Search results

1

Pieśni bożonarodzeniowe w luterańskim kancjonale toruńskim

100%

Kamper-Warejko J.

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

|

2018

|

vol. 25

|

issue 2

77-103

EN

The outline addresses the set of songs included in one of the editions of the Toruń cantional by Petrus Artomius (1601). The small extract of the text provided the opportunity to grasp the range and nature of the changes taking places in the Old Polish language when the Polish culture was affected by the Reformation. For this reason, the author attempted to indicate the origin of the works and to trace the edition modifications introduced in the text with particular emphasis on linguistic alterations. In the cantional there appear texts rooted in the Polish Catholic tradition of religious songs (e.g. XVII, XX, XXI, XXVI, XXVII), translations of Protestant carols of Martin Luther known from earlier songbooks (e.g. XXX, XXXII, XXXVI); however, they are often new, modified versions of the songs. In comparison with the first edition of the cantional, the discussed edition was somewhat reorganized, which may be observed in the editor’s attempt to modernize the language of the songs. On the basis of the presented description of philological- stylistic nature one may conclude that the language of the old Protestant community of Toruń did not differ significantly from the Old Polish language of the time. On the one hand, the texts included in the cantional refer to medieval songs stylistically and linguistically. On the other hand, they illustrate the popularity and universality of Polish songs used in religious practices of Protestants, not only Lutherans.

2

Śladami tura

86%

Budziszewska W.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

1995

|

vol. 7

47–51

PL

Słowo tur występuje w większości języków słowiańskich. Tur to wymarły gatunek dzikiego byka, przodek bydła domowego. Odznaczał się lekką budową i wielkimi, zagiętymi ku przodowi rogami. U Słowian tur był niewątpliwie zwierzęciem totemicznym, od którego zależał przyrost zarówno na polu, jak i w rodzinie. Później stał się celem królewskich i książęcych łowów. Gdy wyginął, zatarła się pamięć jego wyglądu, ale zostały słowa kolędy i maski, wyobrażające różne zwierzęta, a nawet ptaki. Zachowało się trochę, nawiązujących do słowa tur, nazw botanicznych, np. pol. turzyca piaskowa, czy zapożyczona od Słowian rum. turiţă ‘przytulia’.

EN

The word tur [aurochs] is found in most of the Slavic languages. The aurochs is an extinct species of the wild bull, the ancestor of domestic cattle. The aurochs was lightly built and had massive horns facing forward. The aurochs was without a doubt a totemic animal for the Slavs, upon which depended the growth both in the field as well as in the family. Later, kings and princes hunted for auchors. When the species was wiped out, the memory of its appearance disappeared, but what was left were lyrics of Christmas carols and masks depicting various animals, even including birds. A few botanical names referring to the word tur were preserved in the Polish language, e.g. turzyca pisakowa [carex arenaria or sand sedge], or the Romanian turiţă / przytulia [Galium aparine or catchweed] a loan from the Slavic languages.

3

Wigilijne sacrum – między religią a magią

86%

Zimny D.

Facta Ficta. Journal of Theory, Narrative & Media

|

2019

|

vol. 3

|

issue 1

29-49

EN

In this publication Dominik Zimny is presenting the traditions and customs of the period of Christmas Eve in the area of southern Podlasie, namely the last week of December and the first week of January. During this period, depending on the religion, all living Christians experience a unique time - the time of Christmas. It has always been known that Christmas time differs substantially from ordinary time, as Christmas time was full of rituals and traditions which, apart from purely religious values, possessed both magical and worship aspects. In traditional culture, the religious context frequently accompanied the magical-worship context, creating an inseparable ceremonial whole. Christmas Eve is no exception to this rule, which demonstrates a wealth of attributes and ritual forms, concealing in their structure both religious and magical values. An example of such a ritual attribute can be one of the Christmas dishes, that is, ‘kutia’, which possessed both magical and sacred character. In the structure of the Christmas Eve rituals this dish could exist as a dish creating a new life, which was reborn on that exceptional evening. Kutia could also be a fortune-telling dish used for divination in the household, and it could replace traditional, sacramental bread, particularly in Orthodox people, where kutia is having a sacred function. A similar character is presented by many other Christmas attributes and traditions, among which the author of this publication lists: fast, hay, Christmas tree, Christmas Eve dinner with selected dishes, as well as carols and carolling. The characteristics of Christmas Eve was presented on the example of Christmas traditions of southern Podlasie, as in this region of Poland many archaic and traditional ritual forms have been preserved until the modern times. What is more, the very characteristics depicts the multiculturalism of the Polish eastern borderlands. Special attention needs to be paid to the fact that some of the Christmas traditions of southern Podlasie are so deeply rooted in the consciousness and memory of the inhabitants that over time, they became a cultural identifier of the region.

