Search results

1

Audiosfera opowieści mitycznej. Przypadek komunizmu

100%

Widzicka M.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2016

|

issue 33

EN

The aim of this article is to examine the role and meaning of soundscape in the communistmyth. Three main issues are pointed out: acts of collective singing and mass songs lyrics;the tension between sounds of nature and industrial sounds; the dichotomy between noiseand silence. The soundscape presented in socialist realist creative writing is dominated by loudsonic phenomena. Noisy sounds are recognised as a sign of creating the brand new societyand industrial world, while silence and muffled sounds are considered threatening to the new order

PL

Tematem artykułu jest analiza znaczeń przypisywanych dźwiękom w narracji mitycznej komunizmu. Zakres źródłowy obejmuje przede wszystkim poezję oraz pieśni publikowane w Polsce w okresie stalinizmu. W artykule wyróżnione zostały trzy główne kategorie organizujące mityczną audiosferę: kolektywny śpiew, który pełni funkcję mobilizacyjną i ma moc kreowania rzeczywistości; konfrontacja odgłosów przyrody z dźwiękami industrialnymi; dychotomia hałasu i ciszy. Socrealistyczną audiosferę można scharakteryzować jako nasyconą dźwiękiem, wręcz zgiełkliwą, w której donośne odgłosy, zwłaszcza industrialne, są wartościowane pozytywnie jako wyraz przemiany ontologicznej świata. Na przeciwległym biegunie znajduje się cisza oraz dźwięki amorficzne, postrzegane jako znak starego, kapitalistycznego świata, który trzeba przezwyciężyć.

2

Leksem świnia i formy pokrewne jako wyrazy motywujące w polskiej onimii

94%

Wójcik U.

Onomastica

|

2020

|

vol. 64

53-67

EN

The aim of the article is an attempt to trace the fate of several appellatives grouped in the lexical field around the hyperonym świnia ʽpig, swine’ (wieprz ʽhog’, knur/kiernoz ʽboar’ and prosię ʽpiglet’) as the motivation of many names in Polish onymy, mainly in anthroponymy and toponymy. My research has been conducted along the lines of historical anthropology. Proper names in this approach play an important role in the reconstruction of the past. The field of interest of this article includes mainly names belonging to the old onymic layer. Proper names arise from the lexicon of a given language, which is why my analysis is based on lexical and semantic methodology. My point of departure is the meaning (often reconstructed) of appellative lexical units, including their semantic modifications in the proprial layer. I interpret proper names on the basis of findings regarding their origin and motivation. The first names motivated by the lexeme świnia were associated with the economic organization of the Piast state. In the article I present the history of their creation. I go on to discuss the other lexemes which became the basis of many names belonging to different naming categories. The presence of etymons of interest to us in so many proper names during the Middle Ages allows us to draw the conclusion that pigs played an extremely important role in the lives of our ancestors.

PL

Tematem artykułu jest próba prześledzenia losów kilku apelatywów zgrupowanych w polu leksykalnym wokół hiperonimu świnia (wieprz, knur, kiernoz, prosię) jako wyrazów motywujących powstanie wielu nazw w onimii polskiej, głównie w antroponimii i toponimii. Moje rozważania, osadzone są w perspektywie badawczej antropologii historycznej. Analiza jest oparta na metodologii leksykalno-semantycznej. Wychodzę od znaczenia (często rekonstruowanego) apelatywnych jednostek leksykalnych, z uwzględnieniem ich modyfikacji znaczeniowych w warstwie proprialnej. Nazwy własne interpretuję na podstawie ustaleń genetyczno – motywacyjnych. Szczegółowa analiza pozwoliła na sformułowanie kilku zasadniczych wniosków. Według obliczeń na liście rankingowej nazw miejscowych motywowanych jednostkami leksykalnymi określającymi zwierzęta, leksem świnia znajduje się w pierwszej piątce (na pierwszej pozycji znalazła się kobyła, na drugim miejscu koń). Obecność interesujących nas etymonów w tak wielu nazwach własnych w okresie średniowiecza pozwala na sformułowanie wniosku o niezwykle istotnej roli świń w życiu naszych przodków. Wydaje się, że w tym okresie leksemy związane z tym polem były semantycznie obojętne. Świadczy o tym ich obecność, jako wyrazów fundujących, w wielu starych nazwach osobowych. We współczesnym zasobie nazwisk formacje motywowane interesującymi nas leksemami należą do bardzo rzadkich, zapewne były one usuwane z powodów konotacyjnych. Wnosiły one w widoczny sposób elementy negatywnego (ośmieszającego) profilowania znaczeń. Do tej pory utrzymały się w większej liczbie nazwiska odmiejscowe i formy często przekształcone fonetycznie, które oderwały się swojego pierwotnego źródła motywacji i są neutralne semantycznie. Niewielka ilość osób została przy starych nazwiskach typu Wieprzek.

