Search results

1

Recenzja książki pt. „Major Eugeniusz Gedymin Kaszyński «Nurt», «Mur», «Zygmunt» (1909–1976)” autorstwa Marka Jedynaka i Renaty Ściślewskiej-Skrobisz

100%

Trzeskowska-Kubasik K.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2020

|

vol. XXI (LXXII)

|

issue 4 (274)

192-199

PL

Karolina Trzeskowska-Kubasik zrecenzowała publikację pt. „Major Eugeniusz Gedymin Kaszyński «Nurt», «Mur», «Zygmunt» (1909–1976)” autorstwa Marka Jedynaka i Renaty Ściślewskiej-Skrobisz.

2

Jak dokonać niemożliwego? Kilka słów o gen. Elżbiecie Zawackiej – cichociemnej

84%

Minczykowska K.

Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka

|

2020

|

issue 2

197-213

EN

The paper discusses the military service of General Elżbieta Zawacka, a Polish woman who became famous for her service in Polish resistance during the Second World War. Zawacka was born and raised in Toruń. She received military training in Poland during the inter-war period, and in 1939 participated in the defence of Lviv and joined the Polish secret army. She was involved in secret service, communication, women’s military service, and underground education. Of the thousands of special actions that she performed, the most daring, riskiest and crucial for the Polish Army was her 1941 secret mission from Warsaw to London, i.e. to the then Polish Government and Polish Army Headquarters in Exile. As a person fully aware of the situation in occupied Poland, she trained soldiers of the Polish special troops formed in England and Scotland, named “Silent-Unseen” (Polish: Cichociemni). She was transported by plane with one of these units to occupied Poland and jumped down with a parachute. After the war, Zawacka was actively involved in Poland’s anti-Communist conspiracy. She got arrested by the communists and was sentenced to 10 years in prison, but was released after four years as a result of the amnesty for political prisoners. Later, Zawacka came back to work as a teacher and academic, working as a mathematician and social pedagogue. She took part in numerous activities of the “Solidarity” trade union. After the fall of communism in Poland, she became a professor in humanities and received the rank of emeritus Brigadier General. She died at the age of nearly 100 on 10 January 2009 in Toruń, where she was buried. For her commitment, Zawacka was awarded several medals and honours, including the Virtuti Militari (twice), the Cross of Valour (four times), and the Home Army Cross. In 1995, President Lech Wałęsa awarded her with the Order of the White Eagle, Poland’s most prominent distinction.

PL

Artykuł jest poświęcony służbie wojskowej gen. Elżbiety Zawackiej, Polce urodzonej i wychowanej w Toruniu, a działającej w polskim ruchu oporu lat II wojny światowej. Elżbieta Zawacka została wyszkolona w latach międzywojennych, na terenie Polski, podczas wojny brała udział w obronie Lwowa w 1939 r. oraz służyła w tajnej polskiej armii. Zaangażowana była w działalność wywiadowczą, łączności, wojskowej służby kobiet, a także w tajne nauczanie. Spośród setek zadań specjalnych, które wykonała, najbardziej brawurowym, najryzykowniejszym, ale i najważniejszym dla polskiej armii była jej tajna misja z Warszawy do sztabu wojska polskiego oraz władz państwowych, które od 1941 r. znajdowały się w Londynie. Misję Zawacka wykonała z powodzeniem, wracając do okupowanej Polski nocnym skokiem spadochronowym i dołączając tym samym do grona elitarnej grupy polskich żołnierzy szkolonych w Anglii i Szkocji (gdzie była szkolona, ale i sama szkoliła polskich żołnierzy, nieznających warunków w okupowanej Polsce), zwanych cichociemnymi. Po wojnie Zawacka włączyła się w działalność antykomunistyczną, została jednak aresztowana przez UB i skazana na 10 lat więzienia. Wyszła na wolność po 4 latach, na mocy amnestii dla więźniów politycznych, i powróciła do pracy nauczycielskiej oraz naukowej (była matematykiem i pedagogiem społecznym). Uczestniczyła w działalności NSZZ „Solidarność”, a po obaleniu komunizmu została profesorem nauk humanistycznych i generałem brygady w stanie spoczynku. Angażowała się w upamiętnianie polskich żołnierzy lat II wojny światowej. Zmarła w wieku blisko 100 lat, 10 stycznia 2009 r. w Toruniu, gdzie też została pochowana. Za swoją służbę była wielokrotnie odznaczana, m.in. dwukrotnie Orderem Virtuti Militari, czterokrotnie Krzyżem Walecznych oraz Krzyżem Armii Krajowej. W 1995 r. Lech Wałęsa odznaczył ją najwyższym państwowym odznaczeniem – Orderem Orła Białego.

