Search results

1

Przemoc a obywatelskie nieposłuszeństwo

100%

Szutta A.

Analiza i Egzystencja. Czasopismo Filozoficzne

|

2013

|

issue nr 22

171-187

EN

The paper concerns the relation between violence and the acts of civil disobedience.Its aim is to answer the question whether more extreme forms of protest should beexcluded from civil disobedience as a manifestation of violence or they could beincluded in it as justifiable forms of coercion. Realizing this task I analyze threegroups of arguments supporting the exclusion thesis: the argument based on the conceptof satyagraha and ahimsa, the argument referring to the idea of social contract,and the argument based on understanding civil disobedience as a civic appeal takento be a part of just social dialogue. My next step is to distinguish between violenceand coercion. The three arguments mentioned above allow for the exclusion of violence but they do not allow for the conclusion that no forms of coercion can bejustified within civil disobedience. The conclusion is that some forms of coercion,when meeting certain conditions, might turn out to be necessary and justified elementsof civil disobedience.

2

Defiance, Persuasion or Conformity? The Argument in Plato’s Apology and Crito

88%

Domaradzki M.

Peitho. Examina Antiqua

|

2011

|

vol. 2

|

issue 1

111-122

EN

The present paper attempts to throw some light on the conundrum of Socrates’ political views in the Apology and Crito. The problem resides in that the Socrates of the Apology evidently undermines the authority of Athenian democracy, whereas the Socrates of the Crito argues that his escape from prison would be tantamount to disrespecting the state, which would in turn threaten the prosperity of the entire πόλις. The article suggests that in the two dialogues, the young Plato examines the possibility of steering a middle course between embracing relativism, on the one hand, and encouraging civil disobedience, on the other. Thus, the philosopher focuses primarily on investigating the two options, without either totally subordinating the citizen to the state, or unreflexively accepting any crude pragmatism.

3

Plato’s Crito on Civil Disobedience and Political Obligations

87%

Kuniński T.

Peitho. Examina Antiqua

|

2011

|

vol. 2

|

issue 1

139-158

EN

The present paper focuses on the complex relation between ethics andpolitics in Plato’s Crito. While the issue is presented from a contemporaryperspective, the problems of civil disobedience and politicalobligation are the present study’s primarily concern. The issue of civildisobedience concerns moral reasons for breaking the law, whereasthe concept of political obligation refers to a moral duty to obey the law.When disagreeing with the view that Socrates in the dialogue arguesfor an unconditional obedience to the state, the article builds on theApology. Subsequently, the similarities between the position of Socratesand that of H.D. Thoreau are investigated. Finally, the paper discussesthe concept of political obligation so as to show that the argumentin the Crito anticipates several modern theories. The modern controversiesthat this article covers are shown to play an important role in Plato’sdialogue, as they are the basis of Socrates’ political obligation.

PL

The present paper focuses on the complex relation between ethics and politics in Plato’s Crito. While the issue is presented from a contemporary perspective, the problems of civil disobedience and political obligation are the present study’s primarily concern. The issue of civil disobedience concerns moral reasons for breaking the law, whereas the concept of political obligation refers to a moral duty to obey the law. When disagreeing with the view that Socrates in the dialogue argues for an unconditional obedience to the state, the article builds on the Apology. Subsequently, the similarities between the position of Socrates and that of H.D. Thoreau are investigated. Finally, the paper discusses the concept of political obligation so as to show that the argument in the Crito anticipates several modern theories. The modern controversies that this article covers are shown to play an important role in Plato’s dialogue, as they are the basis of Socrates’ political obligation.

4

Občanská neposlušnost v myšlení Hannah Arendtové

75%

Hanyš M.

