Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 5

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  cechy gwarowe
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Cechy gwarowe w toponimach z powiatu tureckiego

100%
Zając E.
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
|
2018
|
vol. 65
261-271
PL
Celem artykułu jest omówienie cech gwarowych zarejestrowanych w nazwach obiektów zamieszkanych i niezamieszkanych przez człowieka na terenie powiatu tureckiego, położonego w południowo- wschodniej części Wielkopolski. Na podstawie zebranego materiału toponimicznego odkryć można cechy dialektalne: fonetyczne, fleksyjno-składniowe i leksykalne południowo-wschodniej Wielkopolski. Zgromadzony dzięki eksploracji terenowej materiał toponomastyczny umożliwia obserwację cech gwarowych tkwiących w nazwach, charakterystycznych dla dialektu wielkopolskiego, takich jak: kontynuanty staropolskich samogłosek długich, unikanie protetycznej wymowy samogłosek w nagłosie, wahania rodzaju gramatycznego. Ojkonimy i anojkonimy zachowują także dawne właściwości dialektalne, jak na przykład oboczność morfemów -ow- i -’ew-, która, zachowana w sufiksach nazw, poświadcza prymarnie większy niż obecnie obszar występowania. Cechą zgromadzonego materiału toponomastycznego jest też szeroki zakres toponimizacji, czyli wyparcia apelatywów z zasobu leksykalnego języka i skostnienie ich w nazwach własnych. Nazwy miejscowe i terenowe z terenu powiatu tureckiego przechowują wiele archaizmów leksykalnych oraz leksykę gwarową. Występują też nazwy o zabarwieniu ekspresywnym, znane mieszkańcom nie tylko badanego terenu, często kojarzące się im z jakimś wydarzeniem lub cechą charakteryzującą zamieszkujących tam ludzi.
EN
The aim of this article is to discuss dialect features in the names of inhabited and uninhabited objects in the county of Turek located in the south-eastern part of Wielkopolska Province. In the collected data there can be found particular dialect features: phonetic, inflexive – syntax and lexical characteristics of the South-eastern Wielkopolska Province. The toponymy data collected by field exploration enables the observation of dialect features – in the names characteristic for the dialect of Wielkopolska Province, such as: Old Polish long vowels’ continuants, avoidance of prosthetic pronunciation of vowels in initial sound, hesitancy in the grammatical gender. Oikonyms and anoikonyms also preserve former dialect features, e.g. alternation of the morphemes ‘-ow’ and ‘-ew’ that are preserved in the suffixes of the names, which primarily authenticate, more than presently, the area of occurrence. A feature of the collected toponymy data is also the wider range of toponymisation; in other words the supersession of apelatives from the lexical resource of the language and their fossilization in proper names. The names of the places and areas in the county of Turek retain many lexical archaisms and dialect lexicon. These are also expressive names known by the residents of the examined area and beyond, often associated with a particular event or a feature characteristic of people living there.
2

Obraz społeczności i kultury wiejskiej w historycznej mikrotoponimii Śląska

100%
Sochacka S.
Onomastica Slavogermanica
|
2019
|
vol. 31
127-145
EN
The author of the article examines the cognitive values of Silesia’s historical microtoponymy. The article is based on the names published in Słownik etymologiczny nazw geographicznych Śląska (Etymological dictionary of geographical names in Silesia). The analysed microtyponyms are a source of information about the life and work of people living in the region, about its natural environment, culture and language. An analysis of field names makes it possible to present some elements of the rural image of the world. It comprises names indicating the natural form of the landscape, forests and woodland areas, names of plants, wild animals, names associated with agriculture, with spiritual culture and customs. Most of the analysed names reflect the features of the Silesian local dialect.
3
Publication available in full text mode
Content available

