Search results

1

Pojęcie dobra jako wyznacznik wartościowania przepisów prawa powszechnego

100%

Słapczyński T.

Kościół i Prawo

|

2020

|

vol. 9 (22)

|

issue 2

125-138

EN

It is in fact obvious that the law implements socially significant values. It is based on the philosophical values of Europe, including Christian values. The paper is focusing on the concept of good and the values it sets out in the doctrine of law and canon law. It should be emphasized that a evaluative classification of “good” was adopted, appropriate for axiological subjectivism. However, this does not exclude the possibility of presenting the same “good” objectively, in accordance with the principles of classical philosophy, but the classic approach to good has already been the subject of many very important studies. The work attempts to classify doctrinal classification and discuss the essence of showing the concept of good for the Polish legal order as a value that has an impact on the formulation and application of law.

PL

Jest rzeczą właściwie oczywistą, iż prawo realizuje wartości społecznie doniosłe. Opiera się ono na wartościach filozoficznych Europy, w tym wartościach chrześcijańskich. Artykuł analizuje pojęcie dobra i wartości nim wytyczanych wypracowanych w doktrynie prawa i prawa kanonicznego. Należy podkreślić, iż przyjęto wartościującą klasyfikację „dobra”, właściwą dla subiektywizmu aksjologicznego. Nie wyklucza to jednak możliwości ujęcia tego samego „dobra” w sposób obiektywny, zgodnie z zasadami filozofii klasycznej, jednak klasyczne ujęcie dobra jest i było już przedmiotem wielu bardzo istotnych opracowań. Artykuł podejmuje próbę klasyfikacji doktrynalnej oraz omówienie istoty pojęcia dobra jako wartości aksjologicznej dla polskiego porządku prawnego – wartości mającej wpływ na kształtowanie i stosowanie prawa.

2

Pedagogika prawa: paternalizm normodawcy czy relatywizm normy?

89%

Zamelski P.

Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy

|

2019

|

issue 3(32)

PL

Przedmiotem opracowania jest stosunek pedagogiki i prawa do pozornie przeciwnych sobie zjawisk paternalizmu i relatywizmu w normach prawnych. Prawo na różne sposoby oddziałuje na społeczeństwo, czego wyrazem są różne postawy przyjmowane przez ludzi wobec norm prawnych. Jedną z najważniejszych form społecznego oddziaływania prawa jest funkcja wychowawcza. Pedagogika prawa postuluje odejście od popularnych obecnie metod legislacji opartych na paternalizmie prawodawcy lub relatywizmie norm prawnych na rzecz umacniania wolności osób, rodzin i wspólnot oraz postaw sprzyjających korzystaniu z niej przez ludzi w sposób konstruktywny i odpowiedzialny

EN

The subject of this study is the relationship between the pedagogy and law to the seemingly contradictory phenomena of paternalism and relativism in legal norms. Law affects the society in many ways. This is reflected in people's varied attitudes to legal norms. One of the most important forms of the social impact of law is its educational function. Pedagogy of law calls for a move away from the popular methods of legislation based on legislator’s paternalism or relativism of the legal norms in favour of strengthening the freedom of individuals, families and communities, and attitudes conducive to its use by people in a constructive and responsible manner.

3

Tworzenie prawa antykryzysowego – dylematy aksjologiczne

89%

Dębska H.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2011

|

vol. 2(3)

34-46

PL

W artykule Autorka podejmuje próbę wskazania niektórych trudności aksjologicznych, które napotyka prawodawca w procesie stanowienia prawa. Są one wyraźnie zauważalne w przypadku regulacji prawnych wprowadzanych nagle, w odpowiedzi na sytuacje kryzysowe, nacechowane z zasady silnie wartościująco. Użyty w artykule przykład – wykorzystanie samolotu pasażerskiego do zamachu terrorystycznego – ma nie tylko ukazać dylematy, które w takiej sytuacji musi rozstrzygnąć prawodawca przygotowując stosowne przepisy prawne, ale również stać się pretekstem dla wzbogacenia dyskusji nad aksjologiczną płaszczyzną badania prawa. Artykuł koncentruje się w szczególności tzw. naturalnej bezradności prawa w kwestiach aksjologicznych, inflacji prawa i problemie odpowiedzialności. Autorka konkluduje, że wskazane przez nią kwestie nie znajdują rozwiązana na tle aktualnego orzecznictwa konstytucyjnego, które to potraktowane zostało jako punkt odniesienia poruszanych przez nią zagadnień.

