Search results

1

Etnopedagogiczne i etnopsychologiczne zasady kształtowania charakteru dzieci ukraińskich w dziedzictwie Mykoły Shlemkevycha

100%

Yatsiv O., Karpenko O.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia

|

2019

|

vol. 32

|

issue 1

EN

The article deals with the aspects of development of the spiritual sphere of Ukrainians as proposed in the works of Mykola Shlemkevych which are related to understanding of the essence of the national character, the inflence of the history of the people, upbringing traditions, folk customs, life in the family. The authors have also revealed the influences of human activity on the formation of a person’s character features. According to Shlemkevych, the national character reflcts the attitude of people to reality, culture of those people, their literature, language, architecture, etc., and it is embodied in their particular way of thinking, feelings, typical behaviour, emotional reactions to actions. This does not exclude changes in the character of an individual during his/her lifetime, but typical features of one’s character are manifested in certain inclinations, disposition of the vast majority of representatives of the nation. According to Shlemkevych, these are the following traits of Ukrainians: faith in God, patriotism, hard work, emotionality, love of songs, respect for mother and family, freedom of love, hospitality.

PL

W artykule omówiono aspekty rozwoju sfery duchowej Ukraińców zaproponowane w twórczości Mykoły Shlemkevycha, a związane ze zrozumieniem istoty narodowego charakteru oraz z wpływem historii ludzi, tradycji, wychowania, obyczajów ludowych i życia w rodzinie. Autor ujawnił także wpływ działań człowieka na słownictwo, na kształtowanie cech charakteru danej osoby. Według Shlemkevycha charakter narodowy odzwierciedla stosunek ludzi do rzeczywistości, kultury danego narodu, jego literatury, języka, architektury itp. Objawia się on w szczególnym sposobie myślenia, uczuciach, typowych zachowaniach, reakcjach emocjonalnych oraz działaniach. Nie wyklucza to zmian charakteru jednostek w trakcie ich życia, zarazem należy dodać, że typowe cechy tego charakteru przejawiają się w pewnych skłonnościach, usposobieniu ogromnej większości przedstawicieli narodu. Według Shlemkevycha są to następujące cechy Ukraińców: wiara w Boga, patriotyzm, ciężka praca, emocjonalność, miłość do pieśni, szacunek dla matki i rodziny, wolność miłości, gościnność.

2

Stereotypy językowe w dowcipach rosyjskich

100%

Kozhinowa A., Potapowa O.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2002

|

vol. 14

69–91

PL

Obiektem badań w artykule są dowcipy w języku rosyjskim – gatunek tekstu, który odgrywa szczególną rolę w życiu współczesnego człowieka, biorąc udział, między innymi, w formowaniu stereotypów narodowościowych. Dla zrozumienia mechanizmu działania dowcipu na umysł odbiorcy niezbędna jest analiza jego składników tekstowych. Dowcip odbierany jest jako typ tekstu zbudowany na podstawie różnych mechanizmów przeciwstawienia skryptów, które tworzą swego rodzaju równanie. W równaniu tym występują wielkości stałe (cechy charakteru lub sposoby zachowania w pewnej sytuacji, leżącego u podstaw charakteru narodowego) oraz wielkości zmienne (nazwy przedstawicieli narodowości). O powstaniu stereotypu możemy mówić w tym wypadku, kiedy pewna cecha stale jest przypisywana przedstawicielom pewnej narodowości.

EN

The article deals with Russian jokes. Jokes play a special role in people’s lives nowadays by, among others, contributing to the formulation of national stereotypes. In order to understand the mechanism of the influence of a joke on the mind of the receiver, it is necessary to analyze its textual components. A joke is construed as a type of text built on the basis of various mechanisms of the juxtaposition of scripts which constitute a type of equation. The equation contains constants, i.e. traits of human nature or patterns of behaviour in a given situation which lie at the root of a specific national character, and variables, i.e. the names of the representatives of given nationalities. A stereotype arises when a particular trait is regularly attributed to representatives of the same nationality.

