Search results

1

WALKA JAKO PROBLEM MORALNY W TWÓRCZOŚCI MARII OSSOWSKIEJ

100%

Konstańczak S.

Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych AMW

|

2015

|

issue 1

7-20

EN

The author presented the concept of Maria Ossowska’s ethics of struggle. He also analyzed her views on morally acceptable ways of struggle. What is more, the author showed the evolution of chivalric ethos and analyzed its historical conditionings. In conclusion, he states that the moral character of the struggle depends on honorable behaviors of its participants.

2

A model for chivalry or the abode of heresy? The Teutonic Order in the writings of Philippe de Mézières and Paweł Włodkowic

84%

Chollet L.

Studia z Dziejów Średniowiecza

|

2023

|

issue 26

42-60

PL

Pomimo tego, że krucjaty bałtyckie były jednym z najaktywniejszych frontów krucjatowych w późnym średniowieczu, także doczekały się krytyki. W niniejszym artykule podjęto próbę porównania krytycznych opinii formułowanych przez francuskiego rycerza i poetę Philippe`a de Mézièresa oraz polskiego prawnika i duchownego Pawła Włodkowica. Każdy z nich wykorzystywał obraz krzyżackich wypraw na Litwę (tzw. rejz) do własnych celów. Podczas gdy Mézières moralizował o rycerskości, Włodkowic musiał bronić praw Polski w sporze teologiczno-prawnym na soborze w Konstancji. Obaj zgadzali się wszakże, że krucjaty powinny służyć tylko uzasadnionym celom, czyli obronie chrześcijaństwa i odzyskaniu Ziemi Świętej, w związku z czym w swoim pisarstwie zawarli krytyką tego, co uważali za „złe krucjaty”. Dla Philippe`a de Mézièresa typowym „złym krzyżowcem” był świecki szlachcic, który szukał próżnej chwały i nie dbał o Boga. Francuski pisarz koncentrował swoją krytykę na zachodnioeuropejskich rycerzach gościach ochotnikach biorących udział w rejzach, ale sam zakon krzyżacki wyobrażał sobie jako instytucję pobożną i rycerską, zatem godną do naśladowania. De Mézières stworzył w swoich dziełach taki pozytywny wizerunek zakonu, ponieważ był dla niego wzorem idealnego zakonu rycerskiego. Dlatego też jego krytyka skupiła się wyłącznie na rycerzach, którzy przybywali do Prus, aby brać udział w wyprawach na Litwę. Paweł Włodkowic natomiast nie potępia uczestnictwa w rejzach jako próżnej chwały, ale dostrzega w nich agresywną i niesprawiedliwą wojnę. Dla niego za krucjaty nie są odpowiedzialni zwabieni krzyżacką propagandą cudzoziemscy krzyżowcy, ale winny jest sam zakon.

3

Oblicza czeczeńskiego gazawatu: imam Szamil i Bajsangur Bienojewski w utworach współczesnych bardów czeczeńskich

83%

Filipczyk K.

Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

|

2018

|

vol. 53

|

issue 2

EN

Imam Szamil to przywódca powstania północnokaukaskich górali przeciw Imperium Rosyjskiemu w XIX w. Bajsangur Bienojewski to z kolei miuryd i naib imama, jeden z najdzielniejszych powstańców. Obie postaci są zaliczane do panteonu czeczeńskich bohaterów narodowych, stanowiąc symbol gazawatu – świętej wojny o charakterze narodowowyzwoleńczym. We współczesnej czeczeńskiej pieśni patriotycznej szczególne miejsce zajmuje ostatni akt powstania Szamila: oblężenie Gunibu. Zostało ono uwiecznione w utworach Imama Alimsułtanowa (1957–1996) oraz Timura Mucurajewa (ur. 1976). Kompozycje czeczeńskich bardów prezentują symboliczny obraz konfrontacji dwóch różnych wizji honoru, męstwa, służby i samopoświęcenia. The Faces of the Chechen Gazavat: Imam Shamil and Baysangur Benoevskiy in works by contemporary Chechen songwritersThe article concerns two songs by contemporary Chechen bards – Imam Alimsultanov (1957– 1996) and Timur Mutsuraev (born 1976). The analysed works have the same title (Gunib) and present the conflict between Imam Shamil and Baysangur Benoevsky during the last stand of Shamil’s uprising against Russia – the siege of the mountain fortress Gunib. The two Chechen songwriters create a symbolic picture of two different attitudes towards honour, bravery, duty and self-sacrifice, represented by the characters of Shamil and Baysangur. The author of the article analyses the structure of the two songs and differences in constructing the narratives, that influence the interpretation of Shamil’s and Baysangur’s characters and their arguments. At first glance their attitudes are completely different. Shamil is motivated by pragmatism, whereas Baysangur seems to be the quintessence of unbroken resistance in the Romantic spirit and a perfect realisation of “quonahallah” – the specific Chechen “chivalric code”. The political context of Alimsultanov’s and Mutsuraev’s works (who were, first of all, composers of patriotic songs during the Chechen-Russian conflict in the 20th and 21st centuries) allows to believe that the attitudes of Shamil and Baysangur are somewhat complementary. Despite some controversy around Shamil, the leader of the 19th-century uprising has a place in the Chechen pantheon of national heroes, being the symbol of gazavat – the sacred national liberating war in the Caucasus. This conclusion is indicated not only by the message of the analysed songs and their context, but also by the opinions of contemporary Chechens cited in the article. Лица чеченского газавата: имам Шамиль и Байсангур Беноевски в произведениях современных чеченских бардовСтатья посвящена двум произведениям современных чеченских бардов – Имама Алимсултанова (1957–1996) и Тимура Муцураева (род. 1976). Анализированные песни под идентичным названием (Гуниб) говорят о конфликте между имамом Шамилем и его мюридом Байсангуром Беноевским, который предположительно случился во время последнего акта восстания Шамиля против России – осады горной крепости Гуниб. Чеченские барды создают символический образ противостояния двух разных видений чести, мужества, службы и самопожертвования. Автор обращает внимание на структуру обоих произведений а также на отличия в способе построения повествования, которые влияют на интерпретацию образов имама и Байсангура и их аргументов. На первый взгляд позиции имама и Байсангура отличаются друг от друга – первая подсказана прагматизмом; вторая кажется воплощением непоколебимого сопротивления в романтическом духе и точным выполнением предписаний къонахаллы – специфического чеченского „кодекса чести”. Политический контекст творчества обоих певцов, которые прежде всего прославились, как создатели патриотических песен в период чечено-российского конфликта XX/XXI в., позволяет все-таки констатировать, что позиции Шамиля и Байсангура в какой-то мере дополняют друг друга. Несмотря на споры, которых сегодня порождает личность Шамиля, он принадлежит к пантеону чеченских национальных героев, являясь символом святой национально-освободительной войны. На это указывает не только смысл проанализированных произведений и их контекст, но и мнения современных чеченцев, собранные исследователями, на которых ссылается статья.

4

Indywidualizm altruistyczny (szkic etyczny, polityczny i edukacyjny)

67%

Breczko J.

Journal of Modern Science

|

2017

|

issue 2(33)

11-25

EN

In this article, I distinguish three ethical schemes: individualism combined with selfishness, individualism combined with altruism and collectivism combined with altruism. I also distinguish three types of social morality: morality bourgeois, chivalric ethos and the scientific ethos. Then I combine these two divisions, considering the different varieties of bourgeois morality, chivalrous and scientific ethos. I argue that – in all these varieties – linking individualism and altruism appears to be the most fruitful, which should also be taken into account – broadly defined – the sphere of education.

PL

W artykule wyróżniam trzy etyczne schematy: indywidualizm połączony z egoizmem, indywidualizm połączony z altruizmem oraz wspólnotyzm połączony z altruizmem. Wyróżniam również trzy odmiany społecznej moralności: moralność mieszczańską, etos rycerski oraz etos naukowy. Łączę następnie te dwa podziały, rozpatrując różne odmiany moralności mieszczańskiej, etosu rycerskiego i naukowego. Wskazuję, że we wszystkich tych odmianach najbardziej owocne wydaje się powią- zanie indywidualizmu z altruizmem, co też powinno być uwzględnione w – szeroko rozumianej – sferze edukacji.

5

„Fortunat” Marcina Siennika: „abych zawsze pieniędzy dostatek miał”

67%

Wojtowicz W.

