Search results

1

Ne sutor ultra crepidam. Kazimierz Twardowski o filozofii i nauce

100%

Brożek A.

Zagadnienia Filozoficzne w Nauce

|

2010

|

issue 46

3-31

PL

Kazimierz Twardowski is the father of the modern Polish analytical philosophy. One of the most important stamp of this philosophical style is referring - in philosophical investigations - to achievements and methods of natural sciences. The article analyses this plot in Kazimierz Twardowski's philosophical works. It contains, in particular, a reconstruction of Twardowski's views concerning the classification of sciences, the methodological status of philosophy and psychology and the mind-body problem. Some not commonly known facts concerning the sources of Twardowski's interests in philosophy and science are mentioned.

2

Przyczynek do rozważań nad przynależnością dziedzinową nauk o polityce

88%

Wallas T.

Politeja : Pismo Wydziału Studiów Miedzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego

|

2015

|

issue 5(36)

251-273

EN

Since the number of academic specializations and disciplines has consistently been increasing, it has become necessary to supplement present classifications and categorizations, as well as come up with new ones, on a regular basis. Therefore, it has become feasible to distinguish a new branch of science as well as to assign the existing disciplines to different branches. It is owing to such a process that political sciences have been reassigned in Poland. Before September 30, 2011, political sciences had been categorized as the humanities, but later on they were encompassed by a new branch of social sciences, created as a result of the division of the humanities. I adopt the thesis that this decision was substantially justified since, given current legal status quo, political sciences as a discipline have more in common with other disciplines assigned to social sciences than the humanities. Additionally, by way of developing a new register of disciplines, the administrative divisions in Polish science were to a large extent aligned with the classification of branches and disciplines adopted by the OECD, UNESCO and Eurostat, which will facilitate the internationalization of academic collaboration. The above organizations and institutions, and – consequently – some of their member states, have already divided the humanities, sometimes also named social sciences, into two separate branches: social sciences and humanities. In order to justify the above‑mentioned thesis it was necessary to determine how academic specialization, discipline, branch and field of science are perceived today; to indicate the determinants of divisions in science and basic criteria for such divisions; to attempt to define the specific nature of the humanities versus social sciences; and to present the factors confirming the relation of political science to the latter category.

3

Natura–kultura a problem interdyscyplinarności badań

75%

Ciesielski M.

Studia Europaea Gnesnensia

|

2011

|

issue 4

247-273

PL

In the article, I discuss the title opposition nature–culture in the perspective of is-sues presented by the interdisciplinarity of science. I attempt to elucidate the definition of interdisciplinarity utilising certain ways in which the notion of science is construed, and indicating three levels of potential integration of interdisciplinary research: on-tological, methodological and theoretical. Apart from that, the article addresses the standpoints of reductionism and anti-reductionism as well as the questions of classify-ing scientific disciplines. The final parts of the text outline the possibility of conduct-ing interdisciplinary studies in the light of the language of action theory, which may become a concept which integrates various domains of scientific knowledge.

4

Political sciences: a discipline of the social sciences or the humanities?

71%

Wallas T.

Przegląd Politologiczny

|

2016

|

issue 2

5-18

PL

W roku 2011, na mocy decyzji administracyjnej, dokonano korekty podziału polskiej nauki na dziedziny i dyscypliny naukowe. W rezultacie takiego procesu zmieniła się przynależność dziedzinowa m.in. nauk o polityce. Do 30 września 2011 r. dyscyplina ta zaliczana była do dziedziny nauk humanistycznych, a po tej dacie włączono ją do nowej dziedziny nauk społecznych, która została wyodrębniona w wyniku podziału tej pierwszej. Ponieważ zmiana ta wywołała trwającą do dziś dyskusję na temat celowości dokonanej reformy także wśród politologów, ważnym zadaniem podjętych badań była próba potwierdzenia tezy, wg której decyzja taka była uzasadniona merytorycznie. Założono bowiem, że dyscyplina nauki o polityce, w porównaniu z dyscyplinami nauk humanistycznych, ma więcej cech wspólnych z innymi dyscyplinami zaliczonymi do dziedziny nauk społecznych. Ponadto, poprzez ustalenie nowego wykazu dziedzin i dyscyplin naukowych, administracyjne podziały w polskiej nauce zostały w znacznym stopniu dostosowane do klasyfikacji dziedzin i dyscyplin wypracowanych na forum OECD, UNESCO i EUROSTAT, co ułatwi internacjonalizację współpracy naukowej. Na forach tych organizacji i instytucji, a co za tym idzie także w wielu ich państwach członkowskich, już wcześniej podzielono nauki humanistyczne – kiedyś zamiennie nazywane naukami społecznymi – na dwie dziedziny: nauk społecznych i nauk humanistycznych. W celu potwierdzenia słuszności ww. tezy w toku rozważań konieczne było: ustalenie współczesnego pojmowania istoty specjalności naukowej, dyscypliny naukowej i dziedziny nauki; wskazanie najważniejszych podziałów w nauce; podjęcie próby określenia specyfiki dziedziny nauk humanistycznych oraz dziedziny nauk społecznych, a także ukazanie relacji nauk o polityce z tymi dziedzinami nauk. Ocena intensywności takich relacji umożliwiła potwierdzenie słuszności przyjętej tezy.

