Search results

1

POCZĄTKI KULTU ŚW. STANISŁAWA PAPCZYŃSKIEGO W EŁKU

100%

Sawicki R.

Studia Ełckie

|

2017

|

vol. 19

|

issue 1

45 - 60

EN

This article devoted to the devotions to St. Stanislaw Papczynski in Elk is a theological-pastoral reflection not so much on the forms of these devotions but rather on discovering signs of God’s action in them. The miracles, acknowledged by the Church during the beatification and canonization of St. Stanislaw Papczynski, related to human life at its beginning and its end. It is a telltale sign for the current times, when the value of human life is questioned. Therefore, raising Fr. Stanislaw Papczynski to the glory of the altars cannot merely go down in history, it is to be a seed sown in the soil of the contempo-rary Church to still bear new fruits of mature Christian life.

2

Saint Methodius: Life and Canonization

100%

Láleva T. D.

Studia Ceranea

|

2019

|

vol. 9

27-37

EN

The article discussed the time and place of the canonization of Methodius and the difference in the treatment he received in the Roman Catholic Church and in the Bulgarian Church. The study highlights the overall distinct treatment of the two brothers while tracing the changes in the attitude to Methodius as opposed to that to Cyril in the first texts written in the Slavonic alphabet, in Bulgaria. Two canons and anonymous stichera from the service on the feast day of Methodius indicate that his disciples played a significant role for establishing the cult of Methodius. In the earlier years, there was a difference – the cult of Methodius was in the process of establishment, while Cyril had already been recognized as a saint whose cult was supported by an established tradition and whose figure had been used to support the holiness of his elder brother, later born to eternal life. The study also determines the time of the beginning of the cult of Methodius in Bulgaria at the end of the 9th and the beginning of the 10th century, after the treatise On the Letters and after the translation of the Nebesa (“Heaven”) by John the Exarch in Old Bulgarian, most likely at the time of Constantine of Preslav and Clement of Ochrid.

3

Dzieje kultu Świętego Antoniego z Padwy w kościele OO. Bernardynów w Przeworsku

75%

Wilk S. M.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2019

|

vol. 132

219-244

PL

W gotyckim, XV-wiecznym kościele oo. Bernardynów w Przewor-sku otaczany jest kultem barokowy obraz przedstawiający św. Antoniego z Padwy, autorstwa o. Franciszka Lekszyckiego. Do świadectw czci oddawanej Padewczykowi w okresie staropolskim należą: wydane drukiem kazanie ks. Ignacego Kocieńskiego, czy informacja o pierwszej łasce doznanej za wstawiennictwem św. Antoniego. Po pewnym regresie kultu w okresie józefinizmu, u schyłku XIX w. nastąpiło odno-wienie czci wobec Padewczyka, które przypisuje się o. Rudolfowi Wadze. Snycerz Antoni Rarogiewicz wykonał nowy ołtarz dla wizerunku, a w 1895 r. powołano do życia Pobożne Stowarzyszenie Świętego Antoniego z Padwy. Bernardyni odnotowali kilkanaście łask, głównie uzdrowień za wstawiennictwem Padewczyka. W 1962 r. cudowny obraz umieszczono w bocznej kaplicy. O szczególnej czci, jaką darzą świę-tego przeworszczanie, świadczą rzesze wiernych przybywające nabożeństwo z od-śpiewaniem responsorium „Si quaeris miracula” w każdy wtorek. W 2016 r. Kongre-gacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów ustanowiła św. Antoniego z Padwy patronem miasta Przeworska.

EN

In the gothic 15th century Bernardine church in Przeworsk a baroque portrait of St. Anthony of Padua, painted by Fr. Franciszek Lekszycki is an object of worship. The printed sermon of Fr. Ignacy Kocieński and the information about the first favour granted through the intercession of St. Anthony testify to St. Anthony’s cult in the times of Old Poland. After a certain regression of the cult in the period of Josephinism, in the late 19th century, the worship was renewed, which was attributed to Fr. Rudolf Waga. Antoni Rarogiewicz, a woodcaver, built a new altar for the por-trait and in 1895 a Pious Association of St. Anthony of Padua was founded. The Bernardines noted several favours – mainly healings – through the intercession of the saint. In 1962 the miraculous painting was moved to a side chapel. The special rever-ence with which the inhabitants of Przeworsk treat the saint is visible when multitudes of the faithful attend the service each Tuesday and sing the responsorium „Si quaeris miracula”. In 2016, the Congregation for Divine Worship and the Discipline of the Sacraments made St. Anthony of Padua patron of the city of Przeworsk.

4

Kult świętych w islamie – między „fundamentalizmem” a „tradycjonalizmem” (na przykładzie państw Azji Środkowej)

75%

Jessa P.

