Search results

1

Kościół św. Stanisława w Lublinie jako miejsce obrad sejmikowych

100%

Bednaruk W.

Kościół i Prawo

|

2018

|

issue 7 (20) nr 1

9-17

PL

Kościół ojców dominikanów w Lublinie był uświęconym tradycją miejscem obrad sejmikowych przez 260 lat. Gromadząca się w nim szlachta dzięki gościnności zakonników nie musiała martwić się o własne pomieszczenia, ani ponosić kosztów związanych z ich budową oraz utrzymaniem. W zamian gospodarze otrzymywali niewielkie wsparcie na remonty świątyni, a także co niemniej ważne, przychylność samych obradujących, którzy decydując o losach państwa uwzględniali również interesy Kościoła.

EN

The Church of the Dominican Friiars in Lublin was a time-honored tradition of the sejmik meeting for 260 years. The nobility gathered in it, thanks to the hospitality of monks, did not have to worry about their own rooms, nor did they have to bear the costs of their construction and maintenance. Instead of it, the hosts received little support for the renovation of the temple, and also no less important, the favor of the deliberate, who, while deciding the fate of the state, also took into account the interests of the Church.

2

„Uśmieszek cudny” czyli Polak a władza w publicystyce Witkacego

88%

Kaute W. M.

Horyzonty Polityki

|

2019

|

vol. 10

|

issue 30

65-82

PL

CEL NAUKOWY: celem artykułu jest analiza archetypu polskiej kultury politycznej w ujęciu Stanisława Ignacego Witkiewicza. PROBLEM I METODY BADAWCZE: dyskusja nad istotą polskiej kultury politycznej osiągnęła swój kulminacyjny moment w sporze pomiędzy koncepcją Joachima Lelewela z jednej strony i tak zwaną krakowską szkołą historyczną (J. Szujski, S. Tarnowski, S. Koźmian, M. Bobrzyński) z drugiej. Spór ten znany jest jako spór „optymistów” z „pesymistami”. Stanowisko S. I. Witkiewicza wpisuje się w tę dyskusję, przy czym Witkiewicz podąża drogą wyznaczoną przez badaczy krakowskich. Artykuł opiera się na analizie tekstów źródłowych Witkiewicza (Narkotyki, Niemyte dusze) dokonanej w kontekście sporu między „optymistami” i „pesymistami”. PROCES WYWODU: tekst rozpoczyna się od syntetycznej prezentacji głównych stanowisk w sporze o archetyp polskiej kultury politycznej – „optymistów” (w oparciu o najbardziej reprezentatywne ujęcie J. Lelewela) i „pesymistów” (w oparciu o ujęcie M. Bobrzyńskiego). Następnie analizie poddane jest stanowisko S. I. Witkiewicza, konfrontowane na bieżąco z zaprezentowanymi powyżej stanowiskami „optymistów” i „pesymistów”. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: głównym wynikiem analizy naukowej prowadzonej w niniejszym artykule jest jednoznaczna identyfikacja stanowiska S. I. Witkiewicza, jako wpisującego się w ujęcie pesymistyczne. Z jego perspektywy polska kultura polityczna wymaga swoistego „przerobienia”, aby Polska mogła w pełni włączyć się do grupy narodów, reprezentujących współczesną cywilizację europejską. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: we wnioskach autor wskazuje na konsekwencje, jakie wynikają z stanowiska S. I. Witkiewicza: celem dołączenia do narodów europejskich konieczne jest daleko idące zmodyfikowanie, a wręcz odrzucenie tradycji demokracji szlacheckiej. Rodzi to jednak pytanie o to, co po owej modyfikacji/odrzuceniu pozostałoby jeszcze z polskości. Autor wskazuje w ten sposób na wciąż otwarty, jak i na nadzwyczaj ważny i pilny charakter dyskusji nad polskością. SŁOWA KLUCZOWE: Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy), Joachim Lelewel, Michał Bobrzyński, polska kultura polityczna, demokracja szlachecka.

3

Artykuł recenzyjny książki Jana Sowy Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą, Universitas, Kraków 2012

63%

Lewandowska-Malec I.

Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa

|

2013

|

vol. 6

|

issue 3

285–301

EN

The main thesis of the book reviewed is an assumption that Poland and other countries of East-Central Europe suffer from a chronic underdevelopment, whose sources the Author is trying to find in the past. The review focuses on one of the two main themes of the book, i.e., leaving out the economic issues, it concentrates on the politics. The Author sets out to claim that only those countries develop correctly which have experienced absolute monarchy in their history. Referring to the idea of Ernst Kantorowicz, Jan Sowa assumes that such a political system is the only guarantee of stability and continuity of a country: on the death of the “physical body” of the king, his “political body” continues to last. In Polish-Lithuanian Commonwealth, because of the elective character of the monarchy and the claims of the nobility to play the role of the sovereign, the “political body” disappeared, and the country turned out to be a “phantom body.” For the Author, this means an atrophy of the country following the death of the last Jagiellonian king, Sigismund II Augustus. Between 1572 and 1795 there is no Polish statehood, since the Author regards the Polish-Lithuanian Commonwealth as only an “illusion.” Both the theories presented above and the sources used to prove their correctness raise substantial doubts. The Author confuses basic notions, identifying sovereignty with absolutism, and he makes basic historical mistakes, regarding the Jagiellons’ throne in the Crown of the Kingdom of Poland as hereditary, and also assuming the factual decay of statehood as early as in 16th century, with its symbolic confirmation in 18th century. He finds the grounds for his theories in political theology and psychoanalysis, using historical and legal historical sources to a very limited extent.

4

Rozdwojone sejmiki lubelskie z 1776 roku

63%

Bednaruk W.

Roczniki Humanistyczne

|

2013

|

vol. 61

|

issue 2: Historia

235-248

EN

On 15th July 1776 the Lublin gentry, divided into supporters and opponents of the King, held two separate regional diets in two different places. The supporters of the Royal court were headed by Crown Chamberlain Wincenty Potocki and Łuków Castellan Jacek Jezierski, whereas Lublin Voivode Antoni Lubomirski helped by Lublin Chamberlain Tomasz Dłuski gathered the King's opponents. However, although twice as many noblemen took part in the meeting of the opposition, and they met the remaining conditions required by law, the supporters of the King won the confrontation. It was their representatives who sat in the Sejm and the Tribunal, and the ones elected by the opposition were rejected. Representatives of foreign courts: Russian and Austrian became involved in the dispute and it was mainly them that made the Lublin Voivode give up pushing through his ideas.

5

The Commonwealth of Poland-Lithuania at the time of the Noble Democracy – a Polish Anomaly?

51%

Malec J.

Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego

|

2020

|

vol. 23

99-109

PL

Artykuł traktuje o specyfice ustroju demokracji szlacheckiej w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W przeciwieństwie do dominującego na zachodzie Europie absolutyzmu, gdzie pełnia władzy skoncentrowana była w ręku monarchy, w Polsce od XVI w. władza przechodzi w ręce stanu szlacheckiego, a formy republikańskie mieszają się z monarchistycznymi (tzw. republica mixta). Najwyższym organem władzy, skupiającym pełnię władzy ustawodawczej, staje się sejm, władza elekcyjnego monarchy jest ograniczana, struktura administracji – oparta na dożywotnich urzędach – jest anachroniczna (do poł. XVIII w.), sądownictwo zachowuje charakter stanowy i od XVI w. uniezależnia się od króla, co stanowi ewenement w porównaniu z większością ówczesnych państw. Stworzony wówczas system demokracji stanu szlacheckiego zdecydowanie wyróżnia polski model ustrojowy na tle dominujących w dobie nowożytnej rozwiązań. W pierwszej połowie XVIII w. następuje deformacja tej formy rządów. W okresie oligarchii magnackiej realna władza przechodzi w ręce nielicznej grupy najbogatszych. Polska chyli się ku upadkowi. Przeciwdziałać temu mają reformy wprowadzane stopniowo za panowania ostatniego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Są one jednak spóźnione. Uchwalona 3 maja 1791 r. konstytucja – druga na świecie – nie przetrwała długo, a trzeci rozbiór Polski oznaczał utratę niepodległości na 123 lata. Przyczyn upadku Rzeczypospolitej można upatrywać w czynnikach zewnętrznych, w rozkładzie instytucji państwowych i nasilającej się anarchii, ale także w specyficznej polskiej anomalii ustrojowej, która nie wytrzymała konfrontacji ze scentralizowaną monarchią absolutną państw ościennych. Okazało się, że próba budowania w Polsce demokratycznego państwa opartego na prawie była przedwczesna.