EN

The aim of the article is to indicate some of the axiological problems faced by the legislator in the law-making process. They are clearly visible in those legal regulations that are introduced in response to crisis situations. The presented example – terrorist attack by hijacking a plane – is not only used to demonstrate dilemmas which in this situation must be settled by the legislator preparing relevant legal provisions, but it is also a pretext for enriching the discussion on the axiological aspect of the law. The article focuses on the so-called natural helplessness of law in axiological matters, law inflation and the problem of responsibility. The author concludes that issues indicated in the article cannot be solved in the light of current Constitutional Court’s judgements, which are treated as a reference point of the discussed issues.

4

Kategoria słuszności w polskim orzecznictwie sądowym

89%

Smyczek-Gołębiewska S.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2021

|

vol. 83

|

issue 4

19-30

EN

The article provides a philosophical and legal analysis of the category of equity in the jurisprudence of Polish courts. The author distinguishes two main ways of invoking equity by courts: 1) indirect − by applying a provision containing a general clause indicating equity or other values, and 2) direct − by voluntarily invoking equity under the discretionary power of a judge. The author presents examples from Polish jurisprudence showing why courts rely on equity on their own initiative. An appeal to equity may confirm the results of the performed interpretation, or it may oppose them. Courts use the argument of equity also when justifying partial decisions that are crucial for making a final decision, and even with less binding decisions, such as demands for a change in the law. At the end, conclusions are formulated regarding the understanding of equity a casu ad casum and the going beyond the framework outlined by the legislator in this respect. The author concludes that in many cases the court gives meaning to equity only at the stage of applying the law, during the process of interpreting and selecting arguments for the purposes of a judgment. Moreover, it is concluded that courts often refer to equity without explaining this concept or justifying its application. Therefore, one may be tempted to conclude that it is impossible to avoid even a small dose of subjectivism when invoking equity.

PL

Przedmiotem artykułu jest filozoficzno-prawna analiza kategorii słuszności w orzecznictwie polskich sądów. Autorka wyróżnia dwa główne sposoby powoływania się na słuszność przez sądy: 1) pośredni – przez zastosowanie przepisu zawierającego klauzulę generalną wskazującą na słuszność lub na inne wartości oraz 2) bezpośredni – wskutek dobrowolnego powołania się na słuszność w ramach dyskrecjonalnej władzy sędziego. Autorka przedstawia przykłady z orzecznictwa polskiego pokazujące, w jakim celu sądy powołują się na słuszność z własnej inicjatywy. Odwołanie do słuszności może zarówno potwierdzać rezultaty przeprowadzonej wykładni, jak i się im sprzeciwiać. Sądy wykorzystują argument ze słuszności także w uzasadnieniu cząstkowych decyzji kluczowych dla podjęcia ostatecznego rozstrzygnięcia, a nawet przy mniej wiążących ustaleniach (jak np. postulatach za zmianą prawa). W zakończeniu sformułowane są wnioski dotyczące rozumienia słuszności a casu ad casum oraz wykraczaniu w tym względzie praktyki orzeczniczej poza ramy nakreślone przez ustawodawcę. Autorka formułuje wniosek, że w wielu przypadkach sąd nadaje znaczenie słuszności dopiero na etapie stosowania prawa, podczas procesu interpretacji i dobierania argumentów na potrzeby orzeczenia. Ponadto wyprowadza konkluzję, że sądy często odwołują się do słuszności z pominięciem wyjaśnienia tego pojęcia czy uzasadnienia jego zastosowania. W związku z tym, można pokusić się o refleksję, że niemożliwe jest uniknięcie choć niewielkiej dozy subiektywizmu przy odwołaniu się do słuszności.

5

Pojęcie wartości w orzecznictwie sądów administracyjnych

89%

Plewa E.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2023

|

vol. 75

|

issue 1

217-231

EN

Administrative courts use the term "value" in their justifications of judgments. This concept has at least four separate meanings in the sphere of the natural language. In the legal language, it is used in judicial decisions and it consequently acquired new meanings for use in judicial practice. The purpose of this article is to present the results of the analysis of the judicial decisions of administrative courts in terms of using the term "value" and the meanings assigned to it. The article presents dictionary definitions of the discussed term, its theoretical and legal aspects, i.e. the relationships of values-evaluation, values-principle as well as four meanings of the term "value" which are used in the judicial decisions of administrative courts, i.e. value in the economic sense, value in relation to other evaluation systems (except the economic one), evidential value, and value in the meaning related to the legislator's evaluation system. The conclusions concern the axiological layer of the justifications of the judicial decisions as well as administrative courts adducing to the values assigned to the legislator in the judicial decisions.

