Search results

1

Czas nie mija, czas nie stoi… Krótkie filmy Wojciecha Hasa w perspektywie autobiograficznej

100%

Grodź I.

Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne

|

2020

|

vol. 10

|

issue 1

238-249

EN

The paper describes short films made by Wojciech Has, for example Harmonia (1947), Moje Miasto (1950), and searches for traces of (auto)biography in them. The purpose was to show their semantic potential and to draw attention to the richness of possible interpretations. Only an attitude of scientific openness enables the avoidance of the burden of all fundamentalisms, certainties, and holistic approaches. The educational perspective was revealed in the update of research tools related to hermeneutics and thematic perspective.

PL

Tematem tekstu są krótkie filmy Wojciecha Hasa, przede wszystkim, takie jak Harmonia (1947), Moje miasto (1950) i poszukiwanie w nich śladów (auto)biografizmu. Celem było pokazanie ich potencjału semantycznego, zwrócenie uwagi na bogactwo możliwych interpretacji. Tylko postawa badawczej otwartości pozwala uniknąć ciężaru wszelkich fundamentalizmów, pewników, całościowych ujęć. Perspektywa edukacyjna ujawniała się w aktualizacji narzędzi badawczych z zakresu tematologii i hermeneutyki.

2

O sobie i przez siebie

85%

Haratyk P.

Kwartalnik Filmowy

|

2023

|

issue 122 Krajobrazy, panoramy, terytoria

197-202

PL

Książka Andrzeja Pitrusa Przebłyski piękna. Spotkania z Jonasem Mekasem (2022) to pierwsza w języku polskim monografia dorobku artysty. Stanowi rodzaj przewodnika po twórczości, mającego zachęcić do „zanurzenia się” w filmy twórcy i odnalezienia w nich własnych sensów. Podstawowym założeniem Pitrusa jest odczytanie kina Mekasa przez siebie samego. Autor poszukuje analogii pomiędzy własnymi doświadczeniami a biografią artysty i sięga do swoich wspomnień, które służą mu do „wczucia się” w świat filmowca. Forma książki została oparta na dialogu ze słowami Mekasa. Jej pierwszą część stanowi przybliżenie dorobku filmowego litewskiego twórcy – od wczesnych, mniej znanych realizacji, przez najbardziej emblematyczne dzieła, po późne prace wideo, instalacje artystyczne i projekty internetowe. Na drugą składa się wybór pism filmowca: dzienników, tekstów krytycznych, wywiadów i wierszy, które poszerzają rozważania Pitrusa i korespondują z nimi.

EN

Andrzej Pitrus’s book Przebłyski piękna. Spotkania z Jonasem Mekasem [Glimpses of Beauty: Encounters with Jonas Mekas] (2022) is the first Polish monograph of the Lithuanian filmmaker’s output. It is a guide to the artist’s work, intended to encourage the readers to ‘immerse’ themselves in his films and engage subjectively in searching for their meanings. Pitrus’s basic premise is to read Mekas’s cinema through himself. He seeks parallels between their experiences and refers to his own memories, which he uses to ‘get a feel’ for the filmmaker’s world. The form of the book is based on a dialogue with Mekas’s words. Its first part is Pitrus’s study of the artist’s film output, from his first and less-known films, through the most emblematic works, to late films created on video, art installations, and internet projects. The second part is a selection of the filmmaker’s writings – diaries, critical texts, interviews, and poems – that correspond to and extend Pitrus’s interpretations.

3

Paul Muldoon: O sobie samym zwielokrotnionym

80%

Pietrzak W.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2016

|

issue 5

269-282

EN

This article discusses, in particular, two poems by Paul Muldoon, included in his latest collection entitled One Thousand Things Worth Knowing (2015) – Paul Muldoon: Pompeii and Cuba (2). In the course of analysis, some dominating motifs within Muldoon’s literature are indicated, together with the methods he uses to incorporate them into his various poems and narrative poetry. In consequence, the key aspects of his poetry are emphasised – deliberations upon identity and autobiography, reflections on the place of the poem in the world and the poet’s responsibility towards the society he originates from.

PL

W niniejszym artykule omówione są w szczególności dwa wiersze Paula Muldoona z jego najnowszego tomu One Thousand Things Worth Knowing (2015): Paul Muldoon: Pompeje i Kuba(2). W trakcie analizy wskazane zostają dominujące motywy twórczości poety oraz sposoby, w jakie są one przepracowywane w różnych wierszach i poematach. W efekcie zostają uwypuklone kluczowe aspekty jego poezji – rozważania nad pojęciami tożsamości i autobiografii, namysł nad miejscem wiersza w świecie oraz nad odpowiedzialnością poety względem społeczności, z której się wywodzi.

4

Socjolog „kreślący znaki wieczne”. Jana Szczepańskiego autoportret rozproszony

71%

Szkaradnik K.

