Search results

1

Opinia prawna na temat klauzuli sumienia lekarzy, farmaceutów oraz pielęgniarek w prawie włoskim

100%

Waszczuk‑Napiórkowska J.

Zeszyty Prawnicze BAS

|

2012

|

issue 3(35)

257-268

EN

The object of this paper is to provide an opinion on the regulation of conscience clause in relation to doctors, nurses and pharmacists under Italian law. The opinion was based on the legislative texts available on the websites of the Italian government and the Ministry of Health. Conscience clause is governed by Article 9 of Legge 22 maggio 1978, Norme per la tutela sociale della maternità e sull’interruzione volontaria della gravidanza (Legge 194/1978), under which a doctor or nurse may re‑ 194/1978), under which a doctor or nurse may refuse to provide and participate in carrying out abortions, should they submit a statement – subject to Article 5(3). Conscience clause is governed by Article 16 of Legge 19 febbraio 2004, n.40 standard in materia di procreazione medicalmente assistita (Law 40/2004), under which a doctor or nurse may refuse to participate in medical procedures and assisted conception treatments.

2

Glosa do postanowień Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach Grimmark vs. Szwecja oraz Steen vs. Szwecja z dnia 11 lutego 2020 r. – sprzeciw sumienia położnych

100%

Nawrot O.

Przegląd Sejmowy

|

2022

|

issue 1(168)

199-216

EN

The commented decisions concern the issue of freedom of conscience in the midwifery profession and the possibility of its restriction by the state in connection with the need to ensure access to health care for pregnant women, in particular those choosing to terminate their pregnancy. The European Court of Human Rights, breaking with the previous line of jurisprudence, ruled that where the possibility of termination of pregnancy is provided for by national law and implemented within the framework of the health care system, a person intending to exercise the profession of midwife, which entails, inter alia, the obligation to participate in abortion procedures, cannot exempt herself from this obligation on the grounds of conscientious objection. The author disagrees with the position of the Court and with the reasoning presented by it, which led it to declare the complaints as manifestly unfounded.

3

Informacja prawna dotycząca klauzuli sumienia w zawodach medycznych w Niemczech

88%

Kościelny P.

Zeszyty Prawnicze BAS

|

2012

|

issue 3(35)

254-256

EN

This paper describes the rules for conscience clause applying to doctors and nurses in German law. German legal system provides the right to refuse to participate in carrying out abortions. It is available not only to doctors but also to those who might be involved in the abortion procedure as well. The legal system also provides the right to refuse to participate in treatment of embryos.

4

Amendment to the rights and obligations of a journalist in act: press law from the perspective of conscience clause

88%

Sobczak J., Golda-Sobczak M.

Ius Novum

|

2023

|

vol. 17

|

issue 3 ENG

95-116

PL

The conscience clause, sometimes also referred to as the right to conscientious objection, is based on the possibility of refusing to comply with a binding legal norm due to its non-conformity with the indications of conscience of the person who invokes its content. Commonly derived, especially in Poland, from Article 53 of the Constitution of the Republic of Poland, this clause initially applied to physicians’ actions. It was also suggested that this clause could form the basis for conscientious objection to an abortion procedure. Drawing on Article 10(2) of the Charter of Fundamental Rights of the European Union, and emphasising the differences in the wording of this provision in different language versions, the article argues that such interpretation of the conscience clause is too narrow and poor. Attention is drawn to the amendments made to the wording of Article 10(2) of the Press Law, where the legislator replaced the journalist’s obligation to follow the editorial policy with the right to refuse to carry out an official order if the journalist believed that they were expected to publish a material that would violate the principles of reliability, objectivity and professional diligence. This solution undoubtedly constitutes the approval of the broadly understood conscience clause explicitly formulated in the Charter of Fundamental Rights of the European Union. The content of Article 10(2) of the EU Charter of Fundamental Rights allows for conscientious objection to apply to actions of the representatives across all professions.

5

Ponownie o adekwatnej definicji kłamstwa

88%

Jadacki J.

Edukacja Filozoficzna

|

2018

|

issue 65

153-158

EN

The paper discusses some questions arising on the margins of the article Does Polish law guarantee the conscience clause for physicians? by Father Andrzej Szostek. The author of the paper indicates essential doubts as to the scope of the validity of norms and their limiting clauses even if these norms and clauses are formulated very generally. These doubts concern, in particular, the method of establishing operational definitions for notions that come here into play.

6

Polskie orzecznictwo w perspektywie wyroku w sprawie Masterpiece Cakeshop

75%

Mirocha Ł.