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Studia Sociologica

|

2008

|

issue 18

9-31

PL

Kult świętych obserwowany jest w prawie każdej części świata. Nigdzie jednak nie wywołuje tak wielu kontrowersji, spolaryzowanych postaw i emocji, jak w świecie muzułmańskim. Autor koncentruje się na opisie i wyjaśnieniu dwóch skrajnie różnych postaw wobec kultu muzułmańskich świętych. Pierwsza postawa odmawia kultowi świętych miejsca w islamie, nie uważa go za komponent islamu. Druga – charakterystyczna dla religijności ludowej – uważa kult ten za integralną część religijnego życia i element legitymizowanego przez tradycję muzułmańskiego stylu życia.

EN

The worship and cult of saints is commonly observed in almost every part of the world and it is practiced in many religions, including Islam. However, nowhere the cult of saints triggers off so many controversies, extremely different attitudes and emotions as in Muslim world. The author concentrates on describing and explaining two totally different attitudes towards cult of Muslim saints. One of them denies that this cult could be estimated as a component of Islam. The second one – characteristic to folk religiosity – perceives cult of saints as an integral part of religious life and an element legitimated by tradition of “Muslim lifestyle”.

5

Kult świętych w regułach zakonnych na przykładzie Zgromadzenia sióstr Felicjanek

75%

Rotter L.

Folia Historica Cracoviensia

|

2007

|

vol. 13

EN

In every order or monastic congregation a group of ‘favourite’ saints can be selected. The reasons differ. Most often the foremost place goes to the congregation’s founder or founders. It should be emphasized that in a number of orders, monastic congregations, monasteries, or abbeys the cult is given to benefactors and founders not formally canonized by the Church. The other group of saints venerated with a particular cult in congregations are those recognised as patrons or protectors of their congregations and saints and beatified coming from the ranks of their order. In the history of the Congregation o f the Sisters o f Saint Felix o f Cantalice Third Order Regular o f Saint Francis o f Assisi we can clearly see the care of the cult of a number of saints and beatified who in a distinctive way affected the Congregation’s spirituality and activity. First the founders of the Congregation, Blessed Honorat Koźmiński (1826-1916) and Blessed Mother Angela Truszkowska (1825- 1899), should be mentioned. From the beginning of its existence the Congregation was deeply rooted in Franciscan spirituality. The Congregation was established after approval by sisters of the Tertiary Order of Saint Francis of Assisi. It should not come as a surprise that in monasteries of the Felician Sisters the cult of Saint Francis of Assisi (1181-1226) and also of Saint Clare (1194-1253) was cherished with great popularity. The Saint to whom the Felician Sisters owe their name is Saint Felix of Cantalice (1515-1587), while in a special way the Congregation was entrusted to the care of Saint Joseph and Immaculate Heart of Mary.

PL

W każdej regule zgromadzenia zakonnego może zostać wybrana grupa „ulubionych” świętych. Różne są przesłanki takich wyborów. Poczesne miejsce zajmuje najczęściej założyciel (bądź założyciele) danej kongregacji zakonnej. Należy podkreślić, że w wielu zgromadzeniach zakonnych, klasztorach bądź opactwach istnieje kult dobrodziejów i fundatorów formalnie nie beatyfikowanych czy kanonizowanych przez kościół. W historii Zgromadzenia Sióstr Świętego Feliksa z Kantalicjo Trzeciego Zakonu Regularnego Świętego Franciszka Serafickiego wyraźnie widać troskę o kult wielu świętych i błogosławionych, którzy w szczególny sposób dotykają duchowości i działalności Zgromadzenia. W pierwszej kolejności powinni zostać wymienieni błogosławiony Honorat Koźmiński (1826-1916) i błogosławiona Matka Angela Truszkowska (1825- 1899). Od początku swojego istnienia Zgromadzenia była głęboko zakorzeniona w duchowości franciszkańskiej. Reguła felicjanek wywodzi się z tercjarstwa franciszkańskiego. Nie powinno więc dziwić, że w klasztorach Sióstr Felicjanek szczególnie pielęgnowany i cieszący się wysoką pozycją jest kult świętego Franciszka z Asyżu (1181-1226), a także św. Klary (1194/53). Świętym któremu Siostry Felicjanki zawdzięczają swoją nazwę jest św. Feliks z Kantalicjo (1515-1587). W sposób szczególny Kongregacja została powierzona opiece św. Józefa i Niepokalanego Serca Maryi.

6

The Relics of St Barbara at Althaus Kulm: History, Patronages, and Insight into the Teutonic Order and the Christian Population in Prussia (Thirteenth–Fifteenth Centuries)

75%

Leighton G.

