Search results

1

O tajemniczej staropolskiej potrawie – giejślic (siódma woda po kisielu?)

100%

Przęczek-Kisielak S.

Język Polski

|

2021

|

vol. 101

|

issue 4

60-74

PL

Artykuł jest studium leksykologicznym staropolskiej nazwy potrawy giejślic, jednostki notowanej w Słowniku staropolskim i opatrzonej w kartotece tego słownika komentarzem: „Wyraz być może niemiecki”. Autorka, sięgając głównie do niemieckiej literatury językoznawczej i historyczno-kulturowej (brak w zasadzie opracowań polskojęzycznych na ten temat), stara się odpowiedzieć na trzy zasadnicze pytania: czym był giejślic, czy wyraz ten jest rzeczywiście germanizmem, jaka jest w ogóle jego etymologia oraz czy giejślic, żur i kisiel to tożsame potrawy. Efektem tych poszukiwań językoznawczo-historycznych jest prawdopodobnie ogólnosłowiański, a potem również staropolski leksem kisielica, nienotowany w SStp, a zapożyczony przez Niemców w postaci leksemu geislitze z wariantami graficzno-fonetycznymi: geysslitz, giselitz, geislitz, geislaz, geislazn, geesliz, przejętego następnie przez język polski w postaci leksemu giejślic, oznaczającego potrawę nieco inną jednak niż żur i kisiel. Źródłem zaś frazeologizmu siódma woda po kisielu nie są – jak twierdzi się w wielu opracowaniach – popłuczyny w naczyniu po kisielu, ale fakt, że ów kisiel gotowano kilka razy, dolewając do starego zakwasu wodę, rozrzedzając więc ów kisiel kilkakrotnie.

XX

The article is a lexicological study of an Old Polish dish giejślic, an entry listed in Słownik staropolski with the comment in the dictionary file: “The word may be German”. The author, referring mainly to German linguistic and historical-cultural literature (there are generally no Polish-language studies on this subject), tries to answer three basic questions: what was giejślic, is this word really a Germanism, what is in general its etymology and whether giejślic, sour soup and jelly are identical dishes. The result of this linguistic and historical search is probably the all-Slavic, and later also the Old Polish unit kisielica, not listed in Słownik staropolski, and borrowed by the Germans in the form of the geislitze lexeme with graphic and phonetic variants: geysslitz, giselitz, geislitz, geislaz, geislazn, geesliz, adopted by Polish later on in the form of the lexeme giejślic, yet meaning a dish slightly different than sour soup and jelly. The source of the idiomatic expression siódma woda po kisielu ‘the seventh water after jelly’ is not – as many sources claim – the slops in a jelly dish, but the fact that the jelly was boiled several times, adding water to the old leaven, so the jelly was thinned several times.

2

Kulturelle Inhalte im Kulinarischen in der polnisch-deutschen translatorischen Praxis

80%

Szczęk J., Kałasznik M.

Colloquia Germanica Stetinensia

|

2014

|

issue 23

321-343

DE

Es werden polnische Speisenamen und ihre Übersetzungsmöglichkeiten im Deutschen präsentiert. Die Autorinnen weisen auf die Rolle der kulturellen Kompetenz bei der Übersetzung der Realienbezeichnungen.

EN

This text presents a translation analysis of the so called „realia”, which are part of culinary names rendered from Polish into German. The basis consists of the Polish culinary names which can be found on genuine menus and their translation found on Internet websites. The renditions proposed on the menus are compared with their equivalents provided in bilingual dictionaries. The point of departure for the analysis is Koller (2004). Due to the great diversity of strategies applied in the translation of culinary names, it is possible to indicate those which ought to be utilized in the translation of realia. The conducted analysis highlights the vital aspects and role of cultural competence in translation and translator education.

PL

W tekście prezentujemy analizę tłumaczeń tzw. „realiów” będących elementem nazw kulinarnych z języka polskiego na język niemiecki. Podstawę analizy stanowią polskie nazwy potraw pochodzące z autentycznych kart dań oraz tłumaczeń zawartych na stronach internetowych. Zaproponowane w kartach dań tłumaczenia są konfrontowane z ekwiwalentami podanymi w opracowaniach leksykograficznych. Punkt wyjścia do analizy strategii stanowi opracowanie Koller’a (2004). Ze względu na różnorodność strategii zastosowanych w tłumaczeniu możliwe jest wskazanie na te strategie, które w przypadku tłumaczenia realiów powinny znaleźć swoje zastosowanie. Przeprowadzona analiza wskazuje na istotne aspekty i rolę kompetencji kulturowej w tłumaczeniu oraz kształceniu tłumaczy.

3

Le tabou dans la langue culinaire ?

80%

Bochnakowa A.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica

|

2017

|

issue 12

81-88

EN

The article presents an overview of Polish and French culinary terms related to offal that can be considered as euphemisms. These are the dishes prepared from organ meats, specifically the liver, tongue, kidneys, lungs etc. In both languages one can observe the use of diminutives: fr. cervelle, pl. móżdżek from mózg ‘brain’, pl. żeberka from żebra ‘ribs’. Different names are sometimes used for the dish and anatomical part: pl. ozór/ozorek ‘tongue’, pl. cynaderki, fr. rognons - reins ‘kidney’. Avoiding the use of a proper name (body part) to describe a dish is an euphemism, as if the name of an animal organ prepared for consumption should not be used (in spite of the names such as French cuisse de poulet (pl. kurze udko ‘chicken leg’), tête de veau (pl. główka cielęca ‘veal head’, diminutives in Polish). Aren’t the strategies mentioned used in order not to reveal anatomical analogies and the identity of human and animal organ names?

FR

L’article contient une présentation des termes culinaires français et polonais qui peuvent être considérés comme des euphémismes. Il s’agit des noms des plats préparés à partir des abats (foie, langue, testicules, coeur, etc.) donc des parties « non nobles » des animaux comestibles. Dans les deux langues, mais surtout en polonais, on observe l’emploi des diminutifs formés à partir des noms anatomiques : fr. cervelle, pl. móżdżek de mózg ‘cerveau’, pl. żeberka de żebra ‘côtes’, etc. Parfois, un nom différent de celui de l’organe est utilisé pour désigner le plat : pl. ozór/ozorek ‘langue’, pl. cynaderki à côté de nerki, fr. rognons, à côté de reins, etc. Le fait d’éviter le nom propre de l’organe pour désigner un plat relève de l’euphémisme, comme si le nom de l’organe de l’animal préparé à la consommation ne devait pas être utilisé (à côté, pourtant, de cuisse de poulet ou tête de veau, en polonais avec des diminutifs : kurze udko, główka cielęca). Est-ce pour ne pas mettre en évidence les analogies anatomiques et l’identité des noms des organes de l’homme et de l’animal que nous recourons dans nos langues aux stratégies mentionnées ci-dessus ?

Refine search results

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica

1 Colloquia Germanica Stetinensia

1 Język Polski

1 2021

1 2017

1 2014

1 Bochnakowa A.

1 Kałasznik M.

1 Przęczek-Kisielak S.

1 Szczęk J.

O tajemniczej staropolskiej potrawie – giejślic (siódma woda po kisielu?)

Kulturelle Inhalte im Kulinarischen in der polnisch-deutschen translatorischen Praxis

Le tabou dans la langue culinaire ?