Forum Prawnicze

|

2018

|

issue 2 (46)

65–77

EN

The article delivers some critical remarks on recent judgements of Polish courts concerning the so called Lodz printer case. The author attempts to apply ratio decidendi form the US Supreme Court holding in the case of the Masterpiece Cake shop in the circumstances of the Polish case, and evaluate the approach of Polish courts from this perspective. The reasoning provided by Justice Kennedy in the Masterpiece Cakeshop opinion seems convincing and universal in the field of equality v. religious freedom controversies, which makes it a proper guidepost in the examination of disputes such as the Lodz printer case. From the presented point of view, Polish judgements occur as justified in not a very elegant manner, however they seem to be correct eventually. Detailed remarks raised against those judgements concern among others the issue of the interpretation of applied regulations of the Polish Code of Petty Offences and the Polish Civil Code. The Polish Supreme Court’s approach to the interpretation of demands ostensibly stemming from relevant human rights provisions is also questioned.

7

Sumienie jako fundament godności i wolności człowieka w kontekście jego społecznej odpowiedzialności

75%

Wróbel J.

Roczniki Teologiczne

|

2016

|

vol. 63

|

issue 3: Teologia moralna

89-106

EN

Conscience acts not only as a personal moral authority, but it is also a pillar of dignity and human freedom in the social life. It allows the joint search for the truth and resolve moral dilemmas by members of the human community. After presenting different interpretations of conscience, the author discusses the relationship of conscience with human dignity. The dignity of conscience is the basis of human freedom. At the same time human dignity is affirmed by the respect for freedom of conscience. The practical expression of this freedom is the right to conscientious objection. This problem occurs most often in the context of the duties of health professionals. Respect for their personal rights also demands respect for their right to conscientious objection when the proper procedure implies their moral responsibility which creates a conflict of conscience.

PL

Sumienie nie pełni tylko roli osobistego autorytetu moralnego, ale jest również filarem godności i wolności człowieka w przestrzeni życia społecznego. Umożliwia ono bowiem wspólne poszukiwanie prawdy i rozwiązywanie dylematów moralnych przez członków ludzkiej społeczności. Po przedstawieniu różnych interpretacji sumienia, autor omawia związek sumienia z godnością człowieka. Godność sumienia stoi u podstaw jego wolności. Jednocześnie godność człowieka jest afirmowana w poszanowaniu wolności jego sumienia. Praktycznym wyrazem tej wolności jest prawo do sprzeciwu sumienia. Problem ten występuje najczęściej w kontekście pełnienia obowiązków przez pracowników służby zdrowia. Poszanowanie ich osobowych praw domaga się uszanowania również ich prawa do klauzuli sumienia, kiedy właściwe im postępowanie implikuje ich odpowiedzialność moralną rodzącą konflikt sumienia.

8

Ethical Aspects of the Conscience Clause in Polish Medical Law

75%

Czekajewska J.

Kultura i Edukacja

|

2018

|

issue 4(122)

206-220

EN

In Polish medical law, the conscience clause is understood as both a moral and legal norm which gives consent to selected medical professions (doctors, nurses, midwives, and laboratory technicians) to withdraw certain activities due to ethical objections. The explanation given for the conscience clause is not sufficient. There is no detailed information on the difference between compulsory and authorized benefits and the conditions for resignation from medical treatment. These problems not only lead to interpretational errors, but also to the abuse of law. Medical attorneys, among others, Andrzej Zoll, Mirosław Nesterowicz, Leszek Bosek and Eleonora Zielińska, present different opinions on the understanding of refusal to perform health care services by health care workers, and the lack of agreement leads to conflicts. In this article, I compare the views of ethicists and lawyers on the conscience clause. I present differences in the interpretation of medical law, and to all considerations I add my own opinion.

9

Odpowiedzialność prawnokanoniczna lekarza za realizację obowiązków ustawowych zawartych w art. 39 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty

75%

Czelny M.