PL

Sądy administracyjne w uzasadnieniach orzeczeń posługują się terminem „wartość”. Pojęcie to już w sferze języka naturalnego ma co najmniej cztery znaczenia. W języku prawniczym stosowanym w orzecznictwie przybrało nowe znaczenia na użytek praktyki sądowej. Celem artykułu jest przedstawienie wyników analizy orzecznictwa sądów administracyjnych pod kątem używania terminu „wartość” oraz przypisywanych mu znaczeń. Autor przedstawia słownikowe definicje omawianego terminu, jego aspekty teoretycznoprawne, tj. relacje wartości-oceny, wartości-zasady, oraz cztery znaczenia terminu „wartość” używane w orzecznictwie sądów administracyjnych, tj. wartość w sensie ekonomicznym, wartość w odwołaniu do innych systemów ocen (poza ekonomicznym), wartość dowodowa, wartość w sensie odnoszącym się do systemu ocen prawodawcy. Wnioski dotyczą aksjologicznej warstwy uzasadnień orzecznictwa i powoływania się przez sądy administracyjne w orzecznictwie na wartości przypisywane prawodawcy.

6

Law Towards Family: Friend or Foe

89%

Zamelski P.

Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

|

2019

|

vol. 14

|

issue 16 (2)

141-151

EN

The family and the state are two elements inherently linked to people’s lives: the family under natural law and the state under positive law, the latter emerging from the natural human need for collective life. There is constant interplay between the natural family rights and obligations and positive law, sometimes even competition or contradictions. The family needs positive law because social life needs proper organization, but not every normative solution is conducive to the personal and community development of a person. Strong and weak rights, bans and orders may prove potentially dangerous, and this ultimately proves the absence of axiological or praxeological competence of the legislator and public enforcers. The key to making positive law a true family’s ally is for that law to abide by perpetual natural law, which requires a constant diagnosis of and reflection on the changing reality.

PL

Rodzina i państwo należą do elementów immanentnie związanych z życiem człowieka: rodzina na mocy prawa naturalnego, państwo na mocy prawa stanowionego, które wynika z naturalnej ludzkiej potrzeby życia zbiorowego. Pomiędzy naturalnymi prawami i obowiązkami rodziny a prawem stanowionym zachodzą wzajemne oddziaływania, często powstaje konkurencja, czasami również sprzeczności. Rodzina potrzebuje prawa pozytywnego ze względu na konieczność zorganizowania życia społecznego, jednak nie każde rozwiązanie normatywne jest korzystne dla rozwoju osobowego i wspólnotowego człowieka. Potencjalnie niebezpieczne mogą okazać się nakazy, zakazy oraz uprawnienia mocne i słabe, przy czym sytuacja taka ostatecznie dowodzi braku kompetencji aksjologicznych lub prakseologicznych po stronie prawodawcy i organów stosujących prawo. Kluczem do uczynienia z prawa stanowionego prawdziwego sojusznika rodziny jest jego zgodność z niezmiennym prawem naturalnym, co wymaga stałej diagnozy i refleksji nad zmieniającą się rzeczywistością.

7

Uwagi w przedmiocie paradygmatu nauk prawnych

89%

Ciepły F.

Studia Prawnicze KUL

|

2017

|

issue 2

27-37

EN

The author draws attention to the postmodern critique of basic assumptions of the paradigm of jurisprudence, i.e., classical logic and ethics, rationalism and utilitarianism of the Enlightenment, and also positivism and naturalism. In particular, the author points out the contemporary neglect of profound research in the field of axiology of law, especially criminal law. He also emphasizes that the hermeneutics of the language of law semantically must be associated with a certain culture and its value system. The interpretation of law should pay attention to the meta-narrative context of the law, including original and relevant anthropological, ethical, social and cultural background of legislative decisions.

PL

Autor artykułu zwraca uwagę na trudności prowadzenia badań normatywnych wynikające z silnego wpływu na poziomie ogólnej metodologii nauk postmodernistycznej kontestacji założeń klasycznej logiki i etyki, oświeceniowego racjonalizmu i utylitaryzmu oraz aksjomatów pozytywistycznych, uznanych dotychczas za podstawowe składniki paradygmatu nauk prawnych. Autor w szczególności wskazuje na nieprzychylne otoczenie dla prowadzenia badań w zakresie aksjologii prawa w poszczególnych dogmatykach prawniczych, w szczególności w nauce prawa karnego. Podkreśla przy tym, że hermeneutyka aktów normatywnych musi być zakotwiczona semantycznie w kulturze, która wykreowała system prawny i właściwym jej systemie wartości. W wykładni prawa należy zwrócić szczególną uwagę na kryjącą się za językiem prawnym tzw. meta-narrację aksjologiczną, a więc konkretny kontekst antropologiczny, etyczny, społeczny i kulturowy, stanowiący pierwotne, relewantne dla treści norm prawnych tło aksjologicznych i normatywnych rozstrzygnięć prawodawcy.