3

On national character and patriotism. An analysis of the views of Julian Ochorowicz

100%

Drabarek A.

Studia Philosophiae Christianae

|

2019

|

vol. 55

|

issue 3

57-80

EN

Time, history and culture are the main factors which influence a man’s identity. The article presents the views of the Polish philosopher Julian Ochorowicz concerning the development of the Polish national character. It also discusses the problem of patriotism and stereotypes, which often distort the perception of a nation and its history. One of the interesting notions suggested by Ochorowicz is the so-called “collective national soul”. He also analyses the problem of the Poles’ “selfness”, which he believes to be an obstacle preventing the development of an efficient state organisation.

4

Konfrontacja polskości i rosyjskości w powieści Wiaczesława Rybakowa Grawilot „Cesarzewicz”

100%

Radosz J.

Acta Polono-Ruthenica

|

2021

|

vol. Tom 1 Nr XXVI

129-140

PL

Celem niniejszego artykułu jest analiza realizacji konceptów rosyjskości i polskości oraz ich konfrontacji w opublikowanej w 1993 roku powieści Wiaczesława Rybakowa Grawilot „Cesarzewicz”. Należący do nurtu historii alternatywnej utwór uka-zuje imperialistyczną wizję Rosji pozostającej przez cały XX wiek monarchią i światową potęgą. Polska wpisuje się w strukturę tekstu nie tylko jako lenne terytorium imperium, lecz także poprzez personalną więź głównego bohatera – gorliwego patrioty – z polską poetką. Przy pomocy metodologii oferowanej przez etnopsychologię oraz komunikację międzykulturową, przede wszystkim komparatystykę osobowości modalnych obu wzmian-kowanych kultur, zostaną zrekonstruowane zawarte w utworze portret typowego Polaka oraz typowego Rosjanina oraz ich wzajemne relacje. To pozwoli na porównanie obrazu tekstowego z rzeczywistością pozatekstową i zinterpretowanie go w kontekście zarówno postrzegania relacji polsko-rosyjskich w pierwszej postsowieckiej dekadzie, jak i dystrybucji władzy w relacjach między bohaterami. Tym samym losy polskiej bohaterki, Stanisławy, można odczytywać jako paralelne wobec projektowanych losów Polski w imperialnym dyskursie: od miłości względem Rosji, poprzez bunt i próby uzyskania niezależności, aż po ostateczną uległości i oddanie.

EN

The aim of this paper is to analyze the concept of Polishness and Russianess in the novel Graviplane “Cesarevich” by Vyacheslav Rybakov. In the story structure Poland plays the role of the empire’s vassal and is shown through the prism of the personal relationship between the protagonist and a Polish poetess. With the help of methods offered by ethnopsychology and intercultural communication. It will be possible to reconstruct the portrait of a typical Polish compared to a typical Russian. Such an approach enables referring to the extratextual world and interpreting the novel within the context of both Polish-Russian relations after the collapse of the USSR and the distribution of power. Thus, the fate of the Polish character can be perceived as a parallel to the projected fate of Poland within the imperial discourse: from love to Russia, through an attempt to regain sovereignty, to the eventual submission.

5

Мiнулае як энергетыка будучынi: iдэi нацыянальнага самапазнання ў прозе Уладзiмiра Гнiламёдава (па рамане “Улiс з Прускi”)

80%

Мельнiкава З.

Białorutenistyka Białostocka

|

2016

|

vol. 8

PL

W artykule autorka analizuje narodową treść powieści „Ulisses z Pruski”. Zwraca uwagę na artystyczne uosobienie procesów samopoznania i odczuwania świata przez bohatera – Białorusina na obczyźnie, na sposoby wyrażania poczucia własnej godności w świecie, w sąsiedztwie i w porównaniu z innymi narodami. Autorka bada etniczne cechy bohaterów, mieszkańców północno-zachodniej Brestcczyzny, ich byt, kulturę i zasady moralno-etyczne. Zwraca szczególną uwagę na wkład W. Hniłamiodova w wzbogacanie obrazu białoruskiego charakteru narodowego we współczesnej wielokulturowej rzeczywistości.