Filosofický časopis (Philosophical Journal)

|

2016

|

vol. 64

|

issue 1

59-74

EN

This study focuses on the place of civil disobedience in the political thought of Hannah Arendt, on the basis of the books Vita activa, On revolution, On Violence and the essay „Civil Disobedience“. The themes of power, language, promise, contract and founding, which are assumed by her reflections on civil disobedience, are interpreted in their mutual relatedness. In the concluding part, there is a discussion of Arendt’s assumption that civil disobedience is not moral, but civil conduct, with attention being given to such cases as squatting and whistleblowing.

5

Sapere Aude! De omnibus est dubitandum! Maria Czerepaniak-Walczak w rozmowie z Alicją Korzeniecką-Bondar i Ewą Bochno

75%

Czerepaniak-Walczak M., Korzeniecka-Bondar A., Bochno E.

Parezja. Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN

|

2015

|

vol. 1

PL

W wywiadzie rozmówcy koncentrują się na poszukiwaniu kontekstów kategorii nieposłuszeństwo. Podjęte w nim wątki koncentrują się wokół czterech głównych zagadnień: teoretycznego odczytania kategorii nieposłuszeństwa; znaczenia nieposłuszeństwa w pracy i badaniach akademików oraz funkcjonowaniu uniwersytetu; warunków (szczególnie uniwersyteckich) sprzyjających/blokujących obywatelskiemu nieposłuszeństwu; roli autorytetów w relacji Mistrz – Uczeń.

EN

In the interview interlocutors focus on the search for contexts of the category of disobedience. Conversation concentrates on four main themes: the theoretical understanding of the category of disobedience; the importance of disobedience at work and research of academics and at the functioning of the university; conditions (especially university) that favour or block civil disobedience; the role of the authority in the Master – Student relation.

6

Chodź ucieknijmy…, czyli rzecz o akademickim nieposłuszeństwie

75%

Jaskulska S., Motyl K.

Parezja. Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN

|

2015

|

vol. 1

PL

Celem tekstu jest ukazanie problemów związanych z procesem przemian w szkolnictwie wyższym, szczególnie z parametryzacją, której przedmiotem staje się naukowy dorobek akademików. Wśród dających się zaobserwować reakcji środowiska na tę sytuację, godną uwagi jest postawa, którą na wzór terminu „obywatelskie nieposłuszeństwo” autorzy tekstu nazywają nieposłuszeństwem akademickim. Przywołane w tekście przykłady dotyczą działań, które są wyrazem niegodzenia się z rzeczywistością i szukania dróg jej zmiany, co – w myśl wniosków, do których dochodzą autorzy – jest przywilejem i obowiązkiem naukowców.

EN

The purpose of the text is to show the problems associated with the process of changes in higher education, in particular parametrization that takes the academic achievements of scholars as its object. Among the reactions to that situation in academic circles, there is the attitude similar to “civil disobedience”. Examples, which are given by the authors, relate to actions that express disagreement with reality and search for ways to change it. In accordance with the conclusions of the text, this attitude is the privilege and duty of scientists.

7

Potencjał szkoły do kształtowania obywatelskiego nieposłuszeństwa uczniów

75%

Babicka-Wirkus A.

Parezja. Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN

|

2015

|

vol. 1

PL

W artykule poruszam zagadnienie potencjału szkoły w kształtowaniu obywatelskiego nieposłuszeństwa uczniów. Wychodzę z założenia, że szkoła jako instytucja wymagająca posłuszeństwa, mimowolnie akceptuje również nieposłuszeństwo uczniów, szczególnie jeżeli przybiera ono postać obywatelskiego nieposłuszeństwa istotnego w procesie kształtowania się społeczeństwa obywatelskiego.

EN

The article rises the issue of school potential in the development of students’ civil disobedience. I assume that school as an institution requiring obedience, accepts students’ disobedience unintentionally, especially if it takes the form of civil disobedience, which is important in the development of civil society.

8

Complicating Conscience, Refreshing Discontent

75%

Medeiros P. J.

