Search results

1

Szantaż emocjonalny w języku polskim i czeskim. Ujęcie pragmalingwistyczne

100%

Kondzioła-Pich K.

Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny

|

2018

|

vol. 17

191–210

PL

Artykuł jest próbą pragmatycznej analizy zachowań komunikacyjnych o charakterze szantażu emocjonalnego w języku polskim i czeskim. Szantaż emocjonalny rozumiany jest jako manipulowanie rozmówcą przy pomocy wykorzystania emocji łączących nadawcę i odbiorcę. Analiza dotyczy omówienia czterech strategii komunikacyjnych: „Prokurator”, „Biczownik”, „Cierpiętnik” i „Kusiciel”. W tekście przedstawiono również sposoby realizacji poszczególnych strategii. Opierają się one na występowaniu określonych aktów mowy z grupy dyrektywów, komisywów, emotywów i illokucji o charakterze mieszanym, a także stosowaniu konkretnych operatorów interakcyjnych i łamaniu maksym konwersacyjnych.

EN

The article is an attempt of a pragmatic analysis of communication behaviours such as emotional blackmail in the Polish and Czech languages. Emotional blackmail means manipulation of the interlocutor while taking advantage of the emotions that connect sender and receiver. The analysis concerns four communication strategies: ‘Prosecutor’, ‘Flagellator’, ‘Martyr’ and ‘Tempter’. The article also presents the ways to implement particular strategies. They are based on determined speech acts from the group of directives, commissives, emotives and illocutions of mixed character, as well as on applying interactive operators and breaking conversational maxims.

2

Skuteczna publikacja prawa jako akt performatywny

100%

Zaguła J.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2018

|

issue 2 (42)

145-169

PL

Autorka zajmuje się kwestią publikacji prawa w polskim porządku prawnym, analizując jej skuteczność przy pomocy teorii performatywnych aktów mowy J.L. Austina. Stawia tezę, iż istnieją w obecnym polskim porządku prawnym sytuacje, w których publikacja prawa, mimo że jest w założeniu aktem performatywnym, nie spełnia warunków performatywności, wobec czego można by ją uznać wręcz za nieskuteczną. Za Fullerem i Austinem przytacza ona przykłady prawa źle formułowanego i wadliwie ogłaszanego oraz przypomina, iż aby akt performatywny jakim jest akt prawny był skutecznym, musi być zakomunikowany odbiorcom. Wobec tego analizuje akty prawne regulujące publikowanie prawa w polskim porządku prawym oraz badania dotyczącego faktycznego sposobu zapoznawania się z treścią prawa przez obywateli. Dochodząc do wniosku, że Dziennik Ustaw jest bardzo rzadko faktycznym źródłem poznania prawa, autorka proponuje podążyć za koncepcją dziedziny wiedzy o widowiskach teatralnych, które badacze również oceniają w kategoriach skuteczności performatywnej. Sugerowanym rozwiązaniem, zaczerpniętym z teatrologii jest teoretyczna zamiana ról i wyjście z inicjatywą kontaktu pomiędzy prawodawcą a adresatem tekstu prawnego. Publikując prawo należałoby brać w większym zakresie pod uwagę to, do kogo normy prawne są adresowane,kto ma przepisy prawne przeczytać, normy prawne zrozumieć i w jaki sposób będzie się z ich treścią zapoznawał.

EN

The author deals with the matter of publication of law in the Polish legal system. She analyses its’ effectiveness by using J.L. Austin’s speech acts theory. The author proposes a thesis that there are situations in Polish legal system when a publication of law – although assumed to be a performative act – does not fulfill all the standards of performativity and – as a result – can be recognized as ineffective. Citing Austin and Fuller the author excerpts some examples of laws that are wrongly formulated and published in a faulty way. She also states that if a speech act (which is a performative act) is to be called effective, it must be communicated to its’ recipients. As a result, the author analyses both polish legal regulations concerning publication of law, as well as the research showing how people actually acquire the knowledge of law. As it occurs – the official sources as some of the most rarely used, so she proposes a new approach, derived from theatre studies, as theater performances are also being described using the term of performative effectiveness. The suggested solution would be a theoretical switch between the law makers and recepients and an attempt to establish a connection between them. While publishing the law, the law makers should consider who the recipients are, who is supposed to read the regulations, understand the norms and how he or she is going to do it.

3

Przemiany nabożeństwa drogi krzyżowej w XX wieku w świetle teorii aktów mowy (wybrane aspekty)

94%

Sieradzka-Mruk A.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 6

183-198

EN

The paper describes changes which occurred in service of Stations of the Cross during the last century. The analysis is based on Searle’s classification of illocutionary acts and Bühler-Jakobson’s theory of speech functions. Illocutionary force is considered as one of the specific features of a speech genre (so called pragmatic aspect). Material of the study includes 100 Polish texts of Stations of the Cross service published during the first half of the 20th century and 100 contemporary texts of the devotional practice (after the II Vatican Council). The frequency of appearance and significance of different speech acts have changed in the analyzed period. It may be noted, inter alia, reduction of the role of expressive acts, and at the same time increase of the role of directive acts. Clearly less attention is paid to declarational act of gaining of the indulgences. However, basic set of speech acts in the devotion hasn’t changed and in this sense we can speak of stability of devotion of Stations of the Cross.

