Search results

1

Uzasadnienie voti separati a prawo do sądu. Zależności i gwarancje

100%

Grochowski M.

Studia Prawnicze

|

2014

|

issue 4 (200)

49-60

EN

The text provides an insight into the relation between the formal motives (justifycation) of votum separatum in judicial proceedngs and a right to due process. Because of to the complex axiological and functional character of the motives of judge’s dissent, the interdependence in question is not obvious, nor clear. Weakening the stability and social prestige of the judgment, as well as breaking the confidency of judges’ dispute, the votum separatum (mainly through its motives) contributes simultaneously to improving the overall quality of discourse accompanying application of law. It provides new points of reference that can or ought to be addressed at a few levels – within the grounds of the judgment (against which the dissent has been directed), by the court of higher instance, by other courts, as a „quasi-precedential” ruling, etc. For that reasons, although the separate opinion is not an obviouness for the legal system, introduction of this instrument entails quite automatically a need for a duty to justify it.

2

Opozycje aksjologiczne w wybranych uchwałach Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego kwestionowanych złożonym votum separatum

83%

Wojciechowski M.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2020

|

vol. 12

|

issue 4

249-267

EN

The object of the study the findings of which are presented in this article is the written statements of reasons of selected resolutions issued by the Polish Supreme Court and the dissenting opinions submitted in opposition to them. The situation of this type constitutes a relationship of two or more standpoints regarding a problem presented to a bench, referred to in the text as an opposition. The aim of the article is to offer a typology of opposition that can be reconstructed as a result of a dissenting opinion being submitted. It encompasses axiological oppositions in the strong sense and interpretation oppositions (axiological in the weak sense). Axiological oppositions in the strong sense take the form of unipolar or bipolar opposites. The examined group of resolutions has given grounds to also isolate doctrinal disputes as well as disputes over the legal nature of a given institution. The article, however, focuses only on axiological opposites. The cognitive value of the conducted analyses lies: (1) in the identification of the limited role of interpretation guidelines on the level of written statements of reasons, and (2) in the identification of the dissimilarity of situations where a votum separatum becomes an expression of an equal standpoint on the grounds of ius interpretandi considered in broad terms and situations where a votum separatum is a dissenting opinion not so much against a decision that has been made but against the legal regulation that has required this decision to be as it is.

PL

Przedmiotem badania, którego wyniki przedstawia niniejszy artykuł, są pisemne uzasadnienia wybranych uchwał Sądu Najwyższego oraz złożonych do nich zdań odrębnych. Sytuacja tego typu konstytuuje relację dwu lub więcej stanowisk dotyczących problemu przedstawionemu składowi orzekającego nazywaną w tekście opozycją. Celem artykułu jest zaprezentowanie typologii opozycji dających się zrekonstruować w wyniku złożenia zdania odrębnego. Obejmuje ona opozycje aksjologiczne w mocnym sensie oraz interpretacyjne (aksjologiczne w sensie słabym). Opozycje aksjologiczne w mocnym sensie przybierają postać opozycji jednobiegunowych albo dwubiegunowych. Badana grupa uchwał SN dała podstawę do wyodrębnienia również sporów doktrynalnych oraz sporów o charakter prawnych danej instytucji. Artykuł prezentuje jednak wyłącznie opozycje aksjologiczne. Wartość poznawcza przeprowadzonych analiz polega na: (1) dostrzeżeniu ograniczonej roli dyrektyw wykładni na poziomie pisemnego uzasadnienia oraz (2) dostrzeżeniu odmienności sytuacji, w których votum separatum stanowi wyraz równouprawnionego stanowi ska na gruncie szeroko rozumianego ius interpretandi oraz sytuacji, w których votum separatum jest głosem sprzeciwu nie tyle wobec rozstrzygnięcia, jakie zapadło, ale wobec regulacji prawnej, która spowodowała, że nie mogło ono być inne.