Diametros

|

2016

|

issue 47

50-63

EN

The 19th Century New England author Thoreau provides an approach to conscience and unjust laws approximating that given by St. Thomas Aquinas in Summa Theologiae. But the portrait of conscience given by Thoreau in the 1848 oration “Civil Disobedience” is incomplete. Thoreau’s approach is solved by accepting insights given in Part I and Part I–II of Summa Theologiae. Allowing St. Thomas’ insights requires reform of Thoreau’s civil disobedience and conscientious objection. But Thoreau’s arguments are given new life.

9

Civil Disobedience in the Movies as an Example of Politics in Pop Culture

75%

Garczewska A., Kopcewicz G., Olszanecka N., Urbański D., Piechowiak-Lamparska J., Bryc A., Bojarczyk B., Jorgensen F. A. E., Niedziołka D., Pacześniak A., Potorski R., Wincławska M., Włodkowska-Bagan A., Jeran A., Mol A., Solsbery A., Dąbrowska I., Głodkowski M., Kopcewicz G., Olszanecka N., Piechowiak-Lamparska J.

The Copernicus Journal of Political Studies

|

2012

|

issue 2 (2)

PL

The law cannot justify breaking the law, but it does not mean that law must be blindly followed. For law to be effective it takes more than just written rules and enforcement agencies. It takes people who respect it. It takes socjety understanding social contract. It takes civil society. Society strong enough to notice when the law or authorities are unfair, unjust against rationality or simply not effective because of a lack of social acceptance. Civil disobedience is a social conscience in action. It’s transcendental and makes perfect movie material, therefore acts of resistance against law and government fill popular culture. One may not accept civil disobedience, treat it as a crime, undermine its legal and moral basis, but cannot notice that nowadays this sort of resistance plays an important part in legal, social and cultural changes around the world.Full text: http://bazhum.muzhp.pl/czasopismo/589/?idno=14762

10

Przymus państwowy kontra konstytucyjna wolność pokojowych zgromadzeń. Czy bierny opór jest formą przemocy? Studium przypadku w tle z niemieckim procesem o zgromadzeniach

75%

Iluk Ł.

Polonia Journal

|

2018

|

issue 7

101-116

PL

Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie idei biernego oporu i odpowiedzenie na pytanie, czy stosowanie biernego oporu jako formy prowadzenia protestu przez demonstrantów jest prawnie dopuszczalne. W tym celu w pracy zostały przedstawione wybrane tezy z orzecznictwa sądów polskich, niemieckich i austriackich. Odwołano się także do głośnego w RFN kazusu Wolfganga Thiersego, wiceprzewodniczącego Bundestagu, który jako parlamentarzysta wziął udział w nielegalnej blokadzie marszu neonazistów. Autor podejmuje się także oceny tego, czy uczestnicy protestu przed gmachem Sejmu w grudniu 2016 r. popełnili przestępstwo stosując bierny opór.

EN

This paper’s aim is to show the idea of passive resistance and to answer the question, whether the practicing of passive resistance is a legal form of protest. In order to that chosen thesis from Polish, German and Austrian judicature were presented. The author refers also to the notorious Wolfgang Thierse’s case. Finally author attempts to evaluate, whether participants of the manifestation in front of the Sejm’s sit in December 2016 committed a crime practicing passive resistance.

11

NIEPOSŁUSZEŃSTWO OBYWATELSKIE W STRATEGII POLITYCZNEJ NARODOWEJ DEMOKRACJI 1893–1939

75%

Maj E.

Polityka i Społeczeństwo

|

2012

|

issue 10

90-99 (10)

EN

Narodowa Demokracja proclaimed its programme to resign from violence as a military activity and manifested its reluctance to insurrectionary techniques of political fighting. It postponed the decision to begin a national uprising, which was supported by a number of factors. Narodowa Demokracja were willing to benefit from the impact made by social authority figures like the Church, the school, and the press. The rules they set out condemned any political loyalty to the occupants. They encouraged passive resistance against Russification or Germanisation and engagement in legal political activities. Narodowa Demokracja focused on how to organise effectively education and upbringing with the use of available means to educate the Polish nation. The experience of the partitions was disregarded when Sanacja, a Polish coalition political movement, was in power. As a result, a wide range of nonviolent resistance methods was adopted, including political and economic boycott.

