Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 8

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  celowość
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

Babciu, dlaczego masz takie wielkie zęby? Żeby cię zjeść! Kilka uwag o wyrażaniu celu i przyczyny w języku polskim

100%
Rabczuk A., Kuś K.
Kwartalnik Polonicum
|
2013
|
issue 13
51 - 58
EN
The article presents methods of teaching expressions of reason and purpose in Polish language. The authors propose exercises which both teach characteristic Polish reason and purpose clauses (A and B level) and present an arsenal of semantic means to express those relations (B and C levels) . Tasks end with the exercises for the most advanced students, who are supposed to construct longer texts with a clear, detailed account of the course of events along with information of reason or purpose.
2
Publication available in full text mode
Content available

Czy procesy naturalne mogą realizować cele nadnaturalne?

57%
Bugajak G.
Roczniki Filozoficzne
|
2020
|
vol. 68
|
issue 4
89-109
EN
The aim of the paper is to seek such an interpretation of the presence and activity of God in nature that could harmonize important truths of faith with scientific understanding of the world, governed in its evolution by chance and devoid of any direction. The search is taken in a few steps. Firstly, classic accounts of teleology are indicated, with the conclusion that the only way of the understanding an idea that the world is purposeful is that in terms of inner teleology: the world is directed not so much by God but towards God. Contemporary discussions about the possibility of God’s aims being realized in nature often concentrate on the notion of general or special divine action. Drawing on some accounts of GDA and SDA the paper supports the view that strict delimitation of what is natural and what divine in a given case is probably impossible. One of the reasons of this impossibility is captured by the principle of the causal closure of the world. With relation to this principle, a need to revise some classic accounts of the miraculous is pointed to. Particularly, “the miracle of the human” does not need any special divine interventions, any special guidance of the evolutionary processes (which are, in any case, truly random), if one accepts a hypothesis of the underdetermination of the goal of creation: If God’s aim is that a special being emerges in nature, able to maintain a conscious relation with its Creator, then such a being (called Human in theology) does not need to be a representative of the species Homo sapiens. Finally, panentheism is pointed to as a truly Christian view of the world; the world which is “fate and destiny” of God himself (Karl Rahner). In such a perspective, the details of the evolutionary development of the world cease to be relevant for religion, and religion frees itself finally from “error and superstition” (John Paul II).
PL
Celem artykułu jest poszukiwanie takiej interpretacji obecności i działania Boga w świecie, jaka pozwoliłaby zharmonizować istotne prawdy wiary z naukowym obrazem świata, którego ewolucja jest rządzona przypadkiem i pozbawiona kierunku. Poszukiwanie to jest realizowane w kilku krokach. Odwołując się do różnych koncepcji celowości wskazuje się najpierw, że jeśli można mówić o tym, że świat ma taką cechę, to nie w sensie zmierzania w określonym kierunku (nauki przyrodnicze takiego kierunku nie wykrywają, więc najrozsądniej jest przyjąć, że go nie ma), lecz w sensie celowości wewnętrznej: świat ze swej natury jest skierowany na Boga. Współcześnie o Bożej celowości w świecie mówi się często w kategoriach ogólnego lub szczególnego działania Boga (general lub special divine action). Artykuł, podejmując tę kwestię zmierza do wniosku, że odróżnienie aspektu naturalnego od nadnaturalnego w danym zdarzeniu jest przypuszczalnie niemożliwe. Na jeden z powodów tej niemożliwości wskazuje tzw. zasada domknięcia przyczynowego, dlatego jest ona analizowana w kolejnym punkcie artykułu. Wskazuje się tutaj między innymi na konieczność zrewidowania niektórych klasycznych koncepcji cudu. W odniesieniu zaś do takich przełomowych zdarzeń z dziejów świata, jak powstanie życia czy pojawienie się człowieka, proponuje się hipotezę niedookreśloności celu stworzenia: Bóg może realizować swoje cele w świecie rządzonym przez autentyczny przypadek, jeśli cele te są rozumiane odpowiednio subtelnie. Na przykład, jeśli celem Boga jest pojawienie się w świecie istoty zdolnej do nawiązania z nim świadomego kontaktu (zwanej w teologii Człowiekiem), to istota taka niekoniecznie musiała przyjąć postać przedstawiciela gatunku Homo sapiens. Na koniec wskazuje się na panenteizm jako na właściwą, prawdziwie chrześcijańską wizję świata, który jest „losem i przeznaczeniem” samego Boga (Karl Rahner). W tej perspektywie, detale ewolucyjnego rozwoju świata przestają być religijnie istotne, a sama religia uwalnia się ostatecznie-po części pod wpływem współczesnej nauki-„od błędu i przesądu” (Jan Paweł II).
3
Publication available in full text mode
Content available