3

Separate and Dissenting Judicial Opinions and Their Significance for a Democratic Society. Reflections Against the Background of Polish Law

83%

Misztal-Konecka J.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2023

|

vol. 35

|

issue 2

43-52

PL

Wymierzanie sprawiedliwości w poważniejszych i trudniejszych sprawach powierzane bywa w większości systemów prawnych kompletom sędziowskim złożonym z kilku, kilkunastu, a czasem nawet kilkudziesięciu osób. W praktyce przy tym nie zdarza się, by wymagano od wskazanej grupy sędziów jednomyślności przy wydawaniu rozstrzygnięcia. Przedmiotem rozważań podjętych w artykule jest zagadnienie możliwości i znaczenia ujawnienia faktu, że orzeczenie zapadło niejednomyślnie, a także tego, jakimi racjami kierował się sędzia lub sędziowie sprzeciwiający się zdaniu większości. Analiza tego zagadnienia wymaga sięgnięcia nie tylko do metody dogmatycznoprawnej, ale także prawnoporównawczej i aksjologicznej. Przeprowadzone badania prowadzą do wniosku, że prawodawcy (choć nie we wszystkich państwach i nie we wszystkich organizacjach międzynarodowych) w coraz szerszym zakresie dopuszczają podanie do wiadomości stron i publiczności tego, że nie wszyscy sędziowie głosowali za określonym rozstrzygnięciem oraz powodów zajętego przez nich stanowiska. Mimo podnoszenia szeregu zastrzeżeń wobec instytucji zdania odrębnego (votum separatum) związanych z podważeniem autorytetu sądu i wydanego orzeczenia, okazuje się, że społeczeństwo demokratyczne, ceniące transparentność oraz wagę argumentów merytorycznych, z aprobatą podchodzi do tej instytucji. Zabezpiecza ona bowiem prawo sędziego do wyrażenia własnego stanowiska, jak też prawo stron i społeczeństwa do poznania racji przemawiających za odmiennym rozstrzygnięciem, w tym do ich twórczego spożytkowania dla dobra sądownictwa i nauki prawa. Oznacza to, że zdania odrębne i ich uzasadnienia stają się istotnym czynnikiem kształtowania postrzegania wymiaru sprawiedliwości.

EN

In most legal systems, the administration of justice in complex and difficult cases is, entrusted to panels composed of multiple judges. In practice, rarely does it happen that this designated group of judges is required to reach a unanimous decision. The subject under scrutiny in the article is the issue of the possibility and significance of disclosing the fact that the judgment was not reached unanimously, along with the rationale that the judge(s) pursued in opposing the majority position. The analysis of this issue requires reaching not only for the legal dogmatic method, but also the legal comparative and axiological methods. The presented research leads to the conclusion that legislators (although not in all countries and not in all international organizations) are increasingly open to allow for the disclosure to the parties and the public of the fact that not all judges voted for a particular decision, along with the reasons for the dissenting position. Despite several objections to the institution of dissenting opinion (votum separatum) connected with undermining the authority of the court and the judgment issued, it turns out that democratic society, which values transparency and the power of substantive arguments, approves of this institution. Dissenting opinion safeguards the judge’s right to express their view, as well as the right of the parties and the public to know the reasons for an alternative solution, including their creative use for the benefit of the judiciary and legal science. Consequently, one can claim that dissenting opinions and the reasons for them constitute a crucial factor in shaping the perceptions of justice.