Zapiski Historyczne

|

2020

|

vol. 85

|

issue 1

5-50

EN

This article summarizes the history of the relics of St Barbara in Althaus Kulm (Starogród Chełmiński), a topic with extensive research in Polish and German circles, but only recently addressed by scholarship in English. It begins with an overview of the relics’ history and a summary of St Barbara’s vita, pointing out the quick rise in her cult in the Teutonic Order’s Prussian territory (Ordensland). Following this, it assesses the function of the relics through three lenses: warfare, daily life, and as a symbol of the Order’s power using three methodological frameworks. These are hierophany (manifestations of the sacred) for warfare, naming practices for studying the impact of St Barbara on the local population, and as a reflection of the Order’s territorial power (Landesherrschaft). The article ultimately demonstrates that the relics were a significant element of the multifaceted structure of religious life in medieval Prussia, both within and outside of the Teutonic Order. Appended to the text are two previously unpublished accounts of the relics of St Barbara and their arrival in Althaus, demonstrating the reputation of the shrine not just in the Ordensland, but within Christendom. It concludes with a summary of the research findings, and a consideration of these findings in light of more ‘recent’ interpretations of the Teutonic Order and the Prussian Crusades.

7

Saints in the Kurpie folk culture

63%

Hochleitner J.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2017

|

vol. Zeszyt

|

issue XXXI

73-90

PL

W kulturze ludowej kult świętych zazwyczaj przybierał lokalny koloryt, który w dużym stopniu mówi nam dziś o stopniu recepcji nauczania katolickiego w społecznościach wiejskich. W tej atmosferze kształtował się m.in. sensualizm religijny ludności wiejskiej, o którym traktuje także niniejszy materiał. Ludność chłopska na Kurpiach często figury świętych traktowała praktycznie. Podobne zjawisko obserwujemy w kulturze duchowej. W omawianej obrzędowości dorocznej popularni święci mieli bowiem strzec wiernych od nieszczęść życiowych, a także zapewnić urodzaj, dobrobyt i pomyślność. Kalendarz kościelny pomagał chłopom podejmować ważne decyzje dotyczące rozpoczynania okresowych prac w swoich gospodarstwach. Zwłaszcza ci święci, którzy byli co roku wspominani w Kościele, stawali się ważnymi postaciami w życiu chłopów. Obserwujemy liczne formy wspominana tych świętych orędowników w trakcie poszczególnych prac gospodarskich, które co roku podejmowano. Ten powtarzany cyklicznie zestaw modlitw i praktyk ludowych utrwalał kult poszczególnych świętych, wzbogacając go o liczne odniesienia symboliczne. Te nawarstwienia wierzeniowe często są świadectwem długiego okresu chrystianizacji ziemi kurpiowskiej, która dopiero dzięki zabiegom duszpasterskim w XVII i XVIII w. właściwie ukształtowała religijność kurpiowską.

EN

In folk culture, the cult of saints usually took a local from, which tells us extensively about the reception level of Catholic education in rural communities. In this atmosphere was shaped i.a. religious sensualism of a rural community, about which is also this material. Frequently, the peasant community in Kurpie treated the figures of saints practically. A similar phenomenon is observed in spiritual culture. In the described annual ceremonials, popular saints were supposed to protect the faithful from misfortune in life, as well as provide abundant harvest, prosperity and success. The Church calendar helped peasants make important decisions related to beginning seasonal works in their farms. Especially those saints, who were commemorated in the Church every year, became important figures in the peasants’ lives. We observe various forms of remembering those holy intercessors during particular farmyard works, which were undertaken annually. That cyclically repeated set of prayers and folk practices strengthened the cult of particular saints, enriching it with numerous symbolic references. Those religious accumulations often reflect the long period of Christianization of Kurpie lands, which only due to pastoral activity in the 17th and 18th centuries actually shaped the Kurpian religiousness.

8

Martyrdom in early Christian Rus’

63%

Wood I.

Historia Slavorum Occidentis

|

2018

|

issue 3 (18)

11-26

EN

The author hypothesizes that the corpses of Bruno of Querfurt (+1009) and his companions were buried among the Rus‘, possibly in Svyatopolk’s city of Turov. Such burial and cult could have influenced both the placing of the tomb of Vladimir and decorations of the St. Sophia church.

9

Mobilia ze skasowanych klasztorów dominikanów i karmelitów w inwentarzach zbiorczych akt kasacyjnych pruskiego Ministerstwa Wyznań w Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz w Berlinie

63%

Kościelak S.

