczeństwa początku XX w. fakty społeczno-intelektualno artystyczne w celu ukazania nieredukowalnego piętna uwikłania idei i projektów nowoczesności w tworzenie systemów opresji, przemocy i kontroli. Proponuje ujęcie historycznego obiektu architektonicznego – Willi Kindermanna – jako tekstu dającego różnorodne perspektywy odczytania i możliwość, warstwa po warstwie, odkrywania ukrytych narracji o współczesności.

9

Konflikt aspektów. Ferdinanda Ebnera „myślenie w odniesieniach”

32%

Methlagl W.

Paedagogia Christiana

|

2015

|

vol. 1/35

41-61

PL

Istnieją spore trudności w oszacowaniu miejsca Ferdinanda Ebnera w ramach życia intelektualnego, kulturalnego i religijnego jego epoki. Niektórzy widzą w nim wręcz – niesłusznie – odgrodzonego od świata samotnika zanurzonego w „ciemnościach ducha”, z uporem maniaka powtarzającego ciągle to samo. Równie niesłuszne jest jednak ujmowanie go w kategoriach typowego wykształconego „człowieka nauki”. Specyfikę Ebnera można próbować uchwycić od strony jego „myślenia w odniesieniach”, jako myśliciela stawiającego w centrum swą „myśl podstawową” i zgłębiającego w sposób niedopuszczający dyletanctwa najrozmaitsze, lecz wnoszące coś nowego dziedziny, by odnieść je do swego centrum oraz do siebie nawzajem i znaleźć conflicting aspects – wzajemne sprzeczności wewnątrz tych zjawisk oraz między nimi a jego myślą podstawową. I tak dostrzegamy, że Ebner znajduje się na szpicy rozwijającego się właśnie w Austrii „krytycznego modernizmu”. U podstaw wszystkich ruchów purystycznych, które do niego prowadziły, leżała tendencja do usunięcia wszystkiego, co zbyteczne, poboczne, zarówno z procesu językowego, jak i artystycznego, architektonicznego czy muzycznego, a w końcu ze społecznego samorozumienia, docierając aż do granicy tego, co da się jeszcze przedstawić i powiedzieć, aby dokonać mediacji za pomocą jak najprostszych środków. I Ebner w tym sensie zarówno znajduje się w „formie życia” (pojęcie Wittgensteina) swojej epoki, jak i ją kształtuje, szczególnie gdy chodzi o filozofię, kulturę, jak i religię.

EN

There are substantial difficulties in assessing the place of Ferdinand Ebner in the intellectual, cultural, and religious life of his epoch. Some authors see in him merely – though unfairly – a hermit cut off from the world, immersed in „the darkness of the spirit“, obstinately repeating the same statements. Another unfair interpretation would be to define him as a typical, educated man of science. What was specific for Ebner was his „thinking in references“. Setting a basic idea in the center of his thought, he went on to study professionally the most various and informative topics. Then, he referred the results to the basic idea, as well as he juxtaposed them with each other. The purpose was to find „the conflicting aspects“, mutual contradictions between the analyzed elements. Hence, Ebner can be called a leading representative of „critical modernism“ that was developing in Austria at that time. All the purist movements which contributed to that current focused on removing everything that was needless and secondary from the linguistic, artistic, architectonic, and musical processes. Thanks to that also social self-understanding was to become simplified. Any content to be presented or spoken out should be mediated by the simplest means. In this sense Ebner is both part of a „living form“ of his epoch, and a creator of the philosophy, culture, and religion proper to that period.

Refine search results

1 Eruditio et Ars

1 Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego

1 Komunikaty Mazursko-Warmińskie

1 Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

1 Kultura i Polityka

1 Paedagogia Christiana

1 Przegląd Rusycystyczny

1 Rana. Literatura - Doświadczenie - Tożsamość

1 Studia Gdańskie

1 2023

2 2022

2 2020

1 2015

1 2014

1 2013

1 2009

1 Butewicz W.

1 Dyba J.

1 Gielata I.

1 Katkowski K.

1 Methlagl W.

1 Sapała B.

1 Sztwiertnia G.

1 Zalewski C.

1 Zilborowicz B. Z.