Search results

1

Spory Wokół Strategii dekolonizacji Socjologii i odnowy perspektywy krytycznej

100%

Barszczewski J. P.

Studia Socjologiczne

|

2024

|

issue 1

27-54

PL

Artykuł omawia zachodnie spory wokół strategii upodmiotowienia socjologicznego dorobku peryferyjnych badaczy i specyfiki doświadczeń globalnego Południa. Ich początek wyznacza sformułowanie w I dekadzie XXI wieku przez Michaela Burawoya koncepcji socjologii globalnej jako programu deprowincjalizacji i odnowy socjologii. Spotkała się ona wówczas z krytyczną odpowiedzią zwolenników alternatywnych wizji przezwyciężenia europocentryzmu dyscypliny. W ostatnich latach spór ten toczy się wokół zasadności i ograniczeń klasycznego kanonu socjologii, w wyniku której pojawiły się nowe propozycje upodmiotowienia peryferii. Omawiając stanowisko Burawoya, odwołuję się również do prac Raewyn Connell, Juliana Go i Gurminder K. Bhambry jako najważniejszych oponentów amerykańskiego badacza. Podsumowaniem tej debaty są niepokojące głosy na temat niepożądanych konsekwencji zwrotu w stronę Południa, które rodzą pytania o granice krytycznej roli socjologii.

2

Generał Bem powraca... Performowanie tożsamości etnografa i edukacyjny potencjał dekolonizacji

86%

Batko A.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Arte et Educatione

|

2020

|

vol. 15

|

issue 335

43-55

PL

Tekst poświęcony jest projektowi Bem Przemysława Branasa. Artysta wyruszył w 2016 roku w podróż z Tarnowa do Aleppo, śledząc tym samym trasę, jaką w 1929 roku przebyło ciało Józefa Bema, zmarłego i pochowanego w 1850 roku właśnie na terenie współczesnej Syrii. Autorka artykułu dowodzi, że w swojej twórczości Branas porusza istotne kwestie związane z polską pamięcią zbiorową, ale i problematyką dekolonizacji oraz zwrotu etnograficznego w sztuce współczesnej.

3

Zapomniany genocyd. Analiza praktyk ludobójczych Indonezyjczyków wobec mieszkańców Papui Zachodniej

86%

Żuchowski D.

Studia Socjologiczno-Polityczne. Seria Nowa

|

2015

|

vol. 04(2)

87-108

PL

The aim of the article is to characterize the genocidal practices used by the structures of the Indonesian state towards the inhabitants of West Papua. In the first part the author presents a historical overview of decolonization of Indonesia and the birth of the Papuan national liberation movement. The main axis for the construction of the paper is Article II of the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide listing genocide acts, which are the subjects of subsequent subchapters analyzing the genocide issue in West Papua. The final part of the article refers to the concept of colonial genocide and briefly describes the Free West Papua Campaign.

4

Co po postmodernizmie? Derrida i nietożsamość

72%

Chymkowski R.

Edukacja Filozoficzna

|

2018

|

issue 66

119-142

PL

Posteuropocentryczny i postkolonialny ton prowadzonej przez francuskich intelektualistów krytyki tradycji intelektualnej Zachodu jest genetycznie związany z doświadczeniem dekolonizacji, która była procesem nie tylko politycznym, militarnym i gospodarczym, ale też filozoficznym i światopoglądowym, przy czym te wszystkie jej aspekty były wzajemnie ze sobą splecione. Polemizuję ze stanowiskiem polegającym na traktowaniu kształtującego się wówczas postkolonialnego tonu krytyki nauki europejskiej i leżących u jej podstaw założeń metafizycznych w oderwaniu od doświadczania politycznego aspektu dekolonizacji. Jeśli weźmiemy pod uwagę biografie intelektualistów, którzy odcisnęli największe piętno na humanistyce drugiej połowy XX wieku (np. Jacques’a Derridy), debata ponowoczesności i końcu metafizyki, wbrew utartej interpretacji, mniej ma wspólnego z abstrakcyjną krytyką Kartezjańskiego podmiotu niż z realiami politycznymi rozpadu francuskiego imperium kolonialnego, zwłaszcza wojny o niepodległość Algierii. Derrida podkreślający swój hybrydowy status kulturowy wiele uwagi poświęca pogranicznemu charakterowi uprawianej przez siebie filozofii, z nietożsamości czyniąc jeden z jej głównych tematów i znaków rozpoznawczych. Poprzez dekonstrukcję europocentryzmu i szerzej pojętego okcydentalizmu Derrida rozumiał poddanie krytyce globalnego systemu dominacji. Filozofia Derridy wyrastająca z doświadczeń intelektualisty dojrzewającego na peryferiach skolonizowanego świata jest narzędziem, którym posługuje się on w celu pozbawienia w dziełach Derridy, nie zamyka się w obrębie jednej teorii, lecz znajduje się wewnątrz całej współczesnej myśli humanistycznej, nadając jej dynamikę, a zarazem rozsadzając, tzn. nie pozwalając ustanowić trwałej tożsamości. Poszukując w pracach Derridy dróg, którymi może podążać zachodnia myśl krytyczna, natrafiamy na świadectwa tego, że nie jest ona, a może nawet nigdy nie była „zachodnia” w sensie, jaki temu słowu nadaje język tożsamości, i że właśnie jej nietożsamość jest warunkiem pozytywności.