Zagadnienia Rodzajów Literackich

|

2015

|

vol. 58/115 z. 1

41-55

EN

The subject of this article are the strategies as well as paradoxes of creating by Jan Szczepański his self-portrait in various genres of texts. The authoress displays how the sociologist gives a signature to his articles and essays, generalizing his personal experience (peasant roots, the Protestant primacy of a duty), and also how complex relations appear between his publications and diary. In that scattered self-portrait a key issue turns out to be the repetitions and transformations of several leitmotifs, and moreover their involving in rhetoric, which, like autocreation, both disturbs and helps with recounting “who I am”. With reference to the conceptions of i.a. Lejeune, Beaujour and Ricoeur, the authoress analyses how Szczepański arranges the project of his life and how in his works he contends with frustration resulted from (apparent) not carrying that project out. The destination of this article is to show that despite evident dissonance between the word and life in the sociologist’s writings, the imperative of creation of “work” remains his biography’s axis and the creating of self-portrait does not mean imposing an artificial order on life.

PL

Przedmiotem artykułu są strategie oraz paradoksy tworzenia przez Jana Szczepańskiego swojego autoportretu w tekstach o różnej przynależności gatunkowej. Autorka pokazuje, jak nadaje on sygnaturę artykułom i esejom, uogólniając osobiste doświadczenie (chłopskie korzenie, protestancki prymat obowiązku), a także w jak złożone relacje wchodzą publikacje socjologa z jego dziennikiem. W tym autoportrecie rozproszonym kluczowe okazują się nawroty i transformacje kilku lejtmotywów oraz ich uwikłanie w retorykę, która wraz z autokreacją tyleż przeszkadza, co pomaga w o(d)powiedzeniu „kim jestem”. W nawiązaniu do koncepcji m.in. Lejeune’a, Beaujoura i Ricoeura autorka analizuje, jak Szczepański układa projekt własnego życia i jak w tekstach przepracowuje frustrację z powodu jego (pozornego) niewykonania. Punktem dojścia artykułu jest ukazanie, że mimo wyraźnego w pismach socjologa rozdźwięku między słowem a życiem i działaniem imperatyw stworzenia „dzieła” pozostaje dla niego osią biografii, a tworzenie autoportretu nie jest narzuceniem życiu sztucznego porządku.

5

Интерпретация смерти в книге Мышкина дудочка Алексея Ремизова

71%

Kalafatics Z.

Slavica Wratislaviensia

|

2018

|

vol. 167

275-283

EN

Interpreting death in the novel The Flute for Mice (Myshkina dudochka) by Aleksey Remizov A well-known fact as it is, Aleksey Remizov composed his works triggered by autobiographical motives as short texts constituting various genres. In the montage produced, the former being observed as a creative principle, dream descriptions, narratives and obituary are arranged in a set. In The Flute for Mice, which is one of Remizov’s last novels, death appears on different levels (on the level of the theme, motifs and genre). Mythological parallelisms being deciphered will contribute to outline the basic and persistent element of Remizov’s worldview: bodily death is seen as the transmutation of life/soul, furthermore the space of culture is not subordinated to the laws of time.

PL

Interpretacja śmierci w powieści Мышкина дудочка Aleksieja Remizowa Stworzone na emigracji autobiograficzne utwory Aleksieja Remizowa złożone są z odmiennych gatunkowo krótkich tekstów zestawionych na zasadzie montażu. Zaliczają się do nich opowiadanie-nekrolog, wspomnienie o zmarłym, lament, opis snów i widzeń, które znajdujemy w jednym z ostatnich dużych utworów Remizowa — powieści Мышкина дудочка. Śmierć przenika całą tkankę utworu: pojawia się na płaszczyźnie tematycznej, ideowej i gatunkowej. Przy interpretacji mitologicznych paraleli uwidaczniają się zasadnicze elementy światopoglądu Remizowa, dla którego śmierć ciała stanowi jedynie przejście życia do innych form, a przestrzeń kultury nie podlega prawom czasu.

6

AUTOBIOGRAFICZNA MITYZACJA CZASU I PRZESTRZENI W DOLINIE ISSY CZESŁAWA MIŁOSZA

71%

Cierniak-Nielub I.

Świat Tekstów. Rocznik Słupski

|

2019

|

vol. 17

43-54

PL

Dolina Issy to powieść, w której Czesław Miłosz zawarł szereg tropów wiodących do jego własnej biografii. Fascynujące wydaje się podjęcie kwestii, na ile Tomasz, główny bohater utworu, tożsamy jest Miłoszowi, a na ile zaś stanowi literacką kreację. W Dolinie Issy możemy wyróżnić kilka rodzajów autobiografizmów, które znakomicie obrazują relację pomiędzy autorem – narratorem i bohaterem. Spaja ich swoisty mit sielankowego dzieciństwa, jakie noblista wiódł nad brzegiem Niewiaży – pierwowzoru ziem Doliny Issy. Mit ten ściśle łączy się z problematyką czasu i przestrzeni, nad którymi ostatecznie góruje akt doświadczania. W swoim artykule pragnę udowodnić, iż czytanie Doliny Issy w kontekście autobiograficznym jest nie tylko sensowne, ale wręcz stanowi swoisty klucz do zrozumienia samego Czesława Miłosza.

