Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 5

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  botanical names
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

The Thessalian and Cretan Name for ‘Bottle Gourd’

100%
Kaczyńska E., Witczak K. T.
Roczniki Humanistyczne
|
2018
|
vol. 66
|
issue 3: Filologia klasyczna - Selected Papers in English
59-79
EN
The Polish version of the article was published in “Roczniki Humanistyczne,” vol. 63 (2015), issue 3. In his work Deipnosophistae (IX 369b), Athenaeus discusses four Greek names for turnip, (Brassica campestris L., syn. Brassica rapa L.): βουνιάς, γογγυλίς, Laconian γάστρα and Boeotian ζεκελτίς. The three first names are clearly motivated by the Greek vocabulary. The fourth term remains obscure in terms of its etymology and word-formation. According to Athenaeus (IX 369b), two Greek writers, Amerias and Timachidas, refer to a dialectal (evidently Thessalian) term ζακελτίς f. ‘bottle gourd, calabash, Lagenaria siceraria (Molina) Standl.’. In his lexicon, Hesychius of Alexandria registers two related glosses: ζακελτίδες • κολοκύνται. ἢ γογγυλίδες (HAL ζ-24); ζακαυθίδες • κολοκύνται (HAL ζ-30). The former refers to the Thessalian lexis. The latter one (wrongly printed as ζακυνθίδες • κολοκύνται in M. Schmidt’s and K. Latte’s editions) demonstrates a shift of the liquid consonant λ [l] to [ṷ], which is a typical Cretan phenomenon, attested also in the Hesychian lexicon, see e.g. [1] αὐκάν • ἀλκήν. Κρῆτες (HAL α-8277); [2] αὐκυόνα • ἀλκυόνα. Κρῆτες (HAL α-8280); [3] αὕμα • ἅλμη, ὑπὸ Κρητῶν (HAL α-8324); [4] αὖσος • ἄλσος. Κρῆτες (HAL α-8347); [5] θεύγεσθαι • θέλγεσθαι. Κρῆτες (HAL θ-427). The same phonological process of the velarization of *λ [l] is also registered in epigraphic texts found in three towns of Central Crete (Gortyna, Leben, Phaistos). Thus, it seems that the Hesychian term ζακαυθίδες ‘bottle gourds’ (derived from the earlier *ζακαλθίδες) must be seen as a dialectal form typical of Central Cretan.
2
Publication available in full text mode
Content available

Shapes in Botanical Names: A Polyconfrontative Approach

75%
Urniaż A. J.
Academic Journal of Modern Philology
|
2021
|
issue 12
219-228
EN
In the following article the author concentrates on the problem of the usage of shapes in botanical binomial names from the polyconfrontative perspective. International Latin binomial names have been confronted with their English, Dutch, Polish and Czech equivalents to show the naming tendencies in the particular languages, while taking into consideration their compliance with the Latin botanical names. The presented results of this polyconfrontative study show the extent to which botanical names draw on shapes in the process of creating parts of species names, particularly the so-called specific epithet. The shapes have been divided into: basic geometrical shapes (also accompanied by a plant part), shapes showing resemblance (to another plant, an animal or a body part), containing a numeral and a plant part, describing structure and other shapes. The author also describes the items of the plant morphology the shapes in botanical names refer to (such as leaves, stem, fruit, flower/inflorescence etc.).
3