Roczniki Nauk Prawnych

|

2014

|

vol. 24

|

issue 3

79-98

PL

Art. 39 ustawy z dnia 5.12.1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty stanowi, że lekarz może powstrzymać się od wykonywania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem, z zastrzeżeniem art. 30, z tym, że winien obligatoryjnie udzielić informacji o możliwości dokonania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym oraz uzasadnić i odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej. Lekarz wykonujący swój zawód na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby ma ponadto obowiązek uprzedniego powiadomienia na piśmie przełożonego. Lekarz nie może skorzystać z realizacji powyższej normy prawnej, jeśli zwłoka w udzieleniu pomocy lekarskiej mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, oraz w innych przypadkach niecierpiących zwłoki (zob. art. 30 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty). Zgodnie z powyższym, lekarze mogą odmówić wykonania świadczeń medycznych niezgodnych z ich właściwie uformowanym sumieniem lekarskim, powołując się na ich przekonania religijne lub moralne. Konstrukcję taką określa się mianem klauzuli sumienia, która pozostaje w sprzeczności z obowiązkiem wymienionym w art. 39 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty – udzielenie informacji o możliwości dokonania takiego świadczenia u innego lekarza lub w innym podmiocie leczniczym. W niniejszym artykule podęto próbę odpowiedzi na pytanie: jaka jest odpowiedzialność prawnokanoniczna lekarza za realizację obowiązków ustawowych zawartych w art. 39 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty? Czy lekarz zaciąga jakąkolwiek sankcję prawnokanoaniczną, a jeśli tak to jaką za odmowę świadczeń niezgodnych z jego właściwie uformowanym sumieniem przy jednoczesnym zachowaniu spoczywających na nim ustawowych obowiązków? Czy ustawowe obowiązki z art. 39 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty noszą znamię współuczestnictwa wobec niedozwolonych moralnie zabiegów medycznych? Rozważania ograniczono do problemowego na gruncie prawa kanonicznego jednego z obowiązków wymienionych w art. 39 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty – obowiązku informacyjnego, polegającego na odmowie wykonania świadczenia niezgodnego z sumieniem lekarza (klauzula sumienia) przy jednoczesnym poinformowaniu pacjenta o wykonaniu tego świadczenia u innego lekarza lub w innym podmiocie leczniczym. Obciążenie lekarza obowiązkiem wskazania realnych możliwości uzyskania świadczenia u innego lekarza lub w innym podmiocie leczniczym nie wydaje się właściwe. Powyższa myśl została potwierdzona przez Zespołu ekspertów Konferencji Episkopatu Polski ds. bioetycznych w sprawie klauzuli sumienia z dnia 14 lutego 2014 r., który stoi na stanowisku, że „do zaprzeczenia istocie klauzuli sumienia prowadziłaby sytuacja, gdyby lekarz odmawiając wykonania świadczenia zdrowotnego ze względu na obiekcję sumienia, był zobowiązany do zapewnienia realizacji tego świadczenia przez innego, konkretnie wskazanego lekarza lub podmiotu leczniczego, gdzie takie świadczenie jest wykonywane. Podobny wymóg w zasadzie zmuszałby lekarza do aktywnego poszukiwania miejsca, gdzie pacjent będzie realizować świadczenie. Nie wolno warunkować korzystania z klauzuli sumienia tym, czy lekarz podejmując decyzję o odmowie udzielenia świadczenia zapewni jego realizację przez inną osobę lub podmiot” (pkt 12). Od strony moralnej obowiązek informacyjny zawarty w art. 39 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty powoduje w rzeczywistości „złamanie” sprzeciwu sumienia, zmuszając do pośredniego udziału w niezaakceptowanej procedurze, np. w przerwaniu ciąży. Realizacja tego obowiązku przez lekarza jest czynem radykalnie złym i na forum internum jest grzechem. Zaś, od strony prawnej nie możemy jednoznacznie stwierdzić, czy lekarz realizując powyższy obowiązek informacyjny zaciąga karę kanoniczną ekskomuniki latae sententiae na mocy kan. 1398 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r. W tej kwestii należałoby rozpatrywać każdy przypadek z osobna.