EN

Dolinna Issy is a novel in which Czesław Miłosz has included series of clues leading to his own biography. It seems interesting to take on the question to what extent Tomasz – the main character of composition – is identical to Miłosz and to what extent he is only a literary creation. In Dolina Issy we may distinguish several types of autobiographisms that perfectly illustrate the relationships between of author, narrator and the character in novel. They are joined by specific myth of idyllic childhood, which The Nobel Prize laureate had at the Niewiaża riverside – the prototype of the lands of Issa Valley. This myth is closely connected with the problem of time and space – dimensions dominated by act of experiencing. In my article I want to prove that reading the Dolina Issy in the autobiographical context is not only sensible but it is also the point to understand the essence of Miłosz.

7

Czas utracony - czas odzyskany - czas osobny. Szkic o pisarstwie Róży Ostrowskiej

71%

Olszewska M. J.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia

|

2018

|

vol. 36

|

issue 2

EN

The aim of this article is to interpret two novels by Róża Ostrowska (1926–1975) – Wyspa (1960) and unfinished, published posthumously Czas mój osobny (1977) – which occupy an important place in Polish literature of the 1950s and 1960s. These novels take place in two time-space – nowadays in Kashubia and in the past in the Vilnius region. For the writer, these are significant autobiographical places. In the construction of the story and characters, Ostrowska used her own life experience. This is, therefore, a writing based on autobiography and self-fiction. The writer used personal experience to take up important issues regarding human existence (life, passing away, love, death) and identifying. In these novels, an important philosophy of humanity is inscribed. The basic key to reading them is time – an individual time, an interoralized one, a “separate one” – associated with human existence and the functioning of human memory. The way the time worked in these novels allowed the writer to introduce into the structure of her novel a myth of a place and an individual. Our analysis leads to interesting conclusions: first of all, Ostrowska’s prose turns out to be an original combination of autobiography (or rather self-fiction) with mythology, whose aim is not so much the elevation of past or present reality, but rather the creation of a kind of “necro-narration”, taken as if from the post-mortem perspective. Therefore, Wyspa and Mój czas osobny are not political, moral or psychologicalnovels, but mythical ones.

PL

Celem niniejszego artykułu jest interpretacja dwu powieści Róży Ostrowskiej (1926–1975). Wyspa (1960) i nieukończony, wydany pośmiertnie Mój czas osobny (1977) zajmują ważne miejsce w polskiej literaturze lat 50. i 60. XX wieku. Akcja tych powieści rozgrywa się w dwóch czasoprzestrzeniach – współcześnie na Kaszubach i w przeszłości na Wileńszczyźnie. Dla pisarki są to znaczące „miejsca autobiograficzne”. W budowie fabuły i kreacji bohaterów Ostrowska wykorzystała własne doświadczenia życiowe, które stają się pretekstem do podjęcia ważnych zagadnień dotyczących ludzkiej egzystencji (życia, przemijania, miłości, śmierci) i tożsamości. Pisarstwo to bazuje zatem na autobiografzmie i autofkcji. W omawiane powieści wpisana jest filozofia człowieczeństwa. Za podstawowy klucz do odczytania obydwu utworów należy uznać czas – osobniczy, interioryzowany, „osobny”, związany z ludzką egzystencją i funkcjonowaniem pamięci. Sposób działania czasu w tych utworach pozwolił pisarce na wprowadzenie w struktury powieści mitów – miejsca i osobniczego. Analiza prowadzi do ciekawych wniosków. Przede wszystkim: proza Ostrowskiej okazuje się oryginalną kombinacją autobiografii (a raczej autofikcji) z mitologią, której efektem jest nie tyle uwznioślenie przeszłości czy teraźniejszości, ile kreacja „nekronarracji” podejmowanej jakby z perspektywy pośmiertnej. A zatem Wyspa i Mój czas osobny to nie powieści polityczne, obyczajowe czy psychologiczne, tylko mityczne.

8

A life at stake: Stanisław Jaworski’s poetic autobiography

71%

Zalewski C., Zalewski C.

Ruch Literacki

|

2018

|

issue 5

9

Fantazmaty dziecięce w prozie autobiograficznej José Mauro de Vasconcelosa

71%

Slany K.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2016

|

issue 2(7)

57–73

PL

W artykule omawiam trylogię autobiograficzną José Mauro de Vasconcelosa: Moje drzewko pomarańczowe, Rozpalmy słońce i Na rozstajach. Utwory te postrzegane mogą być jako powieści fantazmatyczne dla dzieci i młodzieży, gdzie wspomnienia z dzieciństwa zostały przez pisarza obudowane fantazmatami, które kreował jako dziecko. Istotny jest tu sposób prezentowania dzieciństwa z perspektywy dziecka jako podmiotu wyobrażającego, stającego się dzieciństwem bogatym w obrazy o proweniencji baśniowej. Odczytanie znaczenia tych wyobrażeń pozwala podkreślić ich katartyczny charakter. Dziecięce przeżywanie momentów granicznych osadzone jest tutaj celowo w sferze kompensacyjnych projekcji. W swej prozie autobiograficznej Vasconcelos odtwarza zatem nie tylko zdarzenia, które go ukształtowały, ale przede wszystkim sferę dziecięcych fantazmatów jako przykład magicznego myślenia dziecka o sobie i świecie, skłaniającego go do ważnych, czasami jednak tragicznych refleksji.