4

Na melodiach pieśni kolędowych osnute - charakterystyka preludiów organowych Mieczysława Surzyńskiego op.42

86%

Pawlik K.

Musica Ecclesiastica

|

2020

|

issue 15

125-137

PL

W twórczości Mieczysława Surzyńskiego wyróżnić można grupę utworów inspirowanych muzyką religijną. Szczególne miejsce zajmuje zbiór Rok w pieśni kościelnej op. 42. Jest to cykl preludiów organowych opartych o polskie pieśni kościelne podzielony na pięć zeszytów. Pierwszy poświęcił kompozytor pieśni adwentowej, drugi – kolędom, trzeci – pieśniom pasyjnym, czwarty – pieśniom wielkanocnym, eucharystycznym i o Trójcy Świętej, piąty – pieśniom maryjnym i okolicznościowym. Niniejszy artykuł zawiera analizę muzyczną 12 kolędowych preludiów organowych Mieczysława Surzyńskiego opartych m.in. na melodiach pieśni Anioł pasterzom mówił, W żłobie leży, Bóg się rodzi, A cóż z tą dzieciną będziem czynili. Scharakteryzowana zostanie forma kompozycji oraz elementy dzieła muzycznego. Cel analizy stanowi wskazanie różnic i podobieństw, a także wiodących cech charakterystycznych preludiów.

EN

Two main groups of pieces can be distinguished in Mieczysław Surzyński's work. The compositions belonging to the first on are inspired by religious music, especially Polish church song. Surzyński had written them under the influence of the Cecilian Movement. The prevailing pieces are songs, preludes, improvisations. The second group consists of works entirely derived from the composer's creativity. The subject of this article will be the musical analysis of the preludes from the second volume of The Year in a church song op. 42, entitled Based on the melodies of carol songs. It contains, among others, 12 organ preludes by Mieczysław Surzyński. The described organ preludes of M. Surzyński are an example of literature related to the Cecilian Movement. This is evidenced by the use of all elements of the musical work in such a way as to emphasize the melody of cantus firmus. These compositions are not long and difficult, which increases the number of potential performers. Surzyński repeatedly presents carol melodies, which could lead to boring repetition of the same content. However, each time he does it in a different, original way. Thanks to this, the organ preludes seem interesting but also extremely familiar.

5

Polskie kolędy – ich historia, rozwój i znaczenie w kulturze narodowej. Studium na wybranych przykładach z różnych okresów historycznych

86%

Katarzyńska A.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2017

|

vol. 8

|

issue 4

191-202

PL

Niniejszy tekst poświęcony kolędom w kulturze polskiej stanowi próbę krótkiej analizy wpływu tych szczególnych wytworów kultury na kształtowanie się zwyczajów związanych ze świętowaniem Bożego Narodzenia, a przez to na budowanie kultury narodowej. Kolęda jako muzyczny utwór religijny już sama w sobie stanowi wyraz przenikania się religii i sztuki. Dodatkowo jednak często przywodzi na myśl skojarzenie ze sztuką ludową, bliską człowiekowi, co podkreśla jeszcze jej szczególny wymiar jednoczący — tak w rodzinie, jak i we wspólnocie narodowej. W Polsce kultura, szczególnie ludowa, kształtowana była przede wszystkim przez religijność chrześcijańską, stąd też jej wpływ na rozwój tożsamości i odrębności narodowej jest bardzo znaczny. Ponadto pokazany został wpływ odwrotny, tj. w jaki sposób konkretna sytuacja polityczno-historyczna Polski oddziaływała na powstające w danych okresach nowe kolędy i jednocześnie w nich miała swoje odzwierciedlenie. W tekście przedstawione zostały jedynie wybrane przykłady kolęd, które obrazują przenikanie się religii i kultury, a także podkreślają kształtowanie przez kolędy postawy patriotycznej.

EN

The paper on carol in Polish culture is an attempt at a brief analysis of the influence of these particular cultural products on the development of the customs associated with Christmas celebrations and the building of national culture. Carol as a musical religious piece shows the penetration of religion and art. In addition, it is often associated with folk art, close to man. It also highlights its unique dimension of unity—in the family and in the national community. In Poland, especially folk culture, it was shaped primarily by Christian religiosity, and its influence on the development of identity and national identity is very significant. In addition, the opposite was shown—how the specific political and historical situation of Poland influenced the new Christmas carols created in specific periods and at the same time reflected in them. Only selected examples of carols were presented in the paper, which illustrate the interpenetration of religion and culture and also highlight the formation of attitude of patriotism by carol.

6

Analiza muzycznych środków wyrazu jako klucz do wykonania cyklu kolęd i pastorałek Narodziła nam się dobroć Stanisława Hadyny

72%

Panas A.