The Issues of Criminal Policy in the Interwar Period in Poland

51%
Grudzińska A.
Studia Iuridica Lublinensia
|
2018
|
vol. 27
|
issue 4
EN
One of the debates carried out in interwar Poland among legal professionals, including on the pages of legal journals, regarded the issue of how to define and delimit the scope of criminal policy. It was contributed to by many prominent jurists of that era, such as J. Makarewicz, B. Wróblewski or E.S. Rappaport. The aim of this article is to present J. Reinhold’s and A. Moginicki’s views on criminal policy. However, these two authors perceived the combat against crime differently as to the use of various means by the state or both the state and society (penalties and/or preventive/protective measures). Although they were influenced by the sociological school of criminal law, mainly F. von Liszt’s position, an analysis of their views points to a number of differences in their positions.
PL
Jedna z wielu dyskusji, które były podejmowane przez prawników w dwudziestoleciu międzywojennym w Polsce m.in. na łamach czasopism prawniczych, dotyczyła zdefiniowania i określenia zakresu polityki kryminalnej. Uczestniczyło w niej wielu wybitnych prawników, w tym J. Makarewicz, B. Wróblewski i E.S. Rappaport. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie poglądów J. Reinholda i A. Mogilnickiego na politykę kryminalną oraz uwypuklenie różnic w przyjętych przez nich stanowiskach. Mimo tego, że na obu wpłynęła szkoła socjologiczna prawa karnego (głównie stanowisko F. von Liszta), można wskazać szereg rozbieżności w ich zdaniach. Po przeanalizowaniu tekstów tych autorów należy stwierdzić, że walka z przestępczością w ich ujęciu miała przebiegać odmiennie: poprzez użycie różnych środków (kary i/lub środków zabezpieczających/ochronnych) przez państwo lub przez państwo i społeczeństwo.
4
Publication available in full text mode
Content available

„Quintavia” św. Tomasza z Akwinu we współczesnej dyskusji filozoficzno-przyrodniczej