EN

Article 39 of the Law of 5.12.1996 on the professions of doctor and dentist is that your doctor may refrain from performing health provisons being at odds with his conscience, subject to art. 30, he must obligatorily provide information on the possibility of this benefit from another physician or medicinal entity and justify and record this fact in the medical records. A doctor performing profession on the basis of his employment or in the service has a duty to inform the supervisor before-hand. The doctor can not take advantage of the implementation of the above legal standards, if the delay in giving medical aid could lead to danger of loss of life, serious injury or serious health disorder, and in other cases of urgency (see Art. 30 of the Act on professions of doctor and dentist). Accordingly, doctors can refuse to perform medical services incosistent with their formed medical conscience, referring to their religious and moral beliefs. The structure is called the conscience clause, which is in contradiction with the obligation referred to in Art. 39 of the Act on professions of doctor and dentist – for information on the possibility of such benefit from another physician or other medical entity. In this article, the attempt has been taken to answer the question: what is the physician’s canonicallegislative responsibility for implementation of statutory obligations contained in Art. 39 of the Act on professions of doctor and dentist? Does the physician apply any canonical-legislative penalty, and if so, what’s the refusal of benefits incompatible with his properly formed conscience while having statutory responsibilities? Are the statutory obligations of Art. 39 of the Act on professions of doctor and dentist inconsistent with morally unacceptable medical treatment? Considerations are limited to the problem on the basis of canon law, one of the obligations set out in Art. 39 of the Act on professions of doctor and dentist – obligation to provide information involving the refusal of a provision contrary to the conscience of the doctor (the conscience clause), at the same time informing the patient about the implementation of this provision from another physician or other therapeutic entity. Making the doctor liable to the duty to indicate the real possibilities to get health provisions from other doctor or a medical representative seems to be appropriate. The above-mentioned idea has been confirmed by the bioethics experts of the Polish Episcopate on the issue of conscience clause from 14 February 2014 which states: “to deny conscience clause would lead the situation, if the doctor refusing to comply with health benefits due to objection of con-science, was required to ensure the implementation of this provision by another, specifically designated medical or therapeutic entity where such provision is made. A similar requirement would force the physician to actively seek a place where the patient will realize the benefit. The use of the conscience clause cannot be conditioned, whether the doctor making the decision to refuse the pro-vision will ensure its implementation by another person or entity” (point 12). From the moral point of view, the obligation to provide information contained in Art. 39 of the Act on professions of doctor and dentist will actually “break” conscientious objection, forcing the indirect participation in unaccepted procedures, such as abortion. The implementation of this obligation by the doctor is an act radically wrong and the forum internum is a sin. And, from the legal side, we can not unambiguously determine whether the doctor carrying out the above information obligation incurs the penalty of excommunication latae sententiae on the basis of canon 1398 Code of the Canon Law of 1983. Therefore, every case should be examined individually.

10

Therapeutic Overzealousness. A Debate on Criteria for Withholding and Withdrawing Life-Sustaining Treatment

71%

Machinek M.

The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II

|

2015

|

vol. 5

|

issue 2

PL

Greater human longevity is one of the biggest achievements of medicine. Timely medical interventions save countless human lives. But some of them, especially those undertaken in the face of imminent death, often generate serious ethical dilemmas. After reaching a certain critical point, the otherwise welcomed and blessed possibilities of prolonging life sometimes degenerate into a painful prolongation of dying. A spontaneous moral intuition, as well as a more balanced, careful ethical reflection – for which human life constitutes the highest value – permits withdrawal of ineffective therapy. But just what are the criteria for making that crucial decision to terminate a medical therapy? How does one define them? The article opens with the overview of terminology applied to medical interventions that fall into the category of inadequate treatment, both from the perspective of medical futility (futile treatment), the standpoint of the physician (overzealous treatment) and the actual suffering of the patient (burdensome treatment). It then examines the criteria for the termination of treatment, among which the prognosis of imminent death and disagreements over the extent of the basic medical care play crucial roles. The final parts of the article focus on some additional, though by no means less important, issues relating to end of life, like the truth at the sickbed, patient’s advance decision concerning the extent of medical interventions he is willing to accept and the physician’s conscience clause.

11

Klauzula sumienia w państwie demokratycznym. Refleksja etycznoteologiczna

63%

Miewiadomski K.

Roczniki Teologii Moralnej

|

2013

|

vol. 5(60)

199-212

EN

Conscience clause permits not to perform professional actions or not to provide certain services for reasons of religion or conscience. The opponents of this law argue that there is a duty to fulfil one’s legal needs, regardless of one’s own ethical stances. In fact, in the democratic state this regulation protects not only subjective convictions but also the right hierarchy of values and the dignity of the person. The Christian religion urges believers to make spiritual and legal efforts to guarantee conscience clause. It needs also dialogue with secular ethicists and representatives of other religions.

12

Jak rozumieć medyczną klauzulę sumienia?

63%

Galewicz W.

Diametros

|

2012

|

issue 34

136-153

PL

Poniższy tekst nawiązuje do internetowej dyskusji pt. „Jakich świadczeń medycznych wolno odmówić ze względów moralnych?“, przeprowadzonej w listopadzie 2012 r. na stronie Polskiego Towarzystwa Bioetycznego. Dotyczy on medycznej klauzuli sumienia (MKS) - czyli normy, na mocy której pracownik opieki zdrowotnej w określonych warunkach ma prawo odstąpić od wykonania świadczeń medycznych akceptowanych przez prawo, ale niezgodnych z jego sumieniem - i podejmuje trzy główne kwestie związane z jej właściwym rozumieniem: (I) Jak w kontekście MKS rozumieć świadczenia prawnie akceptowane? (II) Jak w kontekście MKS rozumieć samo sumienie oraz świadczenia niezgodne z sumieniem? (III) Jak rozumieć warunki, które musi spełnić pracownik, sprzeciwiający się wykonaniu pewnego świadczenia, aby móc usprawiedliwić swój sprzeciw przez powołanie się na MKS (w tym zwłaszcza warunek udzielenia odpowiednich informacji, warunek wskazania innych możliwości oraz warunek uprzedniego powiadomienia o swoim sprzeciwie)? (IV) Jakich świadczeń zdrowotnych nie można odmówić powołując się na MKS?