EN

The article discusses a trilogy of the author’s autobiographical works encompassing My sweet orange tree, Let’s light the sun up and At the crossroads. These works can be seen as phantasmal stories for children and youth, which are based on author’s memories from childhood, significantly embedded in phantasmata that he has created as a child. An important feature is presenting childhood from the perspective of a child who becomes the imagining subject. This image of a childhood thus becomes rich in depictions stemming from fairy tales. Deciphering meanings of these depictions allows to underscore their cathartic character. The child’s experiences of transitional moments is here purposefully embedded in the sphere of compensatory projections. It is in his autobiographical prose that Vasconcelos therefore not only recreates the events that has shaped them, but first and foremost explores the sphere of children’s phantasm as an example of child’s magical thinking about the world and the self. These thoughts direct a child towards significant, though often tragic reflections.

10

Błądzenie Gézy Csátha: między autobiografizmem, fikcją a autoanalizą

71%

Chmurski M.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2019

|

vol. 13

|

issue 2

73-85

EN

The article scrutinizes how autobiographism, fiction and autoanalysis crisscross in the psychoanalytical study Elmebetegségek psychikus mechanizmusa (On the psychic mechanisms of mental illnesses) by the Hungarian writer and psychiatrist Géza Csáth (1887–1919) in the light of his diary and Carl Gustav Jung’s doctoral thesis.

PL

W artykule poddano analizie splot autobiografizmu, fikcji i autoanalizy w studium psychoanalitycznym O psychicznych mechanizmach chorób umysłowych węgierskiego pisarza i psychiatry Gézy Csátha (1887–1919) w świetle jego zapisków dziennikowych oraz rozprawy doktorskiej Carla Gustava Junga.

11

Spłaszczenie autobiograficzne. O pewnym typie (akademickiej) lektury

71%

Wolski P.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2013

|

issue 1

21-38

PL

Autor dokonuje analizy rozpraw akademickich, w tym szczególnie biografii pisarzy, w których wyraźnie zarysowana rola badacza i jego doświadczenia lektury stają się istotnym elementem wywodu i wpływają na sposób funkcjonowania w nim opisywanych postaci. Analiza ta opiera się na książce Partigia. Una storia della Resistenza Sergia Luzzatta, w tym szczególnie funkcji, jaką w tej rozprawie zaprojektowanej jako dekonstrukcja mitologii włoskiego ruchu oporu pełni Primo Levi – centralna postać włoskiej powojennej kultury i fundament debat nad etycznymi wątkami wojennej i powojennej tożsamości. Osią wywodu jest teza mówiąca, że czytanie książek takich jak Partigia, tj. opowieści na temat pewnego doświadczenia ujętej w formę oscylującą między narracją akademicką i autobiograficzną, wymaga uwzględnienia szczególnego trybu funkcjonowania w nich elementów narracyjnych takich jak bohaterowie (postacie) tej opowieści. Ten tryb to swoiste ich „spłaszczenie”, umożliwiające wspólnotowy kontekst opisywanego (i odczytywanego) doświadczenia, w książce Luzzatta zachodzące pomimo deklarowanego przez autora zamiaru przywrócenia mu statusu odrębnego od unieruchamiającej struktury tekstowego świadka.

EN

The author analyzes research work of biographers and historians of literature who include themselves (their own experience of reading the past) in the narrative, thus influencing the way the object of their study is being presented. The analysis is based on the book by Sergio Luzzatto Partigia. Una storia della Resistenza designed as a deconstruction of basic myths founding the Italian memory of ‘La Resistenza,’ i.e. anti-fascist resistance movement. He focuses on the role of Primo Levi as the central figure of the Italian post-war memory and identity. The article is based on a thesis saying that books such as this, presenting an experience oscillating between an academic text and a quasi-autobiographical confession, demand inclusion of a specific modality of some of its narrative elements such as its protagonists. This specificity consists of their ‘flattening’ as a condition sine qua non enabling a communitary context of an experience as a communicable fact. This process occurs in Luzzatto’s book nevertheless the declared attempt to present Primo Levi as a living person (as opposed to a textual witness).