51%
Twardowski M.
Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia
|
2017
|
vol. 24
261-274
PL
Dla św. Tomasza z Akwinu celowość, jako istotny element w wyjaśnianiu świata, obejmuje całą przyrodę, zarówno nieożywioną, jak i ożywioną, w tym byty rozumne. Widoczna jest ona w aktywności bytów fizycznych, które działają w taki sposób, aby osiągnąć to, co jest dla nich najlepsze. Tak rozumiana celowość wyklucza przypadek i jest argumentem wskazującym na istnienie Boga. Kazimierz Kłósak dostrzega konieczność reinterpretacji piątej drogi św. Tomasza, w punkcie wyjścia kładąc nacisk na porządek występujący w świecie bytów ożywionych, a nie na celowość. Według Christopha Schönborna wnikliwa obserwacja wszechświata, Ziemi, życia dostarcza nam „przytłaczających dowodów” na istnienie porządku, planu i celu. Przestrzega jednak przed zbyt pochopnymi próbami doszukiwania się wszędzie „inteligentnego projektu”. Richard Dawkins przekonuje, że silne złudzenie, że świat został zaprojektowany lub stworzony w jakimś celu, da się łatwo wytłumaczyć jako skutki działania darwinowskiego doboru naturalnego i mutacji. Francisco J. Ayala twierdzi, że nie ma sprzeczności między mechanizmami ewolucji a działaniem Boga Stwórcy. Ewolucję postrzega on jako naturalny proces, za pomocą którego Bóg stworzył istoty żywe, a także rozwinął je zgodnie ze swoim planem. Paul Davies, choć nie uważa, że wszystkie bez wyjątku złożone układy stanowią wynik końcowy naturalnych procesów, podkreśla jednak, że należy zachować ostrożność w wyciąganiu jednoznacznego wniosku o istnieniu projektodawcy na podstawie powierzchownych obserwacji. Dla Roberta Jamesa Berry logiczne i naukowo poprawne jest komplementarne podejście do zagadnienia przyczynowości: naturalistyczne i teistyczne. John C. Polkinghorne podkreśla, że Bóg pozostaje ze światem w nieustannej interakcji, chociaż nie interweniuje doraźnie w zachodzące w nim procesy. Wreszcie, według Michała Hellera, Bóg stwarzając świat, „określił strategię wkomponowywania przypadków w działanie praw przyrody”.
EN
For St. Thomas Aquinas, purposefulness covers the whole of nature, both inanimate and animate, including sentient beings, as an important element in explaining the world. It is visible in the activity of physical entities that operate in such a way as to achieve what is best for them. Such an understanding of purposefulness excludes accident and is an argu-ment pointing to the existence of God. Kazimierz Kłósak recognizes the need to reinterpret the fifth guideline of St. Thomas, at the starting point placing emphasis on the order found in the world of living beings, and not on purposefulness. According to Christoph Schönborn, thorough observation of the Universe, Earth and life provides us with “over-whelming evidence” for the existence of an order, a plan and a purpose. However, he warns against too hasty attempts to see “intelligent design” everywhere. Richard Dawkins argues that the strong delusion that the world was designed and created for a purpose can be easily explained as the effect of Darwinian natural selection and mutation. Francisco Ayala says that there is no conflict between evolution and mechanisms of action of God the Creator. He sees evolution as a natural process by which God created living things, and developed them in accordance with His plan. Paul Davies, although he does not believe that all complex systems without exception are the end result of natural processes, emphasizes that caution should be exercised in drawing a clear conclusion about the existence of designers based on superficial observation. For Robert James Berry, a logical and scientifically correct approach is complementary to the issue of causality: naturalistic and theistic. John C. Polkinghorne emphasizes that God remains in constant interaction with the world, although He does not intervene directly in processes that occur in it. Finally, according to Michał Heller, God created the world, “setting out the strategy of incorporating cases the laws of nature.” It follows from the considerations carried out in this article that we can provide numerous positive answers to the question concerning the compatibility of scientific claims with the faith in the existence of God-Creator. Only extreme, often pervaded with ideology, positions do not leave any place for a constructive dialogue.
5
Publication available in full text mode
Content available

Tomasz z Akwinu i William Ockham o celowości świata natury

51%
Majcherek K.
Rocznik Tomistyczny
|
2016
|
vol. 5
277-289
EN
The article presents an outline of comparison between two medieval conceptions of teleological directedness of nature, the authors of which are Thomas Aquinas and William of Ockham. The author claims that Ockham’s philosophy can – at least to some degree – be seen as a step towards those of modern theories which reject any influence of final causality upon non-rational entities. In this respect it differs substantially from Aquinas’s conception, which can legitimately be called a “cosmic teleology”, covering the Universe as a whole and all its parts.
6
Publication available in full text mode
Content available