12

Demokracja partycypacyjna – szansa czy zagrożenie dla Ukrainy?

63%

Galaktionova I.

Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne

|

2015

|

vol. 1

|

issue 2

EN

The article presents an analysis of the participatory democracy concept as a form of the citizens’ involvement in the social life of Ukraine since the state independence. Text contains examples of the citizens’ participation in the governance process that can be considered as a realization of the idea of direct democracy in Ukraine. It also describes the problems that Ukrainian state met in connection with the rise of civil activity after Euromaidan events. Further, it claims that ordinary citizens who were not able to stand apart to these problems started to execute the functions of the official state bodies. Finally, it presents some recommendations related to the regulation or revision of the forms of the citizens’ political participation, provided by the Ukrainian legislation.

PL

Niniejszy artykuł przedstawia analizę koncepcji demokracji partycypacyjnej jako formy zaangażowania politycznego obywateli Ukrainy od czasu uzyskania niepodległości przez państwo ukraińskie. W tekście opisano przykłady udziału obywateli Ukrainy w sprawowaniu rządów, które można zaliczyć do realizacji idei demokracji bezpośredniej. Przedstawiono także problemy wynikające ze wzrostu aktywności obywatelskiej po wydarzeniach Euromajdanu, który spowodował, że zwykli obywatele przestali biernie przyglądać się istniejącym problemom politycznym, społecznym i ekonomicznym ukraińskiej państwowości i faktycznie zaczęli pełnić funkcje instytucji państwowych. W artykule zawarto również rozważania wskazujące na celowość regulacji prawnej określonych form udziału obywateli w życiu politycznym państwa.

13

The face of Polish dictatorship

63%

Gomułowicz A.

Nauka

|

2018

|

issue 3

EN

In Poland the position of a leader of political party Law and Justice has become the most important position in the country. His will has the power of law. The boundary between his will and the will of a state has blurred. The leader holds unlimited power, although he does not hold any public position. He is beyond legislative, executive and judiciary. The constitutional rule of control, complementing and hindering was replaced by charismatic power of the leader of Law and Justice. The power in Poland is held by one man. The „new law order” (Constitutional Court, National Council of the Judiciary of Poland, common courts, Supreme Court, prosecutors office) serves political purposes of the leader of Law and Justice. That is the reason for judges exchange in Poland. Lawlessness has become law. Law has been turned into a political instrument and it was done in the most vulgar way. Law serves Law and Justice’s political purpose, with disregard and disrespect to constitutional values. The system of constitutional values is not relevant for Law and Justice in the process of establishing law. A system based on autocracy is created. The main legislative competence is held by the leader of Law and Justice. Systematically, with absolute consistency, a totalitarian regime is built, where legislative and executive is under control of one man, who himself remains out of constitutional control and has no constitutional responsibility.

14

Jeszcze raz o obywatelskim nieposłuszeństwie – interpretacje, spory wokół pojęcia

63%

Stoczewska B.