EN

The article deals with the specifi city of the noble democracy in the Polish-Lithuanian Commonwealth. Contrary to the absolutism dominant in Western Europe, where the fullness of power was concentrated in the hands of the monarch, in Poland, starting from the 16th century, power passed into the hands of the noble state, and republican forms were mixed with monarchist ones (the so-called republica mixta).The Sejm becomes the highest organ of power, bringing together the full legislative power, the power of the elected monarch gets limited, the administrative structure – based on lifetime offices – is anachronistic (until the middle of the 18th century), the judiciary retains its state character and from the 16th century becomes independent of the king, which is unique compared to most of the then existing countries. The system of democracy of the nobility created at that time clearly distinguishes the Polish political system from the solutions that were dominating during the modern era. In the first half of the 18th century, this form of government becomes deformed. During the magnate oligarchy, real power passes into the hands of a small group of the richest. Poland is in the state of decline. To counteract this, reforms are being gradually introduced during the reign of Stanisław August Poniatowski, the last Polish king. However, they prove to be long overdue. The constitution passed on May 3, 1791 – the second in the world – did not last long, and the third partition of Poland meant the loss of independence for 123 years. The reasons for the fall of the Republic of Poland can be found in the external factors, in the disintegration of state institutions and the growing anarchy, but also in a specific Polish systemic anomaly, which did not withstand the confrontation with the centralized absolute monarchy of the neighbouring countries.The attempt to build in Poland a democratic state based on law turned out to be premature.

6

Reformacja a geneza demokracji szlacheckiej w Polsce

51%

Kriegseisen W.

Rocznik Teologiczny

|

2018

|

vol. 03

189-219

PL

Artykuł omawia stan badań oraz potrzeby badawcze w zakresie związków pomiędzy reformacją a genezą demokracji szlacheckiej w Polsce XVI wieku. Omówiono rozwój idei prawa do oporu w ujęciu Marcina Lutra i jego współpracowników. Następnie przedstawiono poglądy na ten temat Jana Kalwina i jego kontynuatorów – protestanckich monarchomachów. Wreszcie omówiono stan badań nad recepcją reformacyjnej idei prawa do oporu w Europie Środkowo-Wschodniej w drugiej połowie XVI wieku oraz jej znaczenie dla budowy i obrony podstaw ustroju demokracji szlacheckiej do początków XVII wieku. Na zakończenie scharakteryzowano odwołujące się do doktryny kalwinizmu poglądy Andrzeja Wolana i Bartłomieja Keckermanna.

EN

The article discusses the state of research and research needs in the field of relations between the Protestant Reformation and the genesis of nobility democracy in Poland in the 16th century. Th e development of the idea of the right to resistance in the approach of Martin Luther and his collaborators is discussed. Then, the views on John Calvin and his followers – the Protestant Monarchomachs – are presented. Finally, the state of research on the reception of the Protestant concept of the right to resistance in central eastern Europe in the second half of the 16th century is discussed with its significance for building and defending the foundations of the regime of noble democracy until the early 17th century. Finally, the views of Andrzej Wolan and Bartłomiej Keckermann as they refer to the doctrine of Calvinism, are characterized.

Refine search results

1 Horyzonty Polityki

1 Kościół i Prawo

1 Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa

1 Rocznik Teologiczny

1 Roczniki Humanistyczne

1 Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego

1 2020

1 2019

2 2018

1 2014

1 2013

2 Bednaruk W.

1 Kaute W. M.

1 Kriegseisen W.