Efficacy, impact and English legal history

43%
Watkin T. G.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
|
2020
|
vol. 91
83-98
PL
Teoretycy prawa i polityki społecznej rozróżniają pojęcia skuteczności oraz wpływu praw i prawodawstw. Skuteczność dotyczy osiągania celów zamierzonych przez prawodawcę. Wpływ odnosi się do rzeczywistych konsekwencji. Niekiedy obie kategorie różnią się od siebie. Bywa, że dopiero po upływie długiego czasu wpływ zostaje doceniony. Kiedy indziej wpływ wymaga interwencji ze strony ustawodawcy czy działających rozmyślnie sędziów, tak aby skorygować nieprzewidziane bądź nieszczęśliwe skutki rozwiązania prawnego. Rozmiar sędziowskich interwencji nie zawsze jest oczywisty na podstawie zachowanych dokumentów. W artykule dowodzi się, że świadomość możliwości wystąpienia takiego zjawiska jest niezbędna, jeśli historia prawa ma przedstawiać całą prawdę na temat jego rozwoju.
EN
Theorists of law and of social policy distinguish between the efficacy and the impact of laws and legislation. Efficacy concerns the achievement of the effects intended by law-makers. Impact refers to the actual consequences. At times, the two diverge. Sometimes, it is only after a lengthy period that the impact is appreciated. The impact sometimes requires intervention by legislators or judges acting purposively in order to correct unforeseen or unfortunate consequences. The extent of judicial intervention is not always clear from the surviving records. This article argues that an awareness of the possibility of such occurrence is essential if legal history is to present the whole truth concerning legal developments.
7
Publication available in full text mode
Content available

Aktualne problemy terapii logopedycznej w zaburzeniach należących do spektrum autyzmu – podmiotowość, celowość, metoda

41%
Hrycyna E.
Logopedia
|
2020
|
vol. 49
|
issue 2
23-37
PL
Artykuł dotyczy aktualnych problemów terapii logopedycznej w zaburzeniach należących do spektrum autyzmu, związanych z podmiotowością, celowością i metodami terapii (w tym kwestią dowodów naukowych). Kategorię podmiotowości autorka odnosi do osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, ich rodzin, ale także samych terapeutów. Przywołuje w tym kontekście założenia nurtu opieki skoncentrowanej na osobie (person-centred care). Wymienia potencjalne zagrożenia dla podmiotowego traktowania osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Pisząc o celowości terapii logopedycznej, zwraca uwagę na dobór celów, ich hierarchizację oraz dynamikę w ich realizacji. Podkreśla ważność organizacji postępowania terapeutycznego, zwłaszcza w obliczu aktualnych zmian w rzeczywistości społecznej. W końcowej części omawia problem metod terapii zaburzeń ze spektrum autyzmu, w tym kwestię dowodów naukowych oraz nurtu praktyki opartej na dowodach (evidence based practice, EBP). Sygnalizuje, jakie wątpliwości budzi nurt EBP i jakie trudności wiążą się ze stosowaniem tego paradygmatu w terapii logopedycznej. Przedstawia problem dowodów naukowych z perspektywy filozofii nauki. Nurt EBP jest zapośredniczony w konkretnej koncepcji filozoficznej, tj. w empiryzmie i realizuje ideał nauki zgodny z tą tradycją. Uznając niekwestionowaną wartość badań empirycznych i wkład empiryzmu w rozwój nauki, autorka proponuje, by rozróżniając typy wiedzy (różnie definiowane dowody naukowe, doświadczenia indywidualne itp.) uznawać odpowiednią wartość każdego z nich. Podkreśla przy tym wartość doświadczeń i refleksji samych osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.
EN
The article deals with the current problems of speech and language therapy in autism spectrum disorders, which are connected with subjectivity, purposefulness, methods and scientific evidence. The author points out the importance of the category of subjectivity in the treatment of autism spectrum disorders, referring it to people with autism spectrum disorders, their families, but also therapists themselves. She recalls the person-centered care (PCC) concept in this context. Lists the potential threats for subjectivity in treatment of people with autism spectrum disorders. Relates the problem of subjectivity to cooperation with families of people with autism, as well as cooperation within a multidisciplinary team. Emphasizes the importance of knowledge about emotions and awareness of cultural factors as important in the therapy of people with autism spectrum disorders. Writing about the purposefulness of speech therapy in autism spectrum disorder, he draws attention to the selection of goals, their hierarchy and dynamics in their implementation. Draws attention to the importance of the problem of organizing therapeutic treatment, especially in the face of current changes in social reality. In the final part she discusses the problem of therapy methods. In the final part she discusses the problem of therapy methods in autism spectrum disorders, including problem of scientific evidence and evidence based practice. Indicates the possible reasons why this problems became the subject of lively discussions. Discusses the doubts related to the use of evidence-based practice (EBP) paradigm in speech therapy. It evokes a look at the problem of scientific evidence understood behind the EBP stream from the perspective of the philosophy of science. In its light, EBP is a creation of human thought mediated in a specific philosophical concept, i.e. in empiricism, and realizes the ideal of science in line with this tradition. Recognizing the unquestionable value of empirical research and the contribution of empiricism to the development of science, the author suggests that when distinguishing between types of knowledge (differently defined scientific evidence, individual experiences, etc.), do not re-evaluate or undervaluate any of them.
8
Publication available in full text mode
Content available