3

Kradzież pieniędzy zrzutowych z placówki „Kopyto”. Sprawa karna pchor. Tadeusza Szatkowskiego „Groma” przed Wojskowym Sądem Specjalnym Komendy Głównej Armii Krajowej

84%

Szyprowski B. P.

Dzieje Najnowsze

|

2018

|

vol. 50

|

issue 2

PL

Opracowanie dotyczy sprawy karnej, rozpoznanej przez Wojskowy Sąd Specjalny przy Komendzie Głównej AK, przeciw pchor. Tadeuszowi Szatkowskiemu „Gromowi”, żołnierzowi AK z placówki odbioru zrzutów pod Końskimi, oskarżonemu o przywłaszczenie pieniędzy na szkodę Polskich Sił Zbrojnych. Autor omówił materiał stanowiący podstawę przeprowadzenia postępowania karnego oraz wydania wyroku i kwestii związanych z jego niewykonaniem. Podjął próbę prawnokarnej analizy powyższej sprawy oraz wydanego wyroku w odniesieniu zarówno do wymogów formalnoprawnych, jak i słuszności wydanego orzeczenia. The study deals with a criminal case examined by the Special Military Court at the High Command of the Home Army against the Home Army Officer Cadet Tadeusz Szatkowski aka Grom, serving at the post to receive airdrops near Końskie, charged with appropriation of money to the detriment of the Polish armed forces. The author examines the source material on which the criminal case and sentence were based together with questions related to its non-execution. He attempts to make a legal-criminal analysis of the case and the sentence in relation to both formal and legal conditions, and the validity of the sentence.

4

Odpowiedź na artykuł Krzysztofa Tochmana "Michał Fijałka (1915–1983), tajny współpracownik UB-SB o pseudonimie «Osiecki»"

84%

Fijałka G.

Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989

|

2020

|

issue 18

751-776

EN

The article is a polemic against Krzysztof Tochman’s arguments presented in his article ‘Michał Fijałka (1915–1983), cichociemny, żołnierz AK, tajny współpracownik UB-SB o pseudonimie “Osiecki”’, published in Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989 (no. 1[7], 2009). As a witness to those events, the author critically assesses the Security Department records held by the Institute of National Remembrance.

PL

Autor artykułu polemizuje z tezami Krzysztofa Tochmana zawartymi w publikacji „Aparat represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2009, nr 1(7) pt. Michał Fijałka (1915–1983), cichociemny, żołnierz AK, tajny współpracownik UB-SB o pseudonimie „Osiecki”. Jako świadek zdarzeń, przedstawia krytyczny osąd w stosunku do dokumentów UB zgromadzonych w zasobach IPN.

5

Koncepcja i tworzenie JW GROM jako jednostki sił operacji specjalnych

67%

Królikowski H.

Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka

|

2020

|

issue 2

61-79

EN

Units of Special Operations Forces – in particular Special Missions Units, or “Tier One” – are intended for the execution of operations that are critical for national security policies and strategies. Very often they operate independently and have a wider legal scope than that of the domestic armed forces. Several countries have managed to gain significant practical experience and develop units of this type. They include the United States, the United Kingdom, Israel, Germany, and Poland, which also has some experience in using special operations to achieve the objectives of national security. Examples include the use of “Wawelberg’s destructors” during the Silesian Uprisings, or the contribution of the Home Army Silent Unseen Paratroopers to the construction of the underground state. In 1990, after Poland regained full subjectivity, SMU GROM was established, a formation created to implement the state’s policy and strategy using the military option. One of the more interesting examples of the use of this unit is Operation “Little Flower”, carried out in former Yugoslavia in 1997. .

PL

Jednostki sił operacji specjalnych, a szczególnie tzw. jednostki misji specjalnych lub poziomu pierwszego, są przeznaczone do realizacji zadań krytycznych dla polityki i strategii bezpieczeństwa państwa. Bardzo często działają samodzielnie w prawnie szerszym zakresie niż siły zbrojne. Doświadczeniami praktycznymi oraz formacjami tego typu dysponują m.in. Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Izrael i Niemcy. Polska również posiada doświadczenia w użyciu operacji specjalnych do realizacji celów polityki bezpieczeństwa państwa. Można przytoczyć takie przykłady, jak wykorzystanie „destruktorów Wawelberga” w okresie powstań śląskich czy wkład Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej w budowę Polskiego Państwa Podziemnego. W 1990 r., po odzyskaniu przez Polskę pełnej podmiotowości, stworzono formację przeznaczoną do realizacji polityki i strategii państwa z wykorzystaniem opcji militarnej. Była to GROM. Jednym z ciekawszych przykładów wykorzystania tej jednostki jest operacja Little Flower przeprowadzona w byłej Jugosławii w 1997 r.