EN

In the article the author analyzes national content in Vladimir Gnilamyodov’s novel “Ulisses iz Pruski”. She focuses her attention on artistic epitome of self-discovery and world view processes of a hero-Belarusian who is abroad on the expression of his dignity in the world, in the neighbourhood and in comparison to other nations. The author examines ethnic features, existence, culture and moral-ethical rules of heroes who come from north-west of Brest region. She emphasizes V. Gnilamyodov’s contribution in the process of enrichment of the idea of Belarusian national character in modern multicultural environment.

6

Канцэпт дом як аснова нацыянальнай карцiны свету беларусаў

80%

Тарасава Т.

Białorutenistyka Białostocka

|

2017

|

vol. 9

PL

W prozie białoruskiej XX wieku dominuje koncepcja domu. Dom w utworach Jakuba Kołasa. Michasia Zareckiego, Iwana Mielerza, Wasila Bykawa, Wiktara Kazko, Jurija Stankiewicza jest miejscem gdzie rodzą się zasady moralne człowieka, fundamentem i podstawą tego co człowieka tworzy i nie tworzy. Połączenie w literaturze pięknej w pojęciu dom źródeł fizycznych i transfizycznych pokazuje uniwersalne i egzystencjalne prawa ludzkiego istnienia.

EN

The concept of home dominates in Belarusian prose of the 20th century. Home in the works by Y. Kolas, M. Zaretsky, I. Melezh, V. Bykov, V. Kaz’ko, Y. Stankevich is a place where the spiritual principles of a man are formed, but it is also a solid foundation for self-expression. The unity of physical and trans-physical sources in the concept of home in literature enables to reveal universal existential principles of human existence.

7

Polska dola – rosyjska sud’ba

80%

Bartmiński J.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2000

|

vol. 12

25–37

PL

Ostry kontrast między semantyką polskiego losu i rosyjskiej sud’by, jaki zarysowała Anna Wierzbicka w szkicu Język i naród. Polski „los” i rosyjska „sud’ba” (w: Semantics, Culture and Cognition) wymaga zdaniem autora reinterpretacji pod dwoma względami: po pierwsze, w płaszczyźnie językowej, uwzględnienia innych ważnych pojęć, które funkcjonują także w polszczyźnie w ramach szerszej konceptosfery dla oznaczania egzystencjalnej sytuacji człowieka, przede wszystkim koncepcji doli, po drugie, w sferze socjokulturowych i historycznych korelatów konceptów językowych, brania pod uwagę raczej czynników społecznych niż mitycznego charakteru narodowego. Polska koncepcja losu, bliska łac. fortunie, ma konotacje szlachecko-romantyczne, wiąże się z grą, z losowaniem, szczęśliwym przypadkiem, z niewiadomą i odwagą ryzykowania. Dola, która od XIX wieku przyjmuje w połączeniach polska dola, chłopska dola konotacje negatywne – przedłuża semantykę łac. fatum, oznacza sytuację egzystencjalną daną z góry, z łaski Boga, trudną do zmiany. O ile polski los jest istotnie kontrastowy wobec ros. sud’by, o tyle polska dola, współcześnie wiązana w optyką „prostego człowieka”, nie partycypującego w profitach transformacji ustrojowej, jest z ros. pojęciem sud’by w dużym stopniu zgodna. Rozróżnienie losu i doli opiera się na ogólnokulturowym przeciwieństwie przypadku i konieczności, daru i przeznaczenia – przeciwieństwie obecnym w różnych kulturach.

