Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 7

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  czary
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Obraz czarownicy w najnowszej polskiej historiografii procesów o czary w czasach wczesnonowożytnych

100%
Manyś B.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
|
2020
|
issue 107
59-77
EN
In the paper the author intended to characterize the image of the witch-woman, as it is shown by the Polish historiography of the witch trials during the early modern period, in the light of the current studies, focusing on the female one. In this context, a number of questions present themselves and one of the purposes of this article is to find answers to the following questions, i.e.: on which factors research focus, while characterizing women accused of the witchcraft; was accusing of the doing evil and cooperation with the devil connected with the particular variables (sex, biological feature of a woman), or was it rather an outcome of the belonging to the particular social group, or maybe even a result of the economic situation in those days. In this article there is also raised a question: how much the recent findings overthrow the stereotype of the witch, which is consolidated in the folk memory of the citizens of Poland. The concepts presented in the following paper are intended to be the starting point of the discussion about the said problem. According to that, this article is not the review of the research focused on magic, witchcraft or witch trials, nor the summary of the Catholic Church attitude, which was widely discussed in the past research papers.
PL
W artykule podjęto próbę charakterystyki obrazu kobiety-czarownicy, jaki wyłania się w polskiej historiografii procesów o czary toczących się w dobie wczesnonowożytnej w świetle prowadzonych badań nad niewiastą. W tym kontekście nasuwa się szereg pytań, na które próbowano udzielić odpowiedzi w artykule, m.in.: na jakie czynniki zwracają uwagę badacze charakteryzujący kobiety oskarżone o czary, czy posądzenie o czynienie zła i spółkowanie z diabłem uzależnione było od konkretnych czynników (płci, funkcji biologicznych kobiety), czy raczej wynikało z przynależności do konkretnej grupy społecznej, bądź też warunkowane było sytuacją gospodarczą, w jakiej przyszło żyć oskarżonym. Postawiono również pytanie, na ile dotychczasowe ustalenia obalają stereotyp czarownicy utrwalony w zbiorowej pamięci mieszkańców Rzeczypospolitej. Prezentowane rozważania stanowią punkt wyjścia do dalszej dyskusji w zakresie analizowanego problemu. Nie stanowi on zatem przeglądu czy też rewizji badań nad magią, czarami i procesami, a także stanowiska Kościoła katolickiego, które szeroko zostało omówione w dotychczasowych pracach.
2
Publication available in full text mode
Content available

„Nie pozwolisz żyć czarownicy” (Wj 22,17). W poszukiwaniu właściwego zrozumienia jednego ze starotestamentalnych praw

89%
Lemański J.
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
|
2019
|
issue 26
11-32
PL
Przepis prawny z Wj 22,17 służył dawniej jako argument scrypturystyczny, uzasadniający „polowania na czarownice”. Jego właściwa interpretacja, mimo tego, że składa się praktycznie z trzech słów, nie jest jednak wcale taka łatwa. Przegląd opinii na ten temat pokazuje złożoność tego problemu. W tym artykule przepis biblijny pokazany został na tle innych starożytnych praw. Porównanie pozwala sądzić, że obawy przed szkodliwymi czarami były obecne we wszystkich kulturach otaczających starożytny Izrael. Teksty biblijne z rdzeniem kšp, zastosowanym w Wj 22,17, także pokazują dużą skalę praktykowania opisywanych nim czarów i stały, negatywny stosunek to nich. Sam przepis z Wj 22,17 może być pozostałością dawnego, lokalnego „kompleksu czarownicy”, wyrazem obaw przed skutkami złej magii. Mógł on pierwotnie dotyczyć jakiejś specyficznej formy czarów, uprawianej przez kobiety. Od momentu umieszczenia go w Kodeksie Przymierza, nabiera już jednak rangi ogólnonarodowej i staje się elementem walki o czystość jahwizmu. Nie ma pewności, czy sankcja w nim obecna oznacza karę śmierci, rodzaj ekskomuniki, banicję czy jakiś niesprecyzowany rodzaj kary, powalający na doraźne działanie w zależności od sytuacji i skali zagrożenia.
EN
In the past, the legal article from Ex 22,17 served as a scripturistic argument justifying the “witch-hunt”. Its correct interpretation, despite its length, is not so easy. The review of the opinions on this topic shows its complexity. The article shows the biblical law against other ancient ones. The comparison suggests that the fears of harmful spells were current in all cultures of ancient Israel. The biblical texts with the kšp core used in Ex 22,17 also show a large scale of practicing the spells and the constant, negative attitude to them. The law from Exodus 22,17 may be a remnant of the former local “witch complex”, the sign of fear of the effects of evil magic. It could originally refer to a specific form of spells cultivated by women. Since it was placed in the Covenant Code, it has become national turned into a part of the struggle for the purity of Jahvism. However, there is no certainty whether the presented sanction means the death penalty, a kind of excommunication, banishment or some unspecified type of punishment which allow to take a temporal action depending on the situation and the scale of the threat.
3