PL

W artykule opisano zmiany, które zachodzą w nabożeństwie drogi krzyżowej w ciągu ostatniego stulecia. Analiza opiera się na klasyfikacji aktów mowy Searle’a oraz na teorii funkcji wypowiedzi Bühlera-Jakobsona. Siła illokucyjna jest traktowana jako jeden z elementów gatunku mowy, tzw. aspekt pragmatyczny. Materiał badawczy obejmuje 100 tekstów nabożeństwa drogi krzyżowej wydanych przed soborem watykańskim II, w pierwszej połowie XX wieku, i 100 tekstów współczesnych, posoborowych. Okazuje się, że w badanym okresie zmienia się udział poszczególnych aktów mowy w całości tekstu. Między innymi można zauważyć zmniejszenie roli aktów ekspresywnych, a jednocześnie wzrost roli aktów dyrektywnych. Ponadto o wiele mniejszą wagę we współczesnym nabożeństwie przywiązuje się do aktu deklaratywnego polegającego na uzyskaniu odpustu. Jednakże podstawowy zespół aktów mowy nie zmienia się i w tym sensie można mówić o stałości nabożeństwa drogi krzyżowej.

4

Kłamanie jako akt mowy – kilka uwag z perspektywy filozoficzno-prawnej

94%

Kołodziejczyk J.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2019

|

vol. 87

143-154

EN

The article presents issues concerning the analysis of the nature (essence) of lies from the perspective of logical pragmatics. The conclusions were confronted with selected institutions of civil law, in order to show how law and jurisprudence perceive different forms of “lies” occurring on the basis of positive law.

PL

W artykule przedstawiono zagadnienia dotyczące analizy natury (istoty) kłamstwa z perspektywy pragmatyki logicznej. Wnioski skonfrontowano z wybranymi instytucjami prawa cywilnego w celu wykazania, jak prawo i orzecznictwo postrzegają różne formy kłamstwa, występujące na gruncie prawa pozytywnego.

5

Polski model kulturowy a komunikacja sprzedawcy z klientem

84%

Pałka P.

Socjolingwistyka

|

2020

|

issue 34

93-112

PL

Celem artykułu jest omówienie wybranych zachowań werbalnych sprzedawców w kontekście polskiego modelu kulturowego, w tym polskiego stylu komunikacyjnego i zasad grzeczności językowej. Zaprezen towane zjawiska językowe wyjaśnia się również poprzez odwołanie się do ogólnych zachodnich tendencji kulturowych bądź też do wzorców kultury angloamerykańskiej. Analiza wykazuje, że zachowania języ kowe sprzedawców, takie jak skracanie dystansu poprzez używanie nieoficjalnych form zwracania się do adresata czy języka potocznego, a także nadmierne wyrażanie „dobrych uczuć”, zwłaszcza entuzjazmu, oraz chwalenie się, są niezgodne z polskim kodem kulturowym, w tym z zasadami grzeczności językowej i stylu komunikacyjnego. Jedynie naleganie mieści się w obyczajowym modelu zwyczajów werbalnych Polaków. Z kolei ocena aktu komplementowania nie jest jednoznaczna. Na materiał źródłowy składają się zarówno nagrania autentycznych rozmów handlowych, jak i fragmenty zasłyszanych rozmów sprzedawców z klientami oraz wybrane materiały szkoleniowe i poradniki skutecznej sprzedaży.

EN

The aim of the paper is to discuss selected verbal behaviours of salesmen, in the context of the Polish cul tural model, including the Polish communication style and the politeness maxims. In addition, the author explains the relation between the presented linguistic phenomena and the cultural trends in the Western world or the Anglo-American cultural patterns. The analysis proves that the language behaviours of sales men, such as decreasing language distance (through addressing customers informally or using colloquial language), excessive expression of „good feelings” (particularly enthusiasm), as well speaking of oneself in superlatives, are not compatible with Polish cultural code, including the rules of language politeness and communication style. Only the strategy of pressurizing corresponds with traditional verbal customs of Poles while the assessment of giving compliments is not clear and certain. the material of the paper includes both the recordings of authentic talks between salesmen and customers, the heard snatches of conversations and the selected materials and books about effective business communication.

6

Pytanie jako sposób realizacji funkcji perswazyjnej w przepowiadaniu homilijnym

84%

Brzozowski S.

Resovia Sacra : Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej

|

2018

|

issue 25

31-39

EN

The purpose of this paper is to indicate that among syntactic structures, used for shaping attitudes of recipients, aside from declarative and imperative sentences, a special place is occupied by questions. In the first part, basic concepts in the field of communication theory are discussed, in the second stage, different types of syntactic structures, that are appearing most commonly in homilies, are presented. The third part concerns questions that perform a conative function. In the last part, the results of analysis of the selected texts are presented. The question, as one of the syntactic forms, possesses an important persuasive value in homily preaching. A well-asked question influences the sphere of feelings, and this in turn stimulates the reason and will. The specifics of persuasiveness result from several factors, which are: type, formal shape, recipient, frequency of appearance, or order of the interrogative sentence. The art of asking questions can be a perfect tool for a homilist, if he uses it with in moderation. The material that was subject to analysis includes Lenten homilies addressed to children, youth and adults, which appeared in the “Współczesna Ambona”.