12

Mówione „miniatury” autobiograficzne pogra

71%

Taborska K.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2014

|

issue 2(3)

125-135

PL

W artykule przedstawiono różnojęzyczne wypowiedzi ukazane przez językoznawczynię Annę Zielińską w monografii zatytułowanej Mowa pogranicza. Studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim (2013). Opracowanie i zawarty w nim zestaw fonetycznie zapisanych opowieści powstały jako efekt badań terenowych prowadzonych w latach 2009–2013. Celem badań było zobrazowanie stopnia różnorodności językowej występującej w regionie przyłączonym po drugiej wojnie światowej do Polski i nazwanym wówczas lubuskim. Niniejszy artykuł ukazuje próbę oglądu zbioru wspomnień ludzi pograniczy z perspektywy literaturoznawczej. Zaproponowano w nim włączenie tekstów zebranych w Mowie pogranicza do tożsamościowej literatury miejsca – literatury, która wiąże się z przekształcaniem obszarów niemieckojęzycznych lub z dominującym językiem niemieckim w miejsca polskojęzyczne lub z dominującym językiem polskim funkcjonującym w różnych jego wariantach. W szkicu zasygnalizowano też problemy interpretacyjne omawianych „miniatur” autobiograficznych, które obrazują przykłady mówienia po niemiecku, gwarą kramską, mówienia po polsku osób, których językiem pierwszym w dzieciństwie był język niemiecki, mówienia dialektem południowokresowym, po polesku, ukraińsku, łemkowsku oraz mówienia gwarą polskich górali bukowińskich.

EN

There are multilingual opinions shown in the essay based on linguist Anna Zielińska’s monograph titled “Mowa pogranicza. Studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim” (2013). Compilation and set of phonetically written stories included in it resulted from field studies conducted between 2009–2013. The aim of the studies was to show language diversity present in the region annexed after World War II and called then “lubuski”. This article demonstrates an attempt to look into reminiscences of people from borderlands from the literary perspective. The collected texts from “Language of the borderland” was proposed to be included in the identity literature of place – literature that is associated with transformation of German-speaking regions or domination of German language into regions of Polish language or domination of Polish language with many of its dialects. There are also interpretative problems of autobiographic miniatures indicated which show speaking German, speaking in “kramsk” dialect, speaking Polish for people whose mother tonque was German, speaking in southern borderland dialect, speaking “poleski”, Ukrainian, Lemkos language and speaking in the dialect of Polish highlanders from Bukowina.

13

Droga przez prowincję. Zamiary i miary poezji Edwarda Kupiszewskiego

71%

Chojnowski Z.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2010

|

vol. Zeszyt

|

issue XXIV

19-38

EN

Edward Kupiszewski’s (1940–2000) poetic work documents the fate of a representative of the Polish intelligentsia who lives in the countryside during the second half of the twentieth century. His poems reflect complexes of the inhabitant of the provinces as well as his creative ambition and dignity. Using geographical realities, Kupiszewski evoked autobiographical experiences, literary tradition, religious experience and political unrest of his time. This literary output represents the stream of Polish regional poetry.

PL

Twórczość poetycka Edwarda Kupiszewskiego (1940–2000) dokumentuje los polskiego inteligenta z prowincji drugiej połowy XX w. W wierszach odzwierciedlają się kompleksy prowincjusza, a jednocześnie jego twórcza ambicja i godność. Kupiszewski, posługując się realiami geograficznymi, przywoływał doświadczenia autobiograficzne, tradycję literacką, przeżycia religijne oraz niepokoje polityczne swojego czasu. Dorobek liryczny poety reprezentuje nurt polskiej poezji regionalnej.

14

O współczesnych autobiografiach słów kilka

71%

Olszewska N.

Prace Literaturoznawcze

|

2014

|

issue 2

101-109

EN

Autobiographies – it’s not only literary phenomenon – it’s connected with society and media as well. Can we think about this kind of publications like about every different kind of books: focus on style, value writers technique or the only one important criterion is truth and the best measure of success is popularity in media based on scandalous facts from life? How are autobiographies connected with Polish and global literature? Why do people already well-known because of their work, skills or success in art or Policy decise to write abort themselves? Are polish readers ready to see real faces of important, famous people, authorities? Here in this article an author is trying to find answers for all those and more questions abort (auto)biographies.

15

O podróżniczej i etnograficznej autokreacji?

71%

Buchta K.

Laboratorium Kultury

|

2012

|

vol. 1

92-110

PL

Artykuł, odnosząc się do pojęcia „etnograficznej autokreacji”, stawia hipotezę interpretacyjną dla Smutku tropików C. Lévi-Straussa. Dzieło francuskiego antropologa, powstałe kilkanaście lat przed publikacją zapisków z Dziennika Malinowskiego, można odczytywać jako autokreację etnograficzną i podróżniczą. Kolejny problemem, na który poszukiwana jest odpowiedź, został sformułowany następująco: dlaczego to intymne zapiski Malinowskiego wywołały takie poruszenie w świecie antropologii, a nie publikacja dzieła Lévi-Straussa? Czy z powodu naiwnej wiary, iż intymne zapiski stanowią rodzaj demaskacji w stosunku do dzieł naukowych, natomiast Smutek tropików jako konstrukcja złożona z różnego typu dyskursów, lecz przemyślana, nie stanowi objawienia prawdy? Okazuje się, iż kluczem do rozwiązania problemu będzie teza, iż strategie narratologiczne w odczytywaniu tekstów antropologicznych pozwalają na odkrywanie znaczeń wcześniej pomijanych. Jednak autorzy takich interpretacji nadmiernie akcentują zabiegi pisarskie i w zasadzie stawiają znak równości pomiędzy literaturą piękną a tekstami antropologicznymi, choć mimo wszystko należą one do innych porządków, a kontekst pozatekstowy w antropologii jest ważniejszy aniżeli warstwa narracyjna.