Krakowskie Studia Międzynarodowe

|

2017

|

issue 3

83-99

PL

Pojęcie obywatelskiego nieposłuszeństwa wiąże się tradycyjnie z postacią Henry`ego Davida Thorea, którego słynny esej z 1848 roku pt. Resitance to Civil Government, stał się inspiracją dla rozwoju współczesnej refl eksji nad obywatelskim nieposłuszeństwem, a także źródłem nieustannych poszukiwań jego istoty. Rozważania nad nieposłuszeństwem obywatelskim prowadzili też Hannah Arendt, a także John Rawls, Joseph Ratz oraz Ronald Dworkin. Stworzone przez tych autorów defi nicje obywatelskiego nieposłuszeństwa zawierają pewien katalog cech składających się na to pojęcie. Najważniejszymi spośród nich są zakaz stosowania przemocy oraz gotowość poddania się karze. Na gruncie polskim problematyka ta omawiana była przez Andrzeja Rzeplińskiego, Ewę Łętowską, a ostatnio przez Artura Szutę i Michała Rocha Kaczmarczyka. W historii Polski symbolem obywatelskiego nieposłuszeństwa jest Tadeusz Rejtan. Ostatnio działania wykazujące cechy obywatelskiego nieposłuszeństwa podejmują Obywatele RP. Obywatelskie nieposłuszeństwo może być mylone z takimi pojęciami jak prawo do oporu, sprzeciw sumienia lub nieposłuszeństwo rewolucyjne. Niezależnie od wielu kontrowersji związanych z samym pojęciem, nie ma wątpliwości, że instytucja ta ma do spełnienia szereg bardzo pozytywnych ról. Pozwala na zainicjowanie niezależnej, niekontrolowanej przez władzę dyskusji. Zapewnia partycypację polityczną oraz stwarza warunki sprzyjające możliwości oddziaływania na władzę. Odgrywa też niebagatelną funkcję informacyjną. Ale przede wszystkim przyczynia się do rozwoju społeczeństwa obywatelskiego.

EN

Over the past few decades, civil disobedience has become one of the most widely studied subjects in jurisprudence. The name which is widely recognized and associated with the term is that of Henry David Thorea for it was his essay, published in 1849 under the title “Resistance to Civil Government” and later renamed “Essay on Civil Disobedience” that fi rst brought this idea to the public attention. After his landmark lectures were published in 1866, the term began to appear in numerous sermons and lectures relating to civil or social oppression in its many forms. In 1866, four years after his death, the term had achieved fairly widespread usage. Among Thorea’s numerous followers were Hannah Arendt, John Rawls, Joseph Ratz and Ronald Dworkin who all, in their own way and method, contributed to the catalog of features associated with the term as we know it today: the active, professed refusal to obey certain laws, demands or commands of a government, or of an occupying international power. Civil disobedience is relatively often defi ned as essentially and profoundly nonviolent. Actions or undertakings which strive to be labelled as such will, therefore, have to be equated with nonviolent resistance and prepared to suff er the penalties set out in the law. In Poland civil disobedience has been discussed in the works of Andrzej Rzepliński, Ewa Łętowska and, most recently, by Artur Szuta and Michał Roch Kaczmarczyk. The most symbolic depiction of the issue held dear in the sentiments of Polish patriots will be the 18th century Polish parliamentarian Tadeusz Rejtan. Today, Polish civil disobedients have chosen a variety of diff erent methods to manifest their discontent. Civil disobedience is often mistaken for the right of resistance, conscientious objection, revolutionary disobedience. But, regardless the confusion those terms might cause, their social standing and signifi cance remain undisputed. It gives rise to independent and spontaneous public debate, free of authoritarian intrusion or imposition. It acts as a free and independent public platform. And, last but not least, it helps to build civil society in its own right.

15

Nieposłuszna biblioteka. „Biblioteka XX vek” jako instytucja kultury w Serbii okresu transformacji systemowej

63%

Bogusławska M.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2019

|

issue 9(12) cz.2

71-82

EN

The text concerns scientific publishing series “Biblioteka XX vek”, initiated in 1971 by Ivan Colović, Serbian anthropologist and publicist. During 50 years it has become an important cultural institution, which, due to its commitment to the current political and ideological affairs, gained a special role during the breakup of socialist Yugoslavia and then in terms of system transformation. In the 1990s it was an independent platform for the exchange of ideas, an ideological alternative to the nationalist regime, space for its deconstruction and criticism. “Biblioteka XX vek” takes part in animating intellectual Yugosphere − it consolidates the society of authors from former Yugoslav countries around such topics as: the memory of communism, Europeanisation of the Balkans, course and consequences of the transformation. The series paved the way for modern humanistic thought and modern scientific discourse in Serbia as well as supported these processes also in the ex-Yugoslav countries.