Studia Gdańskie

|

2023

|

vol. 53

123-143

EN

The article contains a discussion of inventories of movable property in Dominican and Carmelite monasteries in Gdańsk, prepared for the needs of the cassation action implemented after 1817. Although the inventory was carried out in both monasteries at the same time, different categories of items were used. In the Dominican monastery there were a total of thirteen inventory categories, in the Carmelite monastery there were fourteen. Only paintings were recorded by both commissions in a similar way. In this article, data regarding both inner-city monasteries are compared with inventory data from the suburban church of St. Ignatius, belonging to the Jesuit order until 1780, inventoried during the Napoleonic period in 1810. What is noteworthy in some groups of items (e.g. among the so-called silver and decorative items) is the significant impoverishment of the furnishings of churches located inside the city walls, undoubtedly the effect of two sieges that Gdańsk underwent at that time. However, in some categories, e.g. among chasubles and liturgical vestments, the Dominican and Carmelite temples retained an advantage over the former Jesuit structure. This was probably due to the much longer period of existence of these centers. The content of the paintings preserved in both monastery churches can be used for research on cult and religiosity at the turn of the 18th and 19th centuries. Both inventories are included (in the original language) in the annex at the end of the article.

PL

Artykuł zawiera omówienie inwentarzy ruchomości w klasztorach dominikanów i karmelitów w Gdańsku, sporządzonych na potrzeby akcji kasacyjnej, wdrożonej po 1817 roku. Chociaż inwentaryzacji dokonano w obu klasztorach w tym samym czasie, posłużono się odmiennymi kategoriami spisywanych przedmiotów. W klasztorze dominikanów było łącznie trzynaście kategorii inwentarzowych, w klasztorze karmelitów czternaście. Tylko obrazy były ewidencjonowane przez obie komisje w zbliżony sposób. W niniejszym artykule dane odnośnie do obu klasztorów wewnątrzmiejskich zestawiono z danymi inwentarzowymi z podmiejskiego kościoła św. Ignacego, należącego do 1780 r. do zakonu jezuitów, poddanego inwentaryzacji w okresie napoleońskim, w 1810 roku. Zwraca uwagę w niektórych grupach przedmiotów (np. pośród tzw. sreber i przedmiotów ozdobnych) znaczne zubożenie wyposażenia kościołów znajdujących się wewnątrz murów miejskich, niewątpliwie efekt dwóch oblężeń, jakie przeszedł w tym czasie Gdańsk. Jednak w niektórych kategoriach, np. pośród ornatów i szat liturgicznych świątynie dominikanów i karmelitów zachowały przewagę w stosunku do pojezuickiego obiektu. Wynikało to zapewne z o wiele dłuższego okresu istnienia tych ośrodków. Treść zachowanych w obu klasztornych kościołach obrazów może natomiast posłużyć do badań nad kultem i religijnością na przełomie XVIII i XIX wieku. W aneksie na końcu artykułu zamieszczono (w języku oryginału) oba inwentarze.

10

„Fenomen świętego” wśród antropologicznych uwarunkowań wiary religijnej

63%

Parzych-Blakiewicz K.

Paedagogia Christiana

|

2015

|

vol. 1/35

201-214

PL

Autor omawia „fenomen świętego” jako element należący do przestrzeni wiary religijnej. Według biblijnego przekazu, Bóg szuka człowieka i prowadzi do spotkania ze sobą. Ze strony człowieka warunkiem tego spotkania jest wiara. Wiara jest cnotą i charyzmatem. Cnota służy zbawieniu człowieka, a także prowadzi do osobistego spotkania z Bogiem. Charyzmat uzdalnia do pracy na rzecz wspólnoty eklezjalnej. Wiara rozwija się w środowisku „ludzkim”, na które składa się wspólnota, działania edukacyjne oraz osobiste życie religijne. Święci należą do ludzkiego środowiska wiary, jako bohaterowie cnót chrześcijańskich, nauczyciele wiary i cudotwórcy. Beatyfikacja i kanonizacja wskazuje na charyzmat wiary zmarłego chrześcijanina. „Fenomen świętego” wyraża chrześcijański etos oraz nadrzędność życia wiecznego wobec doczesnego. Oznacza też istnienie relacji między żywymi i zmarłymi.

EN

The author discusses “the saint phenomenon” as an element in the extension of the religious faith. According to the biblical message, God seeks human beings, which leads to a meeting. From the perspective of human, the religious faith is a condition for this meeting. We talk about the religious faith as the virtue or charisma. The virtue ministers to the salvation, and also leads to the personal meeting with God. The charisma qualifies a person to working for the ecclesial community. The religious faith develops in a “human” milieu consisting of the community, educational activities, and personal religious life. The saints belong to the human milieu of faith, as heroes of Christian virtues and teachers of faith, and also miracle workers. The beatification or canonization points to the charisma of faith of the deceased Christian believer. “The saint phenomenon” expresses the Christian ethos and the precedence of the eternity to the temporal life. It also means the existence of relationships between the living human and the late.

11

Obraz kultu uhorských svätcov v stredovekých notovaných rukopisoch z územia Slovenska

51%

Bednáriková J.