EN

The article referring to a term “ethnographic self-creation” advances an interpretative hypothesis for Tristes Tropiques by Lévi-Strauss. The work of the French anthropologist, created more than a dozen years ago, before the publication of a Diary by Malinowski, can be understood as self-creation of travels and ethnography. An answer for another problem is also searched. It was formulated as follows: why the intimate notes of Malinowski, and not the publication of the work by Lévi-Strauss, made such a fuss in the world of anthropology? Is it because of the naive belief in the fact that intimate notes are some kind of unmasking in relation to science works, and Tristes Tropiques is a construction formed from different types of discourses but well-considered, and is not a manifestation of truth? It turns out that the solution for this problem is a thesis that narrative strategies, regarding anthropologic texts, allow to discover the meanings that were skipped earlier. However, authors of such interpretations exaggerate in stressing literary measures and they actually put an equals sign between belles-lettres and anthropologic texts, despite the fact that they belong to different orders, and that the extratextual context in anthropology I more important that the narrative layer.

16

Na pograniczach biografistyki. O prozie Henryka Grynberga i Janusza Głowackiego

71%

Hull L.

Prace Literaturoznawcze

|

2014

|

issue 2

133-149

EN

The shift towards the biographical writings that is noticeable on the Polish market leads to a broader reflection on the genre. There is not and there cannot be any canonical pattern of writing a biography, and text materials, especially in recent years, greatly expanded the repertoire of varieties of the genre. The example may be Uchodźcy of Henryk Grynberg and Good Night, Dżerzi of Janusz Głowacki. The idea of the first one is based on the original concept of "writing for someone" that questions the definitional status of autobiographism and also the determinants of biographism. An unusual literary treatment can be seen as a variation of apocrypha - "unwritten" the book of already died Marek Hłasko that Grynberg writes. However, in the case Głowacki, standing up to the biography of Jerzy Kosiński turns out to be a dangerous exorcism - the starting point is Kosiński and the last point is the author himself. The formula of "a biography rather than an autobiography" is emerging. Both proposals meet on the common ground of narratives made as novels.

17

Pomiędzy polemiką a deskrypcją. Mieczysława Jastruna „literacka” antropologia dzieciństwa (na przykładzie wspomnień i opowiadania Wychowanie prowincjonalne)

71%

Mielhorski R.

Porównania

|

2023

|

vol. 33

|

issue 1

165-182

EN

The subject of the empirical study in this article is the recollection-based texts and the story “Wychowanie prowincjonalne” by Mieczysław Jastrun, which refer the reader to the author’s childhood. The main thesis in this article is the assumption that Jastrun in his works created his own coherent and complex image (template, model) of childhood as such; therefore, it can be metaphorically called the subject of his individual “literary anthropology.” What is more, it is assumed that the generally copied picture of childhood in the contemporary (modern) literature and culture, as well as the one presented in the tradition, are referred to by the writer by means of two types of attitude: a polemic one, where his reflections get involved in the dispute with some parts of this image, and a descriptive one, in particular that based on own experience (here is no polemics but aiming to reflect general opinions on childhood-confirmed in his own biographical experience as a boy). Thus, the methodology of this article is based on the explanation of the relation between a polemic gesture and a descriptive tendency (suspension of polemics). Attention is drawn in the article to the fact that both the recollection-based text and the short story refer the reader to the same memory prototype, which is confirmed by significant similarities between them (the characters, places of the events, their viewpoints, even the same linguistics expressions).

PL

Przedmiotem studiów empirycznych są w tym artykule teksty wspomnieniowe i opowiadanie Mieczysława Jastruna Wychowanie prowincjonalne, odsyłające czytelnika do okresu dzieciństwa pisarza. Główną tezą artykułu jest założenie, że Jastrun w swojej twórczości stworzył swój własny, spójny i złożony obraz (wzorzec, model) dzieciństwa jako takiego, stąd można go określić metaforycznie mianem przedmiotu jego indywidualnej „antropologii literackiej”. Ponadto zakłada się, że wobec ogólnie powielanego wizerunku dzieciństwa we współczesnej (nowoczesnej) literaturze i kulturze, a także tego, który jest obecny w tradycji, pisarz przyjmuje dwie postawy: polemiczną, gdy wchodzi w swoich refleksjach w spór z niektórymi składnikami tego wizerunku, i deskrypcyjną, w szczególności autopsyjną (tu dostrzegamy brak polemiki, dążenie do odzwierciedlenia ogólnych mniemań na temat dzieciństwa – potwierdzone we własnych biograficznych, chłopięcych przeżyciach). Metodologia tego artykułu została więc oparta na wyjaśnieniu relacji pomiędzy gestem polemicznym i tendencją opisową (zawieszeniem polemiki). Zwraca się w artykule uwagę, że tak tekst wspomnieniowy, jak i opowiadanie prowadzą czytelnika do tego samego prototypu pamięciowego, na co wskazują istotne podobieństwa między nimi (postaci, miejsca zdarzeń, punkty ich widzenia, nawet te same zwroty językowe).

