Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 10

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  alchemia
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

Mystická smrt ve vybraných prózách Jáchyma Topola

100%
Foldynová T.
Slavica Wratislaviensia
|
2019
|
vol. 168
381-390
EN
Mystical death in selected prose by Jáchym Topol The distinctive feature of most of the prose works by Jáchym Topol is the theme of mystical initiation with overlaps to alchemy, which is characterized by significant motives of death and resurrection. This aspect is most evident in the books Sestra, Anděl and Noční práce, where social transformations take place concurrently with the spiritual rebirth of the hero. The first part of this article presents a three-phase initiation scheme applied in alchemy. The second part of the text is devoted to a motivational analysis, taking into account the nigredo phase, which is characterized by the very frequent occurrence of death motives.
PL
Mistyczna śmierć w wybranych utworach Jáchyma Topola Charakterystyczną cechą twórczości Jáchyma Topola jest temat mistycznej inicjacji i jego aspekt alchemiczny oraz szamanistyczny, które są bardzo ściśle związane z motywami śmierci i zmartwychwstania. Motyw śmierci odgrywa kluczową rolę przede wszystkim w powieściach Sestra, Anděl oraz Noční práce, w których transformacja społeczna odbywa się równocześnie z odrodzeniem duchowym bohatera. W pierwszej części artykułu przedstawione zostały trzy podstawowe fazy inicjacyjne stosowane w alchemii. Treścią drugiej części tekstu jest analiza wymienionych prac, z bardzo wyraźnie wyeksponowaną pierwszą fazą nigredo, połączoną z przeżywaniem śmierci oraz z obrazami umierania na poziomie symbolicznym.
2
Publication available in full text mode
Content available

Filozofia przyrody w alchemii. Zarys związków

100%
Kazibut R.
Studia Philosophiae Christianae
|
2020
|
vol. 56
|
issue 4
113-131
EN
The aim of my discussion is to present the relationship between the research of natural philosophers and the development of the alchemical tradition. I refer to specific concepts formulated in the history of alchemy to argue that research in this field took the form of complex systems delineating coherent pictures of the natural world and, therefore, that alchemy presupposes certain types of natural philosophy.
PL
Celem moich rozważań jest przedstawienie związków pomiędzy dociekaniami filozofów przyrody a rozwojem tradycji alchemicznej. Odwołam się do wybranych koncepcji ukształtowanych w dziejach alchemii. Będę argumentował na rzecz tezy, że dociekania alchemików przybierały postać rozbudowanych systemów tworzących koherentne obrazy świata przyrody, które implikowały określone typy filozofii przyrody.
3
Publication available in full text mode
Content available

Alchemia pomiędzy pseudonauką a nauką. Studium historyczno-metodologiczne

84%
Kazibut R.
Zagadnienia Naukoznawstwa
|
2012
|
vol. 48
|
issue 1 (191)
27-47
EN
Traditionally, alchemy is regarded as an example of pseudoscience. In this paper I dispute this view and demonstrate that the practice of alchemy, in many aspects, can be interpreted as an experiment in protoscience. In the first part of the article, I introduce William R. Newman’s and Lawrence Principe’s analyses about the etymological origin of alchemy, its historiography and the origin of the separation between alchemy and chemistry. In the second part of the article I discuss different aspects on the practice of alchemy in light of the issues encountered with the inter-subjective repeatability of the experiments and the methods used to publicize the findings. In addition to the examination of the subjects researched, I also review the systematic elements found in the theoretical considerations presented by the alchemists.
4

Восприятие космоса. Что такое имагинация или алхимический код в Русских ночах Владимира Одоевского

84%
Oboleńska D.
Slavica Wratislaviensia
|
2014
|
vol. 158
49 - 58
EN
The novel The Russian Nights (1844) proved to be a kind of philosophical and pictorial manifesto of Vladimir Odoevsky. The idea of ‘totality’ (целостность), conceived as a structure of internal and external world at the same time, was presented by the author in the concepts drawn from a variety of philosophical and esoteric systems. One of these forms — alchemical imagination — is used in the article to interpret the phenomenon of correlation that exists between the senses and the creative perception of space.
5
Publication available in full text mode
Content available