Roczniki Teologiczne

|

2018

|

vol. 65

|

issue 13: Muzykologia

25-43

EN

The aim of the submitted contribution is to present references to important Hungarian saints in preserved notorious manuscripts of the territory of Slovakia and to point out their specific cult in the domestic liturgical tradition. In the Slovak Archival Collections, there are today only 17 musical sources from the Middle Ages. The following overview of the presence of saints in their context was focused only on accessible manuscripts. At the same time, we have narrowed the selection of saints, taking into account their frequencies in the respective sources. As a result of these criteria, the author focused on two Hungarian kings – St. Štefan and St. Ladislav, the royal prince St. Imrich, as well as on St. Elizabeth of Thuringia and finally on two Slovak hermits – St. Andrej-Svorad and Benedict.

PL

Autor artykułu ma na celu zaprezentowanie odniesień do węgierskich świętych w najważniej- szych rękopisach zachowanych na terytorium Słowacji oraz zwrócenie uwagi na ich szczególny kult w narodowej tradycji liturgicznej. W słowackich zbiorach archiwalnych znajduje się obecnie tylko 17 średniowiecznych źródeł muzycznych, przy czym zaprezentowany poniżej przegląd skupiał się jedynie na dostępnych rękopisach. Ze względu na ograniczone rozmiary tekstu wyboru omawianych świętych dokonano biorąc pod uwagę ilość poświęconych im opracowań w poszczególnych źródłach. W rezultacie skupiono się na dwóch świętych węgierskich królach: Stefanie i Władysławie, a także na św. Emeryku, św. Elżbiecie Węgierskiej oraz dwóch świętych pustelnikach: Andrzeju Świeradzie i Benedykcie.

12

Patron Saints in the times of Christianization. Some reflections about Great Moravian dedications

51%

Jokeš P.

Folia Historica Cracoviensia

|

2017

|

vol. 23/1

77-89

EN

The study sums up previous research of Great Moravian dedications. The research of this issue is rather challenging – mainly because a lot of then churches existed only for a short period of time. Many of Great Moravian churches were built during the 9th century and perished around 900 AD which means that they were in existence only for several decades and only few of them “managed“ to leave some traces in historical sources during such short time. Nevertheless, the presented data proves that to a certain extent, reconstruction of Great Moravian dedications is possible. Obviously, this is a difficult task. Without a doubt, dedications of some sacral objects will never be found out. The text focuses mainly on 22 sacral objects, which have – surely or very likely – Great Moravian origin. Dedications of 12 objects are unknown (it concerns mainly the churches of destroyed hillforts in Mikulčice and Pohansko). Dedications of remaining 10 sacral objects are either known or we can reconstruct them with some degree of probability. Thus, in Great Moravia existed cults of most common Christian saints there – Mary, John (probably the Baptist), perhaps also Peter, George and Michael, but also cults connected with some specific missions – that from Diocese of Passau (Hippolytus, probably connected with missionaries from Austrian Benedictine abbey in Sankt Pölten ) and that of Cyril and Methodius (Clement). Dedications to Hippolytus and Clement are particularly interesting, also because in Moravia there are some later medieval churches dedicated to those saints. The possible connection between Great Moravian and post-Great-Moravian cults of those saints is one of the most interesting tasks for future research in this respect.

PL

Autor podsumowuje dotychczasowe badania nad wezwaniami kościołow wielkomorawskich. Badanie wezwań z tego okresu jest trudnym wyzwaniem, ponieważ wiele wielkomorawskich obiektow sakralnych istniało tylko przez krotki okres – obiekty te powstawały w ciągu IX wieku, a już na początku X wieku w wyniku najazdu węgierskiego wiele z nich przestało istnieć, nie pozostawiając śladow w źrodłach pisanych. Mimo to w części przypadkow można poznać patrocinia, z reguły wykorzystując ich ślady w źrodłach poźniejszych. Przedmiotem zainteresowania autora są 22 obiekty sakralne, ktore z pewnością lub dużą dozą prawdopodobieństwa powstały w czasach wielkomorawskich. Patrocinium 12 obiektow nie udało się określić (chodzi głownie o kościoły z grodow w Mikulčicach i Pohansku), natomiast w przypadku pozostałych 10 albo wezwanie jest znane, albo można go określić z pewnym prawdopodobieństwem. Z badań wynika, że w państwie wielkomorawskim nadawano patrocinia Najświętszej Marii Panny oraz św. Jana (najprawdopodobniej Chrzciciela), stosunkowo prawdopodobne są rownież wezwania św. Jerzego, św. Michała Archanioła oraz św. Piotra. Na Wielkich Morawach istniało rownież patrocinium św. Hipolita, związane najpewniej z działalnością misjonarską austriackich benedyktynów z klasztoru Sankt Polten, oraz dość prawdopodobnie św. Klemensa, związane z misją świętych Cyryla i Metodego, ktorzy relikwie tego świętego przynieśli na Morawy.