Pamiętnik Literacki

|

2022

|

vol. 113

|

issue 2

47-65

PL

„Fortunatus”, wydany po raz pierwszy w Augsburgu w roku 1509 (anonimowo przez Johanna Otmara), a w drugiej połowie XVI wieku opublikowany po polsku w tłumaczeniu Marcina Siennika (który korzystał z edycji frankfurckiej z 1564 roku), należał do bestsellerów, był jednym z najbardziej poczytnych romansów tamtych czasów. Autor artykułu dyskutuje – w kontekście dotychczasowych badań polskich (skąpych i nieobszernych) oraz, przede wszystkim, germanistycznych (wieloaspektowych i wielowątkowych) – z ujęciami interpretacyjnymi „Fortunata”, a także ze stanowiskiem Jurija Striedtera w jego studium „Der polnische »Fortunatus« und seine deutsche Vorlage”, podstawowym (po dziś dzień) dla badań nad tłumaczeniem. Fikcjonalność tekstu, również zastosowane w nim różnorodne techniki i konwencje narracyjne, wpływają na różnorodność interpretacji, akcentujących każdorazowo dany aspekt podjętych konwencji. „Fortunat” stanowił autorskie przetworzenie w swoistą powieściową całość dostępnych w obiegu księgarskich druków niemieckojęzycznych, zasobów informacyjnych niesionych przez te wernakularne teksty. „Fortunat” tworzy z nich pewną nową i odmienną jakość. W pracach poświęconych temu utworowi zwraca się uwagę na brak w nim jednolitego systemu wartościowania (i interpretowania), na osadzenie narracji w kontekście świata wartości arystokratycznych, kodu rycerskiego, z jego symbolicznymi przedstawieniami, oraz świata cywilizacji mieszczańskiej, wczesnokapitalistycznej, z olbrzymim znaczeniem wymiany opartej na pieniądzu.

EN

“Fortunatus” was first published (anonymously by Johann Otamar) in Augsburg in the year 1509, and in the second part of the 16th c. in the translation of Marcin Siennik who used the Frankfurt’s 1564 edition. “Fortunatus” was a bestseller and one of the most widely read romance of its times. In the context of the Polish scanty and incomprehensive research to this day, and first and foremost the German multifaceted and varied approaches, the author of the paper challenges the interpretative stances of “Fortunatus” as well as the points of Jurij Striedter made in his work “Der polnische »Fortunatus« und seine deutsche Vorlage” (“The Polish »Fortunatus« and Its German Edition”), to this day the basic study for the research in the translation. Fictionality of the text, and also its various narrative techniques and conventions, offer interpretative diversity, each time accentuating a given aspect of the adopted convention. “Fortunatus” is an individual transformation into peculiar novelistic entity of the available in the German-language bookseller print circulation and information collection carried by the vernacular texts. It is a novel and distinctive quality. In the literature on the piece, attention is paid to the fact that it lacks a unified axiological (and interpretative) system, that the narrative is set in the context of the world of aristocratic values, in chivalry code with its symbolic representation, and the world of middle-class, early-capitalist civilisation with pecuniary exchange significance.

6

Rycerskie ideały codziennego życia według "Księgi o rycerstwie" Godfryda de Charny

67%

Niewiński A.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2018

|

issue 101

11-28

EN

„The Book of Chivalry” written by Geoffroi de Charny, who was considered the quintessential knight of his age, gives a valuable insight into chivalric culture of knighthood. Unlike many medieval writers on chivalry, de Charny actively participated in tournaments and fought with distinction in numerous engagements during the Hundred Years War, including the battle of Poitiers (1356) where he was killed defending the Oriflamme. His „Book”, primarily intended as a manual for the members of the royal Order of the Star, was implicated in the broader reform programme of King John the Good. De Charny describes the knightly way of life and its requisite virtues as opposed to numerous shortcomings of real life men-at-arms, the chief knightly quality being the „prowess”. Knight is also a men of honour, worth and notable piety who undergoes perilous journeys constantly seeking the opportunity to fight and undertakes incessant hardships in order to bring glory to his name and to secure salvation.

