Search results

1

"Limes Slavicus": A Project of the Department of History and Theory of Literature at Konstantin Preslavsky University of Shumen (Bulgaria)

100%

Chavdarova D.

Colloquia Humanistica

|

2019

|

issue 8

EN

Limes Slavicus: A Project of the Department of History and Theory of Literature at Konstantin Preslavsky University of Shumen (Bulgaria)The text presents the three volumes of the Limes Slavicus series of the Faculty of Humanities at Konstantin Preslavsky University of Shumen. It gives an idea of the main concepts of the articles featured in the issues, while putting forth the question of what the "Slavic cultural concept" means as a notion, and discussing the problems facing research of the Slavic cultural community (the danger of ideologization, the "Slavification" of universal concepts). Limes Slavicus – Проект на Факултета за История и Теория на Литература в Шуменския Университет Константин Преславски (България)Текстът представя трите книги от поредицата „Limes Slavicus“ на факултета по хуманитарни науки при Шуменския университет „Епископ Константин Преславски“. Той дава представа за основните идеи на включените в изданията статии, но също така поставя въпроса за съдържанието на понятието „славянски културен концепт“ и дискутира проблемите пред изследването на славянската културна общност (опасността от идеологизация, „славизирането“ на универсални концепти). Limes Slavicus – Projekt Wydziału Historii i Teorii Literatury Uniwersytetu Konstantyna Presławskiego w Szumen (Bułgaria)Artykuł prezentuje trzy tomy serii „Limes Slavicus”, wydawanej przez Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Biskupa Konstantyna Presławskiego w Szumen. W artykule zaprezentowano podstawowe tezy tekstów włączonych do serii, ale także poruszono problem zawartości semantycznej tytułowego pojęcia „słowiańskich konceptów kulturowych”, jak również kwestie wymagające ponownego zbadania ze strony słowiańskiej wspólnoty kulturowej: strach przed ideologizacją, slawizacja idei uniwersalnych.

2

Słowa klucze, kulturemy, koncepty kulturowe

88%

Bartmiński J.

Przegląd Humanistyczny

|

2016

|

vol. 60(3 (454))

21-29

PL

The author presents two ways of understanding the term “keywords” – IT (a word for indexing the content of documents and searching for information), and linguistic (a word characteristic for a given text identified with a “thematic word”). The writer revises the way of defining the term and concepts, asks the question about the context of the term “keywords – for what?” and organizes authors’ works in order, according to references to: the singular text, the work of one author, one functional style or one discipline, as well to all available literature, and the whole national culture. In the last reference, the scope of keywords overlaps the category of “culturemes”. For the author, the most interesting research perspective is to refer the keywords to the world of values, treating them as “cultural concepts”.

3

The concept of justice (pravda) in Croatian

63%

Kapetanović A.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2020

|

vol. 32

EN

This paper analyses the linguistic concept of justice (pravda) in Croatian according to the methodology of the Lublin Ethnolinguistic School. Recent monolingual dictionaries of Croatian typically list only one meaning of the lexeme pravda and lexicographic definitions focus on the social aspect of the term. The paper also analyses the relationship of this lexeme with others (synonyms, antonyms) and lists phrases and sayings related to pravda. An analysis of a corpus of Croatian texts (of the last 150 years) and the results of a survey (100 respondents) point to weaknesses in lexicographic definitions of the lexeme pravda, as well as to the complexity of the concept of pravda in Croatian. According to the results of the survey, the most important characteristics of pravda are equality and acting on merit, followed by the ethical aspect (respect, morality, truth) and the psychological aspect (satisfaction/happiness, freedom, conscience).

PL

W pracy dokonano analizy językowego obrazu (konceptu) sprawiedliwości (chorw. pravda) w języku chorwackim z wykorzystaniem metodologii lubelskiej szkoły etnolingwistycznej. W nowszych jednojęzycznych słownikach języka chorwackiego zwykle podaje się tylko jedno znaczenie leksemu pravda, jego definicje leksykograficzne zawężone są do aspektu społecznego. Analizie poddano także relacje wspomnianego wyrazu z innymi leksemami (synonimy, antonimy), przytoczone zostały frazemy i przysłowia, w których występuje. Analiza korpusu chorwackich tekstów (powstałych na przestrzeni ostatnich 150 lat) oraz badanie ankietowe przeprowadzone wśród 100 respondentów ujawniły pewne luki w słownikowych definicjach leksemu pravda i pokazały złożoność konceptu sprawiedliwość w języku chorwackim. W świetle wyników badań ankietowych najważniejszymi cechami sprawiedliwości są równość (równoprawność) oraz traktowanie według zasług, następnie pojawiają się cechy związane z aspektem etycznym (poszanowanie prawa/norm, moralność, prawda) i psychologicznym (satysfakcja/szczęście, wolność, sumienie).