8

Słuszność jako argument w dyskursie prawniczym na podstawie analizy wybranego orzecznictwa

89%

Smyczek-Gołębiewska S.

|

2020

|

vol. II

|

issue 3 (5)

137-153

EN

The aim of the article is to analyze the equity in Polish jurisprudence in the context of its use as an argumentation tool. The author seeks answers to the following questions: do courts adjudicate only on the basis of law regulations or do they also take into account other factors, e.g. equity considerations? For what purpose do the courts invoke the argument of equity? The law is supposed to be the art of what is good and right, but it becomes almost a slogan if it is not specified for what purpose and what kind of goodness or righteousness is used. The article also presents examples of case law confirming the thesis that changes in society affect the way courts adjudicate.

PL

Celem artykułu jest analiza słuszności w polskim orzecznictwie sądowym w kontekście jego stosowania jako narzędzia argumentacji. Autorka szuka odpowiedzi na następujące pytania: czy sądy orzekają tylko na podstawie przepisów czy może biorą pod uwagę również inne czynniki np. względy słuszności? W jakim celu sądy powołują się na argument ze słuszności? Prawo ma być sztuką tego, co dobre i słuszne, jednak staje się to niemal sloganem, jeśli nie zostaje dookreślone, w jakim celu i jaka dobroć bądź słuszność jest stosowana. W artykule przedstawione są również przykłady z orzecznictwa potwierdzające tezę, że zmiany zachodzące w społeczeństwie mają wpływ na sposób orzekania przez sądy.

9

Serce rozumne – o państwie, prawie i polityce w dialogu między rozumem a religią

89%

Borsiak M., Uniwersytet Łódzki W. P. i. A.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2015

|

vol. 75

PL

Praca przedstawia oraz komentuje dyskusję, która odbyła się między kardynałem Josephem Ratzingerem a filozofem Jürgenem Habermasem. Dotyczyła ona obecnej sekularyzacji oraz miejsca religii w liberalnym państwie konstytucyjnym. Stanowi ona przykład, jak prowadzić tego typu dyskurs w sposób mający na celu osiągniecie porozumienia i wskazujący na korzyści, jakie mogą od siebie czerpać obydwie „sfery”. Autor stara się wskazać źródła podobnej diagnozy, którą stawiają obydwaj myśliciele, a także wskazać, w jaki sposób wnioski płynące z dyskusji wpływają na postrzeganie roli prawa we współczesnym państwie.

EN

The paper presents and comments on the discussions that took place between cardinal Joseph Ratzinger and philosopher Jürgen Habermas. It concerned the current secularization and a place of religion in a liberal constitutional state. This is an example of how this type of discourse can be carried out in a manner intended to reach an agreement and pointing to the benefits the two „spheres” can draw upon each other. The author attempts to identify a source of a similar diagnosis which is established by both thinkers as well as to indicate how conclusions of the discussions affect the perception of the role of law in the modern state.

10

Minirefleksje nad maksikwestiami, czyli o aksjologicznych aspektach praworządności

71%

Szadok-Bratuń A.

Przegląd Prawa i Administracji

|

2018

|

vol. 114

235-253

EN

The first part of the draft aims at presenting the law and order as a philosophical construct with regard to dichotomous divisions. The scope of the discourse has been reduced to two planes, also referred to as problems. The first, understanding the designations of opposition of such terms as eunomy — isonomy. The second, selective presentation of the opposing types of the law and order in the key of conceptual correlation: the law and order — legality, the subjective law and order — the objective law and order, the formal law and order — the material law and order. The second part of the study is an attempt to understand the law and order in the optics of the axiological and legal binomial. Analogically to the first part of the publication, the methodological symmetry was maintained. The analyzes were made in two cognitive areas. The first is the definition of the material law and order understood in an inclusive way, including the attributes of the law and order. The second one is an attempt to select the principles-values from which the epicurean therapeutical tetrapharmacon should be composed in relation to the law and order.

