Search results

1

Die Anfänge des „Anathema” in der Urkirche

100%

Zawadzki K.

Vox Patrum

|

2009

|

vol. 53

495-520

EN

Grecki termin oznaczający rzecz lub osobę przeklętą, pojawia się w Nowym Testamencie jedynie u św. Pawła. Apostoł używa tego słowa, jako określenia odnoszącego się do rzeczywistości obejmującej działania wymierzone przeciwko zbawczej misji Chrystusa i dotyczące tym samym obszaru związanego z aktywnością Szatana. Pawłowa anatema rozciąga się w związku z tym na tych ludzi, którzy, podobnie jak Zły Duch, dążą do odebrania Chrystusowi wyznawców i sprowadzenia ich na drogę walki ze Zbawicielem. Nie odnosi się ona zatem do „zwykłych” grzeszników, którzy powodowani ludzką słabością upadają, aby później korzystając z miłosierdzia Bożego powracać do stanu łaski. Anatema św. Pawła dotyka zatem tych, którzy w sposób świadomy i zatwardziały angażują się w rozprzestrzenianie antychrześcijańskich zachowań bądź nauk i tym samym włączają się w czynną i programową walkę z Chrystusem. Owo podwójne kryterium zatwardziałości i aktywnego zaangażowania w pozyskiwaniu zwolenników dla wrogich doktrynie chrześcijańskiej poglądów jest charakterystycznym wyznacznikiem zastosowania anatemy przez Apostoła i zwraca uwagę na to, że objęty anatemą jest fałszywym prorokiem i znajduje się w obszarze podległym Szatanowi, który potrafi niekiedy przybierać postać Anioła Światła po to, aby zwodzić wierzących (por. 2Kor 11, 14). Anatema staje się w tym kontekście dla chrześcijan niezwykle ważną pomocą, pozwalającą łatwo i niezawodnie odróżnić naukę Chrystusa od wywodzącej się z szatańskiej inspiracji doktryny fałszu. Anatema stanowi jasną linię, wyznaczającą granicę między prawdą a kłamstwem. Jest zatem czymś zasadniczo różnym od ekskomuniki, która w Nowym Testamencie odnosi się przede wszystkim do grzeszników i ma na celu, przez czasowe wyłączenie ich z życia wspólnoty, dać im możliwość pokuty za popełnione winy i powrotu do nieskazitelności dzieci Bożych. Anatema zakłada natomiast daleko posuniętą zatwardziałość objętego nią człowieka, który, podobnie jak Szatan, nie jest zainteresowany swoim nawróceniem. Podobne znaczenie, co Pawłowa anatema, mają również pojawiające się u innych nowotestamentalnych autorów terminy takie jak: przekleństwo, antychryst i oszust, które zakładają, że objęta nimi osoba jest apostołem Szatana i tym samym znajduje się w przeklętej sferze fałszu. Terminologiczna różnorodność określeń wchodzących znaczeniowo w obszar używanego przez św. Pawła słowa anatema dowodzi, że w okresie powstawania pism Nowego Testamentu nie wytworzyła się jeszcze jednoznaczna nomenklatura związana z praktyką anatematyzowania. Z drugiej jednak strony jest ona bardzo wczesnym świadectwem konieczności posługiwania się terminami funkcjonującymi, jako pewnego rodzaju znaki ostrzegawcze, chroniące „tych najmniejszych” przed zepsutymi doktrynami fałszywych apostołów.

2

Die Anfange des „Anathema” in der Urkirche

51%

Zawadzki K.