EN

Posteuropocentric and postcolonial animus in French intellectuals’ criticism of the Western intellectual tradition is genetically tied to the experience of decolonization, which was not just a political, military and economic process, but also one of philosophy and worldview. All those aspects were closely woven together. I am polemical towards the outlook treating the shaping of the then-contemporary postcolonial tone in the criticism of European sciences and their metaphysical grounding in separation with the aspect of the political experience of the decolonization process. If we take under consideration the biographies of intellectuals who have left the biggest mark on the humanities of the second half of the XXth century (e.g. Jacques Derrida), then the debate on post-modernity and the end of metaphysics has, in spite of the common view, less to do with abstract criticism of the Cartesian subject than with political realities of the collapse of the French colonial empire, and the Algerian War of Independence in particular. Derrida, who highlighted his hybrid cultural status, gave a lot of attention to the liminal character of his philosophy, making nonidentity one of his main objects of interest. By deconstructing europocentrism and widely-understood occidentalism, Derrida understood criticism of a global system of domination. Derrida’s philosophy, stemming from the experiences of an intellectual raised on the periphery of a colonized world is a tool he used to take away from the metropole the metaphysical groundings of the power it held. Anticolonial or postcolonial timbre in analyzed Derrida’s works is not limited to a single theory, but is at home at the heart of the entirety of contemporary humanities. It gives it its dynamism, but also blows it up, allowing no stable identity. In searching for ways that Western critical thought can follow after the works of Derrida, we find evidence that it is not, and maybe has never been “Western” in the sense that the language of identity implies, and that it is its nonidentity that makes it positive.

5

Integracja zasobów wiedzy ludności rdzennej z systemem edukacji wielokulturowej w Kanadzie

72%

Kowalski M., Albański Ł.

Edukacja Międzykulturowa

|

2022

|

vol. 18

|

issue 3

49-59

PL

Artykuł przedstawia integrację zasobów wiedzy ludności rdzennej z systemem edukacji wielokulturowej w Kanadzie jako wyzwanie dla założeń o komplementarności procesu i możliwości łączenia odmiennych kulturowo ze sobą sposobów poznania. Wypowiedź ma charakter teoretyczny, a przedstawiona w artykule konceptualizacja może posłużyć do refleksji nad zagadnieniami związanymi z edukacją międzykulturową i integracją. W artykule przestawiono, czym jest wiedza ludności rdzennej i jakie jej elementy są kluczowe dla procesu poznania. Omówiono specyfikę pedagogii ludności rdzennej oraz towarzyszące im wytyczne dla procesu edukacji. W dalszej części artykułu podjęto temat digitalizacji zasobów wiedzy ludności rdzennej w celu jej upowszechniania, dekolonizacji jako dominującego spojrzenia w analizie związków pomiędzy wiedzą ludności rdzennej a systemem edukacji. W podsumowaniu przedstawiono trzy możliwe podejścia w ich integracji wraz z ich krótkim opisem i zawartą w nim krytyką.

EN

The article shows the integration of Indigenous knowledge resources with the multicultural system of education in Canada as a challenge to some assumptions about the process of complementarity and possibility of binding to the both culturally different ways of knowing. The article is based on theoretical frameworks which introduce conceptual foundations for reflects on issues related to intercultural education and integration. It shows Indigenous ways of knowing and some keys for how the Indigenous knowledge can be known. It describes the quality of Indigenous pedagogies and how the Indigenous knowledge can be taught. In the second part of the article, it undertakes an issue of the digitalization of Indigenous knowledge resources for the purpose of promoting it, decolonization as a dominant look at the analyses of the relationship between Indigenous knowledge and educational system. In conclusion, there are three possible ways of approach to their integration concerning short descriptions and critical comments.