EN

By virtue of an administrative decision, the division of Polish academia into fields and disciplines was verified in 2011. It is owing to this process that political science, among others, was reassigned in Poland. Before September 30, 2011, political science was classified as one of the humanities, but later on it was included in the new field of the social sciences, created as a result of the division of the humanities. This decision started an ongoing discussion, also in the circles of political scientists, on the issue of how advisable this change is, and it has become an important task to confirm the thesis that this decision was substantially justified. It is assumed that political science as a discipline has more in common with other disciplines assigned to the social sciences than the humanities. Additionally, by way of developing a new register of academic fields and disciplines, the administrative divisions in Polish academia were to a large extent aligned with the classification of fields and disciplines adopted by the OECD, UNESCO and EUROSTAT, which will facilitate the internationalization of academic collaboration. The above organizations and institutions, and – consequently – some of their member states, have already divided the humanities, which used to be alternatively named social sciences, into two separate fields: the social sciences and the humanities. In order to justify the above-mentioned thesis it was necessary to determine how academic specialization, discipline and field of science are perceived today; to indicate the essential divisions in academia; to attempt to define the specific nature of the humanities versus social sciences; and to present the relations of political science to the latter category. The assessment of how intensive these relations are, made it possible to confirm that the above-mentioned thesis is justified.

5

Władysław Tatarkiewicz. Uwagi metafilozoficzne

63%

Kleszcz R.

Zagadnienia Naukoznawstwa

|

2017

|

vol. 53

|

issue 1(211)

29-48

PL

Władysław Tatarkiewicz był jednym z najbardziej znaczących polskich historyków filozofii, historyków sztuki i estetyki. W rzeczywistości jednak był on nie tylko historykiem, lecz także uczonym o szerokich zainteresowaniach w zakresie filozofii systematycznej (aksjologii ogólnej, etyki, estetyki i metodologii nauk humanistycznych). W tekście poddaję pod dyskusję jego ważne metodologiczne i metafilozoficzne idee. Artykuł nie jest jednak tylko prezentacją poglądów metafilozoficznych/metodologicznych Tatarkiewicza, lecz jest także próbą rekonstrukcji jego filozoficznego stanowiska.

EN

Władysław Tatarkiewicz was one of the most signifi cant polish historian of philosophy and historian of art and aesthetics. In reality he was not only a historian but also a scholar of broad interest in area of systematic philosophy (aesthetics, general axiology, ethics and methodology of humanities). In this paper I discuss his important methodological and metaphilosophical ideas. The article presents not only Tatarkiewicz’s metaphilosophical/methodological opinions but also tries to reconstruct specifi city of his philosophical position.

6

Metodologia Władysława Tatarkiewicza

51%

Traczykowski D.

Edukacja Filozoficzna

|

2021

|

issue 71

87-122

PL

W artykule stawiam sobie za cel rekonstrukcję poglądów Tatarkiewicza z zakresu metodologii ogólnej przy użyciu metody interpretacji twórczej Kazimierza Twardowskiego, wraz z uzupełnieniem tejże o rekonstrukcję jego poglądów z zakresu metodologii historii i historii filozofii, po to by nadać tym poglądom organiczny charakter, którego dotąd nie otrzymały. Ostatecznie będę argumentował za stawianą tezą o opisowym i eklektycznym charakterze poglądów historiograficznych Tatarkiewicza oraz niektórych brakach jego metodologii historii i historii filozofii.