7

Kondolencje na indonezyjskich tablicach kwietnych

84%

Wiatrowski P.

Prace Językoznawcze

|

2021

|

vol. XXIII/3

5–23

PL

Przedmiotem artykułu są indonezyjskie grzecznościowe akty mowy pełniące komunikacyjną funkcję kondolencji, umieszczane na tablicach kwietnych zamawianych w kwiaciarni po czyjejś śmierci przez osoby związane ze zmarłym lub członkami jego rodziny, stawianych w pobliżu domu zmarłego, jego miejsca pracy, domu pogrzebowego lub na cmentarzu. Materiał badawczy obejmuje 161 aktów kondolencji wyekscerpowanych z prawie 900 tablic kwietnych sfotografowanych w kilku miastach Indonezji. Celem analizy jakościowej zgromadzonych danych jest odtworzenie wzorca syntaktycznego kondolencji oraz opis kształtu formalnojęzykowego poszczególnych ich sekwencji. Badania wykazały konwencjonalizację charakteryzowanych aktów mowy przejawiającą się w wykorzystywaniu tego samego schematu konstrukcyjnego oraz szablonu językowego.

EN

The article focuses on Indonesian polite speech acts fulfilling the communicative function of condolence, placed on flower boards ordered in a flower shop after a person’s death by relatives or associates of the deceased, located near the deceased’s home or workplace or the funeral home or cemetery. The research material consists of 161 acts of condolence extracted from almost 900 flower boards photographed in several cities in Indonesia. The purpose of qualitative analysis of the collected data is to reconstruct a syntactic pattern of condolences and to provide a formal and linguistic description of their individual sequences. The study demonstrates conventionalisation of the presented speech acts, manifested in the use of the same structure scheme and linguistic template.

8

Standardowe i niestandardowe zachowania językowe lekarzy i pacjentów. Propozycja projektu badawczego

84%

Chojnowski M.

Zeszyty Naukowe Zbliżenia Cywilizacyjne

|

2016

|

vol. 12

|

issue 2

80-103

PL

Celem artykułu jest omówienie projektu badawczego dotyczącego komunikacji lekarza z pacjentem w realnych sytuacjach z perspektywy teorii aktów mowy. Intencją autora jest pokazanie możliwości badań standardowych i nie¬standardowych zachowań językowych lekarzy i pacjentów. Relacja lekarz – pacjent jest jednym z najistotniejszych elementów efektywnego procesu leczenia. Przekaz informacji pacjentowi powinien być ukierunkowany i dostosowany do specyficznej grupy chorych i indywidualnego człowieka. Jakość kontaktu pomiędzy chorym a osobą leczącą, ma istotne znaczenie w procesie zdrowienia. Zwiększenie roli pacjenta w procesie diagnozy i leczenia jest obecne w założeniach jeszcze bardziej kompleksowego podejścia do zdrowia.

EN

The aim of the article is to discuss a research project on doctor – patient communication in real-life situation from the perspectives of the speech act theory. The intention of the author is to show and characterize the standard and nonstandard linguistic behaviours of the doctor – patient communication. The ability to communicate with patients is an important element of effective therapy. Information with patients receive should be focused and adjusted to both the particular patient group and the individual recipient. The quality of a relationship between physician and patient is vital to recovery from illness. Increasing the role of the patient in the process of the diagnosis and the treatment is present in the design of the diagnosis and the treatment is present in the design of more comprehensive approach to health.

9

„Świadomy praw i obowiązków wynikających z założenia (drugiej) rodziny”… Analiza pragmatyczno-prawna bigamicznego aktu mowy

84%

Falana-Jafra A.

Język. Religia. Tożsamość

|

2023

|

issue 2 (28)

51-65

PL

Celem artykułu jest przeprowadzenie pragmatyczno-prawnej analizy bigamicznego aktu mowy. Akt ten jest szczególnym rodzajem mownego zdarzenia perfomatywnego, a wywoływane przezeń skutki rozciągają się zarówno na płaszczyźnie prawnokarnej, jak i cywilnoprawnej. Analiza przebiegała będzie z wykorzystaniem dwóch warstw metodologicznych – prawnej oraz językoznawczej. W ramach pierwszej z nich wyeksploatowane zostaną następujące teorie wykształcone w naukach prawnych: teoria przestępstwa, teoria małżeństwa oraz teoria przestępstwa bigamicznego. W ramach metodologii językoznawczej autorka czerpała będzie natomiast z klasycznej teorii aktów mowy opracowanej przez Johna Langshawa Austina. W pierwszej części pracy autorka podejmie się wyczerpującego scharakteryzowania przysięgi małżeńskiej jako swoistego aktu jurystycznego oraz aktu mownego. W części kolejnej przybliży bigamiczny akt mowy jako rodzaj czynu przestępczego. Dzięki interdyscyplinarnemu ujęciu tematu możliwe będzie również podjęcie próby opracowania autorskiej definicji przestępstw lingwistycznych, których czynność wykonawcza polega na zwerbalizowaniu zakazanych przez prawo wypowiedzi przy istnieniu odpowiednich okoliczności zewnętrznych. W części trzeciej autorka omówi cywilnoprawne skutki bigamicznego aktu mowy. Pracę zakończy podsumowanie zawierające najistotniejsze wnioski wypływające z przeprowadzonych analiz.

