Search results

1

Postać bezokolicznika a odmiana czasownika w czasie przeszłym

100%

Stefańczyk W. T., Jagielloński U.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2011

|

vol. 18

PL

Przedmiotem artykułu jest korelacja pomiędzy postacią bezokolicznika a odmianą czasownika w czasie przeszłym. W badaniach uwzględniono ok. 25 000 czasowników zarejestrowanych w słownikach współczesnego języka polskiego. Z badań wynika, że ponad 99% czasowników wykazuje korelację pomiędzy postacią bezokolicznika a formą czasu przeszłego. Jedynie ok. 80 czasowników (a także ich derywatów prefiksalnych) ma uwarunkowane historycznie formy czasu przeszłego. Grupę tę tworzą głównie czasowniki typu piec, strzec, iść, znaleźć, a także niewielka część czasowników zakończonych na -nąć, np.: kwitnąć, pęknąć.

EN

The subject of this article is the correlation between the infinitive form and the conjugation of a verb in the past tense. Research has shown that approximately 25 000 verbs are listed in contemporary Polish language dictionaries. In addition, further research has demonstrated that more than 99% of Polish verbs present the aforementioned correlation between the infinitive and past tense. Only approximately 80 verbs (and their derivative forms) have irregular past tense forms, e. g. piec ‘to bake’, strzec ‘to protect’, iść ‘to go’, znaleźć ‘to find’. To a lesser extent, verbs ending in -nąć (for example kwitnąć ‘to flourish’, pęknąć ‘to burst’) may be included in this group. The origin of the past forms of these verbs depends on historic factors and therefore, there is no correlation with contemporary verbs.

2

Tendencje w polskiej fleksji werbalnej (na przykładzie form czasu teraźniejszego czasowników zakończonych w bezokoliczniku na -ać)

63%

Stefańczyk W. T., Katedra Języka Polskiego jako Obcego C. J. i. K. P. w. Ś., reinhold5@interia.pl

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2014

|

vol. 21

PL

Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy istnieje korelacja pomiędzy postacią bezokolicznika a odmianą czasownika w czasie teraźniejszym. Podstawę analizy stanowią dwa źródła leksykograficzne: Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego oraz Uniwersalny słownik języka polskiego pod red. S. Dubisza, skąd wyekscerpowano łącznie około 23 000 leksemów werbalnych, w tym ponad 7000 zakończonych w bezokoliczniku na -ać. Z badań wynika, że zdecydowana większość czasowników z analizowanej grupy ma obecnie typ koniugacji -m, -sz. Odmianę -ę, -esz utrzymują jedynie czasowniki zakończone w bezokoliczniku na -bać, -pać, -otać. W języku potocznym leksemy te podlegają dalszym procesom wyrównawczym.

EN

The paper attempts to find the answer to the question to what extent the inflection of the verb in the present tense is predictable on the basis of the form of its infinitive. The conducted research demonstrates that there exists a very high degree of correlation between the form of the infinitive and the conjugational paradigm. The verbs which end in –ać in the infinitive have an almost 98 percent predictable conjugational type.

3

Miejsce infinitiwu w polskim systemie werbalnym. Perspektywa semantyczna

63%

Topolińska Z.

Rocznik Slawistyczny

|

2016

|

vol. 65

89-98

EN

The author demonstrates that the main function of the Polish infi nitive is still the function of the subjunctive mood as it was in the earlier periods of the Slavic linguistic history. It constitutes propositional arguments of the „real” and of the virtual voluntative predicates both in the fi eld of the epistemic and of the deontic modality.

4

Cупин в древнерусских списках евангелия XI –XIII веков

63%

Мольков Г.