EN

In this article, I aim to reconstruct the views of Tatarkiewicz in the field of general methodology using the creative interpretation method of Kazimierz Twardowski, supplementing it with the reconstruction of his views on the methodology of history and the history of philosophy, in order to give these views an organic character which it has lacked till now. Ultimately, I will argue for the thesis put forward, about the descriptive and eclectic nature of Tatarkiewicz’s historiographic views and about some shortcomings in his methodology of history and the history of philosophy.

7

Stanisława Kamińskiego opcje metodologiczne

38%

Bronk A., Walczak M.

Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne

|

2018

|

vol. 6

199-230

PL

Stanisław Kamiński (1919–1986) był filozofem, filozofem nauki i historykiem nauki. Całe jego życie zawodowe od 1949 roku związane było z Wydziałem Filozofii Chrześcijańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Do głównych dziedzin zainteresowań Kamińskiego należały ogólna i szczegółowa metodologia nauk, metodologia filozofii, historia nauki i logiki oraz semiotyka m. in. średniowieczna. Podkreślając specyfikę klasycznego sposobu uprawiania filozofii jako poznania autonomicznego w stosunku do nauk empirycznych i teologii, pewnego i najogólniejszego, badał zastosowania logiki do filozofii oraz podał metodologiczną charakterystykę niektórych dyscyplin filozoficznych (metafizyki ogólnej, antropologii filozoficznej, etyki, filozofii religii, filozofii dziejów). Charakterystyczny dla podejścia Kamińskiego był osobliwy historyzm (indukcja doksograficzna), polegający na nawiązywaniu do dziedzictwa przeszłości, by szukać w nim inspiracji i kontekstu rozumienia dla własnych problemów. Nawiązywał bezpośrednio do dwu głównie tradycji filozoficznych: klasycznej (arystotelesowsko-tomistycznej) oraz analitycznej, zarówno w wydaniu scholastyki, jak i szkoły lwowsko-warszawskiej. Pierwszej – realistycznej teorii bytu i poznania, ale także historii filozofii – zawdzięczał swe filozoficzne i historyczne, drugiej – logiczne i metodologiczne zainteresowania nauką. Przyjmował, że jednym z głównych zadań refleksji metodologicznej jest badanie (na ogół niejawnych) założeń filozoficznych i metodologicznych, na których opiera się metoda naukowa, oraz krytyka prób skrajnie ideologicznego wykorzystywania nauki do celów nienaukowych. Był przekonany o potrzebie i zasadności uprawiania różnych typów badań nad nauką. Sprzyja to rozumieniu znaczenia i miejsca nauki w kulturze, teoretycznemu wyjaśnieniu natury i podstaw wiedzy naukowej, poznawczych roszczeń nauki, pokazaniu integrującej roli refleksji metodologicznej dla unifikacji specjalistycznych dyscyplin i współpracy między naukowcami, jak również podkreśleniu praktycznej ważności świadomości metodologicznej dla poszczególnych nauk a także filozofii, dla której jest ona przeważnie jedynym narzędziem samokontroli. Podkreślał, że badanie natury nauki winno uwzględnić wszystkie jej aspekty: logiczno- metodologiczny, humanistyczny i filozoficzny. Główna jednak rola przypada podejściu filozoficznemu (epistemologicznemu). Kamiński odróżniał trzy podstawowe typy nauk o nauce: humanistyczne (historia, socjologia, psychologia, ekonomia i polityka nauki), filozoficzne (ontologia, epistemologia, wąsko pojęta filozofia nauki i filozofia kultury) oraz formalne (logika języka naukowego, logika formalna, teoria rozumowań stosowanych w nauce oraz metodologia nauki). Kamiński interesował się głównie naturą nauki (obejmującą przedmiot, cele, metodę, strukturę i genezę), tj. tym, co w dziejach nauki niezmienne. Pojmował naukę jako epistéme (średniowieczną scientiae) oraz utożsamiał racjonalność wiedzy naukowej z jej metodycznością i szeroko pojmowaną logicznością. Mimo dostrzegania wielu ograniczeń wiedzy racjonalnej, nauka pozostawała dla niego wzorem poznania racjonalnego. Był przekonany, iż celem szeroko pojętego poznania naukowego jest wiedza prawdziwa, a w filozofii — nadto konieczna. Uważał, że „cała logika współczesna stanowi dyscyplinę filozoficzną w szerokim tego ostatniego słowa znaczeniu” i to „ze względu na swój ogólny i spekulatywny (a wedle niektórych również apodyktyczny) charakter oraz stosunkowo maksymalne wykorzystanie jej rezultatów”.