EN

The purpose of this article is to conduct a pragmatic-legal analysis of a bigamy speech act. This act is a special kind of a perfomative speech event and the consequences it produces extend both on the criminal and civil law plane. The analysis will be carried out using two methodological layers - legal and linguistic. Within the first layer, the following theories developed in legal sciences will be explored: the theory of crime, the theory of marriage and the theory of bigamous crime. Within the linguistic methodology, the author will draw on the classical theory of speech acts developed by John Langshaw Austin. In the first part of the study, the author will undertake a comprehensive characterisation of the marriage vow as a specific legal act and a speech act. In the next part she will present a bigamous speech act as a type of a criminal act. Thanks to the interdisciplinary approach to the topic it will also be possible to make an attempt to develop the author’s definition of linguistic crimes, the executive act of which consists in verbalizing prohibited by law utterances in the presence of appropriate external circumstances. In the third part, the author will discuss the civil law consequences of a bigamous speech act. The work ends with a summary containing the most important conclusions from the conducted analyses.

10

Makroskładnia – wypowiedzeniowe struktury syntaktyczne

84%

Żabowska M.

Linguistica Copernicana

|

2017

|

vol. 14

EN

The aim of this article is to present the general characteristics of selected syntactic structures (which used to be assigned to the syntax level of language in earlier works) as structures representing the realization of a sentence (parole). I introduce the term macrosyntax, then I distinguish the utterance-level of language from the clause-level and I describe some structures which, as we observe in language, from the semantic point of view are closely related to the level of utterance, cf. apposition, equivalent clauses, a relative clause.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie ogólnej charakterystyki wybranych struktur syntaktycznych (tradycyjnie przyporządkowywanych do składniowego poziomu języka) jako struktur reprezentujących realizację zdania (parole). Wprowadzam termin makroskładnia, następnie odróżniam poziom wypowiedzenia i poziom zdania oraz opisuję pewne struktury, które – zgodnie z tym, co obserwujemy w języku – z semantycznego punktu widzenia są ściśle powiązane z poziomem wypowiedzenia, por. apozycja, człony równorzędne, zdanie względne.

11

Normotwórcze akty mowy w laudach sejmikowych doby średniopolskiej na przykładzie deklaratywów

84%

Dawidziak-Kładoczna M.

Poradnik Językowy

|

2023

|

vol. 806

|

issue 7

31-44

EN

Resolutions adopted by regional councils in the Middle Polish age are highly valuable to a historian of the Polish language, since they are testimonies to the early Polish official style. The research leads to the conclusion that the repertoire of performative verbs used for verbalising norms was fairly extensive and contained both native words, mainly prefixal verbs (e.g. odkładać, odsyłać, naznaczać, postanowić, ustanowić, umacniać, uwalniać), and genetically Latin lexis (e.g. aprobować, akceptować, deklarować, deputować, libertować, prefigować). All declaratives in the resolutions are realised by means of indicative sentences with the predicate in the 1st person plural, less frequently in the 3rd person singular. The intentions discussed above are only occasionally expressed using impersonal forms, which prevail in the contemporary official texts.

PL

Lauda uchwalane przez sejmiki ziemskie w dobie średniopolskiej mają dużą wartość dla historyka języka polskiego, ponieważ są świadectwem początków stylu urzędowego w polszczyźnie. Badania doprowadzają do wniosku, że repertuar czasowników performatywnych wykorzystywanych do werbalizowania norm był dość duży i zawierał zarówno wyrazy pochodzenia rodzimego, głównie czasowniki prefiksalne (np. odkładać, odsyłać, naznaczać, postanowić, ustanowić, umacniać, uwalniać), jak również leksykę genetycznie łacińska (np. aprobować, akceptować, deklarować, deputować, libertować, prefigować). Wszystkie deklaratywy w laudach są realizowane za pomocą zdań oznajmujących z orzeczeniem w 1. os. l. mn., rzadziej w 3. os. l. poj. Omówione wyżej intencje sporadycznie natomiast są wyrażane formami bezosobowymi, które dominują we współczesnych tekstach urzędowych.