Alchemia, korespondencja i witalizm: ezoteryczne toposy w filozofii przyrody

84%
Kazibut R.
Filozoficzne Aspekty Genezy
|
2022
|
vol. 19
|
issue 1
167-191
EN
This paper discusses selected aspects of the relationship between concepts developed in natural philosophy and in esoteric traditions. For this purpose, I refer to the views of Antoine Faivre, who enumerates the following topoi of esotericism: correspondence, vitalism, imagination and mediation, as well as the practice of transmutation, concordance and transmission. The analysis of the history of culture shows that the image of nature created in natural philosophy was linked to that adopted by alchemists, magicians and astrologers. I analyze the relation between alchemy and philosophy of nature, as well as the presence of esoteric topoi of correspondence and vitalism in the philosophy of nature.
PL
W artykule przedyskutuję wybrane aspekty relacji zachodzących pomiędzy koncepcjami powstałymi w filozofii przyrody a tradycjami ezoterycznymi. W tym celu odwołam się do ustaleń Antoine’a Faivre’a, który wylicza następujące toposy ezoteryzmu: korespondencję, witalizm, wyobrażeniowość i pośredniczenie, praktykę transmutacji, konkordancję, przekaz. Analizując dzieje kultury, można zauważyć, że obraz przyrody tworzony w filozofii przyrody łączył się z obrazem przyjmowanym przez alchemików, magów i astrologów. W artykule przeanalizuję relację pomiędzy alchemią a filozofią przyrody oraz obecność ezoterycznych toposów korespondencji i witalizmu w filozofii przyrody.
6
Publication available in full text mode
Content available

Gastona Bachelarda teoria przeszkód epistemologicznych

84%
Gurgul P., Jagielloński U.
Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris
|
2016
|
vol. 35 B (4B)
EN
Gaston Bachelard discuss the problem of the rationality of scientific thinking in terms of epistemological obstacles. In book The Formation of the Scientific Mind philosopher characterizes scientific attitude as an attempt to eliminate the impact of affective images on thinking, which is possible in the process of psychoanalysis of objective knowledge. Bachelard indicates positive model for science: an abstract thought, constructing their own research subjects. Only a constantly renewed cognitive effort can become a source of new ideas.
7
Publication available in full text mode
Content available

Uczone kobiety w dobie przedchrześcijańskiej (poetki, filozofki, lekarki, alchemiczki)

67%
Zamorzanka A. Z.
Lubelski Rocznik Pedagogiczny
|
2015
|
vol. 34
|
issue 1
EN
The aim of the article is to present several women who lived in the pre-Christian era. They dealt with different branches of knowledge thus winning respect and fame. Among them you can find Sappho, Erinna, the poetesses philosophers Arethe and Hypathia as well as Anthiochis – a physician and Mary the Jewess – an alchemist. The author presents their lives and work and arrives at the conclusion that they managed very well in the world governed by men. She also hopes that their example will change, at least partly, the picture of women in the ancient times.
PL
Celem artykułu jest prezentacja kilkunastu kobiet, które żyły w czasach przedchrześcijańskich. Bohaterki nasze zajmowały się z powodzeniem różnymi dziedzinami wiedzy, zdobywając już za życia uznanie i sławę. Są wśród nich poetki Safona i Erynna, filozofki Arete i Hypatia, lekarka Antiochis i alchemiczka Maria Żydówka. Autorka przedstawiając ich życie i omawiając ich twórczość, dochodzi do wniosku, iż bardzo dobrze radziły sobie w świecie, w którym prawa ustanawiali przede wszystkim mężczyźni. Ma też nadzieję, iż ich przykład przynajmniej częściowo zmieni wyobrażenia o kobietach żyjących w starożytności.
8
Publication available in full text mode
Content available