Tesalska i kreteńska nazwa tykwy pospolitej

63%
Kaczyńska E., Witczak K. T.
Roczniki Humanistyczne
|
2015
|
vol. 63
|
issue 3: Filologia Klasyczna
23-42
PL
W dziele pt. Uczta mężów (IX 369b) Atenajos przytacza cztery greckie nazwy rzepy (Brassica campestris L., syn. Brassica rapa L.’): βουνιάς, γογγυλίς, lak. γάστρα oraz beoc. ζεκελτίς. Trzy pierwsze apelatywy mają doskonałą motywację w zachowanej leksyce greckiej. Czwarty wyraz pozostaje etymologicznie i słowotwórczo niejasny. Atenajos podaje, że dwaj greccy autorzy, Amerias oraz Timachidas, przytaczają dialektalny (niewątpliwie tesalski) termin ζακελτίς f. ‘tykwa pospolita, tykwa zwyczajna, kalebasa, Lagenaria siceraria (Molina) Standl.’. W leksykonie Hesychiosa z Aleksandrii pojawiają się dwie pokrewne glosy: ζακελτίδες • κολοκύνται. ἢ γογγυλίδες (HAL ζ-24); ζακαυθίδες • κολοκύνται (HAL ζ-30). Pierwsza glosa odnosi się do tesalskiej leksyki. Druga glosa (niepotrzebnie emendowana w wydaniach M. Schmidta i K. Lattego) dokumentuje zmianę spółgłoski płynnej λ [l] do [ṷ], co jest zjawiskiem typowo kreteńskim, dobrze poświadczonym w leksykonie Hesychiosa, por. [1] αὐκάν • ἀλκήν. Κρῆτες (HAL α-8277); [2] αὐκυόνα • ἀλκυόνα. Κρῆτες (HAL α-8280); [3] αὕμα • ἅλμη, ὑπὸ Κρητῶν (HAL α-8324); [4] αὖσος • ἄλσος. Κρῆτες (HAL α-8347); [5] θεύγεσθαι • θέλγεσθαι. Κρῆτες (HAL θ-427). Proces welaryzacji *λ [l] potwierdzają też teksty epigraficzne odnalezione w trzech ośrodkach centralnej Krety (Gortyna, Fajstos, Lebena). W tej sytuacji Hesychiosowy termin ζακαυθίδες ‘tykwy’ (sprowadzający się do uprzedniego *ζακαλθίδες) musi być uznany za typowy dialektyzm centralnokreteński.
EN
In his work Deipnosophistae (IX 369b) Athenaeus discusses four Greek names for ‘turnip, Brassica campestris L., syn. Brassica rapa L.’, namely βουνιάς, γογγυλίς, Laconian γάστρα and Boeotian ζεκελτίς. Three first appellatives are clearly motivated by the Greek vocabulary. The fourth term is unclear etymologically. According to Athenaeus (IX 369b), two Greek writers, Amerias and Timachidas, refer to a dialectal (evidently Thessalian) term ζακελτίς f. ‘bottle gourd, Lagenaria siceraria (Molina) Standl’. In his lexicon Hesychius of Alexandria registers two related glosses: ζακελτίδες • κολοκύνται. ἢ γογγυλίδες (HAL ζ-24); ζακαυθίδες • κολοκύνται (HAL ζ-30). The former refers to the Thessalian item. The latter one (wrongly printed as ζακυνθίδες • κολοκύνται in M. Schmidt’s and K. Latte’s editions) demonstrates a change of the liquid stop λ [l] to [ṷ], which is explained as a Cretan phenomenon, attested also in the Hesychian lexicon, see e.g. [1] αὐκάν • ἀλκήν. Κρῆτες (HAL α-8277); [2] αὐκυόνα • ἀλκυόνα. Κρῆτες (HAL α-8280); [3] αὕμα • ἅλμη, ὑπὸ Κρητῶν (HAL α-8324); [4] αὖσος • ἄλσος. Κρῆτες (HAL α-8347); [5] θεύγεσθαι • θέλγεσθαι. Κρῆτες (HAL θ-427). The same phonological process of velarization of *λ [l] is securely confirmed in three towns of Central Crete (Gortys, Leben, Phaestus) by numerous epigraphic texts. It is highly probable that the Hesychian term ζακαυθίδες ‘calabash gourds’ (as if from *ζακαλθίδες) must be treated as a dialectal form typical of Central Cretan.
4

Gigarum vel gigarus ‘kolokazja jadalna’ – nazwa etruska czy galijska?