11

Axiology of Judicial Application of Enforcement Law: View on the Bailiff’s Discretion

71%

Szczekocki P.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2020

|

vol. 29

|

issue 3

EN

In the article, the author focused on three theoretical and philosophical issues of the judicial enforcement law in Poland, connected with the new enforcement acts which entered into force on 1 January 2019. First, the judicial enforcement proceedings were presented as an element of the law application process. The axiological dimension of this law, the place and function of a court bailiff in the law application process and the introduction of general clauses, combined with the basic values of the court enforcement law in the form of efficiency, effectiveness and reliability, form the new picture of the judicial enforcement law. Secondly, the problem of a general clause as a “carrier” of extralegal criteria was discussed, which takes an important place in the process of enforcement law application in the new bailiff’s law. There is the special role of the “public interest” and the “interest of justice” clauses as normative constructions introduced by the legislator to judicial enforcement. Thirdly, an attempt was made to answer the question about the presence and possible limits of discretion (free decision-making) of a court bailiff in the surrounding of the new axiology of enforcement law, and especially the formulation of this issue in the process of operative interpretation of law by a court bailiff.

PL

W artykule autor skoncentrował się na trzech zagadnieniach teoretyczno-filozoficznych sądowego prawa egzekucyjnego w Polsce związanych z wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2019 r. nowych ustaw komorniczych. W pierwszej kolejności przedstawiono sądowe postępowanie egzekucyjne jako element procesu stosowania prawa. Wymiar aksjologiczny tego prawa, miejsce i funkcja komornika sądowego w procesie stosowania prawa oraz wprowadzenie generalnych klauzul odsyłających w zestawieniu z podstawowymi wartościami sądowego prawa egzekucyjnego w postaci skuteczności, sprawności i rzetelności kształtują nowy obraz sądowego prawa egzekucyjnego. Po drugie, podjęto problematykę generalnej klauzuli odsyłającej jako „nośnika” kryteriów pozaprawnych, która w nowym prawie komorniczym zajmuje ważne miejsce w procesie stosowania prawa egzekucyjnego. Szczególna w tym rola klauzul „interesu publicznego” i „dobra wymiaru sprawiedliwości” jako konstrukcji normatywnej wprowadzonej przez ustawodawcę do egzekucji sądowej. Po trzecie, podjęto próbę odpowiedzi na pytanie o obecność oraz ewentualną granicę dyskrecjonalności (swobody decyzyjnej) komornika sądowego w warunkach nowej aksjologii prawa egzekucyjnego, a w szczególności formułowanie tego zagadnienia w procesie operatywnej wykładni prawa dokonywanej przez komornika sądowego.

12

Instrumentalizacja prawa a kryzys konstytucyjny – refleksja na gruncie kilku aktualnych ustaleń Profesora Piotra Winczorka

71%

Romanowicz M.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2022

|

issue 1(30)

74-90

EN

The instrumentalization of law is one of the most important research issues that belong to the achievements of Professor Piotr Winczorek. Combining the problem of the limits of permissible instrumentalization of law with the issue of the axiology of law, he adopted a non-reductionist position and indicated the autotelic values of law, as well as non-legal values implemented by the legal system as the criteria for assessing acts of instrumentalization of law. Based on careful observation of the legal practice, primarily the actions of the legislature, he proposed a typology of various cases of pathological instrumentalization of law. A list of individual acts of enacting and applying the law that can be distinguished in the ongoing constitutional crisis in Poland, broken down by the types indicated by Prof. Winczorek, leads to the conclusion that not only is his typology still valid, but it also can be used as an adequate tool for an in-depth description of the ongoing crisis. Moreover, it enables the indication of yet another threat to the legal order, i.e. attempts to instrumentalize constitutional values. In the face of this danger, it is justified to formulate the postulate of giving the constitution an axiological interpretation, the aim of which would be to read a given legal principle in the hermeneutic context of the axiological system from which said legal principle derives genealogically.

