Search results

1

Kulturelle Wechselwirkungen: Die slowenische Kultur und Literatur in einem deutschsprachigen Wochenblatt aus Krain in den ersten zwei Jahrzehnten des 19. Jahrhunderts

100%

Žigon T.

Germanica Wratislaviensia

|

2011

|

vol. 134

201-215

EN

This contribution deals with the question of German-Slovene cultural interactions, based on an analysis of the historical background, the editorial policy and the characteristic content of the weekly „Laibacher Wochenblatt zum Nutzen und Vergnügen,“ published in Ljubljana (Laibach) during the first two decades of the 19th century. This was a literary and entertainment supplement to the newspaper „Laibacher Zeitung,“ which was at the time the most read German paper in Carniola. Unlike „Laibacher Zeitung“ itself, the supplement did not publish political news, but devoted itself to geographical, historical-topographical and literary topics. The article seeks to answer the question to what extent and in what way national, i.e. Slovene, culture and literature were represented in „Laibacher Wochenblatt.“

2

The Neolithic vs. the Mesolithic in Southern Poland: Is Everything Known Yet?

88%

Nowak M., Zając M., Zakrzeńska J.

Światowit

|

2020

|

vol. 59

47-77

EN

According to a common belief, southern Poland was a typical area of Early Neolithic settlements which was rarely exploited and even ignored by Mesolithic communities. However, the prehistoric reality was more complex. Indeed, the zones largely omitted by the hunter-gatherers were fertile loess uplands and foothills settled by the first Neolithic farmers (Linear Band Pottery culture) in the third quarter of the 6th millennium BC. However, such ecological zones are by no means the only or even predominant zones within the territory in question. Areas with other ecological conditions, mainly those close to the Polish Lowland, yielded surprisingly numerous remains of Mesolithic settlements, including late Mesolithic ones. Radiocarbon data makes it clear that the Late Mesolithic communities coexisted with their Neolithic counterparts. However, the temporal dimension of this coexistence remains a debatable and controversial issue. Nevertheless, it is highly probable that the late hunter-gatherers would use ‘their own’ pottery also in southern Poland. Similarly to many other European regions, the anthropological and historical interpretations that describe and explain the interactions between early farmers and late hunter-gatherers in southern Poland (as well as archaeologically discernible transformations within the latter group) are difficult to construct. It is even more difficult to assess the role played by hunter-gatherers in the neolithisation of this territory. This paper presents and analyses the relevant chronological, chorological, settlement, and typological data. As a result, the hypothesis that the hunter-gatherer communities were but ‘passive’ witnesses to the first neolithisation and functioned independently at least throughout the entire Neolithic period was considered most probable.

3

Cultural Complexities and their Environment: Investigations of Code–Switching in Contemporary Visual Arts

75%

Somhegyi Z.

Eidos. A Journal for Philosophy of Culture

|

2023

|

vol. 7

|

issue 2

27-35

EN

Contemporary artworks are primary sources for a better understanding of the most important issues in our current reality. The complexities of cultural interactions are often thematized in pieces of art using the artistic means of code-switching, and where the investigation of these questions is pursued in and with regards to the issues of the broader context, including the built and the urban setting. In this paper I examine some aspects of these questions, with the help of some inspiring examples, through artworks by creators coming from five different parts of the world: hence in the works by Manit Sriwanichpoom, Nandipha Mntambo, Michael Rakowitz, Yinka Shonibare, and Marja Helander. In this way I aim to emphasize the global relevance of these issues, as well as what we can thus learn from and about our own origins, current standpoints, and further possibilities.

4

Pogranicze: pustka osadnicza – obszar przy granicy – kontakt kulturowy. Rozumienie terminu pogranicze w archeologii w kontekście wczesnośredniowiecznego osadnictwa południowej Wielkopolski i północnego Dolnego Śląska

63%

Kolenda J. M.