PROCES WRÓŻBITY BAZYLEGO MAKSYMOWICZA (1741)

89%
Cichy-Kowalska M.
Rocznik Przemyski
|
2017
|
vol. 53
|
issue 1(20): Historia
35-47
EN
An unusual witch trial took place in Przemyśl in 1741. One Bazyli Maksymowicz – a village diviner, herbalist and healer – was accused of consorting with witches and deceiving people for his own profit. The local people would ask him, for example, to send evil spirits, find stolen belongings or illnesses. The one who helped him out in that was Maryna Kuliczka, a witch from a village called Załuże. Original, so-far unpublished court records of that trial have been kept in the National Archive in Przemyśl.
4
Publication available in full text mode
Content available

„Co to są czary? Co za znaki ich?”

71%
Sawicki M.
Studia Historyczne
|
2018
|
vol. 61
|
issue 3 (243)
17-32
PL
„What Is Witchcraft? What Signify It ?” Lithuanian Sermons and Methods against Witchcraft from the End of 17th and 18th Centuries Witchcraft as a crime attracted the attention of Polish-Lithuanian society in many aspects at the turn of 17th and 18th centuries. On the one hand, it was connected with a belief in its efficiency, in the existence of witches and sorcerers, and their covenant with the devil. The article analyzes two manuscripts: a prayer „Modlitwa przeciwko czarom i niebezpieczeństwom” and a sermon „Jako się strzedz czarów i potwarzy o nie”. The sermon utilizes contemporary rhetoric, stresses the importance of sin and appeals to the receivers through fear. What is somewhat surprising, the text maintains that most witchcraft happened with God’s permission, as God allows the devil to function in the society. The preacher was very skillful in using listeners’ emotions, building suspension and condemning peoples’ sins and bad deeds. There is no doubt he managed to attract the attention of the audience and had a real impact on the surrounding reality.  
5
Publication available in full text mode
Content available

Małżeńska przeszkoda impotencji i oziębłości płciowej w świetle akt poznańskiego konsystorza z XV wieku

71%
Biniaś-Szkopek M.
Kwartalnik Historyczny
|
2019
|
vol. 126
|
issue 2
EN
Małżeństwo od wieków stanowiło podstawę budowania społeczeństw, a jego zadaniem było spłodzenie i przygotowanie do życia kolejnego pokolenia. W takim rozumieniu impotencja traktowana była jako poważny problem uniemożliwiający inicjację związku. Księgi konsystorskie z terenu diecezji poznańskiej z lat 1404–1425 zawierają 22 przypadki spraw małżeństw, w których wystąpił problem impotencji. Na ich podstawie autorka odpowiada na pytania dotyczące przyczyn pojawienia się i sposobów rozwiązywania podobnych kwestii przez sądy kościelne. For centuries, marriage was the bedrock of societies, and its purpose was to beget children and prepare them for the future life. In such context, impotence was regarded as an important lack of physical capacity for consummation of the marital union. The consistorial records of the Poznań Diocese from the years 1404–25 include 22 instances of the marriages with the problem of impotence. On their basis the author answers the questions about their origins and solutions of similar matters proposed by the ecclesiastical courts.
6
Publication available in full text mode
Content available

Niemieccy kupcy i czarownica w Krakowie w 1642 r.

71%
Kowalski W.
Odrodzenie i Reformacja w Polsce
|
2021
|
vol. 64
57-70
EN
On 25 October 1642, Adam Fister, a Cracow merchant, reported to the local justice that the Lübeck tradesman Casper Bekman had recurred to magical practices with the help of the witch he visited at the Spital Garden, behind the city walls, near St Florian’s Gate. Next to the Spital, serving as an almshouse, there was a cemetery with the graves discovered in 1837. They were groundlessly connected with the Polish Brethren, and this false interpretation has its continuation today in the name of Arian St., downtown Cracow. In fact, the hospital and the graveyard belonged to the local Lutheran congregation, and the Cracow merchants whose opinions Fister recalled at the court were its members.
PL
25 października 1642 r. krakowianin Adam Fister zdał relację miejscowemu wójtowi o magicznych rytuałach odprawianych na prośbę lubeckiego kupca Kaspra Bekmana przez czarownicę w ogrodzie szpitalnym za murami miejskimi, nieopodal Bramy Floriańskiej. Wzmiankowany w źródle szpital-przytułek sąsiadował z cmentarzem, którego groby odkryto w 1837 r. Połączono je wtedy bezpodstawnie z braćmi polskimi, a współczesnym świadectwem tej fałszywej tradycji jest ul. Ariańska. Faktycznie szpital i cmentarz należały do miejscowej gminy luterańskiej, jej członkami byli zaś zapewne wymienieni w źródle krakowscy kupcy.
7
Publication available in full text mode
Content available