6

Druga wojna światowa, wojna trzydziestoletnia, wojna trzech ćwierćwieczy

72%

Holzer J.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2015

|

issue 1(25)

71-78

EN

World War II – a Thirty Years War or a War of Three Generations The chronology of historical events may appear to be simple. There is a specific event and there is a date on which it occurred. However, an essential problem remains: what is the event and what terms shall we use to describe it? Will these terms be unambiguous? We ask: when did the Second World War begin and end? However, perhaps one should ask: why is it recognized as a world war? In Poland, it is assumed that the war began on 1 September 1939. However, for the first two days it was a conflict between two states only – Germany and Poland. Other participants of the events in Europe would join in later. Why do we call it a ‘world war’ then? Because there was another area of great struggle: the Far East, extended around the Pacific, Oceania, as far as the coasts of Australia. There is a problem here, however. The war in Asia began with Japan’ s attack on China on 7 July 1937. If we are of the opinion that the beginning of the world war is the German-Polish conflict, there are, in fact, no arguments for not moving the initial date more than two years earlier. The world war, which began with the Asian events of 1937, moved to Europe in 1939. And when did World War II end? However, the direct chronology of the conflict is only one part of the problem. To what extent was the war a separate chapter in history? Perhaps it was one of the processes which began much earlier and ended much later? There are supporters of the view of a certain thirty years war, from 1914 to 1945. Others are convinced of a war of a period of three generations, from 1914 to 1989 or 1990. Aspects under discussion involve the development of science and technology serving conflicts, a questioning of euro-centrism and the determination of the United States’ leadership in the Western block, as well as decolonization. History may be approached in various ways. The outcomes will depend on the assumptions made. This makes finding unambiguous answers difficult, but it also makes historical inquiries attractive.

7

Pandemia, globalne Południe i przyszłość polityki emancypacyjnej

72%

Barszczewski J.

Przegląd Krytyczny

|

2023

|

vol. 5

|

issue 1

21-34

EN

The aim of the article is a critical analysis of the COVID-19 pandemic consequences in the global South and the debate that has emerged among peripheral intellectuals (or those who write from the subaltern perspective) about the (economic and discursive) marginalization of non-Western societies. The subject of the analysis are texts published since the beginning of the pandemic in 2020 and they are confronted with the theoretical reflection that has emerged in recent years. The article presents the impact of the structural conditions of periphery on the course of the pandemic and specific problems of communities who live there. The pandemic debate points to the growing empowerment of global South knowledge and the need for dialogue between Western critical thought and peripheral thought to elaborate more innovative ontologies of social life.

PL

Celem artykułu jest krytyczna analiza konsekwencji pandemii COVID-19 na globalnym Południu oraz debaty, jaka wyłoniła się wśród peryferyjnych intelektualistów (lub piszących z perspektywy podporządkowanych) wokół (ekonomicznej i dyskursywnej) marginalizacji społeczeństw niezachodnich. Przedmiotem analizy są teksty opublikowane od momentu rozpoczęcia pandemi w 2020 roku, które skonfrontowane zostały z teoretyczną refleksją, jaka wyłoniła się w ostatnich kilkunastu latach. Artykuł przedstawia oddziaływanie strukturalnych uwarunkowań peryferii na przebieg pandemii oraz problemy specyficzne tych społeczności. Debata na temat pandemii wskazuje na rosnące upodmiotowienie wiedzy tworzonej na globalnym Południu i potrzebę dialogu między zachodnią myślą krytyczną i peryferyjną pod kątem bardziej nowatorskich ontologii życia społecznego.

8

East Timor 1974–1975. End of Portuguese rule

72%

Kubiak K.

Studia Maritima

|

2021

|

vol. 34

185-202

EN

East Timor (Port. Timor-Leste) was the most peripheral part of the territories under the authority of Lisbon in relation to the metropolis. Due to a series of turbulent historical and political events, the Portuguese had been able to retain first their influence and then power over this area for more than four centuries. The article is a study of a special case in the history of colonialism, namely, the withdrawal of Portugal from East Timor. A historical outline of Lusitanian rule over the eastern part of the island as well as the phenomena and processes that had led to the actual abandonment of this dependent territory by the metropolis are presented. In the more detailed layer, the author highlights the nautical dimensions of the conflict resulting from the location of Timor and its distance from both the metropolis and regional administrative and political centres.

PL

Timor Wschodni (port. Timor-Leste) był najbardziej peryferyjną w stosunku do metropolii częścią terytoriów pozostających pod władzą Lizbony. Na skutek szczególnego splotu oko- liczności historycznych i politycznych turbulencji, Portugalczycy zdołali zachować najpierw wpływy a potem władzę nad tym obszarem przez ponad cztery stulecia. Artykuł stanowi studium szczególnego przypadku w historii kolonializmu, jakim było wycofanie się Portugalii z Timoru. Przedstawiono rys historyczny luzytańskiego władztwa nad wschodnią częścią wyspy oraz zjawiska i procesy, które doprowadziły do faktycznego porzucenia przez metropolię terytorium zależnego. W warstwie szczegółowej autor eksponuje nautyczny wy- miarach konfliktu wynikający z położenia Timoru i jego oddalenia zarówno od metropolii, jak i regionalnych centrów administracyjno-politycznych.

