Results found: 1

Search results

Search:
in the keywords: church decoration, Late Antiquity, marble, Phoenicia

Sort By:

Limit search:

The Marble Decoration of the Presbytery of the Late Antique Basilica in Jiyeh (Porphyreon) - Lebanon

100%

Gwiazda M.

Światowit

2015

vol. Tom XII (LIII), fasc. A

127-142

Podczas wykopalisk w Jiyeh natrafiono na dowody wskazujące na wykorzystanie kamiennych okładzin ściennych do dekoracji murów późnoantycznego kościoła. Są to znaleziska marmurowych płytek, kotew ze stopu miedzi służących do ich mocowania oraz otwory na kotwy w murach prezbiterium bazyliki. Niniejszy artykuł ma na celu prezentację tego materiału oraz próbę rekonstrukcji tej dekoracji. Wśród marmurowych płytek wyróżniono cztery grupy. Pierwsza, ze względu na trójkątne i zakrzywione kształty (Ryc. 1), powinna być wiązana z mozaiką w technice opus sectile. Kolejna grupa, w której skład wchodzi 11 płytek, posiada na krawędziach okrągłe otwory (Ryc. 2, Tab. 1). W przypadku kilku egzemplarzy odnotowano obecność śladów po kotwach służących do przytwierdzania paneli do ścian. Trzecia grupa to płytki o wyraźnie zaokrąglonych krawędziach (Ryc. 3, Tab. 2). Płytki tego typu wykorzystywane były do tworzenia pionowych i poziomych ram oddzielających poszczególne rejestry lub panele okładzin ściennych. Przy ich mocowaniu nie wykorzystywano metalowych kotew. Czwarta, najliczniejsza grupa to płytki bez zachowanych krawędzi. Większość z nich została znaleziona podczas prac odczyszczających prowadzonych w bazylice, co wskazuje na to, że powinno wiązać się ich wykorzystanie z tym budynkiem. Kolejnym elementem związanym z marmurowymi okładzinami, pochodzącym z wykopalisk w Jiyeh, są kotwy ze stopu miedzi. Mają one formę płaskich płytek z wąskim i zagiętym pod kątem prostym jednym końcem i przeciwległym końcem zagiętym pod kątem 180 stopni (Ryc. 4). Ich szersza część była wsuwana w otwory znajdujące się w murach i blokowana marmurowym guzikiem. Cieńszy koniec natomiast był wprowadzany w otwory na krawędziach marmurowych płytek. Najważniejszą podstawę dla rekonstrukcji marmurowej dekoracji ściennej stanowi natomiast ok. 300 otworów znajdujących się na licach wszystkich murów prezbiterium (Ryc. 5). Ich pozycja w apsydzie wskazuje, że okładziny ścienne zostały przymocowane w dwóch poziomych rzędach, z których każdy składał się z 14 prostokątów o wysokości 130 cm i szerokości ok. 36 cm (Tab. 4, Ryc. 8, 9). Północną i południową część wschodniego muru można podzielić na cztery rejestry. Najwyższy z nich składał się z horyzontalnych paneli o wysokości 24-25 cm. Kolejnego rejestru nie da się zrekonstruować w sposób pewny ze względu na brak otworów, które wyznaczałyby pionowe granice między poszczególnymi prostokątami. Poniżej niego znajdowały się dwa rzędy wertykalnych paneli (Tab. 6, 7, Ryc. 8, 9). Potwierdzeniem poprawności zaproponowanej powyżej rekonstrukcji jest fakt wpisania się w rozplanowanie płyt wszystkich otworów zawierających ślady produktów korozji oraz fragmenty marmurów do blokowania kotew (Ryc. 9). Z drugiej strony, istnieje znaczna liczba otworów, które nie mieszczą się w tym schemacie. Nie tworzą one regularnego planu i jest ich za mało, aby mogły być świadectwem obecności marmurowych okładzin pochodzących z innej fazy. Ich funkcja nie jest znana. Zaproponowana rekonstrukcja powinna być uzupełniona o marmurowe płytki z zaokrąglonymi krawędziami. Ze względu na to, że nie mocowano ich przy użyciu kotew, trudno jest z całą pewnością określić ich pozycję na murach. Najprawdopodobniej tworzyły one poziome pasy oddzielające od siebie poszczególne rejestry. Brakuje także jakichkolwiek śladów, które pozwoliłyby na odtworzenie części marmurowej dekoracji stykającej się z podłogą prezbiterium. Możliwe że w tym przypadku nie wykorzystano otworów z kotwami, a wyłącznie zaprawę wapienną. Jedynym wyraźnym świadectwem zaplanowanego podziału lic murów na prostokąty jest apsyda, którą podzielono w połowie wysokości muru na dwie równe części. Następnie krzywizna muru została podzielona na parzystą liczbę segmentów o równych szerokościach. Wskazuje to, że materiał budowlany w postaci marmurowych płyt musiał być przycinany specjalnie na potrzeby tej inwestycji. Niewielka liczba kościołów wczesnobizantyjskiego Bliskiego Wschodu dostarcza analogiczne przykłady roz planowań marmurowych dekoracji w tego rodzaju budynkach. Jednakże niekoniecznie jest to świadectwo wspólnej tradycji dekoracyjnej. Bardziej prawdopodobnym wydaje się, że podobieństwa w tej kwestii należy raczej wiązać z samą formą architektoniczną, która stanowiła punkt wyjścia dla takiego kształtu dekoracji marmurowych okładzin.

Refine search results

1 Światowit

1 2015

1 Gwiazda M.

Search results

The Marble Decoration of the Presbytery of the Late Antique Basilica in Jiyeh (Porphyreon) - Lebanon