3

The Dancing Rebels

84%

Kula M.

Historyka Studia Metodologiczne

|

2007-2008

|

vol. 37-38

4

Kwestia wołyńska w perspektywie historycznej, politycznej i perspektywie pamięci

84%

Syrnyk J.

|

2018

|

vol. 50

|

issue 2

PL

W pierwszej części artykułu zarysowano teoretyczne ramy funkcjonowania różnorodnych opisów przeszłości w teraźniejszości. Wyróżniono trzy perspektywy narracyjne: naukową, perspektywę pamięci oraz perspektywę polityczną. Postawiono tezę, że perspektywy te bardzo często funkcjonują w swoistym przemieszaniu, a dominującą rolę w perspektywie naukowej odgrywa paradygmat etnohistoryczny. Druga część pracy dotyczy przyczyn istniejących w środowisku naukowym nieporozumień w zakresie interpretacji wydarzeń na Wołyniu i Galicji Wschodniej w latach 1943–1944. The first part of the article outlines a theoretical framework for the functioning of various descriptions of the past in the present. Three basic narrative perspectives are distinguished here: the scientific perspective, the perspective of memory, and the political perspective. A thesis has been put forward that in different texts these perspectives are often mixed up, and a dominant role is played by an ethnohistorical paradigm. The second part of the study

5

Anthropology in a Globalized World. History, Culture and Philosophy

67%

WULF C.

Multicultural Studies

|

2017

|

issue 1

13-19

EN

Today’s anthropology attempts to relate the historicity and culturality of its concepts, viewpoints, and methods to the historicity and culturality of what is under investigation. Anthropology examines the findings of the human sciences and develops a critique of itself based on historical and cultural philosophy, thereby paving the way for the investigation of new questions and issues. At the heart of these efforts lies a restlessness of mind that cannot be stilled. Research in anthropology is not limited to certain cultural contexts or single epochs. Reflections on the integral historicity and culturality of the research enable the discipline to leave behind the Euro-centricity of the human sciences and to focus on the unresolved problems of the present and the future. This aim implies skepticism toward all-encompassing and universal anthropological interpretations, such as those occasionally found in biological science, for example. Anthropology is not a single discipline. It touches on many different sciences and disciplines, including philosophy. Speaking about anthropology in the humanities and social sciences, we have to consider the following five paradigms: 1) anthropology of evolution and hominization; 2) philosophical anthropology developed in Germany; 3) historical anthropology and the history of mentalities, initiated by historians in France and taking its cue from the Annales-School; 4) the American tradition of cultural anthropology, and 5) finally historical cultural anthropology. These paradigms also provide the basis for educational anthropology.

PL

Dzisiejsza antropologia próbuje powiązać historyczność i kulturę pojęć, poglądów i metod, którymi się zajmuje jako nauka z historycznością i kulturą przedmiotów badań. Antropologia bada odkrycia nauk humanistycznych i tworzy autokrytykę na podstawie filozofii historycznej i kulturowej, tym samym torując drogę dla badań nad powstającymi pytaniami i kwestiami. W sercu tych wysiłków leży nieposkromiony niepokój umysłu. Badania w dziedzinie antropologii nie ograniczają się do określonych kontekstów kulturowych czy pojedynczych epok. Refleksje dotyczące integralnej historyczności i kulturalności badań umożliwiają dyscyplinie odejście od eurocentryczności nauk humanistycznych i skoncentrowanie się na nierozwiązanych problemach teraźniejszości i przyszłości. Tak określony cel implikuje sceptycyzm wobec wszystkich, obejmujących cały przekrój zagadnień i powszechnych interpretacji antropologicznych, przykładowo tych spotykanych w naukach biologicznych. Antropologia nie jest dyscypliną funkcjonującą w izolacji od innych dziedzin nauki. Dotyczy zagadnień z wielu różnych nauk i dyscyplin, w tym filozofii. Mówiąc o antropologii nauk humanistycznych i społecznych należy rozważyć pięć następujących paradygmatów: 1) antropologię ewolucji i hominizacji; 2) antropologię filozoficzną opracowaną w Niemczech; 3) antropologię historyczną i historię mentalności, zapoczątkowane przez historyków we Francji i czerpiące inspiracje ze Szkoły Annales; 4) amerykańską tradycję antropologii kulturowej, 5) wreszcie antropologię historyczno- kulturową. Powyższe paradygmaty stanowią również podstawę antropologii edukacyjnej.