9

Broń, dekolonizacja i zimna wojna - ograniczona pomoc wojskowa PRL dla Trzeciego Świata

72%

Gasztold P.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2023

|

vol. 41

|

issue 1

208-244

EN

The article presents the conditions and scope of non-refundable military aid provided by PRL to states and national liberation movements in the Third World. Available documents show that during the Cold War the authorities in Warsaw – compared to other Soviet bloc countries, especially Czechoslovakia and the GDR – pursued a fairly limited policy of arming state and non-state actors in the Global South. This policy was manifested by a cautious approach to requests for the free transfer of armaments and in the thorough investigation by the communist authorities of the position of other socialist countries before deciding on arms shipments. The Democratic Republic of Vietnam received the most aid – it was systematically equipped with modern military equipment between 1965 and 1975. Aid was also provided, to a much lesser extent, to the People’s Democratic Republic of Yemen, Ethiopia and Nicaragua, as well as to national liberation movements such as SWAPO, MPLA, PAIGC, FRELIMO and ZAPU. Free military aid was not treated by the communist authorities as a strategic tool for building influence in the Third World.

PL

W artykule przedstawiono uwarunkowania i zakres bezzwrotnej pomocy wojskowej, udzielanej przez PRL państwom i ruchom narodowowyzwoleńczym w Trzecim Świecie. Z dostępnych dokumentów wynika, że w okresie zimnej wojny władze w Warszawie – w porównaniu z innymi państwami bloku sowieckiego, zwłaszcza z Czechosłowacją i NRD – prowadziły dosyć ograniczoną politykę dozbrajania podmiotów państwowych i niepaństwowych na Globalnym Południu. Przejawiało się to w ostrożnym podejściu do próśb o bezpłatne przekazywanie uzbrojenia oraz w dokładnym badaniu przez władze peerelowskie stanowiska innych krajów socjalistycznych przed podjęciem decyzji o wysyłce uzbrojenia. Największą pomoc otrzymała Demokratyczna Republika Wietnamu, która była w latach 1965–1975 systematycznie wyposażana w nowoczesny sprzęt wojskowy. O wiele mniejszej pomocy udzielano Ludowo-Demokratycznej Republice Jemenu, Etiopii i Nikaragui, a także ruchom narodowowyzwoleńczym, takim jak: SWAPO, MPLA, PAIGC, FRELIMO i ZAPU. Bezpłatna pomoc wojskowa nie była również traktowana przez władze PRL w kategoriach strategicznego narzędzia budowania wpływów w Trzecim Świecie.

10

PRL, kraje socjalistyczne i Globalne Południe w latach 1955-1990. Stan badań i postulaty

72%

Gasztold P., Këlliçi K.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2023

|

vol. 41

|

issue 1

51-92

EN

The aim of this article is to present the current state of research dedicated to the relations of communist states with the Global South and to present the experience of PRL in this respect. During the Cold War, the countries of the Soviet bloc maintained very active relations with Third World states and national liberation movements. These contacts, initiated in the mid-1950s, were of varied nature and concerned political, military, economic and socio-cultural cooperation. The Soviet Union played the lead role in these relations, but countries under Moscow’s tutelage – notably the GDR, Czechoslovakia, Yugoslavia and Romania – also sought to be present in the Third World. Warsaw also pursued an active policy towards the states and national liberation movements of the Global South, although its strategy differed from the conduct of other communist countries. The involvement of PRL was more cautious and more, than in the case of other countries, focused on economic benefits. The review of the state of research shows that a lot is already known about communist Poland’s policy towards the Third World, but many areas remain poorly researched. The gaps in our knowledge that still remain may inspire future research dedicated to the relations between the Communist bloc and the Global South.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie aktualnego stanu badań poświęconych relacjom państw komunistycznych z Globalnym Południem oraz przedstawienie na tym tle doświadczeń PRL. W okresie zimnej wojny kraje bloku sowieckiego utrzymywały bardzo aktywne relacje z państwami i ruchami narodowowyzwoleńczymi Trzeciego Świata. Kontakty te, zapoczątkowane w połowie lat pięćdziesiątych, miały zróżnicowany charakter i dotyczyły współpracy politycznej, wojskowej, gospodarczej oraz społeczno-kulturalnej. Główną rolę odgrywał w nich Związek Sowiecki, jednak kraje pozostające pod kuratelą Moskwy – zwłaszcza NRD, Czechosłowacja, Jugosławia i Rumunia – również starały się być obecne w Trzecim Świecie. Aktywną politykę wobec państw i ruchów narodowowyzwoleńczych Globalnego Południa prowadziła również Warszawa, choć jej strategia w tym zakresie różniła się od postępowania innych krajów komunistycznych. Zaangażowanie PRL było bardziej ostrożne i bardziej, niż w przypadku innych państw, nakierowane na korzyści ekonomiczne. Jak wynika z przeglądu stanu badań, sporo wiemy już o polityce komunistycznej Polski wobec Trzeciego Świata, jednak wiele obszarów pozostaje wciąż słabo opracowanych. Istniejące wciąż luki w naszej wiedzy mogą stanowić inspirację dla przyszłych badań poświęconych relacjom bloku komunistycznego z Globalnym Południem.