PL

Instrumentalizacja prawa jest jednym z ważniejszych zagadnień badawczych, które przynależą do dorobku myśli Profesora Piotra Winczorka. Łącząc problem granic dopuszczalnej instrumentalizacji prawa z zagadnieniem aksjologii prawa, Autor ten przyjął stanowisko nieredukcjonistyczne i wskazał autoteliczne wartości prawa oraz realizowane przez system prawny wartości pozaprawne jako kryteria oceny aktów instrumentalizacji prawa. W oparciu o wnikliwą obserwację praktyki prawa, przede wszystkim działań prawodawcy, zaproponował typologię różnych przypadków patologicznej instrumentalizacji prawa. Zestawienie poszczególnych aktów tworzenia i stosowania prawa, które można odnaleźć w trwającym w Polsce kryzysie konstytucyjnym, z typami wskazanymi przez Prof. P. Winczorka prowadzi do wniosku, że jego typologia jest nie tylko aktualna, ale stanowi trafne narzędzie pogłębionej deskrypcji trwającego kryzysu. Ponadto, pozwala na wskazanie innego zagrożenia dla porządku prawnego, tj. próby instrumentalizacji wartości konstytucyjnych. W obliczu tego niebezpieczeństwa zasadnym wydaje się sformułowanie postulatu przeprowadzania wykładni aksjologicznej konstytucji, której celem byłoby odczytanie danej zasady prawnej w hermeneutycznym kontekście systemu aksjologicznego, z którego genealogicznie wywodzi się dana zasada prawna.

13

Odwołania do Boga w konstytucjach państw współczesnych. Studium komparatystyczne

71%

Maroń G.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2019

|

vol. 22

5-40

EN

The article presents the results of a quantitative and qualitative comparative study of the presence of direct references to God in the constitutions of modern states. References to God appearing in the fundamental laws of nearly two-thirds of the countries of the world differ in their linguistic forms and functions they perform. Most often, they take the form of an invocatio or nominatio Dei in preambles and appear in oaths of office, while they are less frequently included in other constitutional provisions such as those defining official state symbols – national flags, national anthems or emblems. References to God in the fundamental laws do not have a theological dimension, but they are a manifestation of legislators’ responsiveness to the convictions and beliefs of citizens about God. In the author’s opinion, the decision to include, not include or remove a reference to God in a constitution should follow from the evolving importance of the sphere of sacrum for the society of a given state as a political sovereign.

PL

W artykule przedstawiono rezultaty ilościowo-jakościowego komparatystycznego studium konstytucji państw współczesnych pod kątem obecności w nich bezpośrednich odniesień do Boga. Odwołania do Boga występujące w ustawach zasadniczych blisko 2/3 państw globu posiadają różną postać językową i pełnią kilka funkcji. Najczęściej przybierają formę invocatio lub nominatio Dei w preambułach oraz pojawiają się w rotach przysięgi funkcjonariuszy publicznych, rzadziej są natomiast udziałem innych postanowień konstytucji, np. tych określających oficjalne symbole państwowe, jak flaga, hymn czy godło. Odwołania do Boga w ustawach zasadniczych nie mają wymiaru teologicznego, lecz stanowią przejaw responsywności ustrojodawcy wobec przekonań i wierzeń obywateli o Bogu. W ocenie autora, decyzja o zamieszczeniu, niezamieszczeniu lub usunięciu odniesienia do Boga w konstytucji powinna stanowić wypadkową ewoluującej doniosłości sfery sacrum dla społeczeństwa danego państwa jako politycznego suwerena.

14

Wyrażenie „godność” – pojęcie godności – godność. O niektórych teoretycznych aspektach ujęcia godności w Konstytucji RP

71%

Piechowiak M.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2022

|

issue 6(70)

17-34

PL

Opracowanie zmierza do uwyraźnienia trzech, zasadniczych z punkty widzenia semiotyki, sfer czy płaszczyzn, na których toczy się dyskurs (raczej – toczą się dyskursy) dotyczące godności, oraz do doprecyzowania relacji zachodzących między tymi płaszczyznami. W analizach wykorzystuje się koncepcję Kazimierza Ajdukiewicza. Można wskazać trzy zasadnicze płaszczyzny, w których ma miejsce dyskurs o godności – płaszczyznę wyrażeń językowych, na której znajduje się nazwa „godność”; płaszczyznę znaczeń, na której znajduje się pojęcie godności; oraz płaszczyznę przedmiotową, na której znajduje się godność. Między wyrażeniem „godność”, a różnymi pojęciami godności zachodzi relacja znaczenia, między wyrażeniami, a ich desygnatami zachodzi relacja oznaczania, a między pojęciami godności, a ich desygnatami relacja ujmowania.

EN

The study aims at making explicit the three spheres or planes, essential from the point of view of semiotics, on which the discourse regarding dignity takes place, and at clarifying the relations between these planes. The analysis uses the conception of Kazimierz Ajdukiewicz. There are three principal areas in which the discourse on dignity is conducted – the plane of linguistic expressions on which the name “dignity” is used; the plane of meanings on which the notion of dignity is placed; and the plane of objects on which there is dignity itself. There is a relationship of meaning between the different concepts of dignity and the expression “dignity”, a relationship of signification between expression “dignity” and dignity as its referent, and a relationship of apprehension between the concepts of dignity and their referents.