18

Tajemnica życia i teatru: Teatralne widzenie świata w powieściach Kazimierza Brauna

71%

Michalczuk J.

Pamiętnik Teatralny

|

2023

|

issue 3(286)

125-143

EN

This article analyzes Kazimierz Braun’s works from 2016–2020 (Dzwon na trwogę [Alarum Bell], Płonący teatr [The Burning Theatre], Próba Apokalipsy [Apocalypse Rehearsal] and Teatr@ziemia.niebo [Theatre@earth.heaven]) as a series of theater novels with an autobiographical slant. Here, theater becomes a theme, a space for creation, a contribution to reflections on the condition of contemporary theater art, and a way of seeing the world. The image of theater in the memory of Braun the theater director is combined with a dream of theater and a vision of its desired future, which are embedded in a mythologizing memory. The central question of theater’s mission at the individual, national, and social level is accompanied by a critical reflection on present theater, which largely stems from Braun’s evaluation of the achievements of so-called “Second Theatre Reform,” of which he was a participant and chronicler. Therefore, an important point of reference in the analysis of Braun’s novels is provided by his articles and books in theater studies. The mystery of life and theater, which the author of the article has identified as the leitmotif of the novel series, concerns the close relationship between the creative world and the spiritual dimension of human existence and refers to the transformation of the real, finite, and temporal into the imaginary, spiritual, and immortal. In Braun’s essentialist view, this mystery is at the same time the essence of theater and acting. The author argues that the metatheatrical dimension of the world constructed in Braun’s novels is closely linked to the process of the author’s self-interpretation and self-creation as a scholar and practitioner.

PL

Artykuł jest analizą utworów Kazimierza Brauna z lat 2016–2020 (Dzwon na trwogę, Płonący teatr, Próba Apokalipsy i Teatr@ziemia.niebo), ujętych jako cykl ujawniających nachylenie autobiograficzne powieści teatralnych. Teatr staje się w nich tematem, przestrzenią kreacji, przyczynkiem do rozważań o kondycji współczesnej sztuki teatralnej oraz sposobem widzenia świata. Obraz teatru przechowanego w pamięci Brauna reżysera łączy się z wtopionym w mitologizującą pamięć marzeniem o teatrze i projekcją jego pożądanej przyszłości. Prymarnej kwestii misyjności teatru w wymiarze indywidualnym, narodowym i społecznym towarzyszy krytyczna refleksja o teatralnej teraźniejszości, w znacznej mierze wyrastająca z oceny dokonań Drugiej Reformy Teatru formułowanej przez jej uczestnika i kronikarza. Dlatego ważnym punktem odniesienia w analizie powieści są teatrologiczne artykuły i książki Brauna. Tajemnica życia i teatru – wydobyta przez autorkę jako lejtmotyw powieściowego cyklu – dotyczy ścisłego związku między światem kreacji a duchowym wymiarem ludzkiego istnienia i odnosi się do transformacji realnego, skończonego i doczesnego w wyobrażone, duchowe i nieśmiertelne. W esencjalistycznym ujęciu Brauna tajemnica ta jest zarazem istotą teatru i aktorstwa. Autorka stawia tezę, że wymiar metateatralny konstruowanego w powieściach Brauna świata łączy się ściśle z procesem autointerpretacji i autokreacji autora jako badacza i praktyka.

19

Homo holocaustus, czyli holocaustowe doświadczenia autobiograficzne kobiet

71%

Żórawska N.

Tematy i Konteksty

|

2015

|

issue 5(10)

126-141

EN

The aim of this paper is to depict the motif of Extermination in autobiographical women’s prose after 2000. The paper demonstrates that in recent years more and more authoresses of the second and third post-Holocaust generation have been writing down their traumatic experiences and the reason for this lies in the social stigmatization of Jewish people. It is stressed in the paper that the Holocaust issues are part and parcel of a cultural taboo and – similarly to women’s prose – they are frequently ignored or evaluated negatively. The Holocaust issues are tackled by contemporary young writers of Jewish descent who – contrary to the authors of the previous generation – did not experience the mass murder of Jews; however, they feel its effects today. The paper proves that in Poland we fail to carry out research on trauma studies, and devoting attention to the woman’s viewpoint is very rare. The quoted examples from the autobiographical novels written by Ewa Kuryluk, Agata Tuszyńska, Roma Ligocka and Magdalena Tulli show that this kind of writing is becoming more and more important within the literature focused on annihilation. In comparison with the autobiographical works of Marek Bieńczyk, Jan Tomasz Grossa and Michał Głowiński, the women’s holocaust stories are distinguished by authenticity, emotionality, intimacy and honesty of narration. The stories are devoid of pathos and they highlight the figure of a mother. Moreover, the confessions are based on the physical feeling of a legacy which has remained in their hearts and minds after the trauma their loved ones had to experience. We attempt to describe post-Holocaust women’s prose in comparison with Jewish literature in Poland as well as draw the reader’s attention to the characteristic features of these issues in comparison with the autobiographical works by men.

