Results found: 1

Search results

Search:
in the keywords: archaeology (East Europe)

Sort By:

Limit search:

The ‘Belt’ from Krasny Bor in the Collection of the State Historical Museum, Moscow

100%

Akhmedov I. R., Rodinkova V. E., Saprykina I. A.

Wiadomości Archeologiczne

2014

vol. LXV

issue 65

125-133

W artykule przedstawiono wyniki badań jednego z przedmiotów z zespołu (skarbu) odkrytego przed 1865 roku w przysiółku Krasny Bór w ówczesnym powiecie borysowskim w guberni mińskiej (dzis. Красны Бор, раён Лагойск, вобл. Мінск) (K. Tyshkevich 1865, с. 35; K. Tyszkiewicz 1868, tabl. II:1; F. V. Pokrovskiy 1892, tabl. XII:1–4; N. Kondakov 1892, tabl. 24:2.3). Skarb ten zawierał serię unikatowych przedmiotów należących do kręgu tzw. wschodnioeuropejskich ozdób emaliowanych. Większość badaczy uznaje zabytki z Krasnego Boru za wieloczęściowe pasy, choć niekiedy identyfikowane są one jako „diademy” lub „obręcze z piórami”. Obecnie trzy fragmenty dwóch „pasów” z tego skarbu znajdują się w Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie a 12 fragmentów czterech „pasów” – w Litewskim Muzeum Narodowym w Wilnie (L. D. Pobol 1971, s. 101–111, ryc. 1–6; 1972, s. 115, 116, 118–128, przyp. 7, ryc. 3–11, 13–19). Trzy kolejne, uznawane dotychczas za zaginione, odnaleziono w zbiorach Działu Zabytków Archeologicznych Państwowego Muzeum Historycznego w Moskwie, gdzie trafiły w 1934 r. wraz z kolekcją dawnego wileńskiego Muzeum Starożytności, którą przewieziono do Moskwy częściowo już w 1865, i ostatecznie w 1915 r. Są to dwie blaszki zdobione emalią, których opracowanie nie zostało jeszcze ukończone, i „pas” zachowany niemal w całości (inw. ГИМ 77034, Оп. В376). W najpełniejszej dotychczas prezentacji „skarbu” z Krasnego Boru pióra L. D. Pobola ten ostatni wspomniany był po numerem 5 (L. Pobol 1972, ryc. 20). Analizowany zabytek, obecnie zwinięty 1½-krotnie, składa się z dwóch płaskich blaszek („piór”) połączonych cienką obręczą (Ryc. 1, 2); w obecnym stanie zachowania ma wymiary 28×33 cm, po rozwinięciu jego długość sięga 150 cm. Zewnętrzne powierzchnie obu „pióra” są zdobione identycznym wzorem wytłaczanym i rytym; w miejscu połączenia jednego n nich z obręczą znajduje się umocowana na stałe kolista płytka zdobiona czerwoną emalią. W partiach przy „piórach” obręcz ma postać wąskiej taśmy pokrytej rytym zdobieniem, w części środkowej – pręta o przekroju zbliżonym do kwadratowego. Wszystkie „pasy” z Krasnego Boru wykonane zostały w podobny sposób, ale kompozycje ornamentów poszczególnych egzemplarzy różnią się szczegółami. Ich dokładne analogie nie są znane, niemniej stylistycznie odpowiadają blaszkowatym ozdobom znajdowanym w zespołach ze wschodnioeuropejskimi brązami emaliowanymi z II–III wieku. Dobrych analogii doszukiwać się też można w znacznie starszych materiałach, np. wśród pasów typu Laminci, znanych z okresu późnolateńskiego ze strefy karpacko-dunajskiej (m.in. M. Guštin 2011). Elementy ornamentyki ozdób z kręgu brązów emaliowanych spotkać też można wśród materiałów z epoki brązu (m.in. W. Menhgin 2010, ryc. 15, 24, 25, 50). Te podobieństwa mogą być świadczyć, że populacje wschodnio- i środkowoeuropejskie łączyły długotrwałe tradycje kulturowe, których charakter pozostaje jednak nieznany. Podobieństwo detali ornamentacyjnych tych wyrobów może być tłumaczone zastosowaniem podobnych, nie zmieniających się przez dłuższy czas, technik i narzędzi do pracy w metalu. Analiza traseologiczna „pasa” ze zbiorów Państwowego Muzeum Historycznego w Moskwie pozwoliła stwierdzić, że jego „pióra” wykonano w technice wykuwania o wysokim stopniu redukcji. Obręcz odkuto z przygotowanego odlewu – podstawową techniką wydaje się tu być wyciąganie. Niejasne pozostaje jednak, czy cały przedmiot wykonano z jednego masywnego odlewu, a rzemieślnik stosował kolejno różne zabiegi kowalskie, czy też z kilku osobnych elementów („piór”, obręczy i stożkowatych guzków na końcach „piór”). Grawerunek na „piórach” i obręczy wykonano ostro zakończonym rylcem, wzory wypukłe wykonano puncami o kulistych główkach różnych rozmiarów i zestawu punc o główkach profilowanych (por. np. W. Menghin 2010, ryc. 20). Skład chemiczny metalu, z jakiego zrobiono „pas” z Krasnego Boru, oznaczono na rentgenowskim spektrometrze fluorescencyjnym. „Pas” wykonano ze stopu z udziałem srebra sięgającym od 25,87% do 41,29–44,92% (Tab. 1, ryc. 3) – takie różnice mogą być wynikiem „migracji” srebra na powierzchnię, ale też złożenia „pasa” z osobnych elementów, wykonanych z różnych stopów. Płytkę zdobiona emalią zrobiono z mosiądzu cynowego, co rożni ją od podobnej płytki na fragmencie obręczy pasa ze zbiorów Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie, którą wykonano z mosiądzu ołowiowego (A. Bitner-Wróblewska, T. Stawiarska 2009, s. 320, 335, 336, tab. I, nr 14732, 14732.01).

Refine search results

1 Wiadomości Archeologiczne

1 Akhmedov I. R.

1 Rodinkova V. E.

1 Saprykina I. A.

1 2014

Search results

The ‘Belt’ from Krasny Bor in the Collection of the State Historical Museum, Moscow