Search results

1

Pogardzany i niezbędny – paradoks staropolskiego żebraka

100%

Jabłońska A.

Biografistyka Pedagogiczna

|

2016

|

vol. 1

|

issue 1

133-150

EN

The aim of this article is to show the position of beggars in the Old Polish period. They had one of the lowest positions in the hierarchical and class society in the Republic of Poland. As they did not belong to any recognized social group (e.g. family or guild), had no assets and were often homeless, they were despised and people suspected the worst of them. They often belonged to the margins of society, or the so-called people of the road. They were therefore excluded from the basic social structures. Residents of recognized institutions, such as hospitals, were also engaged in begging. At the same time, beggars were paupers and as poor men they had the face of Christ. The so-called poverty was a necessary goal of charity resulting from the basic principle of Christianity, i.e. love. Alms – different forms of donation – were a prerequisite for salvation. In return, donors expected that the donated would pray for them. Thus, on the one hand, beggars were humiliated and despised; on the other hand, they were a necessary condition for the proper functioning of Christian charity.

PL

Artykuł ma na celu ukazanie sytuacji żebraka w okresie staropolskim. W hierarchicznym i stanowym społeczeństwie Rzeczypospolitej zajmował on jedną z najniższych pozycji. Bez przynależności do uznanej grupy społecznej, np. rodziny, cechu, nie posiadając majątku, często bezdomny, był pogardzany i podejrzewany o najgorsze cechy. Często należał przy tym do marginesu społecznego, do tzw. ludzi luźnych, ludzi gościńca, a więc wykluczonych z podstawowych struktur. Żebraniem trudnili się również pensjonariusze uznanych placówek, czyli szpitali. Z drugiej strony żebrak był biedakiem, a biedak miał przecież twarz Chrystusa. Tak zwane ubóstwo było niezbędne jako cel charytatywności. Ta z kolei stanowiła wyraz miłosierdzia wynikający z podstawowej zasady chrześcijaństwa, czyli miłości. Jałmużna – datek pod różną postacią był konieczny w dziele zbawienia. W zamian oczekiwano od obdarowanego modlitwy na rzecz darczyńcy. Tak więc żebrak – z jednej strony poniżany, pogardzany, wyrzucany poza obręb społeczeństwa, z drugiej strony stanowił warunek konieczny dla właściwego funkcjonowania chrześcijańskiej charytatywności.

2

Niemieccy kupcy i czarownica w Krakowie w 1642 r.

100%

Kowalski W.

Odrodzenie i Reformacja w Polsce

|

2021

|

vol. 64

57-70

EN

On 25 October 1642, Adam Fister, a Cracow merchant, reported to the local justice that the Lübeck tradesman Casper Bekman had recurred to magical practices with the help of the witch he visited at the Spital Garden, behind the city walls, near St Florian’s Gate. Next to the Spital, serving as an almshouse, there was a cemetery with the graves discovered in 1837. They were groundlessly connected with the Polish Brethren, and this false interpretation has its continuation today in the name of Arian St., downtown Cracow. In fact, the hospital and the graveyard belonged to the local Lutheran congregation, and the Cracow merchants whose opinions Fister recalled at the court were its members.

PL

25 października 1642 r. krakowianin Adam Fister zdał relację miejscowemu wójtowi o magicznych rytuałach odprawianych na prośbę lubeckiego kupca Kaspra Bekmana przez czarownicę w ogrodzie szpitalnym za murami miejskimi, nieopodal Bramy Floriańskiej. Wzmiankowany w źródle szpital-przytułek sąsiadował z cmentarzem, którego groby odkryto w 1837 r. Połączono je wtedy bezpodstawnie z braćmi polskimi, a współczesnym świadectwem tej fałszywej tradycji jest ul. Ariańska. Faktycznie szpital i cmentarz należały do miejscowej gminy luterańskiej, jej członkami byli zaś zapewne wymienieni w źródle krakowscy kupcy.

3

Charitable activities of Kyiv eparchy monasteries and convents in the second half of the 19th century – the early 20th century

100%

Chuchalin O.