12

Podziękowania i przeprosiny w języku i kulturze japońskiej

67%

Kaczmarek M.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2007

|

vol. 19

239-251

PL

Autorka nawiązuje do teorii aktów mowy Johna Austina i jej rozwinięcia w pracach Anny Wierzbickiej, która dowodziła, że zasady, na których opierają się akty mowy są różne w różnych kulturach. Teza Wierzbickiej, głosząca, że nie istnieją uniwersalne akty mowy, znajduje potwierdzenie w analizie porównawczej podziękowań i przeprosin w kulturze japońskiej i kulturze polskiej. Autorka przedstawia semantyczny opis trzech japońskich „gestów językowych”: arigato gozaimasu podziękowania, gomen nasai przeprosiny, oraz sumimasen przeprosiny lub podziękowania. Są one specyficznie interpretowane i realizowane w języku japońskim. Na tej podstawie autorka formułuje wniosek, że posługiwanie się tym językiem nie może polegać jedynie na opanowywaniu słownictwa i dostosowywaniu go do reguł użycia własnego języka, na zdobyciu kompetencji czysto językowej, ale wymaga od uczących się zdobywania także kompetencji komunikacyjnej i kulturowej.

EN

The article evokes John Austin’s theory of speech acts and its elaboration in the work of Anna Wierzbicka. The latter scholar proposes that the principles on which speech acts are based are different in different cultures, the claim being corroborated by a contrastive study of thanking and apologizing in the Japanese and Polish cultures. Semantic descriptions of three Japanese “linguistic gestures” are presented: arigato gozaimasu thanking, gomen nasai apologizing and sumimasen apologizing or thanking, realized and interpreted in Japanese in a culture-specific manner. Thus, the command of Japanese involves not only the knowledge of vocabulary applied in accordance with the rules of one’s own tongue (purely linguistic competence), but also requires acquisition of communicative and cultural competence.

13

Wartościowanie i ironia w tekście w świetle teorii aktów mowy

67%

Kukowicz-Żarska K.

Forum Filologiczne Ateneum

|

2020

|

vol. 8

|

issue 1

181-197

PL

Niniejszy artykuł koncentruje się na zagadnieniu wartościowania, a także obecności i roli ironii w tekście i omawia je w świetle teorii aktów mowy. Materiał badawczy, służący do przeprowadzenia analiz na potrzeby artykułu, pozyskany został z powieści autorstwa Philipa Kerra „March Violets”, reprezentującej gatunek historical detective novel. Artykuł nie obiera sobie za cel krytyki dokonanych tłumaczeń, lecz skupia swoją uwagę na samym przekazie, który za ich pośrednictwem dociera do odbiorcy i wywiera na nim określone wrażenie. Owemu wrażeniu właśnie, wywołanemu poprzez przytoczone akty mowy i w sposób przemyślany zakodowanemu w tekście poświęcono część rozważań. Za podstawę owych rozważań przyjęto założenia socjolingwistyki, co wydaje się o tyle zasadne, iż język w ramach tak nakierowanych analiz traktowany być może jako spoiwo grup, narodów, społeczności i pełnić niebagatelną rolę zarówno w kształtowaniu ich samych, jak i kształtowaniu ich zbiorowych przekonań, wyobrażeń i norm kulturowych.

EN

This article focuses on the issue of valuation and the presence and role of irony in text in the light of speech act theory. The research material used for the analysis comes from the novel by Philip Kerr "March Violets", which is a representative of the historical detective novel genre. The article does not aim to criticize the book's translations, but focuses its attention on the message itself, which, through them, reaches the recipient and makes a specific impression on him/her. This specific impression, evoked by said speech acts and thoughtfully encoded in the text, is subject to the analysis here. Sociolinguistic assumptions have been adopted as the basis for these considerations, which seems to be justified in so far as language within such analytical framework can be treated as a binder among social groups, nations, communities and may play a significant role both in shaping them, shaping their collective beliefs, ideas, and cultural norms.

14

Evaluation and Irony in Text in the Light of Speech Act Theory

67%

Kukowicz-Żarska K.

Forum Filologiczne Ateneum

|

2020

|

vol. 8

|

issue 2

37-55

PL

Niniejszy artykuł koncentruje się na zagadnieniu wartościowania, a także obecności i roli ironii w tekście i omawia je w świetle teorii aktów mowy. Materiał badawczy, służący do przeprowadzenia analiz na potrzeby artykułu, pozyskany został z powieści autorstwa Philipa Kerra „March Violets”, reprezentującej gatunek historical detective novel. Artykuł nie obiera sobie za cel krytyki dokonanych tłumaczeń, lecz skupia swoją uwagę na samym przekazie, który za ich pośrednictwem dociera do odbiorcy i wywiera na nim określone wrażenie. Owemu wrażeniu właśnie, wywołanemu poprzez przytoczone akty mowy i w sposób przemyślany zakodowanemu w tekście poświęcono część rozważań. Za podstawę owych rozważań przyjęto założenia socjolingwistyki, co wydaje się o tyle zasadne, iż język w ramach tak nakierowanych analiz traktowany być może jako spoiwo grup, narodów, społeczności i pełnić niebagatelną rolę zarówno w kształtowaniu ich samych, jak i kształtowaniu ich zbiorowych przekonań, wyobrażeń i norm kulturowych.