EN

The sharp contrast between the semantics of the Polish los and Russian sud’ba, drawn by Anna Wierzbicka in Język i naród. Polski „los” i rosyjska „sud’ba”, as well as in Semantics, Culture and Cognition, must be reinterpreted in two respects. First, on the linguistic plane, other important concepts, such as dola, must be taken into account, which function in a wider conceptual universe to refer to people’s existential situation. Second, in the sphere of sociocultural and historical correlates of linguistic concepts, social factors rather than a mythical national spirit should be placed in focus. The Polish idea of los, close to Latin fortuna, has noble-romantic connotations: it is associated with playing, drawing lots, good luck, the unknown and the courage of taking risks. Dola, which since the 19th c. has had negative connotations in expressions polska dola ‘the Polish fate’, or chłopska dola ‘the peasant fate’, is a continuation of the semantics of the Latin fatum and as such refers to a God-given situation, difficult to change. If the Polish los does indeed contrast with the Russian sud’ba, the Polish dola, now associated with „the simple people” who do not benefit from the political and economic transformation, is largely convergent with the Russian concept. The distinction between los and dola rests on a general cultural opposition of coincidence and inevitability, a gift and destiny, an opposition present in both cultures.

8

Dyskurs historiograficzny, historiozoficzny i pedagogiczny o charakterze narodowym Polaków z przełomu XIX i XX w.

80%

Jakubiak K.

Podstawy Edukacji

|

2020

|

vol. 13

207-215

EN

The issues of mentality and characteristics of the national character were raised in the literature, mainly in the historical and political journalism of modern times. A significant feature of Polish historiography and historiosophy of the 19th and early 20th centuries was the discussion on the Polish national character. The diagnoses of their national character, most often unfavorable for Poles, formulated at that time, were intended to inspire the desired and expected educational mission in this field. The path to eradicating national defects was to lead from self-knowledge to individual and social improvement.

PL

Zagadnienia mentalności i właściwości charakteru narodowego aktualne były w piśmiennictwie, głównie w publicystyce historycznej i politycznej czasów nowożytnych. Istotną cechą polskiej historiografii i historiozofii XIX i początków XX w. była dyskusja o polskim charakterze narodowym. Formułowane wówczas, najczęściej niekorzystne dla Polaków, diagnozy ich charakteru narodowego, miały na celu inspirowania pożądanej i oczekiwanej w tej dziedzinie misji wychowawczej. Droga do wykorzenienia wad narodowych miała prowadzić od ich samopoznania do doskonalenia jednostkowego i społecznego.

9

Мировоззренческие основания историко-философских исследований Дмитрия Чижевского

80%

Artiuch W.

Studia Warmińskie

|

2016

|

issue 53

55-65

PL

W artykule zanalizowano pojęcie „światopogląd” w rozumieniu Dmytra Czyżewskiego. Pokazano, że D. Czyżewski wiązał pojęcie „światopogląd” z terminem „charakter narodowy”. Oznacza to, że zdaniem D. Czyżewskiego poglądy na świat poszczególnych nacji różnią się między sobą. Ponadto, według Czyżewskiego, pojęcia „idea narodowa” oraz „charakter narodowy” są szczególnie przydatne w badaniach nad światopoglądem, którego wyrazem jest ukraińska filozofia.

EN

This article considers the influence of notion of the world-view on understanding of Chizhevsky’s specifics of philosophical process in Ukraine. Herewith this world-view is tracked in connection with the notion of the “national nature”. Emphasized presence of moments hypothesis in using the notion of the “public world-view” and the “national nature” under the construction by the Chizhevsky’s continuity of philosophical process.

DE

Der Artikel analysiert die Auswirkungen der Konzeption der "Weltanschauung" im Verständnis der Besondertheiten von Tschyzhevskij bezüglich des philosophischen Prozesses in der Ukraine. Die Konzeption der "Weltanschauung" kann in Verbindung mit der Konzeption des "Nationalcharakters" beobachtet werden. Die Präsenz der Hypostasierungsmomente wurde in der Anwendung der Begriffe «Volksweltanschauung» und "Nationalcharakter " in dem Schema des ukrainisch-philosophischen Prozesses unterstrichen.

10

Образы национальных характеров и юмористические персонажи балканских народов Южной Славии сквозь призму их стереотипного отображения в современных анекдотах

51%

Savchenko A., Khmelevskiy M.