Kultura i Edukacja

|

2021

|

issue 1(131)

122-142

PL

Cykl czternastu kolęd i pastorałek Stanisława Hadyny nie należy do najbardziej znanych dzieł twórcy. Nie jest też powszechnie wiadome, że to dzieło powstało w wyniku współpracy kompozytora z dwojgiem przyjaciół, wspaniałych artystów - Kazimierza Szemiotha (poety) i Wiesława Ochmana (śpiewaka). Analiza utworów została dokonana w oparciu o specjalistyczną literaturę z zakresu muzykologii, folklorystyki i literaturoznawstwa oraz własną praktykę wokalną i dyrygencką. Celem było zbadanie możliwych inspiracji, wskazanie związku muzyki ze słowem, przedstawienie wybranych trudności wokalnych oraz całościowe spojrzenie na cykl. W badaniach posłużono się metodą monografii. Jako czynności praktyczne została zastosowana analiza materiału nutowego, tekstów źródłowych, publikacji, nagrań. Głównymi narzędziami były: wydany przez Officina Silesia w 2009 roku cykl czternastu kolęd i pastorałek Narodziła nam się dobroć Stanisława Hadyny do słów Kazimierza Szemiotha oraz płyta z 1985 roku w wykonaniu Wiesława Ochmana i Capelli Arcis Varsoviensis pod dyrekcją Marka Sewena. Dzięki analizie udowodniono, iż omawiane utwory pochodzą z głęboko zakorzenionych w kulturze polskiej tradycji i pieśni świątecznych, a ich forma świadczy o czerpaniu zarówno z dawnych, jak i współczesnych nurtów muzyki. Badania dowiodły także znaczenia tekstów, które to warunkują charakter poszczególnych części. Artykuł dowodzi, iż świadomość zastosowanych muzycznych środków wyrazów jest kluczem do poprawnego i pełnego wykonawstwa artystycznego dzieła.

EN

The cycle of fourteen carols and pastorals by Stanisław Hadyna is one of the author’s lesser known works. It was created as a result of cooperation between the composer and two great artists - Kazimierz Szemioth and Władysław Ochman. Analysis of the pieces has been conducted with use of specialized literature on musicology, folklore and literary studies supported by practice as a singer and choir director. The goal was to study author’s possible inspirations, to underline the relationship between music and lyrics, to present selected vocal difficulties and to look at the cycle as a whole. Research has been performed with the use of the monographic method. Practical activities consisted of analyzing the score, source text, publications and recordings. Following sources were used: Narodziła nam się dobroć [Goodness was born] by Stanisław Hadyna (lyrics - Kazi mierz Szemioth, Officina Silesia, 2009) and recordings of Wiesław Ochman and Capella Arcis Varsoviensis (dir. Marek Sewen, 1985). As a result, it has been proven that analyzed pieces have their origin in traditional Polish songs. Conclusions from the analysis demonstrate importance of lyrics which form a part equally important to music. In summary, awareness of means of expression used by composer is key to performance of the work.

7

Pavol Krška (1949) – A Slovak Composer of Sacred Music

58%

Matejová M.

|

2020

|

vol. 68

|

issue 12

113-120

EN

This article deals with selected sacred compositions of the Slovak composer Pavol Krška (1949), who is one of the most important representatives of sacred music in Slovakia in recent decades. His vocal and instrumental pieces Requiem, Stabat Mater and Te Deum are frequently performed and thus brought to the attention of both the lay and professional music community. We believe that, as the composer’s work is so well-known in Slovakia, it will gradually find its place abroad.

PL

Pavol Krška (1949) – słowacki kompozytor muzyki sakralnej Artykuł dotyczy wybranych kompozycji sakralnych słowackiego kompozytora Pavla Krški (1949), który w ostatnich dziesięcioleciach stał się jednym z najważniejszych przedstawicieli muzyki religijnej na Słowacji. Dzieła wokalno-instrumentalne jego autorstwa: Requiem, Stabat Mater i Te Deum są szęsto wykonywane, dzięki czemu wpisują się w ogólną świadomość tak zawodowych muzyków, jak i szerokiej publiczności. Jednym z celów prezentowanego artykułu jest wzbudzenie zainteresowania twórczością Pavla Krški tak, by stopniowo znalazła swoje miejsce w repertuarze nie tylko słowackich, ale także zagranicznych wykonawców.

Refine search results

1 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Facta Ficta. Journal of Theory, Narrative & Media

1 Kultura i Edukacja

1 Musica Ecclesiastica

1 Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

1 Roczniki Humanistyczne

1 Roczniki Kulturoznawcze

1 2021

2 2020

1 2019

1 2018

1 2017

1 1995

1 Budziszewska W.

1 Kamper-Warejko J.

1 Katarzyńska A.

1 Matejová M.

1 Panas A.

1 Pawlik K.