4

Glosa do postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 4 lipca 2023 r., sygn. akt SK 78/19

83%

Kluza J.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2024

|

issue 1(77)

289-295

PL

Glosa dotyczy postanowienia Trybunału Konstytucyjnego w sprawie sygn. akt SK 78/19, w którym Trybunał umorzył postępowanie ze skargi konstytucyjnej wniesionej przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Trybunał uznał, że skarga konstytucyjna nie może zostać wniesiona przez osobę prawną ze względu na umiejscowienie art. 79 Konstytucji RP w rozdziale II Konstytucji zatytułowanym „Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela”. Pogląd ten jest oczywiście błędny, zaś przedstawiona w uzasadnieniu tego postanowienia argumentacja jest wybiórcza. W orzecznictwie Trybunału zdolność osób prawnych do wniesienia skargi konstytucyjnej jest ugruntowana, co nie budzi też wątpliwości w doktrynie. Wyrażone zaś przez Trybunał stanowisko w tym postanowieniu naraża na ograniczenie praw podmiotom zbiorowym.

EN

The gloss concerns the decision of the Constitutional Tribunal in case file ref. no. SK 78/19, in which the Tribunal discontinued the proceedings based on a constitutional complaint filed by a limited liability company. The Tribunal found that a constitutional complaint cannot be lodged by a legal person due to the location of Art. 79 of the Constitution of the Republic of Poland in Chapter II of the Constitution entitled “Freedoms, rights and obligations of man and citizen”. This view is obviously wrong, and the argumentation presented in the justification for this decision is selective. In the case law of the Tribunal, the ability of legal persons to lodge a constitutional complaint is well established, which also raises no doubts in the doctrine. The position expressed by the Tribunal in this decision exposes the rights of collective entities to a limitation.

5

Uzasadnienie zdania odrębnego jako wypowiedź dialogiczna na przykładzie wybranych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego

67%

Wojciechowski M.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2018

|

vol. 1(16)

69-82

PL

Artykuł przedstawia próbę ujęcia uzasadnienia zdania odrębnego jako wypowiedzi dialogicznej. U jego podstaw leży przekonanie, że zdanie odrębne, nawet pojmowane jako głos sprzeciwu wobec rozstrzygnięcia sądu, stanowi jakąś wobec niego reakcję, odpowiedź. Jest też silnym argumentem na rzecz twierdzenia, że w sali narad, w ramach składu orzekającego, w czasie rzeczywistym doszło do dialogu, którego śladów można poszukiwać w tekście uzasadnienia rozstrzygnięcia oraz uzasadnieniu zdania odrębnego. Punktem wyjścia analizy jest oczekiwanie, że przynajmniej niektóre wypowiedzi składające się na ich pisemne uzasadnienie będą nawiązywały do argumentacji przedstawionej w uzasadnieniu orzeczenia. Formy owego nawiązywania są przedmiotem niniejszego szkicu. W artykule przyjęto bowiem założenie, że cecha zdań odrębnych określona jako dialogiczność jest czymś więcej aniżeli jedynie przejawem osobistego stylu konstruowania wypowiedzi pisemnych przez jej autora. Artykuł, obok pokazania przejawów dialogiczności zdań odrębnych w praktyce Trybunału Konstytucyjnego zawiera próbę wyjaśnienia tych sytuacji, w których dane zdanie odrębne jest dialogiczne w stopniu niskim (co nie oznacza bynajmniej cechy waloryzowanej negatywnie). Artykuł przedstawia trzy czynniki tego rodzaju: uwarunkowania instytucjonalne związane z organizacją pracy składu orzekającego, potencjał argumentacyjny danej sprawy, wreszcie jej waga aksjologiczna.