EN

The article that follows relates to an online debate dedicated to the topic: “What medical services can be denied on the basis of moral considerations?”, carried out in November 2012 on the website of the Polish Bioethics Society. The article deals with the medical conscience clause (MCC), a norm which entitles a healthcare provider, under certain circumstances, to deny medical services which are accepted by law but infringe upon his/her conscience. It raises three main issues regarding its proper understanding: (I) How to understand legally accepted medical services in the context of the MCC? (II) How to understand conscience itself and medical services infringing upon conscience in the context of the MCC? (III) How to understand the conditions which must be met by a healthcare provider who denies a given service, so as to justify the denial by appealing to the MCC (in particular, the conditions which consist of: providing the relevant information, indicating other possibilities, notifying about the denial in advance)? (IV) What medical services cannot be denied by appealing to the MCC?

13

Klauzula sumienia w szkole

63%

Zadykowicz T.

Rocznik Teologii Katolickiej

|

2015

|

vol. 14

|

issue 2

EN

Discussion of the conscience clause at schools concerns the possibility to refuse the teacher’s actions incompatible with his conscience. This possibility, though questioned by many as unlawful, results from Polish legislation and international law. It is a consequence of freedom of conscience guaranteed by the Constitution of the Republic of Poland and a number of international and national legal acts. There are many situations in which reveals the conflict between the duty of performing a given program or command of educational authorities and their own convictions. They concern mainly the same vision of the school and its functions, school programs and the underlying concept of the human being and interpersonal relationships at the level of professional work of the teacher. In all these situations, the teacher should be a person of conscience, i.e. to follow his voice, which sometimes means opposition to the content of curricula and textbooks, orders of superiors or the prevailing customs.

14

POSZUKUJĄC PODSTAW PRAWNYCH ODMOWY WYDANIA LEKU PRZEZ APTEKARZA – CZYLI KILKA UWAG NA TLE WOLNOŚCI SUMIENIA POLSKIEGO FARMACEUTY

63%

Sobas M.

Roczniki Administracji i Prawa

|

2019

|

vol. specjalny

|

issue XIX

67-83

PL

Niniejsze opracowanie porusza tematykę prawa farmaceutów do zastosowania tzw. klauzuli sumienia. Problematyka ta stanowi kwestię, która jest szeroko komentowana zarówno w dyskursie społecznym, jak i prawnym. Tekst stanowi podsumowanie regulacji prawnych dotyczących umożliwienia aptekarzom skorzystania ze sprzeciwu sumienia, a także zawiera rozważania nad sposobem rozumienia tejże konstrukcji. Sygnalizuje również orzeczenia ETPCz w zakresie wskazanej problematyki.

EN

This text is about a right Polish pharmeceris to apply conscience clause. This issue is very commented in social and legal discussion. This text is a summary about rule to give pharmaceris the opportunity to use in their work conscience clause. It is to be noted that that point was the subject of consideration about the human conscience too. This text contains example judgment European Court of Human Rights about conscience clause.

15

Aspekty etyczno-prawne sporu o klauzulę sumienia we Włoszech w latach 2014-2015

63%

Kobyliński A.

Studia Ecologiae et Bioethicae

|

2015

|

vol. 13

|

issue 3

25-48

EN

The main aim of this article is to outline a global panorama of respecting fundamental human right to freedom of conscience and the presentation of the discussion on conscientious objection in the Italian health service. The conscience clause is born of the conviction that freedom of individual conscience takes precedence over the provisions of state law. Its deepest justification is the freedom and dignity of the human person. Today there are in many countries all kinds of attempts to reduce or completely negate the conscience clause. It seems that the current dispute about the principle of conscientious objection should be seen as one of the manifestations of contemporary cultural and ideological war.

16

The Problem of the Conscience Clause of Healthcare Professionals in Italy in the Years 2017-2020

63%

Kobyliński A.