EN

This article focuses on the issue of valuation and discusses the role and textual properties of irony in the light of speech act theory. The research material used for the analysis comes from the novel by Philip Kerr "March Violets", which is a representative of the historical detective novel genre. The article does not aim to criticize the book's translations, but focuses on the message itself, which, through them, reaches the recipient and makes a specific impression on him/her. This specific impression, evoked by said speech acts and thoughtfully encoded in the text, is subject to the analysis here. Sociolinguistic assumptions have been adopted as the basis for these considerations, which seems to be justified in so far as language within such analytical framework can be treated as a binder across social groups, nations, communities, and may, therefore, play a significant role both in shaping them, shaping their collective beliefs, ideas, and cultural norms.

15

W poszukiwaniu jednostki mowy. Metodologiczne refleksje w obliczu nowego rozumienia języka

67%

Antas J., Majewska M.

Półrocznik Językoznawczy Tertium

|

2016

|

vol. 1

|

issue 1&2

EN

The article aims at a revision of such terms as sentence, utterance, speech act, or communication event in view of new research needs and a broader understanding of language as involved in a complex communication process and thus considered a tool of not only generating meanings, but also conveying them in interpersonal collaboration. From such a perspective language appears to be not only a system, but also one of the tools of symbolizing meanings and intentional acts which serve the purpose of generating and regulating social bonds. The purpose of the authors is thus to define traditional linguistic concepts in order to makes them good tools to describe the types of communication events and the ensuing individual interactions. We also intend to resolve the existing terminological confusion, i.e. to eliminate the employment of the same terms to describe different speech events and different levels of speech, and as a result to place the concepts in a hierarchy and assign them clear definitions. All this is undertaken in order to fit in the perspective of the observer as an active participant and contributor to the communication event, utterance or even a sentence.

PL

Celem tego artykułu jest rewizja takich pojęć jak zdanie, wypowiedź, akt mowy, zdarzenie komunikacyjne w obliczu nowych potrzeb badawczych i szerszego rozumienia języka – języka uwikłanego w złożony proces komunikowania, a zatem jako narzędzia służącego nie tyle do produkcji znaczeń, ile do ich przekazywania i interpersonalnego współtworzenia. Z takiej perspektywy język jawi się nie jako system, ale jako jedno z narzędzi symbolizowania znaczeń i intencjonalnych przesłań, które służą do wytwarzania i regulowania więzi społecznych. Zamiarem autorek jest zatem taka redefinicja tradycyjnych dla językoznawstwa i pragmatyki mowy pojęć, aby stały się one dobrym narzędziem dla opisu typu zdarzenia komunikacyjnego i wytworzonej jednostkowej interakcji. Chcemy też usunąć istniejące zamieszanie terminologiczne, tzn. wyeliminować używanie tych samych pojęć dla określenia innych zjawisk mownych lub innych poziomów mowy, a w rezultacie zhierarchizować te pojęcia oraz wytyczyć im przejrzyste ramy definicyjne. A wszystko to po to, by w tych ramach dała się zawrzeć także perspektywa odbiorcy jako czynnego uczestnika i współtwórcy komunikacyjnego zdarzenia, wypowiedzi, a nawet zdania.

16

In Search of a Unit of Speech. Methodological Reflections Sparked by a New Understanding of Language

67%

Antas J., Majewska M.

Półrocznik Językoznawczy Tertium

|

2020

|

vol. 5

|

issue 2

1-19

PL

Celem tego artykułu jest rewizja takich pojęć jak zdanie, wypowiedź, akt mowy, zdarzenie komunikacyjne w obliczu nowych potrzeb badawczych i szerszego rozumienia języka – języka uwikłanego w złożony proces komunikowania, a zatem jako narzędzia służącego nie tyle do produkcji znaczeń, ile do ich przekazywania i interpersonalnego współtworzenia. Z takiej perspektywy język jawi się nie jako system, ale jako jedno z narzędzi symbolizowania znaczeń i intencjonalnych przesłań, które służą do wytwarzania i regulowania więzi społecznych. Zamiarem autorek jest zatem taka redefinicja tradycyjnych dla językoznawstwa i pragmatyki mowy pojęć, aby stały się one dobrym narzędziem dla opisu typu zdarzenia komunikacyjnego i wytworzonej jednostkowej interakcji. Chcemy też usunąć istniejące zamieszanie terminologiczne, tzn. wyeliminować używanie tych samych pojęć dla określenia innych zjawisk mownych lub innych poziomów mowy, a w rezultacie zhierarchizować te pojęcia oraz wytyczyć im przejrzyste ramy definicyjne. A wszystko to po to, by w tych ramach dała się zawrzeć także perspektywa odbiorcy jako czynnego uczestnika i współtwórcy komunikacyjnego zdarzenia, wypowiedzi, a nawet zdania.

EN

The article aims at a revision of such terms as sentence, utterance, speech act, or communication event in view of new research needs and a broader understanding of language as involved in a complex communication process and, thus, considered a tool for not only generating meanings but also conveying them in interpersonal collaboration. From such a perspective, language appears to be not only a system but also one of the tools of symbolising meanings and intentional acts which serve the purpose of generating and regulating social bonds. The purpose of the authors is, thus, to define traditional linguistic concepts in order to make them good tools to describe the types of communication events and the ensuing individual interactions. We also intend to resolve the existing terminological confusion, i.e. to eliminate the employment of the same terms to describe different speech events and different levels of speech, and, as a result, to place the concepts in a hierarchy and assign them clear definitions. All this is undertaken in order to fit in the perspective of the observer as an active participant and contributor to the communication event, utterance or even a sentence

17

Językowe rytuały pogrzebowe w komentarzach internautów

67%

Trysińska M.