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

|

2018

|

vol. 66

319-332

PL

Od XI wieku w niektórych staroruskich ewangelicznych rękopisach używano form bezokoliczników po czasownikach ruchu do określenia celu, podczas gdy supinum w tym samym zdaniu występowało w innych kopiach ewangelicznych. Wydaje się, że ten fakt związany jest ze stopniową utratą tej formy w języku staroruskim, ale na tle poprawnego używania supinum w oryginalnych tekstach taka niestabilność może być odziedziczona z pisarstwa starobułgarskiego. Porównanie staroruskich rękopisów ewangelicznych różnych typów (tetraevangelia, krótkie i pełne lekcjonarze) ze starobułgarskimi pomaga rozwiązać ten problem. Analiza porównawcza pokazuje, po pierwsze, że supinum może być zastąpione bezokolicznikiem w staroruskim rękopisie Ewangelii tylko w niewielkiej liczbie przypadków (w przybliżeniu ⅓), a po drugie, że konteksty pozwalają na utratę formy supinum głównie w tych samych wersetach, co w starobułgarskim. Proces ten zależy ponadto od typu rękopisu ewangelicznego, istnieją bowiem przykłady zawierające pełne lekcjonarze z bezokolicznikiem w tej samej perykopie, w której krótkie lekcjonarze mają bardziej archaiczne supinum. Ta korelacja pozwala przypuszczać, że tekst Ewangelii w staroruskich rękopisach zachowuje supinum, które występuje w starosłowiańskich rękopisach z X i początku XI w.

EN

Since the 11th century, some Old Russian Gospel manuscripts use infinitive forms after verbs of motion to specify purpose, while the supine in the proper context is used in other Gospel copies. This fact seems to be associated with the gradual loss of this form in Old Russian; but, against the background of the correct usage of the supine in the original texts, such instability could be inherited from the Old Bulgarian writing. A comparison of Old Russian Gospel copies of various types (tetraevangelia, short and complete lectionaries) with Old Bulgarian usage helps to resolve this problem. It shows, firstly, that a supine can be replaced by an infinitive in Old Russian Gospel manuscripts in a small number of cases (about ⅓), and secondly, that the contexts allow the loss of the supine form mostly in the same verses as in the Old Bulgarian; besides this, it depends on the type of the Gospel manuscript: there are examples where complete lectionaries have an infinitive in the same pericope in which short lectionaries have a more archaic supine. This correlation allows one to assume that the text of the Gospel in the Old Russian recension preserves the state of the supine in which it existed in the South Slavic manuscripts of the 10th and early 11th centuries.

5

DISTRIBUTION OF SEMI-CLAUSE CONSTRUCTIONS IN ACTS OF PARLIAMENT VS. APPELLATE JUDGMENTS

62%

NAD’OVÁ Z.

Comparative Legilinguistics

|

2014

|

vol. 18

8-22

PL

W artykule zaprezentowano wyniki syntaktycznej analizy porównawczej czterech typów konstrukcji typu semi-clause w dwóch korpusach, składających się z tekstów napisanych w angielskim języku prawa odmiany brytyjskiej, tj. aktach parlamentu oraz wyrokach apelacyjnych. Autorka skupiła się na różnicach w zastosowaniu poszczególnych typów tych konstrukcji w obu korpusach (zarówno różnicach ilościowych jak i różnicach w ich funkcjach syntaktycznych) oraz na ich interpretacji funkcjonalnej. Wyniki ilościowe przeprowadzonej analizy dowodzą, że średnia liczba tych konstrukcji w zdaniu jest znacznie wyższa w korpusie składającym się z aktów parlamentu niż w korpusie, na który składają się wyroki apelacyjne (odpowiednio 2,97 i 1,58). Porównanie funkcji syntaktycznych poszczególnych ich typów w obu korpusach pozwala potwierdzić znaczną przewagę konstrukcji z funkcją nominalną w korpusie aktów parlamentu. Zastosowanie analizowanych konstrukcji ma wpływ na stylistykę badanych tekstów prawnych, które odznaczają się większą precyzją i jednoznacznością w korpusie składającym się z aktów parlamentu i mniej formalnym stylem wyroków apelacyjnych.