Gwara śląska w zbiorach pieśni Adolfa Dygacza

100%
Synowiec H.
Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
|
2021
|
vol. 9
|
issue 9
9-18
PL
W artykule wykazano, że zbiory pieśni Adolfa Dygacza z różnych subregionów Śląska stanowią cenny materiał dla badań dialektologicznych. Omówiono właściwości gwarowe występujące w tekstach pieśni. Zwrócono uwagę na zróżnicowanie dialektu śląskiego (zwłaszcza w warstwie fonetycznej), które się w nich ujawnia. Pokazano, jak w gwarowych słownictwie odzwierciedla się swoistość kulturowa regionu i jego przeszłość. Postulowano, by zbiory pieśni wykorzystywać w edukacji szkolnej i akademickiej. Sugerowano także, by przygotować do druku liczne teksty pieśni, które do tej pory nie zostały opublikowane. W przygotowaniu redakcyjnym pieśni powinni uczestniczyć nie tylko folkloryści i etnolodzy, ale też dialektolodzy.
EN
The idea of the following paper is to show that Adolf Dygacz’s song collections coming from different parts of Silesia provide precious data for dialectological studies. The characteristic features of the dialect that could be traced in the lyrics are discussed here. Special attention was paid to differences concerning phonetics in particular that appear in the lyrics and influence the dialect. Furthermore, the study also presents how the specific culture of the region as well as its past are described by means of the special vocabulary. It is postulated that the song collections were used in the school and academic education. It is also suggested that numerous lyrics of the songs that have not been published yet were prepared for publication. Scholars specializing not only in folklore studies and ethnology but also in dialectology should participate in the whole process.
4

Fonetyczne cechy gwarowe w łukowskich aktach notarialnych z początku XIX wieku

100%
Kuć J.
Prace Językoznawcze
|
2014
|
issue 16/3
31-41
EN
The analyzed texts from Łuków reveal an insignificant number of dialectal trends characteristic for the areas of Mazowsze, Podlasie and Małopolska borders, where they come from. These include: lack of umlaut, phenomena related to mazurzenie, like hyper correct – siakanie and szadzenie, closing and extending of vowels and mixing ke, ge / k'e, g'e. In the studied archives one can point to such phenomena that are associated with the area of the central and northern regions of Małopolska, for example: lack of nasality before fricatives and narrowed / / raised pronunciation of the nasal sound ą, which is typical for the area south of Lublin.
5
Publication available in full text mode
Content available

Ślady polskiej wymowy gwarowej w nazwach terenowych w Państwowym Rejestrze Nazw Geograficznych

80%
Wolnicz-Pawłowska E.
TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych
|
2020
|
vol. 6
|
issue Numer Specjalny
39-50
UK
У статті вказано діалектні елементи в Державному реєстрі географічних назв (ДРГН), т. зв. центральному, постійно актуалізованому списку географічних назв, що збиралися для держадміністрації. Назви функціонують не тільки серед місцевого населення, але також у ширшому суспільному обігу, оскільки вони містяться, крім ДРГН, також на загальнодоступних топографічних картах. Як приклад нараховано десять діалектних рис у матеріалах ДРГН, призначених для стандаризації Комісією населених пунктів та фізіографічних об’єктів. Після консультацій з органами місцевого самоврядування частина фізіографічних об’єктів, імовірно, збереже свою діалектну форму, щоб наблизити офіційні списки до локальної вимови.
EN
The paper indicates dialectal elements present in the National Register of Geographical Names (Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych), i.e. the central and constantly updated list of geographical names collected for administrative purposes. The names are used not only within local communities but in a wide social circulation as well: besides the National Register they are present on commonly available topographic maps. The paper provides an illustrative selection of ten dialectal features present in the names included in the National Register and now meant to be standardized by the Commission on Names of Localities and Physiographic Objects. After consultation with local community authorities some of the names which are to be standardized will probably retain their dialectal properties. This is meant to make official name lists closer to the local pronunciation.
PL
W artykule wskazano elementy gwarowe w Państwowym Rejestrze Nazw Geograficznych (PRNG), tzn. centralnym, stale aktualizowanym wykazie nazw geograficznych zbieranych do celów administracyjnych. Nazwy te funkcjonują nie tylko w lokalnej społeczności, ale także w szerokim obiegu społecznym, są bowiem obecne – oprócz PRNG – na ogólnodostępnych mapach topograficznych. Przykładowo wymieniono dziesięć cech gwarowych, zarejestrowanych w materiałach PRNG przeznaczonych do standaryzacji przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych. Po konsultacjach z gminami część nazw obiektów fizjograficznych prawdopodobnie zachowa swoją postać gwarową, aby zbliżyć oficjalne wykazy z lokalną wymową.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.