13

„Aby świętemu złożyć hołd męczennikowi” : wybrane zagadnienia związane z kultem św. Tomasza Becketa w średniowiecznej Anglii

51%

Grzebyk T.

Resovia Sacra : Studia Teologiczno-Filozoficzne Diecezji Rzeszowskiej

|

2021

|

issue 28

119-137

EN

On December 29, 2020, 850 years have passed since the martyrdom of Saint Thomas Becket. However, the story of this character in Polish hagiographic and historiographic literature, is very often compared to Stanisław of Szczepanów, the forms of worship and the extent of the cult of the English martyr were much wider than the worship given to the Bishop of Kraków. The task of the author of the article is to present some aspects of the cult of Thomas Becket in the lands of medieval England, expressed in literature, jewelry, art and architecture. For this purpose, the author used the latest findings available on this subject, representing fields such as history, archeology and art history.

14

Święci Wojciech i Brunon z Kwerfurtu w tzw. Legendarium Magdeburgense – utwory hagiograficzne i kalendarz

51%

Sosnowski M.

Studia Źródłoznawcze. Commentationes

|

2019

|

vol. 57

PL

Legendarium Magdeburgense (Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin, Ms. Magdeb. 26 i 138) to pochodząca z połowy XV w. obszerna dwutomowa kolekcja hagiograficzna. Zawiera ona przeróbkę-skrót stosunkowo rzadkiego żywotu św. Wojciecha (inc. Nascitur) Brunona z Kwerfurtu w redakcji dłuższej (Bibliotheca hagiographica latina [dalej: BHL] 38), wybór z Miracula s. Adalberti (BHL 44, BHL 45), odpis Vita et Passio Brunonis (BHL 1471b, BHL 1472), pasję tzw. Pięciu Braci w wersji Kosmasa (BHL 1148) oraz wypis z epitome kroniki Kosmasa znanej dotąd z jednego zaledwie kodeksu. Artykuł poświęcony jest przede wszystkim kopii pierwszego z tych utworów, jej miejscu w tradycji rękopiśmiennej oraz datowaniu przeróbki. Towarzyszy temu krótka analiza odmianek utworu drugiego oraz uwagi dotyczące pozostałych wymienionych utworów i zapisek kalendarzowych o będących ich bohaterami świętych. W tle poczyniono też uwagi na temat sposobu pracy kompilatorów Legendarium Magdeburgense.

EN

The Legendarium Magdeburgense (Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin, Ms. Magdeb. 26 and 138) is a large two-volume hagiographical collection compiled in the mid-fifteenth century. It contains a reworking (abridgement) of the relatively rare longer redaction of the “Second Life” of St. Adalbert of Prague (inc. Nascitur by St. Bruno of Querfurt (Bibliotheca hagiographica latina; hereinafter: BHL 38), a selection from Miracula s. Adalberti (BHL 44, BHL 45), Vita et Passio Brunonis (BHL 1471b, BHL 1472) as well as a passio of Five Brothers (BHL 1148) in a version derived from Cosmas of Prague’s chronicle and a short extract from an epitome of Cosmas (the Brunswick epitome known from a single copy). The article focuses on the witness of Nascitur, its place within the manuscript tradition and the dating of the reworking. It is accompanied by a brief analysis of textual readings of Vita et Passio Brunonis and their value vis-à-vis the existing edition, as well as some notes concerning the remaining texts and the calendar entries for those texts’ saints. All of the above are supplemented with the remarks focused on Legendarium Magdeburgense compilers’ method.

15

Od ideału do codziennej praktyki. Hymny o świętych na Jutrznię i Nieszpory w posoborowej Liturgii godzin

45%

Nowak D.