Henry More i Isaac Newton o działaniu materii – kontekst neoplatoński

67%
Kucharski D.
Studia Philosophiae Christianae
|
2018
|
vol. 54
|
issue 4
5-26
EN
One of the main challenges for 17th-century natural philosophers was to find an answer to the question of what makes matter active at all? The legacy of 'prime matter' and its pure potentiality was still alive, and the adoption of corpuscular or atomistic theories did not change much here, the conviction about the total passivity of bodies was still dominant. Their actions demanded some explanation that would be the equivalent of an Aristotelian, non-material and active form. It seems that one of the philosophical traditions that were sought for such an explanation was the emanational metaphysics of Plotinus. In seventeenth-century systems it underwent various modifications, but its main idea, indicating the active role of certain 'principles' or 'spirits' responsible for initiating any changes in matter and managing them in accordance with the Creator's intention, remained the foundation of the theories of matter. An example of such solutions are the systems of Henry More and his good acquaintance from Cambridge, Isaac Newton. In the first case there is no doubt about the fundamental influence of Neoplatonism, but in the second case historians' opinions are divided. Newton reaches in search of 'active principles' for alchemical research, with the hope of finding these principles not only when referring to philosophical speculations, but also to experimental methods. This difference, however, does not change the fact that both philosophers try to discover the mode of action of 'active spirits', hesitating between placing in the particles of matter a number of separate principles and pointing to only one acting universally principle that was just an extension of God's arm – More calls it the Spirit of Nature (Vicarious Power of God), and Newton sees that principle ultimately in Christ (Viceroy of God).
PL
Jednym z głównych wyzwań stojących przed filozofami przyrody XVII wieku było znalezienie odpowiedzi na pytanie, co sprawia, że materia w ogóle działa? Dziedzictwo ‘materii pierwszej’ i jej czystej potencjalności było wciąż żywe, a przyjęcie teorii korpuskularnej czy atomistycznej niewiele tu zmieniało, dominowało wciąż przekonanie o całkowitej bierności ciał. Ich działanie domagało się jakiegoś wyjaśnienia, które stanowiłoby odpowiednik arystotelesowskiej, niematerialnej i aktywnej, formy. Wydaje się, że jedną z tradycji filozoficznych, do których sięgano w poszukiwaniu takiego wyjaśnienia, była emanacyjna metafizyka Plotyna. W systemach XVII-wiecznych ulegała ona różnorodnym modyfikacjom, ale jej główna idea, wskazująca na aktywną rolę pewnych ‘zasad’, czy ‘duchów’ odpowiedzialnych za inicjowanie wszelkich zmian w materii i kierowanie nimi zgodnie z zamysłem Stwórcy, pozostawała fundamentem ówczesnych teorii działania materii. Przykładem takich rozwiązań są systemy Henry’ego More’a i jego dobrego znajomego z Cambridge, Izaaka Newtona. W pierwszym przypadku nie ma wątpliwości co do zasadniczego wpływu neoplatonizmu, w drugim jednak zdania historyków są podzielone. Newton sięga bowiem w poszukiwaniu ‘aktywnych zasad’ do badań alchemicznych, z nadzieją odnalezienia owych zasad nie tylko przy odwołaniu się do filozoficznych spekulacji, ale także do metod eksperymentalnych. Różnica ta jednak nie zmienia faktu, że obaj filozofowie starają się odkryć sposób działania ‘duchów aktywnych’, wahając się między umieszczeniem w cząstkach materii wielu odrębnych zasad a wskazaniem na zasadę jedną, działającą uniwersalnie i będącą niejako przedłużeniem Bożego ramienia – More nazywa ją Duchem Natury (Vicarious Power of God), a Newton upatruje jej ostatecznie w Chrystusie (Viceroy of God).
9
Publication available in full text mode
Content available

Leibniz’s Scientific Collaboration with Adam Kochański, S.J.