Prace Językoznawcze

|

2021

|

vol. XXIII/4

219–234

PL

W artykule autorka analizuje komentarze internautów zamieszczone pod artykułami publikowanymi w internecie, informującymi o śmierci osób publicznych: znanego producenta filmowego, popularnego aktora starszego pokolenia oraz polityka związanego z partią rządzącą. Zakłada się, że na tej podstawie można obserwować i prognozować zmiany w obyczajowości danej grupy społecznej, zwłaszcza w przypadku sytuacji komunikacyjnej objętej tabu obyczajowym. W badaniach wykorzystano metodologię pragmalingwistyczną. Jednostką opisu są wybrane akty mowy: modlitwa za zmarłego, kondolencje i wyrazy żalu. Są to prototypowe zachowania komunikacyjne konstytuujące rytuał okołopogrzebowy. Nie zawsze jednak wymienione akty mowy komunikowały cele wpisane w ich ramę modalną. Zdarzały się bowiem kondolencje, które nie wyrażały żalu, modlitwy uzupełniane krytyką zmarłego lub jawne deklaracje braku żalu z powodu śmierci człowieka. Analiza pokazała, że procentowy udział poszczególnych aktów mowy w komentarzach internautów zależy od tego, czyja śmierć jest komentowana. Czynnikami decydującymi są tu: wiek zmarłych, fakt, czy często pojawiali się w mediach i w jakich okolicznościach, czy byli bohaterami skandali oraz okoliczności śmierci, wreszcie osobiste sympatie i antypatie internautów nie tylko względem zmarłych, ale także ich rodzin.

EN

The article analyses comments of users placed under articles published on the Internet informing about the death of public figures: a famous film producer, a popular actor of the older generation and a politician associated with the ruling party. It is assumed that on this basis it is possible to observe and predict changes in the customs of a given social group, especially in the case of a communication situation related to a social taboo. The research used pragma-linguistic methodology. Selected speech acts are units of description: a prayer for the deceased, condolences, and expressions of grief. These are prototypical communication behaviours that constitute the funeral ritual. However, these speech acts did not always communicate the goals inscribed in their modal framework. There were condolences that did not express regret, prayers accompanied by criticism of the deceased or open statements of lack of regret about the death of the dead man. The analysis showed that the percentage of individual acts of speech in the comments of Internet users depends on whose death is commented on. Decisive factors here comprise: the age of the dead, the fact whether they often appeared in the media and in what circumstances, whether they were involved in scandals and the circumstances of their death, finally, personal sympathies and antipathies of Internet users not only towards the dead, but also their families.

18

Mowa nienawiści – ujęcie prawne, językowe i filozoficzne

67%

Maciej Z.

Studia Medioznawcze

|

2023

|

issue 2

204-214

EN

Objective: The multiplication of information exchange in the internet era inevitably also extends into aggressive communication, especially because communicating via digital devices produces a false feeling of impunity. In this context, it is worth inquiring how to define hate speech (1) and in what manner such elements of the speech act are realised – identity, sender, intention (illocutionary content), receiver, perlocution – in the case of a hateful communication (2). Methods: To reach these research goals, it is necessary to analyse basic legal concepts describing hate speech, then compare them and determine the context of communication acts with similar intention and defined in the penal code. These include defamation, insult, and punishable threat in the penal code, which are akin to hate speech. Results and cognitive value: This consideration has been presented with the help of the philosophy of language, to build a model of such communication and also to show its limiting features, i.e., this kind of transmission of information seems to contradict the essence of communication.

PL

Cel: zwielokrotnienie wymiany informacji w dobie cyfryzacji objęło także komunikaty nienawistne, zwłaszcza że pisanie zza monitora komputera rodzi iluzoryczne poczucie bezkarności. Warto w tym kontekście postawić pytania o to, (a) w jaki sposób zdefiniować mowę nienawiści oraz (b) jaki charakter przyjmują poszczególne elementy aktu mowy – nadawca, intencja (zawartość illokucyjna), odbiorca, perlokucja – w sytuacji nadawania komunikatu nienawistnego. Metody: aby zrealizować te cele badawcze, należy przeanalizować podstawowe zapisy prawne odnoszące się do mowy nienawiści, a następnie umiejscowić ją na tle aktów komunikacyjnych zbliżonych do niej na poziomie intencji komunikacyjnej i określonych w kodeksie karnym. Chodzi w tym przypadku o znieważenie, zniesławienie i groźbę karalną. Wyniki oraz wartość poznawcza: prezentowane rozważania, dzięki sięgnięciu po narzędzia filozofii języka oraz elementy językoznawstwa kognitywnego, mają, po pierwsze, wskazać cechę bądź cechy szczególne mowy nienawiści na tle pojęć pokrewnych; po drugie, mają pokazać jej graniczny charakter – to, że stanowi ona zaprzeczenie komunikacji in se.