EN

Stanisław Kamiński (1919–1986) was a philosopher, philosopher of science and historian of science. His all academic carrier was pursuing at the Catholic University in Lublin (KUL). The main interests of Kamiński was the history of science and logic, general and special methodology, methodology of philosophy and (medieval) semiotics. He himself saw his main achievements in the domain of the theory of science and the methodology of classical philosophy, especially in the studies of the method and language of metaphysics. He gave a methodological description of general metaphysics, philosophical anthropology, ethics, philosophy of religion, philosophy of history and studies on religion (religiology). He investigated the beginnings of the mathematical induction in the Middle Ages and in modern times, the modern history of the theory of definition, theory of argumentation (reasoning), the structure and the evolution of scientific theory, deductive method, the achievements of logic and philosophy in Poland. A characteristic feature of Kamiński's philosophical and methodological approach was a specific historicism, consisting of referring to the heritage of the past and at the same time to the latest achievements in logic and philosophy of science. He had a broad concept of knowledge and was a maximalist both in raising questions and in giving answers. In accordance with classical philosophy he saw the substance of person as ens rationale, a being realizing himself in a disinterested search for a theoretical truth, whose highest expression is philosophy. He stressed the epistemological and methodological plurality of knowledge, distinguished and investigated material and formal parts of knowledge. He also distinguished—besides commonsense knowledge—the scientific, philosophical and theological knowledge, nonreducible each to other. At the top he set sapiential knowledge which is much more than a simple generalization of all particular kinds of knowledge. Kamiński derived his understanding of science from contemporary as well as classical philosophy. He determined the nature of science from the point view of its subject matter, aims, methods, logical structure and genesis. The question of what science was for him a philosophical question, presupposing an appropriate understanding of the nature of the world. Kamiński opted for a pluralistic approach to the world: the principal object of science is the objective world, subjective states of man and products of his mind and language. The best diagnostic test of the scientific character of science is the scientific method. Kamiński assumes here pluralism: different subject matter and different goals of scientific cognition require different research strategies and types of cognitive procedures. He also accepts an antinaturalistic position in the humanities which he regards as methodologically autonomous in regard to natural sciences. The publications of S. Kamiński include over 350 positions. During his life three books have been published: Georgonne'a teoria definicji [Georgonne's Theory of Definition], Lublin 1958; Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk [Concept of Science and Classification of Sciences], Lublin 1961, 19813; and (together with M. A. Krąpiec) Z teorii i metodologii metafizyki [On the Theory and Methodology of Metaphysics], Lublin 1962. After his death five volumes of Collected Papers have been published: vol. I: Jak filozofować? [How to Philosophize? Studies in Methodology of Classical Philosophy], edited by Tadeusz Szubka, Lublin 1989; vol. II: Filozofia i metoda. Studia z dziejów metod filozofowania [Philosophy and Method. Studies from the History of the Method of Philosophizing], edited by Józef Herbut, Lublin 1993; vol. III: Metoda i język. Studia z semiotyki i metodologii nauk [Method and Language. Studies in Semiotics and Philosophy of Science], edited by Urszula Żegleń, Lublin 1994; vol. IV: Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk [Science and Method. Concept of Science and Classification of Sciences], edited by Andrzej Bronk, Lublin 1992); vol. V: Światopogląd – Religia – Teologia [Worldview – Religion – Theology], edited by Monika Walczak and Andrzej Bronk, Lublin 1998.

Refine search results

1 Edukacja Filozoficzna

1 Filozofia i nauka. Studia filozoficzne i interdyscyplinarne

1 Politeja : Pismo Wydziału Studiów Miedzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego

1 Przegląd Politologiczny

1 Studia Europaea Gnesnensia

1 Zagadnienia Filozoficzne w Nauce

1 Zagadnienia Naukoznawstwa

1 2021

1 2018

1 2017

1 2016

1 2015

1 2011

1 2010

2 Wallas T.

1 Bronk A.

1 Brożek A.

1 Ciesielski M.

1 Kleszcz R.

1 Traczykowski D.