11

Polska Rzeczpospolita Ludowa a Trzeci Świat. Przełom z roku 1956

72%

Tebinka J.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2023

|

vol. 41

|

issue 1

13-25

EN

Except for the Korean War and the Indochina conflict, during the Stalinist period, the non-European scene was of little interest to Warsaw. Political changes in Moscow and Warsaw in 1956 led to the political and economic opening of the PRL to non-communist Third World countries. It was considered a priority in Warsaw, in line with USSR policy, to develop good relations with India, Myanmar, Egypt and Afghanistan, followed by Syria and Indonesia. The rise in the international standing of PRL as a result of October 1956 facilitated Warsaw’s contacts with Third World countries, most of which were not interested in “building socialism” in its Soviet version, but wanted economic and military aid from the Kremlin. Support for national liberation movements in the colonies was one of the foreign policy goals of PRL. Władysław Gomułka, however, was pragmatic when it came to establishing contacts with countries in Asia, Latin America and Africa, and restrained in terms of providing them with economic aid.

PL

W okresie stalinowskim scena pozaeuropejska nie była przedmiotem większego zainteresowania Warszawy, poza wojną koreańską i konfliktem indochińskim. Zmiany polityczne w Moskwie i w Warszawie w 1956 r. przyniosły polityczne i gospodarcze otwarcie PRL na niekomunistyczne kraje Trzeciego Świata. Za priorytet uznano w Warszawie, zgodnie z polityką ZSRR, rozwijanie dobrych stosunków z Indiami, Birmą, Egiptem i Afganistanem, a w drugiej kolejności z Syrią i Indonezją. Wzrost pozycji międzynarodowej PRL w wyniku Października ’56 ułatwiał Warszawie kontakty z krajami Trzeciego Świata, które w większości nie były zainteresowane „budowaniem socjalizmu” w wydaniu sowieckim, natomiast chciały uzyskać od Kremla pomoc gospodarczą i wojskową. Wsparcie dla ruchów narodowowyzwoleńczych w koloniach było jednym z celów polityki zagranicznej PRL. Władysław Gomułka wykazywał się jednak pragmatyzmem, jeśli chodzi o nawiązywanie kontaktów z państwami Azji, Ameryki Łacińskiej i Afryki, był też powściągliwy w udzielaniu im pomocy gospodarczej.

12

Secesja części terytorium państwa w świetle prawa międzynarodowego publicznego. Zarys problematyki

72%

Łaski P.

Acta Iuris Stetinensis

|

2019

|

issue 25

67-87

PL

Secesja, inaczej ujmując – oderwanie części terytorium od macierzystego państwa, jest jedną z form utraty części terytorium, zarazem jedną z form powstania nowego państwa, względnie przyłączenia się oderwanego terytorium do sąsiedniego państwa. Celem niniejszej pracy jest zwrócenie uwagi na źródło współczesnej secesji, czyli tendencje odśrodkowe w państwie spowodowane różnorakimi formami dyskryminacji ludności oderwanego terytorium. Ludność oderwanego terytorium w uzasadnieniu swojego prawa do secesji odwołuje się do jednej z podstawowych zasad prawa międzynarodowego – zasady samostanowienia narodów, która nie pozostaje w sprzeczności z zasadą integralności terytorialnej państwa, ponieważ funkcjonują one w różnych przestrzeniach prawa międzynarodowego publicznego. W pracy zastosowano metodę badań dogmatycznych oraz prawnoporównawczych.

EN

Secession, in other words, the separation of part of the territory from the mother state, is one of the forms of losing part of the territory, at the same time one of the forms of the creation of a new state, or the annexation of detached territory to a neighboring state. The aim of this article is to draw attention to the source of contemporary secession, that is, the centrifugal tendencies in the state caused by various forms of discrimination against the population of the detached territory. The population of the detached territory justifying its right to secession refers to one of the basic principles of international law – the principle of self-determination of nations, which principle does not contradict the principle of territorial integrity of the state, because they function in different spaces of international public law. The method of dogmatic and comparative law research was applied in the work.

13

The post-colonial turn and the modernist architecture in Africa

72%

Ciarkowski B.

Art Inquiry. Recherches sur les arts

|

2015

|

vol. XVII (XXVI)

239-249

EN

Modernism as a trend in architecture is rarely associated with the colonial policy of the European powers. Nevertheless it was one of the tools of the "Western" expansion in Africa, simultaneously a constructive and a destructive force. It was a reflection of the changes in the modern world and at the same time it led to an unavoidable break with the local identity and tradition. “The Year of Africa" (1960), when as many as 17 states proclaimed independence, paradoxically did not bring any radical changes in architectonic solutions. Public facilities were still constructed according to "Western" modernist convention. Political dependence of the new countries on their respective "mother states" has been to a significant degree reduced and sometimes even broken. At the same time their relations on the level of architecture have remained almost unchanged, thereby pushing the "periphery" to the role of a "province". Critical analysis of the effects of colonialism merges post-colonialism with neo-colonialism, understood as control exercised by the metropolis over the decolonised peripheries.

