Search results

1

Organizacja i funkcjonowanie diecezji chełmskiej w świetle relacji „ad limina” z 1594 r.

100%

Szady B.

|

2020

|

vol. 68

|

issue 4

139-158

EN

The major aim of the present article is to assess the credibility and provide criticism of the source value of the first account on the state of the Chełm diocese from 1594 in reference to the organizational state of the diocese at the end of the 16th century, which was before the fire of the archives of the Episcopal curia in Krasnystaw (7 April, 1597), when most of the documents and books burnt down. The account analyzed in the present text is one of the oldest preserved reports sent by the Polish bishops to the Apostolic See after the Council of Trent. The criticism of the Chełm account from 1594 is preceded by an introduction referring to the research tradition and the editorial tradition related to this category of sources. The circumstances and the historical context concerning the account are presented. The evaluation of the reliability of the information passed to the Apostolic See by the representative of bishop Stanisław Gomoliński was conducted by means of the comparative analysis referring to the content of the account together with the information on the state and organization of the Chełm diocese which comes from other sources and scientific studies. The author of the account pointed to a number of difficulties in the functioning of his diocese in the area where the Orthodox Church prevailed and the network of Latin churches, additionally weakened by the Reformation, did not make up a regular and compact territorial structure. This caused a lot of problems in the material protection of the benefices and in pastoral services (a lack of clergymen, accumulation of benefices, disregarding the duty of residence). The account from 1594, as compared to later reports, has the character of a letter (“stylus epistolaris”), and not a form. It is short and fairly general. Its informative value, especially when we analyze particular problems or particular issues, is only supplementary. It can present greater value while studying the bishop’s relation to his diocese and the way of managing it. It is worth looking at this source in the comparative context – especially through the prism of the accounts presented by the same bishop from various dioceses which were under his management during his pastoral career. This will enable criticism of this source and the answer to the question about the extent to which the accounts were the personal work of a given bishop or the work of the Episcopal curia circles and to what extent the traditions of the bishopric.

PL

Głównym celem artykułu jest ocena wiarygodności oraz krytyka wartości źródłowej pierwszej relacji o stanie diecezji chełmskiej z 1594 r. w odniesieniu do stanu organizacyjnego diecezji w końcu XVI wieku, czyli przed pożarem archiwum kurii biskupiej w Krasnymstawie (7 kwietnia 1597), w którym spłonęła większość dokumentów i ksiąg. Analizowany w tekście raport jest jedną z dwóch najstarszych zachowanych relacji przesłanych przez polskich biskupów do Stolicy Apostolskiej po soborze trydenckim. Krytyka relacji chełmskiej z 1594 r. poprzedzona została wstępem odnoszącym się do tradycji badawczej oraz edytorskiej związanej z tą kategorią źródeł. Przedstawione zostały okoliczności i kontekst historyczny powstania relacji. Ocena wiarygodności informacji przekazanych do Stolicy Apostolskiej przez pełnomocnika biskupa Stanisława Gomolińskiego została dokonana poprzez analizę porównawczą treści relacji z informacjami na temat stanu i organizacji diecezji chełmskiej pochodzącymi z innych źródeł oraz opracowań naukowych. Autor relacji wskazał szereg trudności w funkcjonowaniu swojej diecezji na obszarze, gdzie przeważała Cerkiew prawosławna, a sieć kościołów łacińskich, dodatkowo nadszarpnięta przez reformację, nie tworzyła regularnej i zwartej terytorialnie struktury. Powodowało to trudności w materialnym zabezpieczeniu beneficjów oraz zapewnieniu obsługi duszpasterskiej (brak duchowieństwa, kumulacja beneficjów, niedotrzymywanie obowiązku rezydencji). Relacja z 1594 r., w porównaniu z późniejszymi relacjiami, ma charakter listu (stylus epistolaris), a nie formularza, jest krótka i dość ogólna. Jej wartość informacyjna, zwłaszcza przy analizie poszczególnych problemów czy konkretnych zagadnień, ma charakter jedynie uzupełniający. Większą wartość może przedstawiać przy badaniu stosunku biskupa do swojej diecezji oraz sposobu zarządzania. Warto patrzeć na to źródło w kontekście porównawczym – szczególnie przez pryzmat relacji składanych przez tego samego biskupa z różnych diecezji, które pozostawały w jego zarządzie w ciągu kariery duchownej. Umożliwi to pełniejszą krytykę tego źródła oraz odpowiedź na pytanie na ile relacje były osobistym dziełem danego biskupa a na ile środowiska kurii biskupiej, i w jakimś zakresie tradycji biskupstwa.

2

Teorie dotyczące powstania i początków prawosławnej parafii pw. św. Jerzego Zwycięzcy w Biłgoraju

71%

Dmitruk S.

ELPIS

|

2013

|

vol. 15

147-151

EN

The text is analysis of the theory beginning Orthodox parish in Biłgoraj in XVI century. Author analyzed city map ofBiłgoraj. Study is related to the history of Orthodox diocese in Chełm.

3

Upadek parafii w Chorupniku. Przyczynek do dziejów reformacji w Polsce

71%

Szady B.

Roczniki Humanistyczne

|

2013

|

vol. 61

|

issue 2: Historia

136-145

EN

The article takes up the question of the fall of the Latin parish in Chorupnik that belonged to the former Chełm diocese. The parish church in Chorupnik was taken away by Protestants in the second half of the 16th century. Attempts at recovering its property possessions by incorporating it into the neighboring parish in Gorzków, and then actions taken both by the Gorzków parish priest and the bishop and his chapter were unsuccessful. A detailed study of the attempt to recover the property of one of the parishes that disappeared during the Reformation, is situated within the context of the relations between the nobility and the clergy in the Counter-Reformation period. Research on the social, legal and economic relations in a local dimension is important for understanding the mechanisms of the mass departure of the nobility to reformed denominations, and then of their return to the Catholic Church.

4

Ćwierćwiecze Kapituły Katedralnej Elbląskiej na tle dziejów kapituł w regionie

62%

Zawadzki W.

Studia Elbląskie

|

2018

|

vol. 19

29-42

EN

The Cathedral Chapter in Elbląg was established on the 25th November 1992. The installation of canons did not take place until 25th March 1993. The article presents the quarter-century of this chapter against the history of cathedral and collegiate chapters in the North-Eastern Poland region (Gdańsk and the metropolis of Warmia). Much space was devoted tothe numerous chapters and to the education of canons.

PL

Kapituła Katedralna Elbląska została utworzona 25 listopada 1992 r. Instalacja kanoników miała miejsce dopiero 25 marca 1993 r. Artukuł prezentuje ćwierćwiecze tej kapituły na tle dziejów kapituł katedralnych i kolegiackich w regionie Polski północno-wschodniej (matropolia gdańska i warmińska). Wiele miejsca poświęcono liczebności kapituł i wykształceniu kanoników.

Refine search results

2 Roczniki Humanistyczne

1 ELPIS

1 Studia Elbląskie

1 2020

1 2018

2 2013

2 Szady B.

1 Dmitruk S.

1 Zawadzki W.

Organizacja i funkcjonowanie diecezji chełmskiej w świetle relacji „ad limina” z 1594 r.

Teorie dotyczące powstania i początków prawosławnej parafii pw. św. Jerzego Zwycięzcy w Biłgoraju

Upadek parafii w Chorupniku. Przyczynek do dziejów reformacji w Polsce

Ćwierćwiecze Kapituły Katedralnej Elbląskiej na tle dziejów kapituł w regionie