Wiadomości Archeologiczne

|

2021

|

vol. LXXII

|

issue 72

93-106

EN

The issue of borderlands has been a subject of inquiry for various representatives of scientific disciplines for over 100 years. The development of theoretical reflection has contributed to the increase of the semantic scope of this term. Having been redefined, the term borderlands has come to have multiple meanings, and thus it requires a precise defining with each usage. As an example, from the modernist perspective (and as such on the level of archaeological research) borderlands, being a particular area, are situated somewhere physically, whilst on the other hand, due to the term’s re-evaluation from a postmodernist standpoint, every form of cultural contact is a borderland. The ongoing discussions within political science, anthropology, and sociology were my inspiration for formulating a few general remarks on the understanding of the term borderlands by Polish medieval scholars. In the works of these researchers, a certain consistency predominates in viewing and interpreting cultural phenomenon within the early medieval period of southern Wielkopolska and northern Dolny Śląsk (an area limited from the north by the latitudinal section of the Warta river and the central part of the Obra river, whereas from the south by the Barycz valley). This single-mindedness spurred me in this article to examine the mechanism for constructing conceptions concerning the early middle age reality of the area in the hopes of showing that the basis of this thinking is silently assumed definition of the term borderlands. The concepts present in the subject literature as introduced by medieval scholars, when reread from the perspective of modern emerging research theories, allowed me to showcase the current research directions undertaken within studies on i.a., the territorial expansions of the Piast dynasty. My deliberations consist of three parts. They respond to the way the term borderlands is defined. The first I characterize as the territorial viewpoint; indicating the established perspective found within the source literature of the historians’ understanding of today’s borderland between Śląsk and Wielkopolska. In their findings we come across a viewpoint asserting the existence of borderlands between tribes within the discussed area. The historical discussion suggests that the cultural phenomena of southern Wielkopolska are interpreted in opposition to the northern lands of this region. The border line created by the Obra river and further to the east by the Mosiński Canal marshes, was perceived as the natural border dividing the region. The lack of any name of the tribe (or tribes) inhabiting southern Wielkopolska in the written sources has caused difficulties in interpreting cultural phenomena occurring in the area. An attempt to escape this cognitive gridlock resulting from a lack of data, was to conduct research focused on recognizing subsequent administrative and territorial divisions. Some of the researchers accepted them as the benchmark for determining the range of earlier tribal structures. The next perspective, being territorial and interactive, I tied to the outlook maintaining the settlement method of the area after it was joined to the territories of the Piast dynasty. They refer to the borderlands as an area located next to the border and also at a distance from the center. This perspective – within political studies – relates to the idea of a core and peripheries, or, as is the case in sociology, as center and peripheries. Elements of universal concepts describing and explaining the processes taking place on areas newly conquered, dependent, or incorporated, can be found within the views concerning the process of settling southern Wielkopolska and northern Dolny Śląsk up to the river Barycz. The third perspective is the interactive one. It is a proposal to define the autonomous research issue of this area, in which I suggest that research be conducted on the culture of the inhabiting society. This suggestion diminishes the territorial aspect of the borderlands, the necessity to locate it near to the border, and its relation to some center or core. I define borderlands as an interaction between representatives of different communities, or whole communities, with a differing system of values, norms, or social structure. This kind of contact necessitates interactions, with possibly varying and diverse results – from persisting with ones’ own values to shaping a new reality. These communities I characterize as local, that is, small groups inhabiting a given area with its none-too large center – this being a stronghold (Polish – gród). This structure is not to be understood as a defensive facility, but rather as a place organizing the life of every community. These small communities may be also referred to as face-to-face-societies. Amber Karolina Steele-Zielińska