4

Koncept SANTÉ w języku francuskim

51%

Koselak-Marechal A., Underhill J. W.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2019

|

vol. 31

EN

The article follows the methodology of the Axiological Lexicon of Slavs and their Neighbours in analysing the French cultural concept of santé ‘health’. The concept has been analysed on the basis of systemic (lexicographic) data, questionnaires, and texts. They propose a shortened cognitive definition, where santé is defined as a state or the functioning of an organism or a group (sometimes also another living organism, organisation, or process); it has a physical, psychological, and/or intellectual dimension; it is an equilibrium. When one has santé, it is not noticed: a person feels well. However, its absence is noticed, when one becomes ill. Santé is strength, goodness (wealth), the possibility of doing many things. In order to maintain santé, one must do many things. The environment can have a positive and negative effect on it.In contemporary French journalistic discourse santé is not only an individual but also a social value: health is in the field of interest of state authorities and international organisations. It is a good in its own right but although it is natural, it is not given once and for all: one must make an effort to have it.

PL

W artykule opisano francuski koncept santé [zdrowie] zgodnie z metodologią przyjętą w Leksykonie aksjologicznym Słowian i ich sąsiadów. Autorzy przeanalizowali koncept na podstawie źródeł systemowych (leksykograficznych), ankietowych i tekstowych i zbudowali skróconą definicję kognitywną, zgodnie z którą santé jest stanem lub funkcjonowaniem organizmu albo grupy (czasami również innego żywego organizmu, organizacji, procesu), ma wymiar fizyczny, psychologiczny i/lub intelektualny, jest równowagą. Kiedy ma się santé, nie zauważa się go – człowiek czuje się dobrze. Kiedy nie ma się santé, zauważa się jego brak, który nazywa się chorobą. Santé to siła, możliwość robienia wielu rzeczy, to dobro (bogactwo). By zachować santé, trzeba robić różne rzeczy. Otoczenie wpływa na santé pozytywnie lub negatywnie.We współczesnych francuskich dyskursach publicystycznych santé jest nie tylko wartością indywidualną, lecz również społeczną – zdrowiem zajmują się władze państwowe i nawet organizacje międzynarodowe. Jest dobrem samym w sobie, ale mimo swojej naturalności, nie jest dane raz na zawsze i trzeba się ciągle starać, by je mieć.

5

O założeniach i postulatach lingwistyki kulturowej (na przykładzie definicji PRACY)

51%

Bartmiński J.

Półrocznik Językoznawczy Tertium

|

2018

|

vol. 3

|

issue 1

EN

The study consists of four parts. The first part is devoted to the beginnings of cultural linguistics in Poland, connected with the Wrocław-based programme for research on Polish national culture, the emergence of the “Language and Culture” research network (and a publication series with the same title), and the launch of the Lublin-based journal “Etnolingwistyka” in 1988. The second part contains examples of linguistic facts being viewed in cultural perspective, with a special role of the lexicon as the “mirror of culture”. Part three presents a repertoire of seven conceptual constructs proposed in Lublin cognitive ethnolinguistics (linguistic worldview, stereotypes as cultural concepts, cognitive definition, viewpoint and interpretive perspective, profiling of base images, values, and the experiencing, conceptualizing, and speaking subject). Finally, the fourth part illustrates the application of this theoretical framework in an analysis of the Polish cultural concept of PRACA ‘work’.

PL

Artykuł składa się z czterech części. W pierwszej autor przypomina początki formowania się lingwistyki kulturowej w Polsce, związane z wrocławskim programem badań nad polską kulturą narodową, utworzeniem konwersatorium „Język a kultura” (też serii wydawniczej pod takim tytułem) i lubelskiego rocznika „Etnolingwistyka” w roku 1988. W drugiej podaje przykłady traktowania faktów językowych w perspektywie kulturowej, eksponując rolę słownictwa jako zwierciadła kultury. W trzeciej przedstawia 7-punktowe instrumentarium pojęciowe wypracowane w ramach lubelskiej etnolingwistyki kognitywnej (językowy obraz świata, stereotypy traktowane jako koncepty kulturowe, definicja kognitywna, punkt widzenia i perspektywa interpretacyjna; profilowanie bazowych wyobrażeń; wartości; podmiot doświadczający, konceptualiujący i werbalizujący). Na koniec na przykładzie jednego konceptu PRACA pokazane zostają efekty analizy z zastosowaniem przedstawionego tego instrumentarium pojęciowego.Słowa kluczowe: lingwistyka kulturowa, seria „Język a Kultura”, rocznik „Etnolingwistyka”, lubelska etnolingwistyka kognitywna, językowy obraz świata, koncept kulturowy, praca

6

What do we have in common; what makes us different? The stereotype of home/house in Polish, Serbian, and Russian