6

Polacy w oddziałach czetników Dražy Mihailovicia

59%

Żurek P.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2018

|

vol. XIX (LXX)

|

issue 3-4 (265-266)

143-158

EN

Under the British influence, in the summer of 1943, a separate Polish military formation was created in Serbia, to cooperate with Chetniks under the command of general Mihailović. The formation consisted mostly of deserters from the Wehrmacht and workers who had run away from the Todt Organization. It was under the command of a cichociemni („Silent Unseen”) captain Józef Maciąg „Nash”, who was ordered to reconstruct in Serbia the Polish intelligence base „Drawa”. Both Maciąg and Mihailović tried to save their strength and waited for the creation of the second front in the Balkans. As this proved unacceptable for the British Government, which sought to develop the Polish formation and to make it take an active role in the war effort, the Polish forces had to start military operations quickly. In November 1943, the Polish forces in Serbia consisted of 200 soldiers. The situation drastically changed in early 1944, when Great Britain gave total support to Tito, and Mihailović demanded of Poles to take part in the fights against partisans. Obviously, it was completely unacceptable for the Polish government-in-exile based in London. The death of Captain Maciąg in unknown circumstances, on the run from German forces on 11 December 1943, also had dire consequences. This event eventually induced the Polish headquarters to order an evacuation of Polish soldiers from Serbia to Italy. Obviously, as the plan was not practical, only a small number of Polish soldiers were evacuated.

RU

Под влиянием британцев летом 1943 года при действующих в Сербии отрядах четников, подчиняющихся генералу Михайловичу, было создано отдельное польское боевое формирование. Оно состояло в основном из поляков, сбежавших из Организации Тодта, и дезертиров Вермахта. Отрядом руководил тихотёмный, капитан Юзеф Мачонг („Нэш”). Польскому командующему было также поручено восстановить в Сербии базы польской разведки „Драва”. Польская стратегия целиком совпадала с тактикой Михайловича (связанной с экономией сил и выжиданием открытия второго фронта на Балканах). Однако это вызвало недовольство британцев, которые стремились к расширению польского формирования и участию в битвах. Поэтому польский отряд очень быстро приступил к боевым действиям. В ноябре 1943 года польские силы в Сербии насчитывали более 200 солдат. Однако ситуация диаметрально изменилась в начале 1944 г., когда британцы начали поддерживать Тито, а Михайлович стремился к тому, чтобы поляки боролись с партизанами. Конечно, польские власти в Лондоне не могли этого принять. Настоящей катастрофой стала смерть Нэша, который 11 декабря 1943 г. погиб при невыясненных обстоятельствах в ходе немецкой облавы. Это событие повлияло на решение польского командования об эвакуации польских солдат из Сербии в Италию. Конечно, сам план был нереален, и эвакуировать удалось лишь небольшую группу поляков.

PL

Pod wpływem Brytyjczyków latem 1943 r. przy operujących w Serbii oddziałach czetnickich podległych generałowi Mihailoviciowi utworzono odrębną polską formacje bojową. Tworzyli ją głównie Polacy, którzy zbiegli z Organisation Todt oraz dezerterzy z Wehrmachtu. Oddziałem dowodził cichociemny, kapitan Józef Maciąg „Nash”. Polskiemu dowódcy nakazano także odbudowanie w Serbii bazy polskiego wywiadu „Drawa”. Polska strategia była całkowicie zbieżna z taktyką Mihailovicia oszczędzania sił i wyczekiwania na otwarcie drugiego frontu na Bałkanach. Spotkało się to jednak z niezadowoleniem Brytyjczyków, którzy dążyli do rozbudowania polskiej formacji i udziału w walkach. Dlatego też bardzo szybko polski oddział przystąpił do działań bojowych. W listopadzie 1943 polskie siły w Serbii liczyły przeszło 200 żołnierzy. Jednak sytuacja diametralnie się zmieniła z początkiem 1944 r., kiedy to Brytyjczycy zaczęli totalnie wspierać Tito, a Mihailović domagał się, aby Polacy walczyli z partyzantami. Oczywiście było to całkowicie nie do zaakceptowania dla polskich władz w Londynie. Prawdziwą katastrofą okazała się jednak śmierć „Nasha”, który 11 grudnia 1943 r. zginął w niewyjaśnionych okolicznościach w niemieckiej obławie. Wydarzenie to zaważyło na decyzji polskiego dowództwa o ewakuacji polskich żołnierzy z Serbii do Włoch. Oczywiście sam plan był nierealny i tylko skromną grupę Polaków zdołano ewakuować.