PL

"Księga o rycerstwie", napisana przez Godfryda de Charny, uważana za syntetyczny opis sztuki rycerskiej w XIV w., daje cenny wgląd w kulturę rycerskości. Podobnie jak wielu średniowiecznych pisarzy podejmujących temat rycerstwa, de Charny aktywnie uczestniczył w turniejach, walczył z powodzeniem w licznych kampaniach podczas wojny stuletniej, a także w bitwie pod Poitiers (1356), gdzie zginął w obronie Oriflamme. Jego "Księga", pierwotnie przeznaczona jako podręcznik dla członków Królewskiego Zakonu Gwiazdy, została włączona do szerszego programu reform króla Jana Dobrego. De Charny opisuje rycerski styl życia i niezbędne rycerskie cnoty, przeciwstawiające się licznym wyzwaniom prawdziwego życia zbrojnego. Główną rycerską cechą jest męstwo, rycerz jest również człowiekiem honoru, pełnym pobożności, który poddaje się nieustannym podróżom, szukając okazji do walki i podejmując trudy, wysiłek, by przynieść chwałę swojemu imieniu i zapewnić sobie zbawienie.

7

Przemoc i okrucieństwa wojny w średniowieczu. Wojna Dwóch Róż jako przykład zaniku etosu rycerskiego

59%

Niewiński A.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2023

|

vol. XXIV (LXXV)

|

issue 1(283)

11-39

EN

The 15th century was a period during which knightly culture as a whole, and not just in England, faced a series of challenges and changes. Chivalry remained a popular benchmark for behavior and a cultural model of masculinity and nobility. Th ese assumptions, however, were oft en undermined by increasingly brutal battlefi eld experiences that, along with changes in warring practices, revolutionized the way warfare was conducted. Th e article focuses on the aspect of violence during warfare and presents a specifi c erosion of the chivalric ethos, using the Wars of the Roses as an example. Th e evidence presented in this paper indicates that this experience of carnage led to a surge in violence throughout England during this period, including unchivalrous behavior. Moreover, the relationship between warfare and knightly culture has been thoroughly documented among others in numerous chronicles.

DE

Nicht nur in England war das 15. Jahrhundert ein Zeitalter, in dem die ritterliche Kultur insgesamt mit einer Reihe von Herausforderungen und Veränderungen konfrontiert war. Das Rittertum blieb ein beliebter Bezugspunkt für Verhaltensweisen und ein kulturelles Modell für Männlichkeit und Edelmut. Diese Annahmen wurden jedoch häufi g durch immer brutalere Erfahrungen auf dem Schlachtfeld, die zusammen mit den veränderten Praktiken der Kriegsparteien die Art und Weise der Kriegsführung revolutionierten, in Frage gestellt. Dieser Aufsatz konzentriert sich auf den Aspekt der Gewalt im Zusammenhang mit Kriegshandlungen und stellt eine eigentümliche Erosion des ritterlichen Ethos am Beispiel der Rosenkriege dar. Die in dieser Skizze dargestellten Beispiele von Schlachten zeigen, dass die Erfahrungen des Gemetzels in dieser Zeit, in ganz England zu einem Anstieg der Gewalt führten, darunter zum unritterlichen Verhalten. Darüber hinaus wurde die Verbindung zwischen Kriegsführung und ritterlicher Kultur u. a. in zahlreichen Chronikberichten genau festgehalten.

PL

Nie tylko w Anglii XV w. był okresem, podczas którego kultura rycerska jako całość stanęła w obliczu wielu wyzwań i zmian. Rycerstwo pozostało popularnym punktem odniesienia dla zachowań oraz kulturowym modelem męskości i szlachetności. Założenia te były jednak często podważane przez coraz bardziej brutalne doświadczenia z pól bitewnych, które wraz ze zmianami w praktykach walczących stron zrewolucjonizowały sposób prowadzenia wojen. W artykule skupiono się na aspekcie przemocy podczas działań wojennych i przedstawiono swoistą erozję etosu rycerskiego na przykładzie Wojny Dwóch Róż. Zaprezentowane w niniejszym szkicu przykłady bitew wskazują, że to doświadczenie rzezi doprowadziło do gwałtownego wzrostu przemocy w całej Anglii w tym okresie, również nierycerskich zachowań. Co więcej, związek między działaniami wojennymi a kulturą rycerską został dokładnie utrwalony m.in. w licznych przekazach kronikarskich.

Refine search results

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

1 Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych AMW

1 Journal of Modern Science

1 Pamiętnik Literacki

1 Przegląd Historyczno-Wojskowy

1 Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej

1 Studia z Dziejów Średniowiecza

2 2023

1 2022

2 2018

1 2017

1 2015

2 Niewiński A.

1 Breczko J.

1 Chollet L.

1 Filipczyk K.

1 Konstańczak S.