Musica Ecclesiastica

|

2020

|

issue 15

11-49

PL

Kult świętych rozwijał się bardzo żywo od początku chrześcijaństwa. Wyraża się on w trzech formach: veneratio – cześć oddawana świętym; imitatio – naśladowanie przykładu ich życia; invocatio – przyzywanie ich wstawiennictwa, które zawsze zmierza do Ojca uwielbionego w swoich świętych. Najpełniej dokonuje się to w liturgii, a więc także w Liturgii godzin. Jakże zatem ważne stało się odpowiednie przygotowanie tekstów i melodii do odnowionej po Soborze Watykańskim II Liturgii godzin, której częścią stały się liturgiczne wspomnienia, święta i uroczystości świętych Pańskich oraz teksty wspólne o świętych. Element konstytutywny dwóch zasadniczych godzin kanonicznych, Jutrzni i Nieszporów, obok czytania, psalmodii i modlitwy, stanowią hymny, których teksty należało na nowo przejrzeć i przygotować według zasad opracowanych przez specjalnie utworzoną do tego celu Grupę Studyjną Cœtus VII. Pełny zestaw hymnów w posoborowej Liturgii godzin osiągnął niespotykaną dotąd liczbę 291 utworów. Przekładu na język polski większości hymnów do Liturgii godzin dokonał P. Galiński. Oczywiście, zgodnie z zaleceniami Kongregacji Rytów, po ukazaniu się Liturgii godzin w języku polskim, należało dołożyć starań, by ułożono do niej odpowiednie melodie, szczególnie do części z natury swojej przeznaczonych do śpiewu, a więc m.in. hymnów. W niniejszym artykule zostały poddane analizie teksty i melodie hymnów o świętych na dwie najważniejsze godziny kanoniczne, Jutrznię i Nieszpory, jakie zostały wydane w hymnarzu zatytułowanym Wybrane hymny na Jutrznię i Nieszpory, opracowanym pod redakcją s. J. M. Bujalskiej PDDM i autorki niniejszego artykułu. Wydano go w 2012 r. z inicjatywy Zgromadzenia Sióstr Uczennic Boskiego Mistrza. Obok hymnów liturgicznych w omawianym przez nas zbiorze zostały zamieszczone także pieśni kościelne o świętych, które można wykonać w miejsce hymnu. Przegląd i analiza tekstów hymnów o świętych doprowadziła do wniosków, że nie wszystkie reguły dobrze skomponowanego hymnu, wypracowane przez Cœtus VII, zostały zastosowane w tekstach hymnicznych o świętych, zamieszczonych w polskim wydaniu księgi Liturgii godzin. Z kolei prezentacja kompozycji o świętych zawartych w zbiorze Wybrane hymny na Jutrznię i Nieszpory wykazała ogromne bogactwo form oraz stylów muzycznych, jakie one reprezentują. Z jednej strony ujawniła charakterystyczne dla polskiej twórczości liturgicznej silne odniesienia do romantycznych pieśni ludowych oraz mocne przywiązanie do skal diatonicznych, z drugiej ukazała podejmowane przez kompozytorów próby nawiązywania do współczesnej stylistyki muzycznej. To wszystko daje szerokie spektrum patrzenia na współczesną twórczość liturgiczną oraz pozwala wyznaczyć jej nowe drogi rozwoju.

EN

The cult of saints has been developing very vividly since the beginning of Christianity. It is expressed in three forms: veneratio – worship of the saints; imitatio – imitation of the example of their lives; invocatio – invocation of their intercession, which always leads to the Father glorified in his saints. This is most fully done in the liturgy, and thus also in the Liturgy of the Hours. Therefore, it was important to prepare the texts and melodies for the Liturgy of the Hours, renewed after the Second Vatican Council, which included liturgical memories, feasts and feasts of the Lord’s saints and common texts on saints. The constitutive element of the two basic canonical hours, Matins and Vespers, apart from reading, psalmody and prayer, are the hymns, the texts of which had to be reviewed and prepared according to the rules developed by the specially created Cœtus VII Study Group. The full set of hymns in the post-conciliar Liturgy of the Hours reached an unprecedented number of 291 songs. Most of the hymns of the Liturgy of the Hours were translated into Polish by P. Galiński. Of course, according to the recommendations of the Congregation of Rites, after the publication of the Liturgy of the Hours in the Polish language, it was necessary to make every effort to arrange appropriate melodies for it, especially for the parts intended by nature for singing, such as hymns. This article analyses the texts and melodies of the hymns about saints for the two most important canonical hours: Matins and Vespers, published in Selected hymns for Matins and Vespers, edited by s. J. M. Bujalska PDDM and s. M. D. Nowak PDDM. It was published in 2012 on the initiative of the Disciples of the Divine Master. In addition to the liturgical hymns, the collection discussed here also includes church songs about saints, which can be performed in place of the hymn. The review and analysis of the hymns on saints led to the conclusion that not all the rules of a well composed hymn, developed by Cœtus VII, were applied in the hymn texts on saits, published in the Polish edition of the Book Liturgy of the Hours. In turn, the presentation of compositions about saints included in the collection Selected hymns for Matins and Vespers, showed a huge richness of forms and musical styles that they represent. On the one hand, it revealed strong references to romantic folk songs and a strong attachment to diatonic scales, which are characteristic of Polish liturgical work. On the other hand, it revealed the attempts of composers to refer to contemporary music stylistics. All this gives a wide spectrum of views on contemporary liturgical work and allows us to set new paths for its development.

16

Kalendarz z Kodeksu Gertrudy jako świadectwo dewocji monarszej. Wokół kultu świętych na styku chrześcijaństwa łacińskiego i wschodniego w XI wieku

45%

Pac G.