7

Oddział Samoobrony AK „Szerszeń” ppor./por. cichociemnego Feliksa Perekładowskiego ps. „Przyjaciel” i jego działalność na Podhalu w 1945 roku

59%

Golik D.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2023

|

vol. XXIV (LXXV)

|

issue 4(286)

123-163

EN

With the end of the German occupation and the entry of the Red Army into Poland, a new period regarding the functioning of the Polish independence underground began. The best example of which concerns the final months of the Home Army’s (Armia Krajowa, AK) activity, the process of its liquidation after January 1945, and the attempts to create completely new structures aimed at fighting the communists. One of the elements characteristic of this period was the creation of the so-called AK Self-Defence Units, such as the group codenamed „Szerszeń” that operated in Podhale from spring to summer 1945, commanded by second lieutenant/lieutenant Feliks Perekładowski „Przyjaciel” of the Silent Unseen. The group’s actions were a significant manifestation of the resistance to the „new government” in southern Małopolska, and also provided the catalyst for further underground activities by individuals associated with the resistance movement. For others, it turned out to be the last stage of the fight before they decided to leave the country and head to the west.

DE

Mit dem Ende der deutschen Besatzung und dem Einmarsch der Roten Armee in Polen begann eine neue Periode des polnischen Unabhängigkeitsuntergrunds, die am besten durch die abnehmenden Monate der Tätigkeit der Heimatarmee (Armia Krajowa, AK), den Prozess ihrer Auflösung nach Januar 1945 und die Versuche zur Schaffung völlig neuer, Strukturen zur Bekämpfung der Kommunisten veranschaulicht wird. Eines der charakteristischen Elemente dieser Periode war die Bildung der so genannten Heimatarmee-Selbstverteidigungseinheiten, wie z. B. die vom Frühjahr bis zum Sommer 1945 in der Region Podhale operierende Gruppe mit dem Codenamen „Szerszeń”, die von Cichociemny Unterleutnant/Leutnant Feliks Perekładowski „Przyjaciel” befehligt wurde. Sie war ein bedeutender Ausdruck des Widerstands gegen die „neuen Machthaber” im südlichen Kleinpolen und bildete für viele der Beteiligten den Ausgangspunkt für weitere Untergrundtätigkeiten. Für andere wiederum war es die letzte Etappe des Kampfes vor der Entscheidung, das Land zu verlassen und in den Westen zu gehen.

PL

Wraz z końcem okupacji niemieckiej i chwilą wkroczenia na tereny Polski Armii Czerwonej rozpoczął się nowy okres funkcjonowania polskiego podziemia niepodległościowego, czego najlepszym przykładem są schyłkowe miesiące działalności Armii Krajowej (AK), proces jej likwidacji po styczniu 1945 r. oraz próby tworzenia zupełnie nowych, poakowskich struktur nastawionych na walkę z komunistami. Jednym z charakterystycznych dla tego okresu elementów było powstawanie tzw. oddziałów samoobrony AK, takich jak działająca na Podhalu od wiosny do lata 1945 r. grupa o kryptonimie „Szerszeń” dowodzona przez ppor./por. cichociemnego Feliksa Perekładowskiego ps. „Przyjaciel”. Stanowiła ona znaczący na terenie południowej Małopolski przejaw oporu wobec „nowej władzy”, była też punktem wyjścia do dalszej działalności podziemnej dla wielu związanych z nią ludzi. Dla innych z kolei okazała się ostatnim etapem walki przed decyzją o opuszczeniu kraju i przedostaniu się na Zachód.

Refine search results

3 Przegląd Historyczno-Wojskowy

2 Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka

1 Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989

1 Dzieje Najnowsze

1 2023

4 2020

2 2018

1 Fijałka G.

1 Golik D.

1 Królikowski H.

1 Minczykowska K.

1 Szyprowski B. P.

1 Trzeskowska-Kubasik K.

1 Żurek P.

Recenzja książki pt. „Major Eugeniusz Gedymin Kaszyński «Nurt», «Mur», «Zygmunt» (1909–1976)” autorstwa Marka Jedynaka i Renaty Ściślewskiej-Skrobisz

Jak dokonać niemożliwego? Kilka słów o gen. Elżbiecie Zawackiej – cichociemnej

Kradzież pieniędzy zrzutowych z placówki „Kopyto”. Sprawa karna pchor. Tadeusza Szatkowskiego „Groma” przed Wojskowym Sądem Specjalnym Komendy Głównej Armii Krajowej

Odpowiedź na artykuł Krzysztofa Tochmana "Michał Fijałka (1915–1983), tajny współpracownik UB-SB o pseudonimie «Osiecki»"

Koncepcja i tworzenie JW GROM jako jednostki sił operacji specjalnych

Polacy w oddziałach czetników Dražy Mihailovicia

Oddział Samoobrony AK „Szerszeń” ppor./por. cichociemnego Feliksa Perekładowskiego ps. „Przyjaciel” i jego działalność na Podhalu w 1945 roku