PL

Problematyka pogranicza od ponad 100 lat jest przedmiotem dociekań przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych. Rozwój refleksji teoretycznej przyczynił się do zwiększenia zakresu znaczeniowego tego terminu. W wyniku redefiniowania pogranicze stało się pojęciem wieloznacznym, wielowymiarowym, wymagającym każdorazowo odpowiedniego precyzowania. Przykładowo z punktu założeń modernistycznych (a więc też w ramach badań powadzonych w archeologii) pogranicze jest gdzieś umiejscowione – jest to konkretny obszar – natomiast poprzez jego przewartościowanie w ramach ujęcia postmodernistycznego każda forma kontaktu kulturowego jest pograniczem. Dyskusje toczące się na gruncie politologii, antropologii czy socjologii były dla mnie inspiracją do sformułowania kilku ogólnych uwag na temat rozumienia terminu pogranicze przez polskich mediewistów. W pracach tych badaczy dominuje pewnego rodzaju spójność w postrzeganiu i interpretowaniu zjawisk kulturowych zachodzących we wczesnym średniowieczu w południowej Wielkopolsce i w północnej części Dolnego Śląska (obszar ograniczony od północy przez równoleżnikowy odcinek Warty i środkowej Obry, natomiast od południa przez Dolinę Baryczy). Ta jednomyślność spowodowała, że w niniejszym artykule przeanalizowałam mechanizm konstruowania koncepcji dotyczących wczesnośredniowiecznej rzeczywistości tego obszaru, w celu wskazania, że u podstaw tego myślenia leży, nigdzie nie wypowiedziane przez badaczy expressis verbis, zbliżone definiowanie terminu pogranicze. Ponowne odczytanie wprowadzonych do literatury przedmiotu koncepcji nakreślonych przez mediewistów z perspektywy współcześnie kształtujących się poglądów badawczych pozwoliło na ukazanie dotychczasowych kierunków badawczych realizowanych w ramach studiów m.in. nad terytorialnym rozwojem państwa Piastów. Moje rozważania składają się z trzech części. Odpowiadają one sposobom definiowania terminu pogranicze. Pierwszy przykład określiłam jako perspektywa terytorialna – wskazuje on na ugruntowane w literaturze przedmiotu rozumienie dzisiejszego pogranicza Śląska i Wielkopolski przez historyków. W ich ustaleniach odnajdujemy pogląd głoszący obecność na analizowanym przeze mnie obszarze rubieży międzyplemiennej. Dyskusja historyków wskazuje na interpretowanie zjawisk kulturowych zachodzących na obszarze południowej Wielkopolski w opozycji do północnej części tego regionu. Linia wyznaczona przez środkowy odcinek Obry i dalej w kierunku wschodnim przez bagna obersko-mosińskie była pojmowana jako naturalna granica rozdzielająca ten region. Brak w dokumentach pisanych nazwy plemienia (lub plemion) zajmującego południową Wielkopolskę powodował trudności w interpretacji zjawisk kulturowych tutaj zachodzących. Próbą wyjścia z poznawczego impasu wynikającego z braku danych było prowadzenie dociekań ukierunkowanych na rozpoznanie późniejszych podziałów administracyjno-terytorialnych. Część badaczy przyjmowała je wówczas jako punkt odniesienia w ustalaniu zasięgu starszych struktur plemiennych. Kolejną perspektywę terytorialno-interakcyjną związałam z poglądem głoszącym sposób organizacji osadnictwa na tym terenie po przyłączeniu do państwa Piastów. Nawiązują one do pogranicza jako obszaru położonego przy granicy, ale jednocześnie w pewnej odległości od centrum. Taka perspektywa związana jest z funkcjonowaniem koncepcji rdzeń peryferie w ramach politologii lub centrum peryferie w socjologii. W poglądach na temat zasiedlenia południowej Wielkopolski i północnego Dolnego Śląska po rzekę Barycz można odnaleźć elementy uniwersalnych koncepcji opisujących i tłumaczących procesy zachodzące na obszarach nowo zdobytych, uzależnionych czy inkorporowanych. Trzecia, interakcyjna perspektywa to propozycja zdefiniowania autonomicznej problematyki badawczej dla tego obszaru, w której sugeruję podjęcie studiów nad obliczem kulturowym zamieszkującej tam społeczności. Taka propozycja niweluje terytorialny wymiar pogranicza, konieczność jego umiejscowienia w pobliżu granicy oraz jego relacyjność do jakiegoś centrum czy rdzenia. W nawiązaniu do niej pogranicze definiuję jako spotkanie przedstawicieli różnych społeczności lub całych społeczności o odmiennym systemie wartości, norm czy strukturze społecznej. Taki kontakt wymusza interakcje, a ich rezultaty mogą być różnorodne – od trwania przy swoich wartościach aż po ukształtowanie się nowej rzeczywistości. Społeczności te określam jako wspólnoty lokalne, czyli są to niewielki grupy ludzi zamieszkująca określony obszar, którego centrum stanowi niewielki gród. Nie jest on rozumiany jako obiekt obronny, ale jako miejsce organizujące życie każdej społeczności.