Językoznawstwo

|

2021

|

vol. 15

241-257

PL

Artykuł poświęcony jest analizie jednej z małych form folkloru – anegdoty, a dokładniej etnoanekdoty jako sposobu odzwierciedlenia narodowej specyfiki, narodowego kolorytu, formy wyrażenia najbardziej charakterystycznych cech mentalności i stylu życia określonego ludu, nacji, grupy społecznej. Na przykładzie najbardziej typowych i rozpowszechnionych na słowiańskich Bałkanach tekstów anegdot przedstawiono najbardziej charakterystyczne dla przedstawicieli serbochorwackiego kontinuum językowego narodowo-specyficzne cechy, odzwierciedlone w tego rodzaju etnoanegdotach. Ich dodatkową cechą jest to, że często narodowe (auto)stereotypy są połączone we wspólnym obrazie (obrazach) – bohatera (lub bohaterów) najbardziej wyraziście i w całości skupiającym i reprezentującym główne stereotypy charakterystyczne dla danego narodu. Przeprowadzona analiza pozwala wnioskować, że etnoanegdota, jako szczególna odmiana tematyczna anegdoty, zawiera między innymi ważne informacje ekstralingwistyczne i może stać się obiektywnym źródłem etnolingwistycznej i kulturoznawczej charakterystyki danego kraju i zamieszkujących go mieszkańców.

EN

This article reviews one of the small forms of folklore – anecdote and, more specifically, ethno-anecdote (ethnic joke) as a way of reflecting national specifics, national colour, a form of expression of the most characteristic features of the mentality and way of life of a certain people, nation, social group. Based on texts of anecdotes that are most typical and widespread in the area of the Slavic Balkans, the characteristics of representatives of the so-called “Serbo-Croatian dialect continuum” are explored. Nationalspecific qualities reflected in ethnic jokes and stereotypes are discussed. It is concluded that ethnic jokes, as a special thematic kind of anecdote, contain, among other things, important extralinguistic information and can become an objective source when studying the ethnolinguistic and culturological characteristics of a particular country and its inhabitants.

RU

Предлагаемая статья посвящена рассмотрению одной из малых форм фольклора – анекдоту и более конкретно – этноанекдоту как способу отражения национальной специфики, национального колорита, форме выражения наиболее характерных особенностей менталитета и образа жизни определенного народа, нации, социальной группы. На примере текстов наиболее типичных и распространенных на славянских Балканах текстов анекдотов представлены наиболее типичные, характерные для представителей т.н. «сербохорватского языкового континуума» национально-специфические качества, отражаемые в подобных этноанекдотах, еще одной особенностью которых является то, что нередко национальные (авто)стереотипы объединены в собирательном образе (образах) – герое (или героях), наиболее ярко и во всей совокупности аккумулирующих и представляющих основные стереотипы, характерные для данной нации. Выводится заключение о том, что этноанекдоты, как особая тематическая разновидность анекдота, помимо прочего, содержат важную экстралингвистическую информацию и способны стать объективным источником для этнолингвистической и культурологической характеристики определенной страны и населяющих ее жителей.

Refine search results

Etnopedagogiczne i etnopsychologiczne zasady kształtowania charakteru dzieci ukraińskich w dziedzictwie Mykoły Shlemkevycha

Stereotypy językowe w dowcipach rosyjskich

On national character and patriotism. An analysis of the views of Julian Ochorowicz

Konfrontacja polskości i rosyjskości w powieści Wiaczesława Rybakowa Grawilot „Cesarzewicz”

Мiнулае як энергетыка будучынi: iдэi нацыянальнага самапазнання ў прозе Уладзiмiра Гнiламёдава (па рамане “Улiс з Прускi”)

Канцэпт дом як аснова нацыянальнай карцiны свету беларусаў

Polska dola – rosyjska sud’ba

Dyskurs historiograficzny, historiozoficzny i pedagogiczny o charakterze narodowym Polaków z przełomu XIX i XX w.

Мировоззренческие основания историко-философских исследований Дмитрия Чижевского

Образы национальных характеров и юмористические персонажи балканских народов Южной Славии сквозь призму их стереотипного отображения в современных анекдотах