Studia Ecologiae et Bioethicae

|

2020

|

vol. 18

|

issue 3

37-46

RU

The main goal of the article is to analyse the key elements of the living will in Italy and present the dispute regarding the understanding of the conscience clause of healthcare professionals. In the country on the Tiber, a law on the living will was passed in 2017. A living will consists in the anticipatory expression of ‘will’, by an adult or legal guardian acting in full possession of their mental faculties, concerning the possible administration or discontinuation of certain medical therapies in the future. The conscience clause, on the other hand, means the right to refuse to take such actions, which a particular person considers to be contrary to their personal convictions. The Italian law on the living will does not contain a provision on the conscience clause. For this reason, an ethical and legal problem arose for healthcare professionals, who refused to comply with the wishes of their patients for moral or religious reasons, for example by discontinuing artificial hydration or nutrition, thus, leading to the patient’s death. The ethical and legal dispute in Italy is part of a contemporary global debate on conscience clauses, euthanasia, assisted suicide, human rights, and the dignity of human life. Analyses have shown that healthcare professionals should be guaranteed the right, not to perform such medical procedures, which are contrary to their moral and religious convictions.

PL

Głównym celem artykułu jest analiza najważniejszych elementów testamentu życia we Włoszech oraz prezentacja sporu dotyczącego klauzuli sumienia pracowników służby zdrowia. W kraju nad Tybrem ustawa dotycząca testamentu życia została uchwalona w 2017 r. Testament życia polega na antycypującym wyrażeniu woli przez osobę pełnoletnią lub opiekuna prawnego, dokonanym w warunkach pełnej przytomności umysłowej, dotyczącym ewentualnego podjęcia lub zaniechania w przyszłości różnego rodzaju terapii medycznych. Z kolei klauzula sumienia oznacza prawo do odmowy podjęcia tych działań, które konkretny człowiek uznaje za niezgodne z własnymi przekonaniami światopoglądowymi. Włoska ustawa o testamencie życia nie zawiera zapisu o klauzuli sumienia. Z tego powodu powstał problem etyczno-prawny dotyczący personelu medycznego, który z racji moralnych czy religijnych nie chce spełniać życzenia pacjentów, aby zaprzestać m.in. sztucznego nawadniania i karmienia, doprowadzając w ten sposób do ich śmierci. Włoski spór etyczno-prawny stanowi część współczesnej debaty o charakterze globalnym, dotyczącej klauzuli sumienia, eutanazji, samobójstwa wspomaganego, praw człowieka i godności życia ludzkiego. Przeprowadzone analizy wykazały, że pracownicy służby zdrowia powinni mieć zagwarantowane prawo do niepodejmowania tych zabiegów medycznych, które są sprzeczne z ich przekonaniami moralnymi i religijnymi.

17

Analiza projektu ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, ustawy o diagnostyce laboratoryjnej oraz ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, zawartego w druku senackim nr 1034/IX kadencja (sprzeciw sumienia)

63%

Olszówka M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2019

|

vol. 22

349-377

EN

Conscientious objection is a refusal to fulfil the obligation that arises from the law due to one’s reasonably justified moral judgment that qualifies fulfilling this obligation as ethically wrong (objective evil). The right to conscientious objection, which is an integral element of freedom of conscience, is a constitutional right of every human being. As emphasised by the Constitutional Tribunal of the Republic of Poland in the judgment of 7 October 2015 (K 12/14): “the right to invoke the conscience clause and, as a result, the right to refuse to perform an act contrary to one’s conscience is the guarantee of freedom of conscience”. Regulating the use of the right to conscientious objection, that is, establishing the so-called conscience clause, is the responsibility of the ordinary legislator. The draft legislation amending the Act on the professions of physician and dentist, the Act on laboratory diagnostics and the Act on the professions of nurse and midwife, adopted by the Human Rights, the Rule of Law and Petitions Committee of the Senate of the Republic of Poland, was supposed to regulate the conscience clause in medical professions, realise the petition to revoke art. 3 para. 2 of the Act of 17 May 1989 on guarantees of freedom of conscience and religion, which generally prohibits the invocation of conscientious objection, and implement the above-cited judgment of the Tribunal in a comprehensive way. Although this initiative deserves approval, the current text of the draft law proves that the judgment of the Tribunal will be implemented only to a limited extent. It ignores the request made in the petition and lowers the statutory standard of protection of the right to conscientious objection. First of all, it is questionable that healthcare entities (e.g., manager of hospitals) would be obliged to indicate real possibilities of obtaining a service refused by a physician or nurse (midwife), and, in the case of a laboratory diagnostician, to perform a service. This is contrary to freedom of conscience, which means, as noted by the Constitutional Tribunal, protection from conduct “which indirectly leads to an unacceptable ethical effect, [and] in particular [protection] from coercion to cooperate in achieving an immoral goal” (e.g., from the obligation to inform a patient who can perform an abortion and where it can be performed). At the same time, the draft law questions the so-called institutional conscience clause, which the Parliamentary Assembly of the Council of Europe requested to respect in Resolution no. 1763 of 7 October 2010.