15

Aksjologia źródeł prawa

63%

Kordela M.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2016

|

vol. 78

|

issue 2

15-26

EN

The expression ‘sources of law’ (fontes iuris oriundi) denotes a social fact which due to the constitution and legal doctrine is qualified as a law-making fact. A complete theory of the sources of law ought to be such that based on its elements it should be possible to state unequivocally whether a given norm of conduct does or does not belong to the norms of the legal system that is binding and applicable. This, in turn, may be decided base on a so-called extended normative conception of the sources of law. The necessary components of this conception are: (i) the political justification of the foundations of a legal system; (ii) the law-making competences of the organs of public authority; (iii) the law-making role of the custom and precedent; (iv) the law-interpreting rules permitted in a given system; (v) the interference rules permitted in a given system, and (vi) the rules governing the conflict of laws in a given system. The system of the sources of law created in this way is on the one hand legitimised by certain values while on the other hand it implements many of them in practice. The basic part of the axiology of the legislator in the sphere of the sources of law is made up by the legally binding values, i.e. the values which the legislator himself introduced to the legal system. They include first and foremost the rule of law, the certainty of law and the citizens’ confidence in the state and the laws made by the state as well as the dignity of a human being and the rights and freedoms of an individual. Apart from the legal values there are values of universal character upon which political doctrines are built. These too influence the shape of the sources of law.

PL

Wyrażenie „źródło prawa” (fons iuris oriundi) oznacza fakt społeczny, który ze względu na obowiązującą konstytucję i doktrynę prawniczą kwalifikowany jest jako fakt prawotwórczy. Zupełna teoria źródeł prawa powinna charakteryzować się tym, że na podstawie jej elementów o każdej dowolnej normie postępowania można z całą pewnością orzec, czy stanowi czy też nie normę obowiązującego systemu prawnego. Kwestię tę można rozstrzygnąć na podstawie tzw. rozwiniętej normatywnej koncepcji źródeł prawa. Koncepcja ta jako niezbędne swe składniki wymienia: 1) uzasadnienie polityczne podstaw systemu prawnego; 2) kompetencje normodawcze organów władzy publicznej; 3) prawotwórczą rolę zwyczaju i precedensów; 4) dopuszczane w danym systemie reguły interpretacyjne; 5) dopuszczane w danym systemie reguły inferencyjne oraz 6) dopuszczane w danym systemie reguły kolizyjne. Stworzony w ten sposób system źródeł prawa z jednej strony sam jest legitymowany określonymi wartościami, z drugiej zaś ‒ wiele z nich realizuje. Podstawową część aksjologii prawodawcy w sferze źródeł praw tworzą wartości obowiązujące prawnie, tzn. wartości, które sam prawodawca wprowadził do systemu prawa. Do nich należą przede wszystkim wartość państwa prawnego, pewności prawa, zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, ale też wartości godności człowieka oraz praw i wolności jednostki. Obok wartości prawnych na ukształtowanie źródeł prawa wpływ mają wartości o charakterze powszechnym stanowiące budulec dominujących doktryn politycznych.

16

Petrażycki w sprawie Bejlisa

54%

Cywiński Z.