Criminal activity in Silesia during the Thirty Years’ War (1618–1648). Contribution to the research

45%
Wojtucki D.
Przegląd Zachodniopomorski
|
2019
|
issue 4
125-152
EN
It must be assumed that every war created people of the criminal margins and demobilization made the people, used to fighting and robbing, left with no prospects. They were inclined to continue the activities they had been engaged in so far, but at the time, outside the ranks of the military units. During the wars, masses of various marauders and mercenaries followed the armies and sometimes they were absorbed into the ranks of the army they were shadowing. Only on the example of large cities in Silesia at that time, i.e. Legnica or partially Wrocław and Świdnica, can we learn about the scale of the phenomenon of common crime at that time, both that committed by soldiers and civilians. The unrest during the period of armed conflict in the years 1618–1648 also brought about protests of the population against the then authorities. However, theft was the most common crime in modern penal systems, for which criminal sanctions were imposed on the most serious ones – the death penalty, corporal punishment, or discharge. The thieves’ plunders were all that had any material value and were left without proper supervision. Particularly negatively perceived in the eyes of the law was the theft by an employed service or journeyman to their employers or a church robbery. During or just after the Thirty Years’ War, we also observe an increase in persecution of people who were accused of harmful magic, i.e. witches and sorcerers. Apart from the living, accusations of sinister, posthumous activity were also made against the dead (posthumous magic). In Silesia, epidemics also broke out, which were often brought with them by soldiers of the army, for whom the area became a place of accommodation or march. Witches or gravediggers from Silesian towns were accused of calling some of them. The Thirty Years’ War “created” various kinds of criminals. Undoubtedly, the “product” of t he 1618–1648 c onflict was a wellknown, serial killer Melchior Hedloff, who being tortured, confessed to 251 murders. He was executed in Oleśnica in January 1654. Many new penitentiary facilities appeared both in Silesia and also in the whole Reich as a result of the outbreak of the Thirty Years’ War. They were mostly exhibited by municipal authorities (not military) and built on the markets or directly in front of city gates. Among them, new wooden gallows were built, less often pillories.
PL
Należy przyjąć, iż każda wojna tworzyła ludzi marginesu, a demobilizacja sprawiała, że pozostali po niej ludzie byli przywykli do walki i rozboju. Skłonni do kontynuowania dotychczasowych zajęć, którymi się trudnili, ale już poza szeregami oddziałów wojskowych. W trakcie wojen za armiami ciągnęły masy przeróżnych maruderów i hultajów, którzy czasem zostawali wchłonięci do szeregów armii, za którymi podążali. Jedynie na przykładzie dużych miast ówczesnego Śląska, tj. Legnicy czy częściowo Wrocławia i Świdnicy możemy poznać skalę zjawiska ówczesnej przestępczości pospolitej, zarówno tej popełnianej przez żołnierzy, ale też cywilów. Niepokoje w okresie konfliktu zbrojnego w latach 1618-1648 przyniosły też wystąpienia ludności przeciwko ówczesnym władzom. Jednak to kradzieże stanowiły w nowożytnych systemach karnych najpowszechniejszy delikt, za który orzekano sankcje karne od tych najpoważniejszych – kary śmierci, cielesnych, czy relegacji. Łupem złodziei padało wszystko, co miało jakąkolwiek wartość materialną i pozostawione zostało bez stosownego nadzoru. Do szczególnie negatywnie postrzeganych w świetle prawa była kradzież dokonana przez zatrudnioną służbę lub czeladź względem swoich pracodawców oraz rabunek kościoła. W okresie wojny trzydziestoletniej lub tuż po niej obserwujemy również wzrost prześladowań osób, które oskarżano o magię szkodliwą, a więc czarownice i czarowników. Oprócz żywych, oskarżenia o złowrogą, pośmiertną aktywność wysuwano również wobec zmarłych (magia posthuma). Na Śląsku wybuchły również epidemie, które nierzadko przywlekli ze sobą żołnierze armii, dla których tereny te stały się miejscem kwaterunku lub przemarszu. O wywołanie części z nich oskarżono czarownice lub grabarzy ze śląskich miast. Wojna trzydziestoletnia „stworzyła” też różnej maści przestępców. Niewątpliwie „produktem” konfliktu 1618-1648 był znany w jej końcowej fazie i tuż po niej były żołnierz, seryjny morderca Melchior Hedloff, który przyznał się na torturach do 251 morderstw. Stracono go w Oleśnicy w styczniu 1654 r. Na Śląsku, ale też w całej Rzeszy wraz z wybuchem wojny trzydziestoletniej pojawiło się wiele nowych urządzeń penitencjarnych. Na ich wystawienie decydowały się przeważnie władze miejskie (nie wojskowe), a obiekty wznoszono na rynkach lub bezpośrednio przed bramami miejskimi. Wśród nich powstały nowe drewniane szubienice, rzadziej pręgierze.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.