16

Blizna po solidarności. Polski ruch antyłowiecki w świetle tradycji XIX‑wiecznej ekologii i praktyki nieposłuszeństwa obywatelskiego

63%

Morska I.

Rana. Literatura - Doświadczenie - Tożsamość

|

2021

|

issue 1 (3)

1-24

EN

The dispute between the supporters of hunting and its opponents in the fall 2019 and winter of 2020 concerned the management of public goods. Its development took the shape of a kind of war maneuvers which, along with the tightening of the screw, as subsequent bans followed, could turn into a replica of a civil war. This, however, was hindered by the pandemic. Thus, the anti‑hunting movement, which was gaining more and more popularity among regular citizens for whom strolls in the forest become the first exposure to public activism, practically ceased to exist. Was the movement a foreign implant, as its adversaries implied? This essay assumes that the anti‑hunting movement was both an altruistic and educational project, based on solidarity and empathy, as well as the willingness to sacrifice one’s comfort for the benefit of others, in this case – forest animals which are shot at metonymically, instead of the citizens practicing public disobedience against whom it is still inappropriate to lead an open war.

PL

Spór pomiędzy zwolennikami myślistwa oraz jego przeciwnikami z jesieni 2019 i zimy 2020 roku dotyczył zarządzania dobrami publicznymi. Jego rozwój przybrał kształt swego rodzaju manewrów wojennych, które wraz z kumulowaniem się kolejnych zakazów mogły przekształcić się w replikę wojny domowej. Przeszkodził temu rozwój pandemii. Tym samym ruch antyłowiecki, zdobywający sobie coraz większą popularność wśród ludzi, dla których leśne spacery stały się pierwszym w życiu doświadczeniem aktywizmu, praktycznie przestał istnieć. Czy był zatem obcym implantem, jak sugerowały głosy mu przeciwne? Autorka tego eseju zakłada, że ruch antymyśliwski był projektem zarówno altruistycznym, jak i edukacyjnym, który za podstawę postawił sobie solidarność i empatię oraz gotowość do poświęceń na rzecz innych, w tym wypadku – leśnych zwierząt, do których strzela się metonimicznie, w zastępstwie obywateli praktykujących nieposłuszeństwo obywatelskie, z którymi wciąż nie wypada prowadzić otwartej wojny.

17

Wychowanie do (nie)posłuszeństwa

63%

Czerepaniak-Walczak M.

Rocznik Lubuski

|

2021

|

vol. 47

|

issue 1

31-41

EN

The article addresses the issue of one of the aspects of civic education in educational interactions, namely obedience to the norms and rules of collective coexistence and disobedience to various forms of oppression that restrict the exercise of human and children’s rights. The author describes and analyses the specificity of obedience and disobedience, which may take on an infantile/childish form or a mature, courageous and responsible one.Each of these can be shaped and reinforced through experiences in the process of formal education. The paper is structured around the following hypothesis: both obedience and disobedience in educational interactions are related to students’, teachers’ and parents’ everyday life experiences, the type of social order and educational management policies and policies in education.

PL

W tekście podjęta jest problematyka jednego z aspektów wychowania obywatelskiego w interakcjach edukacyjnych, a mianowicie posłuszeństwa normom i zasadom współżycia zbiorowego i nieposłuszeństwa wobec różnych form opresji ograniczających korzystanie z praw człowieka i praw dziecka. Przedmiotem opisu i analizy jest specyfika posłuszeństwa i nieposłuszeństwa, które mogą przybrać postać infantylną/dziecięcą albo dojrzałą, odważną i odpowiedzialną. Każda z tych postaci może być kształtowana i utrwalana poprzez doświadczenia w procesie formalnej edukacji. Treść tekstu organizuje następująca teza: zarówno posłuszeństwo jak i nieposłuszeństwo w interakcjach edukacyjnych pozostaje w związku z uczniowskimi, nauczycielskim i rodzicielskimi doświadczenia w codziennym życiu, z typem ładu społecznego oraz polityką zarzadzania edukacją i w edukacji.