PL

Modernizm jako nurt w architekturze rzadko bywa łączony z polityką kolonialną europejskich mocarstw. Tymczasem stał się on jednym z narzędzi ekspansji „Zachodu” w krajach afrykańskich. Była siłą budującą i niszczącą zarazem. Stanowiła odzwierciedlenie przemian współczesnego świata, a jednocześnie prowadziła do nieuchronnego zerwania z lokalną tożsamością i tradycją. „Rok Afryki” (1960) kiedy to niepodległość proklamowało aż 17 państw, paradoksalnie nie przyniósł radykalnych zmian w obszarze rozwiązań architektonicznych. Obiekty publiczne nadal wznoszone były w „zachodniej”, modernistycznej konwencji. Polityczna zależność od „kraju-matki” została w znacznym stopniu zredukowana, a niekiedy całkowicie zerwana. Równocześnie związki na płaszczyźnie architektury pozostały niemal niezmienne, spychając tym samym „peryferie” do roli „prowincji”. Krytyczna analiza skutków kolonializmu łączy post-kolonializm z neokolonializmem rozumianym jako kontrola sprawowana przez metropolię nad zdekolonializowanymi peryferiami.

14

A Luta Continua. Cadernos de Cultura Popular: podręcznik do alfabetyzacji i postalfabetyzacji dorosłych współautorstwa Paula Freire jako przykład emancypacyjnej edukacji ludowej

72%

Stańczyk P.

Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja

|

2017

|

vol. 20

|

issue 2(78)

29-51

PL

Głównym celem artykułu jest przedstawienie analizy zawartości Freirowskiego podręcznika do alfabetyzacji i postalfabetyzacji stosowanego w Demokratycznej Republice Wysp Świętego Tomasza i Książęcej w kontekście procesów dekolonizacji i demokratyzacji. A Luta Continua jest formą praktycznej realizacji założeń paradygmatu pedagogiki emancypacyjnej P. Freirego, która pochodzi z okresu radykalizacji tego brazylijskiego filozofa edukacji i edukatora. Treść tego podręcznika re- alizuje założenie dowartościowania warstw ludowych, kultury popularnej i codziennego życia, na równi z nauką czytania i pisania.

15

Non-contextual teaching of sensitive topics focusing on cultural diversity in polish schools

72%

Markowska-Manista U.

Rocznik Lubuski

|

2021

|

vol. 47

|

issue 1

141-156

PL

Celem niniejszego artykułu jest uchwycenie specyfiki i zasadności bezkontekstowego nauczania tematów drażliwych z uwzględnieniem rosnącej różnorodności kulturowej w polskich szkołach. Termin „nauczanie bezkontekstowe” oznacza naukę o różnorodności kulturowej w szkołach, które przez długi czas nie były, ale z czasem stają się coraz bardziej kulturowo zróżnicowane. Z jednej strony, artykuł poświęcony jest asymetrii szkolnej związanej z programami nauczania. Z drugiej opisuje potrzeby zróżnicowanych grup uczniów i nauczycieli związane z dekolonizacją treści edukacyjnych w coraz bardziej zróżnicowanym świecie. Ze względu na ograniczoną ilość miejsca artykuł jest jedynie próbą zasygnalizowania pewnych istotnych dla omawianego tematu kwestii, które mogą stanowić punkt wyjścia do dalszych analiz i refleksji nad koniecznością dekolonizacji szkolnych programów nauczania.

EN

The aim of this article is to capture the specifics and validity of non-contextual teaching of sensitive topics focusing on the increasing cultural diversity in Polish schools. The term ’non-contextual teaching’ refers to teaching about cultural diversity in schools which were non-diverse for a long period of time, but are becoming increasingly culturally diverse. On the one hand, the paper looks at school asymmetries related to school curricula. On the other hand, it describes the needs of diverse groups of students and teachers connected with the decolonisation of educational content in the increasingly diversified world. Due to the limited space available in the paper, the article is only an attempt at signalling certain issues important for the subject at hand that can be a point of departure for further analysis and reflection about the necessity to decolonise school curricula.

16

Problemy granic państwowych w postkolonialnej Afryce

58%

Kosidło A.

Dzieje Najnowsze

|

2020

|

vol. 52

|

issue 4

117-142

EN

The problem of borders in Africa is not related to the false fact that they are ‘artificial’ or ‘young’, for in their majority they are older than those of European countries, but to the fact that they were created by Europeans and even today the process of their delimitation, and especially demarcation, has not been completed. Their permanence is confirmed by the accepted principle uti possidetis, emphasised many times in the judgments of the International Court of Justice in Hague and resolutions of the United Nations. Treating borders differently in Africa can lead to territorial revisionism and conflicts, ending even in wars.