38%

Pazio-Wlazłowska D., Lazić-Konjik I., Ristić S.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2020

|

vol. 32

EN

The artricle compares the concept of home/house in Polish, Serbian, and Russian. It is a continuation of research carried out by the authors within the EUROJOS project and the volume on home/house of the Axiological Lexicon of Slavs and their Neighbours. The analysis aims to identify the common conceptual base, as well as the culture-specific aspects that distinguish each of the languacultures under scrutiny. The relevant cultural concepts in the three languacultures share a common base image but are distinguished through their culture-specific characteristics. That base is universal: rather than being limited to the Slavic context, it can be found in other languages, sometimes very distant ones. In Polish, Serbian, and Russian, home is above all viewed as a non-material, social, and functional value, as a community of people that share it, one that provides the sense of security and unconditional acceptance. Common features are also found in the network of relationships triggered by each cultural concept in question, such as the notion of family. The culture-specific content, in turn, derives from different historical and cultural conditions: those contribute to the peculiarities of the Polish patriotic manor, the Serbian Kosovo, or the Russian communal apartments. These specific cultural concepts reflect changes in the culture, mentality, and worldview in each languaculture.

PL

W artykule podjęto próbę porównania konceptu dom w języku polskim, serbskim i rosyjskim. Tekst stanowi kontynuację prac prowadzonych przez autorki w ramach projektu EUROJOS nad tomem dom Leksykonu aksjologicznego Słowian i ich sąsiadów. Celem analizy jest wyodrębnienie wspólnego pojęcia bazowego oraz wyszczególnienie elementów relewantnych kulturowo, wyróżniających każdą z badanych lingwokultur. Prześledzenie polskiego, serbskiego i rosyjskiego obrazu domu dowodzi istnienia wspólnego wyobrażenia bazowego, na którym w każdym z języków nadbudowany jest konstrukt szczegółowych charakterystyk, doprecyzowujących jego sens. Baza ta jest uniwersalna, charakteryzuje nie tylko Słowiańszczyznę. Odnajdziemy ją również w obrazach domu w innych językach, także bardzo odległych pod względem geograficznym. W językach polskim, serbskim i rosyjskim dom postrzegany jest przede wszystkim jako wartość ponadmaterialna, w wymiarze społecznym i funkcjonalnym, jako wspólnota osób zamieszkujących go, zapewniająca jednostce poczucie bezpieczeństwa i bezwarunkową akceptację. W siatce powiązań domu z innymi konceptami również odnajdujemy cechy wspólne. W każdym z analizowanych języków dom jest ściśle połączony z konceptem rodzina, utożsamiany jest z osobami bliskimi. O cechach specyficznych, jakie dostrzegamy w obrazie domu w badanych językach, przesądziły zaś odmienne uwarunkowania historyczne i kontekst kulturowy. To one ukształtowały obraz polskiego patriotycznego dworu, serbskiego Kosowa czy rosyjskiej komunałki. Koncept dom odzwierciedla zmiany w kulturze, mentalności i poglądach każdej z badanych społeczności.

RU

Статья посвящена сопоставительному анализу концепта ДОМ в трех славянских языках: польском, сербском и русском и представляет собой продолжение исследований, проведенных авторами в ходе работы над томом ДОМ Аксиологического лексикона славян и их соседей. Целью данного текста является выявление общего базового понятия, а также признаков, характеризующих рассматриваемый концепт в каждом их анализируемых языков. Проведенный анализ доказывает существования общей базы, которая, кстати, актуальна также для других языков, на которую, в свою очередь, накладывается целый ряд признаков, характерных для каждого из языков. Исследование показало, что в польском, сербском и русском языках дом воспринимается прежде всего как нематериальная ценность, в социальном и функциональном аспектах. Основной функцией дома является укрытие, обеспечение безопасности и покоя как в физическом, так и духовном отношении. Дом защищает жителей, является для них пристанищем. В каждом из рассматриваемых языков дом тесно связан с концептом СЕМЬЯ, он отождествляется с близкими. В отличительных признаках в каждом из языков, в свою очередь, отражается не только индивидуальный исторический опыт каждого из исследуемых этносов, но также разные культурные контексты, так как именно в концепте ДОМ высвечиваются изменения в менталитете и аксиосфере каждой из рассматриваемых лингвокультур.

Refine search results

3 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Colloquia Humanistica

1 Przegląd Humanistyczny

1 Półrocznik Językoznawczy Tertium

2 2020

2 2019

1 2018

1 2016

2 Bartmiński J.

1 Chavdarova D.

1 Kapetanović A.

1 Koselak-Marechal A.

1 Lazić-Konjik I.

1 Pazio-Wlazłowska D.

1 Ristić S.

1 Underhill J. W.

"Limes Slavicus": A Project of the Department of History and Theory of Literature at Konstantin Preslavsky University of Shumen (Bulgaria)

Słowa klucze, kulturemy, koncepty kulturowe

The concept of justice (pravda) in Croatian

Koncept SANTÉ w języku francuskim

O założeniach i postulatach lingwistyki kulturowej (na przykładzie definicji PRACY)

What do we have in common; what makes us different? The stereotype of home/house in Polish, Serbian, and Russian