6

Pamięć zobowiązana. Rzecz o książce Anety Prymaki-Oniszk Bieżeństwo 1915. Zapomniani uchodźcy

67%

Jewdokimow D.

Polonistyka. Innowacje

|

2017

|

issue 6

85-98

EN

The text is a description and analysis of the Aneta Prymaka-Oniszk’s book in regard to contemporary historiographic reflection. The main issue of the article which was taken into account is the ethical aspect of memory. Memory in this regard is directly connected with obligation of those people, whom stories were expressed and listened to. Prymaka-Oniszk recalls experiences of peasants in exile to the East from Warzone in 1915. The author allows refugees, being outside the discussion on the past, to take a floor and in this way she carries out main frameworks of historical anthropology, which is a specific sort of historical writing.

PL

Tekst jest omówieniem treści książki autorstwa Anety Prymaki-Oniszk w kontekście współczesnej refleksji historiograficznej. Podstawowym, branym tu pod uwagę problemem pozostaje kwestia pamięci w jej etycznym ujęciu. Pamięć w takim jej rozumieniu łączy się bezpośrednio z kategorią zobowiązania odnoszącą się do tych, których opowieść nie została wypowiedziana i wysłuchana. Prymaka-Oniszk przywraca pamięć doświadczenia chłopów uczestniczących w ucieczce na Wschód z terenów objętych działaniami wojennymi w roku 1915. Oddając głos tym, którzy pozostawali dotychczas na marginesie dominującej narracji o minionych wydarzeniach, autorka książki realizuje główne założenia antropologii historycznej, będącej szczególnym rodzajem pisarstwa historycznego.

7

Graficzne przedstawienie przemocy w Quarante tableaux Jeana Perrissina i Jacques’a Tortorela

67%

Szmytka R.

Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej

|

2017

|

vol. 67

129-151

EN

The German-language copy of the album which is today known under the short title Quarante tableaux found its way to the Jagiellonian Library thanks to Jan Ponętowski, who in 1592 made a donation of books to Cracow’s Alma Mater. Among numerous valuable bibliophilic works, Ponętowski’s collection includes a set of engravings – prepared and published by Jean Perrissin and Jacques Tortorel in Lyon in 1570 – illustrating the events of the first religious wars fought in France during the years 1559-1570. The aim of this article is to interpret selected graphics from this collection in terms of the artistic visualization of violence. The analysis covers the composition of an act of violence, the complementarity between the text of the legend and its illustrations, the relations between the victims and the perpetrators, the sacralisation or desacralisation of the place of execution as well as the differences in the manner of illustrating the violence of the Huguenots towards the Catholics and vice versa.

PL

Niemieckojęzyczny egzemplarz albumu znanego dziś pod skróconym tytułem Quarante tableaux znalazł się w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej za sprawą daru Jana Ponętowskiego, który w 1592 roku przekazał swą kolekcję krakowskiej Alma Mater. Wśród cennych bibliofilskich dzieł znalazł się także zbiór rycin przygotowany i wydany w Lyonie w 1570 roku przez Jeana Perrissina i Jacques’a Tortorela. Przedstawia on wydarzenia z czasów pierwszych wojen religijnych toczonych we Francji w latach 1559–1570. Celem niniejszej pracy jest interpretacja wybranych grafik z tego zbioru pod względem zastosowanych przez artystów metod wizualizacji przemocy. Analizie poddana została kompozycja aktu przemocy, komplementarność tekstu legendy względem strony graficznej, relacje między ofiarami i oprawcami, sakralizacja bądź desakralizacja miejsca kaźni i różnice w ukazaniu przemocy hugenotów względem katolików i vice versa.

Refine search results

1 Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej

1 Dzieje Najnowsze

1 ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

1 Historyka Studia Metodologiczne

1 Multicultural Studies

1 Onomastica

1 Polonistyka. Innowacje

1 2020

1 2018

3 2017

1 2016

1 Jewdokimow D.

1 Kula M.

1 Syrnyk J.

1 Szmytka R.

1 WULF C.

1 Widzicka M.

1 Wójcik U.

Audiosfera opowieści mitycznej. Przypadek komunizmu

Leksem świnia i formy pokrewne jako wyrazy motywujące w polskiej onimii

The Dancing Rebels

Kwestia wołyńska w perspektywie historycznej, politycznej i perspektywie pamięci

Anthropology in a Globalized World. History, Culture and Philosophy

Pamięć zobowiązana. Rzecz o książce Anety Prymaki-Oniszk Bieżeństwo 1915. Zapomniani uchodźcy

Graficzne przedstawienie przemocy w Quarante tableaux Jeana Perrissina i Jacques’a Tortorela