67%
Lisiak B.
Roczniki Filozoficzne
|
2017
|
vol. 65
|
issue 2
205-222
EN
The exchange of thoughts between Adam Kochański and Leibniz presented in this paper points to a very large spectrum of scientific interests shared by both scientists. The scope of their research included, above all, mathematics, philosophy, linguistics, the construction of a calculat­ing device, a perpetuum mobile, other mechanics, and alchemy. Both men became close to each other through their passion for mathematics in which they searched for a universal method of sci­entific investigation, a method that would be of use not only in solving typically mathematical puzzles, but would also serve to solve problems in physics and other technical sciences. The ideas they exchanged, in particular those concerning the calculating machine, a perpetuum mobile and the universal cure, the panaceum, indicate a very special aspect of their scientific activity, namely their openness to the technical problems discussed in their time. Both Kochański and Leibniz re­garded seriously the practical dimension of human life as it manifested itself in the technical problems that occupied the minds of their contemporaries. They both treated the scientific treat­ment of these problems as an important area of scientific and technical activity. Kochański, like Leibniz, firmly believed that science should be concerned with practical activity, the attitude captured by one of the principles of his philosophy, Theoria cum praxi. This principle, shared by both learned men, forms one of their principal philosophical ideas. Adam Kochański and Leibniz were scientists and philosophers living in a time of revolution­ary changes in both European philosophy and science; they keenly appreciated the value of new currents in intellectual life, yet they did not lose sight of philosophical tradition, especially the tradition of Aristotelian philosophy, which they both regarded as an important vehicle of truth. Thus, in their style of doing philosophy and science, one finds certain peripatetic traits, for exam­ple the acceptance of the Aristotelian conception of philosophy as science.
PL
W artykule zostały omówione kontakty naukowe polskiego matematyka i uczonego z zakonu jezuitów Adama Kochańskiego SJ (1631–1700) z Gottfriedem Wilhelmem Leibnizem. Jezuicki uczony i niemiecki filozof prowadzili rozległą korespondencję, w której omawiali szereg interesu­jących ich zagadnień naukowych i filozoficznych. Kochański był jednym z najwybitniejszych pol­skich uczonych XVII wieku i jako matematyk znany jest przede wszystkim z rozwiązania problemu kwadratury koła. W wymianie listowej między Kochańskim a Leibnizem dominują zagadnienia matematyczne. Uczeni omawiają problemy ówczesnej geometrii, szczególnie Kartezjusza, teorii sze­regów, a zwłaszcza nowego rachunku różniczkowego odkrytego przez Leibniza. Ostatnie zagad­nienie stanowi niezmiernie cenny aspekt współpracy między polskim matematykiem i niemieckim filozofem, albowiem jest to pierwsza wzmianka w polskim środowisku naukowym o odkryciu przez Leibniza (niezależnie od Izaaka Newtona) rachunku różniczkowego, który był przełomem w roz­woju nowożytnej matematyki i nowej fizyki. W korespondencji omawiane są także problemy me­cha­niki i grawitacji. Ważnym zagadnieniem jest dyskutowana w korespondencji kwestia maszyny liczącej do wykonywania podstawowych działań arytmetycznych, nad której konstrukcją samo­dziel­nie pracowali Leibniz i Kochański. Polski uczony omawiał ze swoim korespondentem z Hanoweru konstrukcje różnych maszyn i urządzeń, w tym także perpetuum mobile. W listach obydwu uczo­nych obecne są też zagadnienia językoznawcze w kontekście prac Leibniza na językiem uniwer­sal­nym. Stąd jego zainteresowanie językami ludów wschodnich zamieszkujących ziemie Rzeczy­pospo­litej Obojga Narodów i państwa moskiewskiego. Kochański interesował się także alchemią, zwłaszcza możliwością wynalezienia nowych leków, szczególnie panaceum. Kwestię naukowej war­tości alchemii omawiał ze swoim znakomitym korespondentem z Hanoweru. Kochański przed­stawił w korespondencji swoje stanowisko w kwestii filozofii Arystotelesa. Jego opinia o niej jest dość krytyczna, albowiem ceni on Arystotelesa za precyzję w rozumowaniu i subtelność logiki, lecz zarzuca jego doktrynie brak kontaktu z rzeczywistością poprzez eksperyment i ograniczanie się w odkrywaniu prawdy jedynie do wykonywania operacji na pojęciach.
10
Publication available in full text mode
Content available

Złoty kurz. O jednej metaforze Bolesława Leśmiana

59%
Wojda D.
Przestrzenie Teorii
|
2016
|
issue 25
13-40
EN
The topic of this paper is the golden dust metaphor in Bolesław Leśmian’s poems, fairy-tale prose, essays and plays. It is interpreted as one of many variations of the black sun trope, the gnostic and alchemical symbol for the unity of oppositions and for transformation. Analysis of Leśmian’s metaphor leads to the conclusion that his writing corresponds to gnosticism and alchemy. It takes up the concept of material concreteness, nudging the reader to combine oppositions and transmutation. Acting through words, through tropes, reflects the performative status of Leśmian’s creative work.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.