PL

Problem granic w Afryce nie wiąże się z nieprawdziwym faktem, iż są one „sztuczne” czy „młode” – jako że są w większości starsze niż granice państw europejskich – ale z tym, iż stanowiły dzieło Europejczyków i że nawet do tej pory nie został jeszcze zakończony proces ich delimitacji, a szczególnie demarkacji. O ich trwałości z kolei świadczy zaakceptowana zasada uti possidetis, podkreślana wielokrotnie w wyrokach Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości i w rezolucjach ONZ. Inne natomiast traktowanie granic w Afryce może prowadzić do rewizjonizmu terytorialnego i konfliktów, a nawet wojen.

17

Afrykańskie wojny Portugalczyków 1961–1975

58%

Kubiak K.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2019

|

issue 34

316-339

PL

Portugalia, będąca krajem relatywnie ubogim, zapóźnionym pod względem rozwoju i słabym demograficznie, podjęła w latach 1961–1965 gigantyczny wysiłek utrzymania swego imperium zamorskiego. Był to zamysł anachroniczny, sprzeczny z powszechnie już akceptowaną ideą politycznej dekolonizacji. Można nawet postawić tezę, że broniąc terytoriów zamorskich, Portugalia, mimo że formalnie pozostawała częścią Zachodu (czego przejawem było członkostwo w Sojuszu Północnoatlantyckim), mentalnie wyszła z jego obrębu. Na równi z wojnami kolonialnymi przyczyniło się do tego utrzymywanie patriarchalnej, niedemokratycznej formy rządów, które to fenomeny były ze sobą ściśle powiązane. Stworzone przez Antonia de Oliveira Salazara „Nowe Państwo”nie mogło wszak istnieć bez obszarów zależnych, zwanych Zamorzem, gdyż sprawowanie władzy nad nimi było jednym z fundamentów ideologii legitymizującej władzę premiera dyktatora. W artykule naszkicowano relacje między salazarowskim państwem a obszarami zamorskimi w wymiarze polityczno-ideologiczno-emocjonalnym, upatrując w tym jednego z zasadniczych elementów, które doprowadziły do wybuchu wojen afrykańskich i długiego ich trwania. Nakreślono również przebieg działań wojskowych na wszystkich teatrach afrykańskich, wskazując, iż powszechny pobór i trwająca cztery lata służba wojskowa (z tego dwa lata w koloniach) były tym doświadczeniem emancypacyjnym, które przeobraziło społeczeństwo portugalskie w stopniu umożliwiającym obalenie dyktatury. Rozważania podsumowuje zestawienie portugalskich strat oraz kalendarium uzyskiwania niepodległości przez terytoria zależne.

EN

Portugal, a relatively poor, backward and demographically weak country, made an enormous effort in 1961–1965 to retain its overseas empire. It was an anachronistic idea, conflicting with the then commonly accepted idea of political decolonisation. An argument can be made that, by protecting its overseas territories, Portugal, while formally remaining part of the West (symbolised by its NATO membership), psychologically transcended its scope. Together with the colonial wars, its patriarchal, non-democratic form of government contributed to such a situation, and the phenomena were closely correlated. Antonio de Oliveira Salazar’s New State could not have existed without dependent territories, called the Overseas, because ruling them was one of the foundations of the ideology legitimising the power of the prime minister-dictator. The article discusses the relations among the Salazar state and its overseas territories in the political-ideological-emotional dimension, viewing them as one of the essential elements which led to the outbreak of the African wars and their long duration. The course of military campaigns in all African theatres is also presented, suggesting that the compulsory conscription and 4-year military service (including 2 years in the colonies) provided an emancipating experience which transformed Portuguese society to the extent that they were able to topple the dictatorship. The discussion is summed up by a summary of Portuguese losses and the timeline of gaining independence by the dependent territories.

18

Directed by Moscow? Communist Poland's Policies Decolonial Africa, 1918/1945-1964

58%

Puchalski P.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2023

|

vol. 41

|

issue 1

93-112

PL

W artykule dokonano analizy historycznych przerw i ciągłości w polityce państwa polskiego wobec Afryki, podkreślając utrzymywanie się w niej czynników ekonomicznych i kulturowych. Twierdzi się, że w okresie po II wojnie światowej Warszawa zdołała wypracować znaczną autonomię w podejściu do niepodległych państw i zbuntowanych kolonii na kontynencie, pomimo nacisków ideologicznych i politycznych ze strony Moskwy. W artykule rozważa się zatem rolę RP/PRL w międzynarodowym projekcie socjalistycznym na Globalnym Południu i zaleca dalsze badania, zarówno w odniesieniu do okresu 1945–1964, jak i do lat późniejszych.

EN

The article examines the historical breaks and continuities in the Polish state’s policies toward (de)colonial Africa, underlining the persistence of the economic and cultural factors therein. It is argued that during the period after World War II, Warsaw manager to exercise considerable autonomy in its approach to independent states and rebellious colonies on the continent, despite ideological and political pressure from Moscow. In this manner, the article reconsiders the role of the Polish (People’s) Republic in the international socialist project in the Global South and recommends further research, both on the period of 1945–1964 and later years.