Przegląd Nauk Historycznych

|

2022

|

vol. 21

|

issue 2

333-346

PL

Artykuł dotyczy działalności charytatywnej klasztorów eparchii kijowskiej w drugiej połowie XIX i na początku XX w. Pokazuje, że działalność dobroczynna Cerkwi prawosławnej osiągnęła swój szczyt w okresie poreformacyjnym. Polegała ona na zaopatrzeniu szkół, szpitali, sierocińców, przytułków i hoteli dla ubogich i pielgrzymów. Kijowskie eparchie klasztorne: a) rozdzielały jałmużnę, organizowały bezpłatne obiady, udzielały pomocy materialnej i medycznej, b) zajmowały się sprawami oświaty poprzez zakładanie szkół parafialnych, c) wspierały przytułki, pomagając chorym, samotnym starszym ludziom, osobom specjalnej troski i chorym psychicznie. Na początku I wojny światowej kijowskie klasztory eparchiczne aktywnie zaangażowały się w niesienie pomocy ludności oraz zakładanie i utrzymywanie przytułków dla dzieci (sierot) poległych żołnierzy. Takim dzieciom zapewniono należytą opiekę i terminową pomoc lekarską. Instytucje charytatywne na terenie kijowskich klasztorów eparchii działały kosztem środków pochodzących z ich działalności gospodarczej oraz darowizn od osób prywatnych. Klasztory eparchii kijowskiej obejmowały największą liczbę szpitali i przytułków ze wszystkich funkcjonujących na terenie ówczesnej guberni kijowskiej.

EN

The article deals with charitable activities of Kyiv eparchy monasteries and convents during the second half of the 19th century and the early 20th century. It shows that charitable activities of the Orthodox church reached its peak in the post-reform period. The charitable activities within the specified time frame lay in the provision of schools, hospitals, orphanages, almshouses, and hotels for the poor and pilgrims. Kyiv eparchy monasteries and convents a) distributed alms, organized free lunches, provided material and medical assistance, b) handled education issues by establishing parish schools, c) supported almshouses by aiding sick people, lonely elderly people, people with special needs, and the mentally ill. At the beginning of World War I, Kyiv eparchy monasteries and convents became actively involved in the provision of assistance to the population, as well as the establishment and maintenance of shelters for children (orphans) of fallen soldiers. Such children were provided with proper care and timely medical assistance. Charitable institutions at the premises of Kyiv eparchy monasteries and convents operated at the expense of funds received from their economic activities, as well as donations from private individuals. Kyiv eparchy monasteries and convents comprised the greatest number of hospitals and almshouses of all those operating in the territory of the then Kyiv Governorate.

4

Z historii opieki. Szpitale i zakłady zakonne dla dzieci w tradycji polskiej

75%

Bartkowiak E.

Relacje. Studia z nauk społecznych

|

2016

|

issue 2

41-60

PL

W artykule zaprezentowano najlepsze doświadczenia zgromadzeń zakonnych w historii opieki nad dzieckiem. W tradycji polskiej początki opieki zastępczej wiążą się z powstaniem pierwszych szpitali – przytułków, a następnie sierocińców zakonnych dla dzieci. Z dziejami Kościoła katolickiego splata się też geneza dawnych ochronek, archetypów dzisiejszych przedszkoli. Żeńskie zgromadzenia zakonne przyczyniły się również do wykreowania innych form opieki, jak żłobki czy modne swego czasu pogotowia opiekuńcze. Niniejsza analiza ukazuje aktywność sióstr zakonnych na każdym z wymienionych obszarów i przemiany, jakim podlegały najważniejsze formy opieki nad dzieckiem na przestrzeni wieków.

EN

The article presents the best experience of religious orders in the history of child care. In Polish tradition the origins of foster care are associated with the formation of the first monastic hospitals – almshouses for children and later monastic orphanages. The history of the Catholic Church is also connected with the origins of children’s homes, the archetypes of contemporary kindergartens. Female orders also contributed to the formation of other forms of care, including nurseries, or once fashionable shelter houses. This analysis presents the activity of nuns in each of these areas and the changes that have occurred in the major forms of child care over time.

Refine search results

1 Biografistyka Pedagogiczna

1 Odrodzenie i Reformacja w Polsce

1 Przegląd Nauk Historycznych

1 Relacje. Studia z nauk społecznych

1 2022

1 2021

2 2016

1 Bartkowiak E.

1 Chuchalin O.

1 Jabłońska A.

1 Kowalski W.

Pogardzany i niezbędny – paradoks staropolskiego żebraka

Niemieccy kupcy i czarownica w Krakowie w 1642 r.

Charitable activities of Kyiv eparchy monasteries and convents in the second half of the 19th century – the early 20th century

Z historii opieki. Szpitale i zakłady zakonne dla dzieci w tradycji polskiej