20

„Czy mogę o sobie powiedzieć: jestem Żydówką?”. O „Rodzinnej historii lęku” Agaty Tuszyńskiej

71%

Żórawska N., Uniwersytet Śląski I. N. o. L. P. i. I. O., Natalia Żórawska – studentka Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Jej zainteresowania naukowe obejmują literaturę polską XXI wieku ze szczególnym uwzględnieniem literatury kobiecej oraz holocaustowej. Publikowała między innymi w tomach zbiorowych a., literozerca@gmail.com

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2015

|

vol. 04

PL

Celem niniejszego szkicu jest interpretacja „Rodzinnej historii lęku” Agaty Tuszyń-skiej z perspektywy literatury holocaustowej. Tuszyńska, jako pisarka należąca do pokolenia poholocaustowego, w „Rodzinnej historii lęku” prezentuje wątki autobio-graficzne ściśle związane z problematyką Zagłady. Kwestię tę rozpatruje z perspektywy dorosłej kobiety, która nosi w sobie piętno Holocaustu. Jako przedstawicielka drugiego pokolenia nie przeżyła czasów wojny, ale jej skutki, w formie spadku przejętego od matki, odczuwa po dziś dzień. Autorka szkicu wykazuje, że zarówno na płaszczyźnie formy, jak i treści, posttrauma jest kluczowym aspektem dla interpretacji tekstu. Artykuł jest więc próbą zarysowania problematyki kobiecej prozy holocaustowej na przykładzie książki Agaty Tuszyńskiej, wpisania tego utworu w krąg badań prowadzonych w ramach trauma studies oraz współczesnych rozważań literaturoznawczych na temat Zagłady.

EN

The aim of the article is to interpret “Rodzinna historia lęku” (“Family history of anxie-ty”) by Agata Tuszyńska from the perspective of Holocaust literature. Tuszyńska, as a post-Holocaust generation writer, addresses autobiographical themes closely related to the Holocaust. This issue is approached from the perspective of an adult woman who bears the stigma of the Holocaust. As a representative of the second generation, she did not experience the war, but she still feels its effects inherited from her mother. The author demonstrates that both in terms of form and content post-trauma is a key aspect for the interpretation of the text. The article is thus an attempt to outline the issues of women’s Holocaust prose based on Agata Tuszyńska’s book, and include it in trauma studies and contemporary literary reflection on the Holocaust.

Refine search results

Czas nie mija, czas nie stoi… Krótkie filmy Wojciecha Hasa w perspektywie autobiograficznej

O sobie i przez siebie

Paul Muldoon: O sobie samym zwielokrotnionym

Socjolog „kreślący znaki wieczne”. Jana Szczepańskiego autoportret rozproszony

Интерпретация смерти в книге Мышкина дудочка Алексея Ремизова

AUTOBIOGRAFICZNA MITYZACJA CZASU I PRZESTRZENI W DOLINIE ISSY CZESŁAWA MIŁOSZA

Czas utracony - czas odzyskany - czas osobny. Szkic o pisarstwie Róży Ostrowskiej

A life at stake: Stanisław Jaworski’s poetic autobiography

Fantazmaty dziecięce w prozie autobiograficznej José Mauro de Vasconcelosa

Błądzenie Gézy Csátha: między autobiografizmem, fikcją a autoanalizą

Spłaszczenie autobiograficzne. O pewnym typie (akademickiej) lektury

Mówione „miniatury” autobiograficzne pogra

Droga przez prowincję. Zamiary i miary poezji Edwarda Kupiszewskiego

O współczesnych autobiografiach słów kilka

O podróżniczej i etnograficznej autokreacji?

Na pograniczach biografistyki. O prozie Henryka Grynberga i Janusza Głowackiego

Pomiędzy polemiką a deskrypcją. Mieczysława Jastruna „literacka” antropologia dzieciństwa (na przykładzie wspomnień i opowiadania Wychowanie prowincjonalne)

Tajemnica życia i teatru: Teatralne widzenie świata w powieściach Kazimierza Brauna

Homo holocaustus, czyli holocaustowe doświadczenia autobiograficzne kobiet

„Czy mogę o sobie powiedzieć: jestem Żydówką?”. O „Rodzinnej historii lęku” Agaty Tuszyńskiej