19

Dekolonizacja w Boliwii – resentyment czy sprawiedliwość dziejowa?

58%

Błaszczyk W.

Łódzkie Studia Teologiczne

|

2012

|

vol. 21

17-38

EN

The idea of decolonisation is lively present in the public discussion in Bolivia. It shows a high level of polarization of the national consciences and its split between supporters of „civilization” and those of „indianization” of the country. The article describes historical, political, religious, educational situation of Bolivia, the country that seems pass by a difficult moment of redefinition of its own identity. We can see positive and negative sides of decolonization which is a part of the politic agenda of the government of Evo Morales. Finally, the article presents a revolutionary proposal of Copernican turnover in the university teaching, the proposal which is based in a new epistemology inspired by Marxist philosophy.

20

Polsko-belgijska „wojna” o Kongo (1960–1963)

58%

Pasztor M.

Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały

|

2019

|

issue 17

PL

W artykule przedstawiono relacje polsko-belgijskie w latach 1960–1963 wpisujące się w zimnowojenne zmagania między dwoma blokami. Na kontaktach między Warszawą a Brukselą w tym okresie zdecydowanie zaważył największy powojenny konflikt na kontynencie afrykańskim, jakim była „wojna o Kongo”. Rozgorzała ona po zrzuceniu belgijskiego jarzma kolonialnego i ogłoszeniu formalnej niepodległości (30 czerwca 1960 r.) przez ten kraj. Poparcie polityczne udzielane przez ZSRR i inne kraje obozu (w tym PRL) nacjonaliście Patrice’owi Lumumbie, a po jego śmierci jego komunistycznym poplecznikom, zaopatrywanym w przemycaną przez te państwa broń, doprowadziło nie tylko do wzmożenia wojny domowej w Kongu, ale też przyczyniło się do pogorszenia atmosfery na arenie międzynarodowej. Jej efektem był m.in. impas w relacjach polsko-belgijskich i praktyczne zamrożenie kontaktów nie tylko politycznych, ale gospodarczych i kulturalnych, trwające aż do roku 1963.

EN

The article presents the Polish-Belgian relations in 1960–1963 being part of the Cold War struggle between the two blocks. The contacts between Warsaw and Brussels in this period were definitely influenced by the largest post-war conflict on the African continent, which was the “war for Congo” which broke out after the fall of the Belgian colonial yoke and the declaration of formal independence (30 June 1960) by this country. Political support provided by the USSR and other countries of the communist block (including the Polish People’s Republic) for nationalist Patrice Lumumba, and after his death for his communist henchmen who were supplied with weapons smuggled through the camp countries, not only intensified the civil war in Congo, but also contributed to deterioration of international relations. Its effect was, among others, the deadlock in Polish-Belgian relations and the practical freezing of not only political but economic and cultural contacts lasting until 1963.

Refine search results

Spory Wokół Strategii dekolonizacji Socjologii i odnowy perspektywy krytycznej

Generał Bem powraca... Performowanie tożsamości etnografa i edukacyjny potencjał dekolonizacji

Zapomniany genocyd. Analiza praktyk ludobójczych Indonezyjczyków wobec mieszkańców Papui Zachodniej

Co po postmodernizmie? Derrida i nietożsamość

Integracja zasobów wiedzy ludności rdzennej z systemem edukacji wielokulturowej w Kanadzie

Druga wojna światowa, wojna trzydziestoletnia, wojna trzech ćwierćwieczy

Pandemia, globalne Południe i przyszłość polityki emancypacyjnej

East Timor 1974–1975. End of Portuguese rule

Broń, dekolonizacja i zimna wojna - ograniczona pomoc wojskowa PRL dla Trzeciego Świata

PRL, kraje socjalistyczne i Globalne Południe w latach 1955-1990. Stan badań i postulaty

Polska Rzeczpospolita Ludowa a Trzeci Świat. Przełom z roku 1956

Secesja części terytorium państwa w świetle prawa międzynarodowego publicznego. Zarys problematyki

The post-colonial turn and the modernist architecture in Africa

A Luta Continua. Cadernos de Cultura Popular: podręcznik do alfabetyzacji i postalfabetyzacji dorosłych współautorstwa Paula Freire jako przykład emancypacyjnej edukacji ludowej

Non-contextual teaching of sensitive topics focusing on cultural diversity in polish schools

Problemy granic państwowych w postkolonialnej Afryce

Afrykańskie wojny Portugalczyków 1961–1975

Directed by Moscow? Communist Poland's Policies Decolonial Africa, 1918/1945-1964

Dekolonizacja w Boliwii – resentyment czy sprawiedliwość dziejowa?

Polsko-belgijska „wojna” o Kongo (1960–1963)