18

Czy nieposłuszeństwo obywatelskie wymaga odwagi cywilnej?

63%

Kaczmarczyk M.

Stan Rzeczy

|

2015

|

issue 2(9)

85-95

PL

Wiele przemawia za tym, by osoby praktykujące nieposłuszeństwo obywatelskie uważać za wzory odwagi cywilnej. Czy jest tak jednak zawsze? Jakiego rodzaju odwaga cywilna kryje się za aktami łamania prawa w imię racji etycznych i moralnych? Pytania te skłaniają do analizy definicji nieposłuszeństwa obywatelskiego oraz jego społecznych funkcji. Artykuł podejmuje to zadanie, aby uzasadnić tezę o szczególnej roli nieposłuszeństwa obywatelskiego, a także pewnych form odwagi cywilnej w kształtowaniu się demokracji.

EN

It is often suggested that people who practice civil disobedience are role-models of moral courage. But is it always the case? What kind of moral courage underpins the acts of law-breaking in the name of ethical and moral principles? These questions lead to an analysis of the definition of civil disobedience and its social functions. The article takes up this task in order to argue for a special role of civil disobedience and specific forms of moral courage in the formation of democracy.

19

Praktyczne zastosowania wolności sumienia. Obywatelskie nieposłuszeństwo, sprzeciw sumienia, klauzula sumienia

63%

Szabliński M.

Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM

|

2017

|

issue Numer Specjalny

141-159

PL

W artykule przedstawiono instytucje prawne służące ochronie sumienia osoby, które można wyróżnić ze względu na wspólną podstawę aksjologiczną, jaką jest godność osoby ludzkiej. Omówione zostały instytucje obywatelskiego nieposłuszeństwa, sprzeciwu sumienia (odmowy dyktowanej sumieniem) oraz jego szczególny przypadek – klauzuli sumienia w zawodzie lekarza i lekarza dentysty. Obywatelskie nieposłuszeństwo charakteryzuje się jako akt o charakterze publicznym, bez użycia przemocy, dyktowany sumieniem, ale z uwzględnieniem politycznego charakteru, sprzeczny z prawem, mający na celu zmianę prawa. Sprzeciw sumienia rozumiany jest jako akt o charakterze subiektywnym. Osoba dokonująca sprzeciwu, tzw. objector, powołuje się na uznawane przez niego normy spoza systemu prawnego, najczęściej o charakterze moralnym lub religijnym. Instytucja sprzeciwu sumienia zostanie omówiona na przykładzie sprzeciwu sumienia względem obowiązkowej służby wojskowej oraz polskich uregulowań prawnych dotyczących tej sfery. Różnice między obywatelskim nieposłuszeństwem a odmową dyktowaną sumieniem wskazał w swojej pracy J. Rawls. Propozycje te zostały skomentowane i poszerzone przez polskich badaczy. Na gruncie tych ustaleń możliwe jest zakwalifikowanie klauzuli sumienia w zawodzie lekarza i lekarza dentysty jako instytucji odmowy dyktowanej sumieniem (sprzeciwu sumienia). W pracy wskazuje się, że aksjologiczną podstawą omawianych instytucji jest przyrodzona godność oraz wynikające bezpośrednio z niej sumienie, rozumiane jako indywidualna władza poznawcza osoby.