PL

Sprzeciw sumienia to odmowa wykonania obowiązku wynikającego z przepisów prawa ze względu na racjonalnie uzasadniony osąd moralny, który kwalifikuje wykonanie tego obowiązku jako etycznie niegodziwe (obiektywne zło). Prawo do sprzeciwu sumienia – integralny element wolności sumienia – jest konstytucyjnym prawem każdego człowieka. Jak podkreślił Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 7 października 2015 r., K 12/14: „prawo powołania się na klauzulę sumienia i w rezultacie prawo do odmowy wykonania czynności sprzecznej z własnym sumieniem stanowi gwarancję wolności sumienia”. Obowiązkiem ustawodawcy zwykłego jest uregulowanie sposobu korzystania z prawa do sprzeciwu sumienia, czyli ustanowienie tzw. klauzuli sumienia. Uchwalony przez Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji Senatu RP projekt inicjatywy legislacyjnej dotyczącej ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, ustawy o diagnostyce laboratoryjnej oraz ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej w zamierzeniu miał uregulować klauzule sumienia w zawodach medycznych oraz jednocześnie zrealizować petycję wzywającą do uchylenia art. 3 ust. 2 ustawy z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (generalnie zakazującego powoływania się na sprzeciw sumienia) i kompleksowego wykonania cytowanego wyroku Trybunału. Choć sama inicjatywa zasługuje na aprobatę, to jednak analiza treści projektu dowodzi, że tylko do pewnego stopnia wykonuje wyrok Trybunału, ignoruje żądanie zawarte w petycji oraz obniża ustawowy standard ochrony prawa do sprzeciwu sumienia. Na krytykę zasługuje przede wszystkim propozycja zobowiązania podmiotów leczniczych (w praktyce będą to ich kierownicy, np. dyrektor szpitala) do wskazania realnych możliwości uzyskania świadczenia, którego odmówił lekarz lub pielęgniarka (położna), a w przypadku diagnosty laboratoryjnego – do wykonania zlecenia. Narusza bowiem wolność sumienia, która – jak zauważył Trybunał Konstytucyjny – oznacza także ochronę przed postępowaniem, „które pośrednio prowadzi do nieakceptowalnego etycznie skutku, w szczególności przed przymusem współdziałania w osiąganiu celu niegodziwego” (np. przed obowiązkiem informowania, kto i gdzie może wykonać aborcję), jak również kwestionuje tzw. instytucjonalną klauzulę sumienia, do której respektowania wezwało Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy w rezolucji nr 1763 z 7 października 2010 r.

18

Objection of the Physician’s Conscience. Legal or Ethical Category?

63%

Domańska A.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2020

|

issue 6 (58)

275-284

EN

Freedom of conscience is the basis of a democratic state and a pluralistic society. It has been formed slowly in the course of long-lasting historical processes and philosophical discourse. Although intuitively understood, this concept is still not clearly defined. This freedom is guaranteed by the normative acts in force in the UN system, as well as in the Council of Europe and the European Union and in the basic laws of individual states. Its protection is the conscience clause, which is not regulated by the basic law. The aim of this research is to answer a question whether the conscience clause is a legal or purely ethical category. In view of the broad scope with regard to this issue, the paper is devoted to the question of determining the legal nature of the physician’s conscience clause.

PL

Wolność sumienia stanowi podstawę demokratycznego państwa i pluralistycznego społeczeństwa. Kształtowała się ona powoli w toku długotrwałych procesów historycznych i dyskursu filozoficznego. Pojęcie to choć intuicyjnie zrozumiałe, to wciąż nie jest jednoznacznie zdefiniowane. Wolność ta gwarantowana zarówno przez akty normatywne obowiązujące w systemie ONZ, jak i Rady Europy i Unii Europejskiej oraz w ustawach zasadniczych poszczególnych państw. Jej gwarancją jest klauzula sumienia, która nie została uregulowana u ustawie zasadniczej. Celem badań prowadzonych przez autora jest udzielenie odpowiedzi na pytanie czy klauzula sumienia jest kategorią prawną czy wyłącznie etyczną. Ze względu na obszerność zagadnienia niniejsze opracowanie poświęcono kwestii określenia charakteru prawnego klauzuli sumienia lekarza.