Zeszyty Naukowe KUL

|

2019

|

vol. 62

|

issue 2

81-98

EN

The subject of this paper is to introduce a lesser-known article that Leon Petrażycki published in 1913 into a broader context. Said article was written in response to the then-famous trial of Menahem Beilis, a Kievan Jew accused of ritual murder. The introduction of the paper briefly covers the context of the Beilis case, referring both to the trial itself as well as the social tensions surrounding it that illustrate the state of social communication in contemporary Russia and civil society institutions in statu nascendi. Special attention was paid to the reasons for which Petrażycki involved himself in the issues that divided the citizens of a multinational and multicultural Russian Empire. Primary importance was assigned to Petrażycki’s ethics, which he openly declared and which were expressed both in his civic work and in his legal theory. They are expressed, for example, in the belief that values law is based on have fundamental meaning for legal policy science – the science of planned social change, which has as a goal approaching the ideal of universal love, realised by impressing on the legal emotions of individuals. Furthermore, the article points out possible motivations that come from the same basis but are tied to Petrażycki’s social and political engagements. The fundamental issue was opposing antisemitism as a particularly severe form of cultural discrimination. Fighting antisemitism, which societies and Eastern and Central Europe were often accused of, was obvious to anyone involved in supporting reforms introduced in the occidental spirit of freedom and equality. Furthermore, other possible sources were indicated, especially the effort to weaken the accusations of antisemitism levied upon Poles under the Russian rule. The article points out that although Petrażycki’s work has elements of an opinion piece, and does not even shy from ad personam arguments, its worth is proven not by its social engagement, but also the scientific content, couched in journalistic style but entrenched in Petrażycki’s theory, which shows the possibilities created by psychological legal theory. In particular, the text focuses on the possibilities of using said theory in empirical analysis and critique of social normativity. Petrażycki’s reflections upon the nature of social norms, especially those that can be placed in a broad understanding of law and those that show possibilities of empirical study of their social influence, are worth bringing to attention. The fundamental intent of this article is proving that Petrażycki, although very critical of the sociology he knew and who only marginally brought up the possibility of empirical study of law, in fact was open to methods of studying law that could be called socio-legal, and that there is no conflict between an introspection-based theory of legal experiences and a possibility for an empirical study of legal behaviour, both of groups and individuals. In this sense, the paper shows Petrażycki as a sociologist of law.

PL

Opracowanie poświęcone zostało artykułowi Leona Petrażyckiego, opublikowanemu w 1913 roku i odnoszącego się do procesu Menahema Bejlisa, oskarżonego o mord rytualny. Na wstępie przedstawiono sprawę Bejlisa na tle towarzyszących jej napięć społecznych, kryzysu komunikacji społecznej w ówczesnej Rosji i budowania pierwocin społeczeństwa obywatelskiego. W tym kontekście rozważono przyczyny zaangażowania się Petrażyckiego w sprawę Bejlisa, będącą przejawem konfliktów dzielących mieszkańców wielonarodowego i wielokulturowego Imperium Rosyjskiego. Podkreślono znaczenie poglądów etycznych Petrażyckiego, leżących u podstaw naukowej polityki prawa. Wskazano także inne uwarunkowania sprzeciwu wobec antysemityzmu, jako dolegliwej formy dyskryminacji kulturowej, przypisywanej społeczeństwom Europy Środkowej i Wschodniej. Wśród nich wyróżniono zaangażowanie uczonego na rzecz reform, przeprowadzanych w duchu poszanowania wartości wolności i równości. Główna część opracowania to próba odtworzenia i uporządkowaniu naukowych wątków, zawartych w artykule, który jakkolwiek naznaczona publicystyką, stanowi wartościowy przykład publicystyki naukowej, zakorzenionej w teorii Petrażyckiego i ukazującej możliwości aplikacji psychologicznej teoria prawa (w szczególności – w empirycznej analizie i krytyce normatywności społecznej). Zasadniczą intencją opracowania jest wykazanie, że Petrażycki, jakkolwiek krytyczny wobec znanej sobie socjologii i tylko marginalnie wzmiankujący o możliwości empirycznego badania prawa, w istocie rzeczy nie tylko dopuszczał takie metody badania zjawisk normatywnych, ale sam je stosował. W tym sensie artykuł przedstawia Petrażyckiego jako socjologa prawa.

Refine search results

Pojęcie dobra jako wyznacznik wartościowania przepisów prawa powszechnego

Pedagogika prawa: paternalizm normodawcy czy relatywizm normy?

Tworzenie prawa antykryzysowego – dylematy aksjologiczne

Kategoria słuszności w polskim orzecznictwie sądowym

Pojęcie wartości w orzecznictwie sądów administracyjnych

Law Towards Family: Friend or Foe

Uwagi w przedmiocie paradygmatu nauk prawnych

Słuszność jako argument w dyskursie prawniczym na podstawie analizy wybranego orzecznictwa

Serce rozumne – o państwie, prawie i polityce w dialogu między rozumem a religią

Minirefleksje nad maksikwestiami, czyli o aksjologicznych aspektach praworządności

Axiology of Judicial Application of Enforcement Law: View on the Bailiff’s Discretion

Instrumentalizacja prawa a kryzys konstytucyjny – refleksja na gruncie kilku aktualnych ustaleń Profesora Piotra Winczorka

Odwołania do Boga w konstytucjach państw współczesnych. Studium komparatystyczne

Wyrażenie „godność” – pojęcie godności – godność. O niektórych teoretycznych aspektach ujęcia godności w Konstytucji RP

Aksjologia źródeł prawa

Petrażycki w sprawie Bejlisa