Roczniki Historyczne

|

2018

|

vol. 84

EN

Artykuł dotyczy kalendarza z Kodeksu Gertrudy i składa się z dwóch części. W pierwszej autor odnosi się do dotychczasowej dyskusji dotyczącej czasu i miejsca powstania oraz wzorów kalendarza, w drugiej zaś stawia tezę o wpływie samej Gertrudy lub jej kręgu na kształt kalendarza, w szczególności zaś na dobór wspomnień świętych w nim zawarty. The paper deals with the calendar from Gertruda’s Codex and consists of two parts. In the first, the author discusses earlier proposals concerning the time and place of the calendar’s creation and its patterns, and in the second, a thesis is presented on the influence of Gertruda herself or her circle on the form of the calendar, especially the selection of the remembrances of saints it includes.

17

Kult świętych w średniowiecznym Nowym Sączy

38%

Kazienko E.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2015

|

vol. 123

53-69

PL

Kult świętych miał znaczący wpływ na życie religijne mieszkańców średniowiecznego Nowego Sącza. Świętym powierzali oni w prośbach swoje codzienne troski. Wierzyli mocno w opiekę i sprawcze wypraszanie łask świętych przed obliczem Boga. Szczególną czcią darzono główną patronkę fary, jak i miasta św. Małgorzatę antiocheńską, której kult rozwijał się jeszcze w okresie przed lokacyjnym (przed 1292 r.). Możemy również potwierdzić istnienie wezwania do Ducha Świętego, które do dziś funkcjonuje przy dawnym kościele premonstratensów. Przejawem kultu odnoszącego się bezpośrednio do Boga była także ufundowana w XV wieku altaria pw. Trójcy Świętej. Wśród świętych czczonych w wiekach średnich w nowosądeckim mieście byli: św. Wojciech B. M., św. Mikołaj, św. Walenty, św. Roch i św. Helena. Warto wspomnieć też, że szerzący się także wówczas kult maryjny i Krzyża Świętego był zasługą działalności zakonu franciszkanów i norbertanów. Nowy Sącz jako miasto zyskało na randze, dzięki posiadaniu relikwii (fragmentu ciała jednej z towarzyszek św. Urszuli, fragmentu Krzyża Świętego).

EN

Cult of saints had a considerable influence on the religious life of the residents of medieval Nowy Sącz, who entrusted the saints with their daily concerns in prayers. They strongly believed in the care and causative prayer for graces in the face of God. A special worship was granted to Margaret of Antioch, whose cult developed already in the pre-location period (before 1292). We can also confirm the existence of summons to the Holy Spirit, which still functions today at the former Premonstratensian church. The expression of the cult pertaining directly to God was the Holy Trinity altaria founded in the 15th century. Among the saints worshipped in the Middle Ages in Nowy Sącz were St. Adalbert B.M., St. Nicholas, St. Valentine, St. Roch and St. Helena. It is worth men-tioning that the Marian cult spreading at that time and the cult of the Holy Cross can be merited to the activity of the Franciscans and Norbertines. Nowy Sącz as a town gained in significance thanks to the possession of the relics (a body fragment of one of St. Ursula’s companions and a fragment of the Holy Cross).

Refine search results

POCZĄTKI KULTU ŚW. STANISŁAWA PAPCZYŃSKIEGO W EŁKU

Saint Methodius: Life and Canonization

Dzieje kultu Świętego Antoniego z Padwy w kościele OO. Bernardynów w Przeworsku

Kult świętych w islamie – między „fundamentalizmem” a „tradycjonalizmem” (na przykładzie państw Azji Środkowej)

Kult świętych w regułach zakonnych na przykładzie Zgromadzenia sióstr Felicjanek

The Relics of St Barbara at Althaus Kulm: History, Patronages, and Insight into the Teutonic Order and the Christian Population in Prussia (Thirteenth–Fifteenth Centuries)

Saints in the Kurpie folk culture

Martyrdom in early Christian Rus’

Mobilia ze skasowanych klasztorów dominikanów i karmelitów w inwentarzach zbiorczych akt kasacyjnych pruskiego Ministerstwa Wyznań w Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz w Berlinie

„Fenomen świętego” wśród antropologicznych uwarunkowań wiary religijnej

Obraz kultu uhorských svätcov v stredovekých notovaných rukopisoch z územia Slovenska

Patron Saints in the times of Christianization. Some reflections about Great Moravian dedications

„Aby świętemu złożyć hołd męczennikowi” : wybrane zagadnienia związane z kultem św. Tomasza Becketa w średniowiecznej Anglii

Święci Wojciech i Brunon z Kwerfurtu w tzw. Legendarium Magdeburgense – utwory hagiograficzne i kalendarz

Od ideału do codziennej praktyki. Hymny o świętych na Jutrznię i Nieszpory w posoborowej Liturgii godzin

Kalendarz z Kodeksu Gertrudy jako świadectwo dewocji monarszej. Wokół kultu świętych na styku chrześcijaństwa łacińskiego i wschodniego w XI wieku

Kult świętych w średniowiecznym Nowym Sączy