EN

The text presents legal institutions aiming at the protection of conscience of a person, which can be distinguished due to common axiological basis - dignity of a human being. The institution of civil disobedience, conscientious objection (objection based on conscience) and its special kind - clause of conscience in the profession of a doctor and a dentist have been elaborated. Civil disobedience is characterized as a public act, nonviolent, dictated by conscience but with a political character, against the law, intended for the change of the law. Conscientious objection is understood as a subjective act. An objecting person i.e. objector refers to standards one recognizes outside the legal system, most often of moral or religious nature. The institution of conscientious objection is discussed on the example of conscientious objection to compulsory military service and Polish regulations concerning this area. The differences between civil disobedience and conscientious objection were pointed out by J. Rawls in his work. These proposals have been commented and extended by Polish researchers. On the basis of these findings it is possible to classify the conscience clause in the profession of a doctor and a dentist as a conscientious objection (refusal of conscience). The paper indicates that the axiological basis of the discussed institutions is the inherent dignity and the conscience resulting therefrom directly understood as an individual cognitive authority of an individual person.

20

Civil Disobedience and Its Ethical Meaning

63%

Rozmarynowska K.

|

2016

|

vol. 64

|

issue 2

63-77

PL

Celem rozważań podjętych w artykule jest rozpoznanie etycznego wymiaru obywatelskiego nieposłuszeństwa. Stawiając sobie takie zadanie, autorka zastanawia się, czym różni się nieposłuszeństwo obywatelskie od innych form społecznego sprzeciwu, a także usiłuje rozpoznać jego istotę. W tym celu identyfikuje kluczowe cechy oraz przedmiot aktu nieposłuszeństwa. Wyjaśnienie, na czym polega obywatelski charakter omawianego działania, pozwala na omówienie jego moralnego i etycznego znaczenia. Podkreślając osobowy charakter obywatelskiego nieposłuszeństwa, autorka ujmuje je jako wyraz etyczności.

EN

The goal of the discussion presented in the article is to recognize the ethical dimension of civil disobedience. Setting out to achieve that goal, the author analyses the difference between civil disobedience and other forms of social protest, and attempts to define its essential substance. With that goal in view, she identifies the key features and the subject matter of an act of disobedience. Having explained the civil character of disobedience, she then goes on to discuss its moral and ethical significance. Emphasizing the personal character of civil disobedience, the author presents it as an expression of ethics.

Refine search results

Przemoc a obywatelskie nieposłuszeństwo

Defiance, Persuasion or Conformity? The Argument in Plato’s Apology and Crito

Plato’s Crito on Civil Disobedience and Political Obligations

Občanská neposlušnost v myšlení Hannah Arendtové

Sapere Aude! De omnibus est dubitandum! Maria Czerepaniak-Walczak w rozmowie z Alicją Korzeniecką-Bondar i Ewą Bochno

Chodź ucieknijmy…, czyli rzecz o akademickim nieposłuszeństwie

Potencjał szkoły do kształtowania obywatelskiego nieposłuszeństwa uczniów

Complicating Conscience, Refreshing Discontent

Civil Disobedience in the Movies as an Example of Politics in Pop Culture

Przymus państwowy kontra konstytucyjna wolność pokojowych zgromadzeń. Czy bierny opór jest formą przemocy? Studium przypadku w tle z niemieckim procesem o zgromadzeniach

NIEPOSŁUSZEŃSTWO OBYWATELSKIE W STRATEGII POLITYCZNEJ NARODOWEJ DEMOKRACJI 1893–1939

Demokracja partycypacyjna – szansa czy zagrożenie dla Ukrainy?

The face of Polish dictatorship

Jeszcze raz o obywatelskim nieposłuszeństwie – interpretacje, spory wokół pojęcia

Nieposłuszna biblioteka. „Biblioteka XX vek” jako instytucja kultury w Serbii okresu transformacji systemowej

Blizna po solidarności. Polski ruch antyłowiecki w świetle tradycji XIX‑wiecznej ekologii i praktyki nieposłuszeństwa obywatelskiego

Wychowanie do (nie)posłuszeństwa

Czy nieposłuszeństwo obywatelskie wymaga odwagi cywilnej?

Praktyczne zastosowania wolności sumienia. Obywatelskie nieposłuszeństwo, sprzeciw sumienia, klauzula sumienia

Civil Disobedience and Its Ethical Meaning