5

Współczesne paradygmaty dialogu międzykulturowego

63%

Jaskuła S., Korporowicz L.

Edukacja Humanistyczna

|

2017

|

issue 2

33-43

PL

Współczesna przestrzeń komunikacji i dialogu coraz częściej łączy lokalne i globalne wymiary interakcji kulturowych, tworząc nową transterytorialną wymianę nie tylko informacji, lecz także wartości, postaw oraz wzorców relacji społecznych. Dzieją się one w rzeczywistości realnej, a coraz częściej również w rzeczywistości wirtualnej oraz hybrydalnej, która łączy je w postać synergetycznych powiązań, przepływów i jakościowo nowych form rzeczywistości. Łatwość, z jaką w przestrzeni wirtualnej zachodzi nakładanie się treści różnych kultur, zmusza do postawiania pytania o charakter współczesnych relacji kulturowych, które łatwo i szybko przenoszą się w świat wirtualny i hybrydalny, wyznaczając nowe warunki oraz przebieg i teść dialogu międzykulturowego. Poszerzenie się współczesnej przestrzeni dyskursu otwiera nowe możliwości, ale także zagrożenia, których nie jesteśmy jeszcze świadomi. Nauki humanistyczne muszą wypracować nowe spojrzenie na coraz bardziej zmieniającą się i komplikującą swój charakter rzeczywistość dialogu, która zmienia rolę „miejsca”, „czasu”, relacji międzyludzkich, więzi społecznych, poczucia bliskości, wymiarów wspólnoty kulturowej oraz jej fundamentalnych wartości. Aby zrozumieć dynamikę tych zmian oraz nowe wyzwania dialogu międzykulturowego, nauki społeczne i humanistyczne muszą wypracować odpowiednie paradygmaty postrzegania, definiowania i analizy podstawowych kategorii.

EN

Contemporary space of communication and dialogue increasingly connects local and global dimensions of cultural interactions, creating a new transterritorial exchange not only of information but also of values, attitudes and patterns of social relations. They occur both in real world but more and more in virtual and hybrid reality, which combines them into synergetic connections, flows, but also qualitatively new forms of reality. The ease with which virtual space overlaps with the content of different cultures forces us to ask questions about the nature of contemporary cultural relationships, which are as easily and quickly moving into the virtual and hybrid world by setting new conditions, but also the course and the process of intercultural dialogue. Expanding the contemporary discourse space opens up new opportunities, but also threats we are not yet aware of. Humanities need to develop new insights into the ever-changing and complex nature of dialogue that changes the role of “place”, “time”, interpersonal relationships, social bonds, sense of closeness, dimensions of the cultural community and its fundamental values. In order to understand the dynamics of these changes and the new challenges of intercultural dialogue, the social sciences and the humanities must work out the corresponding paradigms of perceiving, defining, and analyzing its fundamental categories.

Refine search results

1 Edukacja Humanistyczna

1 Eidos. A Journal for Philosophy of Culture

1 Germanica Wratislaviensia

1 Wiadomości Archeologiczne

1 Światowit

1 Jaskuła S.

1 Kolenda J. M.

1 Korporowicz L.

1 Nowak M.

1 Somhegyi Z.

1 Zając M.

1 Zakrzeńska J.

1 Žigon T.

1 2023

2 2021

1 2017

1 2011

Kulturelle Wechselwirkungen: Die slowenische Kultur und Literatur in einem deutschsprachigen Wochenblatt aus Krain in den ersten zwei Jahrzehnten des 19. Jahrhunderts

The Neolithic vs. the Mesolithic in Southern Poland: Is Everything Known Yet?

Cultural Complexities and their Environment: Investigations of Code–Switching in Contemporary Visual Arts

Pogranicze: pustka osadnicza – obszar przy granicy – kontakt kulturowy. Rozumienie terminu pogranicze w archeologii w kontekście wczesnośredniowiecznego osadnictwa południowej Wielkopolski i północnego Dolnego Śląska

Współczesne paradygmaty dialogu międzykulturowego