Search results

1

Czas kolejowy

100%

Jerczyński M.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2021

|

vol. 66

|

issue 3

61–84

EN

The inventions of the electromagnetic telegraph and the railroads significantly accelerated communication in time and space. It greatly influenced the way time was expressed and forced a change of centuries-old patterns and habits. It became necessary to gradually move away from local times (the average solar times of individual places) to the uniform time in the scale of entire countries, and then to the zone time. This process began in the 1830s on the railway and a few years later in the telegraph service, developing in parallel and in conjunction with the railroads. Initially, individual railway authorities adopted the same railway time on their networks (usually the capital time of a given country or the directorate’s headquarters). From 1884 until the first decade of the 20th century, culminating in the early 1990s, they gradually switched to zone time. Its introduction improved the work of railways, increased traffic safety, and made it easier for passengers to find their way around train timetables. Almost in parallel, since the mid-1860s, the process of switching from a twelve-hour count to a 24-hour count of time on the railways took place. In the rich literature devoted to time in its various aspects, few studies focus on the issues of organizing the measurement and expression of time on railways, and there are virtually no studies relating to railways in the present-day Polish lands which at the time operated under three different state authorities. The work aims to collect and systematize the facts that contributed to the process of introducing the 24-hour zone time on Central European railways and to present this process in the context of the world railways.

2

Dom lalek. Zegar i to, czego nie wiemy o czasie

100%

Sławek T.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2021

|

vol. 16

39-65

EN

Jean Jacques Rousseau in his praise of Geneva notes that the most flourishing industry in this town is watch- and clock-making, the source of income of nearly one fifth of the inhabitants. As we read on, it turns out that what is at stake is not only manufacturing of mechanical chronometric devices but twisting together of social and economic life with technology and, interestingly enough, establishing an extraterrestrial, although lay, horizon for the human life. A clock did not only measure hours of our mortal existence but also remained related to the rhythms of cosmic movements of planets. Hence, starting from Tadeusz Różewicz’s poem “Dolls’ House” we are trying to demonstrate that what matters is not only the very fact of being able to survive, go on living according to the measurements of the clock, like Swift’s Gulliver who “seldom did any thing without consulting it”; what we focus on is, rather, the ability to live in a more profound way which implies a different relation with time and man’s temporality.

PL

Jean Jacques Rousseau w komentarzach do życia społecznego i ustroju Genewy pisze, że „najbardziej kwitnie w Genewie wyrób zegarków, pracuje przy nim z górą pięć tysięcy osób, tj. przeszło piąta część obywateli”. Uwaga o tyle ciekawa, iż pozwala zobaczyć, że chodzi zarówno o wytwarzanie instrumentów chronometrycznych, jak i splecenie życia społecznego i ekonomicznego z mechanizmami rozwoju technologii oraz ustanowienie dla wydarzeń ludzkiej historii horyzontu jak najdosłowniej pozaziemskiego, choć świeckiego. Zegar odmierzał godziny, pozostawał również w ścisłej relacji z ustaleniami astronomii i jej instrumentów, takich jak choćby astrolabium. Wykorzystując wiersz Tadeusza Różewicza Dom lalek, autor w niniejszym eseju próbuje wykazać, że stawką naszego istnienia jest nie tylko to, aby „być żywym”, by „przeżyć”, „utrzymać się przy życiu”, lecz także odkryć w sobie głęboką żywotność, dyspozycję do bycia, której nic (również czas i instrumenty służące do jego pomiaru) nie zdoła osłabić i wyeliminować, chociaż dyspozycja ta jest niewątpliwie zagłuszona przez szum zegarowej maszynerii wyznaczającej codzienne zadania człowieka.

3

Czy Białoszewski często patrzył na zegarek?

100%

Poprawa A.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2021

|

vol. 16

123-132

EN

There are only a few pictures presenting Miron Białoszewski with a watch on his hand. This everyday item returns in writer’s texts as a detail of presented world or a component of metaphorical construction. Author informs us very frequently about a time of action and hours of writing.

PL

Zachowało się niewiele zdjęć przedstawiających Mirona Białoszewskiego z zegarkiem. W tekstach pisarza przedmiot ten pojawia się zarówno jako dosłowny detal świata przedstawionego, jak i składnik konstrukcji metaforycznych. Z dużą częstotliwością autor informuje o godzinach dziejącej się akcji lub o czasie zapisu.

4

Jubileusz? Fraszka

100%

Madejski J.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2021

|

vol. 17

9-18

EN

The author presents a lyrical miniature of Artur Daniel Liskowacki titled „Fraszka” („Trifle”) from the volume „Atlas ptaków polskich” („Atlas of Polish Birds”). On this example he shows the most important features Szczecin writer’s poetry. Above all, the article shows Liskowacki’s interest in time. However, the writer is less interested in the philosophy of time. Liskowacki introduces the issue of temporality through the description of a clock.

PL

Autor przybliża miniaturę liryczną Artura Daniela Liskowackiego Fraszka z tomu Atlas ptaków polskich. Na tym przykładzie pokazuje najważniejsze cechy poezji szczecińskiego pisarza. Przede wszystkim jednak w artykule ukazane jest zainteresowanie Liskowackiego czasem, którego mniej interesuje filozofia czasu. W problematykę temporalności Liskowacki wprowadza poprzez opis zegara.

5

Zegar tyka

80%

Madejski J.

Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

|

2021

|

vol. 16

9-19

EN

The author briefly justifies the concept of chronopoetics. He refers to Lec’s aphorism, to Aleksander Wat’s poetry and his autobiographical prose. Chronopoetics exposes the clock as an object presented in literature and as a carrier of philosophical issues, of a modern experience of time. The author’s explorations focus especially on the motif of the clock striking (tick tock).

PL

Autor krótko uzasadnia koncepcję chronopoetyki. Odwołuje się do aforystyki Leca, do liryki i do prozy autobiograficznej Aleksandra Wata. Chronopoetyka eksponuje zegar jako przedmiot przedstawiony w literaturze oraz jako nośnik problematyki filozoficznej, nowoczesnego przeżywania czasu. Autor w swoich rozpoznaniach koncentruje się zwłaszcza na motywie bicia zegara (tik-tak).

Refine search results

4 Autobiografia. Literatura. Kultura. Media

1 Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

2 Madejski J.

1 Jerczyński M.

1 Poprawa A.

1 Sławek T.

5 2021

Czas kolejowy

Dom lalek. Zegar i to, czego nie wiemy o czasie

Czy Białoszewski często patrzył na zegarek?

Jubileusz? Fraszka

Zegar tyka