19

Primum non nocere. Stanowisko środowiska medycznego wobec problemu aborcji a jego relacje z Kościołem w okresie Wielkiej Nowenny (1956–1966)

63%

Jarkiewicz K.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2017

|

issue 30

398-433

EN

The backward treatment during the Stalinist period in 1956 was set against the need to stop uncontrolled abortions. The liberalization of the abortion law was supposed to solve the swollen social problems with the hands of doctors who had been assigned the duty to perform abortions without limitation. Doctors, who are attached to the ethical standards of the profession, sabotaged the law, demanding to keep in this matter the freedom of decision and the principle of “primum non nocere”. Communist authorities applied repression against the resistance, especially after exacerbation of abortion procedures in 1959. They removed the gynecologists, who were protesting against the dictatorship of administrative decisions, or demanded a change of specialization. The protector of the repressed was the Church, who opposed the secularization of the health service and during the Great Novena, he organized for medics the professional pastoral care integrating their (pilgrimages to Jasna Góra, training of natural methods of conception regulation, lectures on ethical principles). Despite the efforts made by the medical community, the communist authorities have introduced medicalisation of obstetrics and have limited the Church’s influence on hospital care. They removed the nuns from the healthcare system and imposed doctors instead of the medical code on the set of mandatory administrative procedures. The result of the actions taken was the complete subordination of the health service to the ideological goals.

20

Klauzula sumienia w zatrudnieniu dziennikarza

63%

Raczkowska A., Raczkowski M.

Praca i Zabezpieczenie Społeczne

|

2021

|

issue 6

15-23

EN

Legal guarantees for journalists to be able to perform their activities strongly support their mission to serve the society and the state. One of them - the conscience clause for journalists - has been widely discussed by the media specialists in Poland. Their recommendations as to this matter have been introduced to legal system in 2017. The authors tend to explain hereby the meaning of the conscience clause regulation, both as of media sciences and legal perspectives.

PL

Prawne gwarancje możliwości podejmowania i realizowania działalności przez dziennikarza mają istotne znaczenie dla wypełniania jego misji służenia społeczeństwu i państwu. Wśród nich od wielu lat w medioznawstwie rozważano konieczność wprowadzenia do polskiego porządku prawnego tzw. dziennikarskiej klauzuli sumienia. Ostatecznie przyjęła ona formę normatywną w 2017 roku. Jej treść i znaczenie wymagają rozważenia zarówno z perspektywy medioznawczej jak i prawnej, którą to próbę podejmują autorzy w niniejszym artykule.

Refine search results

Opinia prawna na temat klauzuli sumienia lekarzy, farmaceutów oraz pielęgniarek w prawie włoskim

Glosa do postanowień Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach Grimmark vs. Szwecja oraz Steen vs. Szwecja z dnia 11 lutego 2020 r. – sprzeciw sumienia położnych

Informacja prawna dotycząca klauzuli sumienia w zawodach medycznych w Niemczech

Amendment to the rights and obligations of a journalist in act: press law from the perspective of conscience clause

Ponownie o adekwatnej definicji kłamstwa

Polskie orzecznictwo w perspektywie wyroku w sprawie Masterpiece Cakeshop

Sumienie jako fundament godności i wolności człowieka w kontekście jego społecznej odpowiedzialności

Ethical Aspects of the Conscience Clause in Polish Medical Law

Odpowiedzialność prawnokanoniczna lekarza za realizację obowiązków ustawowych zawartych w art. 39 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty

Therapeutic Overzealousness. A Debate on Criteria for Withholding and Withdrawing Life-Sustaining Treatment

Klauzula sumienia w państwie demokratycznym. Refleksja etycznoteologiczna

Jak rozumieć medyczną klauzulę sumienia?

Klauzula sumienia w szkole

POSZUKUJĄC PODSTAW PRAWNYCH ODMOWY WYDANIA LEKU PRZEZ APTEKARZA – CZYLI KILKA UWAG NA TLE WOLNOŚCI SUMIENIA POLSKIEGO FARMACEUTY

Aspekty etyczno-prawne sporu o klauzulę sumienia we Włoszech w latach 2014-2015

The Problem of the Conscience Clause of Healthcare Professionals in Italy in the Years 2017-2020

Analiza projektu ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, ustawy o diagnostyce laboratoryjnej oraz ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, zawartego w druku senackim nr 1034/IX kadencja (sprzeciw sumienia)

Objection of the Physician’s Conscience. Legal or Ethical Category?

Primum non nocere. Stanowisko środowiska medycznego wobec problemu aborcji a jego relacje z Kościołem w okresie Wielkiej Nowenny (1956–1966)

Klauzula sumienia w zatrudnieniu dziennikarza