63%
Witczak K. T.
Roczniki Humanistyczne
|
2016
|
vol. 64
|
issue 3: Filologia klasyczna
17-29
PL
Autorzy starożytni (Pedanios Dioskorides z Anazarbos, Pseudo-Dioskorides, Marcellus Empiryk z Burdigali) przytaczają liczne regionalne nazwy ‘kolokazji jadalnej, Colocasia esculenta (L.) Schott’, rośliny użytkowej z rodziny obrazkowatych (zob. ryc. 2). Źródła antyczne przypisują nazwę gigarum lub gigarus rozmaitym ludom: Ps.-Dioskorides wskazuje Etrusków, a Marcellus Empiryk Gallów jako użytkowników tych nazw. Istotnie, włoskie nazwy obrazków, pojawiające się na terenie dzisiejszej Toskanii (np. wł. tosk. gígaro ‘Arum L.’ w Versilia, gíaro w Mugello, gíghero oraz gíchero w Senese, gíaro ‘obrazki włoskie, Arum italicum Mill.’ w Sienie) i północnego Lacjum (np. wł. dial. gígara, gíara ‘obrazki plamiste, Arum maculatum L.’), poświadczają obecność apelatywu gigarum na obszarze Etrurii (ob. Toskanii). Ponieważ język etruski nie posiadał spółgłosek dźwięcznych w swoim systemie fonologicznym, nazwa gigarum powinna być uznana za zapożyczenie z jakiegoś źródła galijskiego. Proponowana w niniejszej pracy etymologia wskazuje na celtycką i indoeuropejską genezę, por. stirl. gér adi. ‘kwaśny, cierpki, ostry (w smaku)’ (< ie. *giĝ-[ə1]-ró-). Istotnie, wszystkie gatunki obrazków są gorzkawe i ostre w smaku, a korzeń kolokazji jadalnej spożywa się po jego ugotowaniu.
EN
Ancient authors, including Pedanius Dioskorides of Anazarbus, Pseudo-Dioskorides and Marcellus Empiricus of Burdigala, quote numerous regional terms for ‘taro, Colocasia esculenta (L.) Schott’, the well-known plant of the Araceae family (see illustr. 2). According to Ps.-Dioscorides, a name gigarum was used by the Etruscans to refer to the plant, whereas Marcellus of Burdigala (now Bordeaux) informs us that the Gauls used a similar form gigarus. Ps.-Dioscurides’ opinion seems to be confirmed by the cognate Italian names for ‘arum, Arum L.’, attested in Toscany (e.g. Ital. Tosk. gígaro ‘Arum L.’ in Versilia, gíaro in Mugello, gíghero and gíchero in Senese, gíaro ‘Italian arum, Arum italicum Mill.’ in Siena) as well as in Lazio (cf. Ital. dial. gígara, gíara ‘snakeshead, Arum maculatum L.’). As the Etruscan language had no voiced consonants in its phonological system, the plant name gigarum, found in Etruria, should be treated as a Gaulish loanword. The etymology put forth in this paper argues for a Celtic and Indo-European origin, cf. Old Irish gér adj. ‘sharp (of taste), sour, acid, harsh’ (< PIE. *giĝ-[ə1]-ró-). All plants of the Araceae family are bitter and sharp in taste (taro root can be consumed after being cooked).
5
Publication available in full text mode
Content available

Trudności z tłumaczeniem nazw botanicznych (nazwy wybranych roślin w językach: polskim, słowackim i słoweńskim)

51%
Pančíková M., Katedra slavistiky F. f. O. u. v. O., pancikova@chello.sk
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
|
2014
|
vol. 21
PL
Nazwy flory określające przyrodę żywą stanowią bogatą i zróżnicowaną część polskiej, słowackiej i słoweńskiej leksyki. Istnieją opracowania dotyczące leksyki botanicznej jednego języka, mało jednak jest prac porównawczych. Nazwy roślin w języku polskim i słowackim są dwuczłonowe, to w zasadzie tłumaczenia nazw łacińskich. W nazwach botanicznych w języku słoweńskim często spotykamy się natomiast z nazwą jednowyrazową. Zdarza się, że we wszystkich trzech badanych językach mamy wyraz – homonim homogeniczny, np. drevo – drzewo – drevo. Są też przypadki, kiedy to dwa języki mają nazwę w tym samym rodzaju, trzeci język ma inny rodzaj, a nawet zupełnie inny leksem (pierwiosnek – trobentica – prvosienka). Ciekawe są przykłady, w których występuje przymiotnik oznaczający kolor (Anchusa azurea – smohla modrá – farbownik lazurowy). Dla tłumacza literatury fachowej ważne jest, żeby znał: normy językowe obu języków (wyjściowego i docelowego), budowę słowotwórczą wyrazów w obu językach, wszystkie znaczenia leksykalne i semantyczne, włącznie z odcieniami stylistycznymi, oraz orientował się w gramatyce i problematyce danej dziedziny.
EN
The names of flora constitute a rich and differentiated part of the Polish, Slovak, and Slovenian lexes. There exist studies of the botanical lexis of the individual languages, there are, however, only a few comparative works. Plant names in both Polish and Slovak consist of two parts, being basically translations of Latin names. Botanical names in Slovene often consist of only one word.It happens that in all the three analyzed languages there is a homogenic homonym, e.g. drevo – drzewo – drevo. There can be cases that two languages have a name of the same gender, but the third language has not or the equivalent is a different lexeme (pierwiosnek – trobentica – prvosienka). Interesting are also cases when the adjective of colour is different (Anchusa azurea – smohla modrá – farbownik lazurowy). For the translator of scientific texts it is important to know language norms in both languages, to know the grammatical features of these lexemes, to know the word-formative structure and all lexical and semantic meanings, including the stylistic ones, and to be well orientend in the issues of the given field.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.