19

The compliment as a speech act in Russian: A lexical-pragmatic study

67%

Komorowska E., Anna Ohrimovich A.

Beyond Philology: An International Journal of Linguistics, Literary Studies and English Language Teaching

|

2018

|

issue 15/1

49-67

EN

The aim of the paper is to identify the linguistic exponents of Russian compliments. The examples which will be analyzed come from contemporary Russian. We will consider direct and indirect compliments, paying attention to such phenomena as presupposition and implicature as well as to the pragmatic functions of utterances. An analysis of communication strategies will allow us to present the specific features and role of compliments in linguistic communication in Russia.

PL

Celem artykułu jest zbadanie językowych eksponentów rosyjskich komplementów. Przykłady, które będą analizowane, pochodzą ze współczesnego języka rosyjskiego. Rozważymy bezpośrednie i pośrednie komplementy, zwracając uwagę na takie zjawiska, jak presupozycja i implikatura, a także na pragmatyczne funkcje wypowiedzi. Analiza strategii komunikacyjnych pozwoli nam przedstawić charakterystyczne cechy komplementów i ich rolę w komunikacji językowej w Rosji.

20

Słowo w tekstach prozy ludowej w świetle teorii aktów mowy (zarys problematyki)

67%

Wójcicka M.

Literatura Ludowa

|

2017

|

issue 6

EN

The article concerns a particular function of word in folk culture, which results from word features presented in the first part of the text. These are: opacity, materiality, spatiality, sacredness, self-agency, magicality, rituality and tabooism. The second part of the article is dedicated to an analysis of speech acts in selected, mainly XIX century prose texts of folklore. The subject of the analysis are illocutionary and perlocutionary aspects as well as associated with them so-called constitutive and obligative speech acts in collected texts of legends, religious folk tales and magic fables. The above mentioned speech acts have various plot and structural functions: they create a new text reality and a hero as well as they move a story forward determining the text climax(mainly commissives) connected with the shown by W. Propp function defined as the hero’s attempt. Certainly, the outlined in the article method of analyzing folklore texts in the light of speech act theories can be extended to genealogical and morphological analyses.

PL

Artykuł dotyczy szczególnej funkcji słowa w kulturze ludowej, wynikającej z jego cech, które wskazano w pierwszej części tekstu. Są to: nieprzejrzystość, materialność, przestrzenność, sakralność, sprawczość, magiczność, rytualność i tabuiczność. Drugą część artykułu poświęcono analizie aktów mowy w wybranych, głównie XIX wiecznych tekstach prozy ludowej. Przedmiotem analizy są aspekty illokucyjne i perlokucyjne oraz związane z nimi tzw. konstytutywne i obligatywne akty mowy w zebranych tekstach legend, podań wierzeniowych i bajek magicznych. Wymienione akty mowy pełnią różne funkcje fabularno-strukturalne: kreują nową rzeczywistość tekstową oraz bohatera oraz posuwają akcję tekstu do przodu, stanowiąc (głównie komisywy) punkt kulminacyjny tekstu, związany ze wskazywaną przez W. Proppa funkcją określaną jako próba bohatera. Z pewnością zarysowaną w artykule metodę analizy tekstów folkloru w świetle teorii aktów mowy można poszerzyć o analizę genologiczną i morfologiczną.

Refine search results

Szantaż emocjonalny w języku polskim i czeskim. Ujęcie pragmalingwistyczne

Skuteczna publikacja prawa jako akt performatywny

Przemiany nabożeństwa drogi krzyżowej w XX wieku w świetle teorii aktów mowy (wybrane aspekty)

Kłamanie jako akt mowy – kilka uwag z perspektywy filozoficzno-prawnej

Polski model kulturowy a komunikacja sprzedawcy z klientem

Pytanie jako sposób realizacji funkcji perswazyjnej w przepowiadaniu homilijnym

Kondolencje na indonezyjskich tablicach kwietnych

Standardowe i niestandardowe zachowania językowe lekarzy i pacjentów. Propozycja projektu badawczego

„Świadomy praw i obowiązków wynikających z założenia (drugiej) rodziny”… Analiza pragmatyczno-prawna bigamicznego aktu mowy

Makroskładnia – wypowiedzeniowe struktury syntaktyczne

Normotwórcze akty mowy w laudach sejmikowych doby średniopolskiej na przykładzie deklaratywów

Podziękowania i przeprosiny w języku i kulturze japońskiej

Wartościowanie i ironia w tekście w świetle teorii aktów mowy

Evaluation and Irony in Text in the Light of Speech Act Theory

W poszukiwaniu jednostki mowy. Metodologiczne refleksje w obliczu nowego rozumienia języka

In Search of a Unit of Speech. Methodological Reflections Sparked by a New Understanding of Language

Językowe rytuały pogrzebowe w komentarzach internautów

Mowa nienawiści – ujęcie prawne, językowe i filozoficzne

The compliment as a speech act in Russian: A lexical-pragmatic study

Słowo w tekstach prozy ludowej w świetle teorii aktów mowy (zarys problematyki)