Vox Patrum

|

2008

|

vol. 52

|

issue 2

1323-1334

EN

Prezentowana powyżej pierwsza część artykułu poświęconego problemowi wczesnochrześcijańskiej anatemy przedstawia wyniki dotychczasowych badań, przeprowadzonych przez naukowców nad rozwojem i pierwotnym znaczeniem tzw. klątwy kościelnej. Autor wychodzi od etymologicznego znaczenia greckiego słowa dva0epa i zwraca uwagę na problemy związane z jego ortograficzną pisownią i tłumaczeniem. Następnie ukazuje historię użycia tego terminu w kościele starożytnym, prezentowaną w naukowych publikacjach na ten temat. Przeważająca większość zajmujących się tym problemem badaczy wskazuje na mający miejsce w 306 r. Synod w Elwirze jako moment, w którym po raz pierwszy w kościelnym dokumencie pojawiło się określenie „anathema”. Historia tego terminu, obejmująca czas przed 306 r., doczekała się do tej pory w literaturze przedmiotu niestety jedynie kilku nieusystematyzowanych chronologicznie wzmianek. Autor artykułu postrzega ten fakt jako istotny problem i wyraża przekonanie, że zbadanie użycia anatemy przed 306 r. pozwoli na lepsze zrozumienie jej znaczenia i funkcji w kościele starożytnym. Bez znajomości bowiem teologicznych początków i okoliczności tworzenia się tejże sankcji pozostaje niejasna również jej późniejsza historia. Problematyczne w tym kontekście są także napotykane w literaturze naukowej daleko idące nieścisłości, wyrażające się w nieprecyzyjnym definiowaniu znaczenia starożytnej kościelnej anatemy, utożsamianej niekiedy z ekskomuniką nakładaną zatwardziałym grzesznikom, a niekiedy z karą wykluczenia skierowaną przeciwko heretykom. Terminologiczna niespójność pojawiająca się u badaczy przy interpretowaniu słowa „anathema” przyczynia się tutaj do jeszcze większej niejasności. W obliczu tych problemów artykuł ma na celu w swoich kolejnych częściach ukazać na podstawie analizy tekstu Nowego Testamentu i pism Ojców Apostolskich rozwój i pierwotne znaczenie anatemy oraz jej konkretne zastosowanie przez starożytną wspólnotę chrześcijańską.

3

Szlachetni szaleńcy czy zwykli złodzieje? Wybrane aspekty problemu kradzieży książek na przestrzeni wieków

38%

Kubiaczyk M.

Studia Europaea Gnesnensia

|

2020

|

issue 22

67-88

EN

This paper analyzes the phenomenon of book theft, sometimes referred to somewhat frivolously as bibliokleptomania. The essential goal is to outline the motives behind such practices and, based on that, develop a typology of book thieves.

4

Anathema in lateinischen Inschriften

26%

Ehmig U., Zawadzki K.

Vox Patrum

|

2019

|

vol. 71

185-208

EN

A recently finished study of early Christian epitaphs that contain the term adiuro or coniuro to protect the tombs shows that ignoring these instructions would be penalized with a series of draconian punishments. Relevant curses and punitive formulas were borrowed from the Old and New Testaments. Inter alia the culprit should be punished by means of anathema, the eternal damnation. In recent years Konrad F. Zawadzki has intensively dealt with anathema in the literary sources of the early church and pointed out that the punishment was used in doctrinaire disputes against heretics. The use of the term in Latin inscriptions, which has not been studied so far, is the focus of this study. The eleven relevant inscriptions dating from the 6th to the 8th century are analyzed epigraphically and theologically. They are directed against moral offenses and point to a later expansion and popularization of the meaning of anathema.

PL

Ukończone niedawno badania nad chrześcijańskimi epitafiami zawierającymi terminy adiuro lub coniuro zwracają uwagę na to, że owe epitafia – mające na celu chronić groby przed profanacją – grożą klątwą każdemu, kto ośmieliłby się naruszyć miejsce pochówku zmarłych. Używane w tym kontekście groźby i sankcje karne niejednokrotnie zapożyczano ze Starego lub Nowego Testamentu. Profanacje grobów podlegały między innymi anatemie, skazującej profanatorów na karę wiecznego potępienia. Konrad F. Zawadzki, który w ostatnich latach intensywnie zajmował się użyciem terminu „anatema” w źródłach literackich, zwrócił uwagę na to, że sankcja anatemy we wczesnej literaturze chrześcijańskiej stosowana była przede wszystkim w kontekście sporów dogmatycznych z heretykami. Użycie terminu „anatema” w łacińskich inskrypcjach, które do tej pory nie było jeszcze nigdy przedmiotem badań naukowych, a które w niniejszym przedłożeniu poddane jest szczegółowej analizie, ukazuje, że kara anatemy – skierowana przeciwko profanatorom grobów – dotyczyć mogła w pierwszej linii nie odstępstw dogmatycznych, ale przewinień moralnych. Prezentowane i omawiane w artykule jedenaście inskrypcji łacińskich zawierających termin „anatema” i datowanych na czas między VI a VIII wiekiem jest wymownym dowodem na to, że sankcja anatemy – początkowo stosowana jedynie w kontekście dogmatycznym – z biegiem lat zaczęła obejmować nowe „przeklęte” obszary.

Refine search results

3 Vox Patrum

1 Studia Europaea Gnesnensia

1 2020

1 2019

1 2009

1 2008

3 Zawadzki K.

1 Ehmig U.

1 Kubiaczyk M.

Die Anfänge des „Anathema” in der Urkirche

Die Anfange des „Anathema” in der Urkirche

Szlachetni szaleńcy czy zwykli złodzieje? Wybrane aspekty problemu kradzieży książek na przestrzeni wieków

Anathema in lateinischen Inschriften