EN

The paper presents the findings obtained by comparative syntactic analysis of four typesof semi-clause constructions (present participial, gerundial, infinitival and past participial) in twocorpora of British legal English, i.e. Acts of Parliament and appellate judgments. The analysisfocuses on differences in the employment of the respective types of semi-clauses across the twocorpora (both quantitative differences and differences in their syntactic functions) and on theirfunctional interpretation. The quantitative findings of analysis revealed that the mean number ofsemi-clauses per sentence is significantly higher in the corpus of Acts of Parliament as compared tothe corpus of appellate judgments (2,97 and 1,58 respectively), which contributes to a higher levelof sentence condensation of the genre of Acts of Parliament. Comparison of syntactic functionsconveyed by the respective types of semi-clauses across the two corpora confirmed a significantpredominance of semi-clauses with nominal syntactic functions in the corpus of Acts of Parliament.Corpus findings also suggest that the employment of the analyzed constructions contributes tostylistic qualities of the legal genres under analysis, such as a higher level of precision andunambiguity of meaning in the corpus of Acts of Parliament and a less rigid and formal style ofappellate judgments.

6

Hybrydalne formy czasownikowe w języku polskim i ukraińskim

51%

Szczerbij N.

Poradnik Językowy

|

2022

|

vol. 790

|

issue 1

147-166

EN

Hybrid verb forms constitute a relevant aspect that has been little studied by linguists. The paper discusses hybrid verb forms in order to determine structural and semantic differences against the background of Polish and Ukrainian. The hybridity of verb forms lies in the formation of parts of speech that combine categories characteristic of different classes of words, such as voice, tense, refl exivity, case, number. Such forms include the verbal noun, adjectival participle, impersonal predicative forms ending with -no, -to, and infi nitive. The use of the comparative analysis made it possible to separate common and different features in both languages. Polish and Ukrainian are characterised by different degrees of convergence with verb or noun, in particular due to the category of refl exivity. The paper states that all these mixed parts of speech are united by the category of aspect, which relates primarily to verb. The paper also analyses the functioning of hybrid verb forms in modern Polish and Ukrainian.

PL

Hybrydalne formy czasownikowe są aktualnym i niewystarczająco zbadanym przez językoznawców zagadnieniem. W artykule dokonano opisu hybrydalnych form czasownikowych w celu porównania ich w materiale pochodzącym z języka polskiego i ukraińskiego, analizy tych form ze wspólnego punktu widzenia – procesualności. Hybrydalność polega na formowaniu części mowy, które łączą w sobie kategorie charakterystyczne dla różnych (werbalnych i imiennych) klas leksemów, np.: strony, czasu, zwrotności, przypadka oraz liczby. Do takich form zalicza się: rzeczownik odczasownikowy, imiesłów przymiotnikowy, bezosobowe formy na -no, -to oraz bezokolicznik. Zastosowanie metody porównawczej umożliwiło wyodrębnienie wspólnych i odmiennych cech w obu językach oraz scharakteryzowanie stopnia bliskości z czasownikiem czy rzeczownikiem, szczególnie dzięki kategorii zwrotności, chociaż jest to tylko formalna zbieżność z formami zwrotnymi. Wszystkie wyżej wymienione części mowy łączy wspólna kategoria aspektu. Stwierdzono produktywność procesu tworzenia rzeczowników odczasownikowych.

Refine search results

2 Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

1 Comparative Legilinguistics

1 Poradnik Językowy

1 Rocznik Slawistyczny

1 Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

2 Stefańczyk W. T.

1 Jagielloński U.

1 Katedra Języka Polskiego jako Obcego C. J. i. K. P. w. Ś.

1 NAD’OVÁ Z.

1 Szczerbij N.

1 Topolińska Z.

1 reinhold5@interia.pl

1 Мольков Г.

1 2022

1 2018

1 2016