Aksjologiczno-teleologiczny wymiar misyjności mediów

41%
Drożdż M.
Studia Socialia Cracoviensia
|
2019
|
vol. 11
|
issue 1
EN
Axiological and teleological dimension of the mission of the media. These analyzes are an attempt to search for rational foundations of the public media mission from the perspective of the purposefulness of media functioning and the purposefulness of media activities of media people in the context of values. These analyzes are an attempt to properly define and position the media mission on the foundation of the purposefulness of their functioning and the purposefulness of journalistic activities based on individual ethical responsibility in a spirit of respect for the value and dignity of each person. I understand the missionary nature of the media in two ways; firstly, the tasks and functions of the media in a social dimension of various nature: educational, educational, formative, cultural, charitable, ideological, integration, evangelizing, all media activities in the field of socially and axiologically important matters. Secondly, I understand missionary approach from the journalistic perspective as the responsible action of journalists and all those involved in social communication, i.e. the journalistic mission. Media missionary and journalistic mission are correlative and complementary. Analyzing the functionality of the media, it cannot be rooted out of the subjectivity of the goals. Therefore, the axiological and teleological perspective reveal the presence and role of man as a goal-oriented being in the entire space of his human activity in the media sphere understood as a space of value. Our analyzes are based on personalistic ethical and social thought, which we use to analyze source documents and literature on the subject, drawing from these analyzes synthetic conclusions about the axiological and teleological dimension of social and public mission of the media.
PL
Aksjologiczno-teleologiczny wymiar misyjności mediów. Niniejsze analizy są próbą poszukiwania racjonalnych podstaw misji publicznej mediów z perspektywy celowości funkcjonowania mediów i celowości działań medialnych ludzi mediów w kontekście wartości. Niniejsze analizy są próbą właściwego określenia i usytuowania misyjności mediów na fundamencie celowości ich funkcjonowania i celowości działań dziennikarskich opartych na indywidualnej odpowiedzialności etycznej w duchu szacunku dla wartości i godności każdego człowieka. Misyjność mediów rozumiem podwójnie; po pierwsze to zadania i funkcje mediów w wymiarze społecznym o różnym charakterze: edukacyjnym, wychowawczym, formacyjnym, kulturalnym, charytatywnym, ideologicznym, integracyjnym, ewangelizacyjnym, to wszelkie działania mediów w zakresie spraw ważnych społecznie i aksjologicznie. Po drugie misyjność z perspektywy dziennikarskiej rozumiem jako odpowiedzialne działanie dziennikarzy i wszystkich osób zaangażowanych w społeczne komunikowanie, czyli misję dziennikarską. Misyjność mediów i misja dziennikarska są korelatywne i komplementarne. Analizując funkcjonalność mediów, nie można jej wykorzenić z podmiotowości celów. Dlatego też perspektywa aksjologiczna i teleologiczna odsłaniają obecność i rolę człowieka jako istoty zorientowanej na cele w całej przestrzeni jego ludzkiej aktywności w mediosferze rozumianej jako przestrzeń wartości. Nasze analizy opierają się na personalistycznej myśli etycznej i społecznej, do których sięgamy przy pomocy analizy dokumentów źródłowych i literatury przedmiotu, wyprowadzając z tych analiz syntetyczne wnioski na temat aksjologiczno-teleologicznego wymiaru misji społecznej i publicznej mediów.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.