EN

This paper claims that the statement of reasons for a dissenting opinion is a dialogical utterance. Due to the limitations imposed by the secrecy of judicial deliberations it is impossible to describe the direct exchange of arguments between the members of a judicial panel. To some extent, however, we can assume that the presented opinion of the court and a dissenting opinion represent the end result of such deliberations. It is not the same, however, to call both of them examples of dialogue. Real-time dialogue consists of a multitude of utterances of people taking part in a discussion. In the case of the final statement of reasons of the judgment and of the dissenting opinion, the number of utterances is in general limited to two separate large blocks of sentences, each block being one utterance. For this reason we can distinguish between the notion of ‘dialogue’ and that of ‘dialogical utterance’. Such a distinction was proposed in Polish theory of literature in the 1970s by J. Lalewicz. According to Lalewicz, a dialogical utterance depends on the preceding opinion, and its main feature is the ability to become a reference to that opinion. Apart from presenting forms of dialogicality, the article aims to explain these forms by presenting features other than the personal style of legal writing of a given judge. Three factors that might explain the higher or lower level of dialogicality in dissenting opinions are presented. The first factor is of an institutional nature, that is, the way work in the court is organised. The second factor is what I call a potential for an argument. Finally, the third one is the axiological importance of a given case.

6

Tři výročí Antonina Scalii

50%

Dostál M.

Právník. Teoretický časopis pro otázky státu a práva (The Lawyer - Scientific Review for Problems of State and Law)

|

2016

|

vol. 155

|

issue 7

561-587

EN

The author analyses constitutional and statutory interpretation used by one of the most popular Justice of the Supreme Court of the United States, an extraordinary individual Antonin Scalia, intellectual leader for the textualist and originalist position in the Court’s conservative wing. In February, 12, 2016 he has passed away. During his long tenure (served on the Court for nearly thirty years), Scalia has written more concurring opinions and dissents than any other Justice. His writing style was colourful and forceful, with garish analogies and historical background. Scalia does not compromise his views and fidelity to the Constitution of the United States in order to attract other Justices. He staunchly opposes the idea of “living Constitution”, which some Justices have used to justify decisions not grounded in the text of the Constitution, and the doctrine of “substantive due process of law”. He emphasised a strict separation of powers among the branches of government; in his view clear lines of separation among legislative, executive and judicial branches follow directly from the Constitution. Scalia has argued that there is no constitutional right to abortion and voted to strike down laws which make distinctions by race, gender or sexual orientation (affirmative action). The author shows Scalia’s methodology and stylistic genius in opinions like Morrison v.Olson (1988), City of Richmond v. J. A. Croson (1989),Webster v. Reproductive Health Services (1989), Cruzan v. Director, Missouri Department of Health (1990), Barnes v.Glen Theater (1991), Planned Parenthood of Southern Pennsylvania v. Casey (1992), Lee v.Weisman (1992), United States v. Virginia (1996), Troxel v. Granville (2000), Martin v. PGA Tour (2001),Kyllo v. United States (2001), Atkins v. Virginia (2002), McConnell v. FEC (2003), Lawrence v. Texas (2003) and Obergeffel v. Hodges (2015). The article also demonstrates Scalia’s good nature and character.He was brilliant, polemical, with incomparable sense of humour, he was a man of rigid principle, including aesthetics. Scalia was a traditionalist Catholic, a man of strong faith, supported a longstanding American tradition of nonsectarian prayer to God at public celebrations.May he rest in peace.

CS

: Autor se v článku věnuje analýze ústavněprávní interpretace a výkladu zákonů, které používal jeden z nejpopulárnějších soudců Nejvyššího soudu USA, výjimečný člověk Antonin Scalia, intelektuální vůdce konzervativního křídla soudu, jenž 12. února 2016 nečekaně zemřel. Za dlouhou dobu, kterou sloužil u soudu (téměř třicet let), sepsal více odlišných a konkurujících stanovisek než kterýkoli jiný soudce. Jeho styl psaní byl květnatý a vášnivý, používal výstřední analogie, jakož i široké znalosti historie. Scalia nedělal kompromisy se svými názory a věrností Ústavě Spojených států, aby k sobě přitáhl ostatní soudce. Vytrvale oponoval teorii „živé Ústavy“, kterou někteří soudci používali pro ospravedlnění rozhodnutí, která nebyla založena na textu Ústavy a doktríně materiálně pojatého řádného procesu. Zdůrazňoval striktní oddělení mocí jednotlivých větví vlády; podle jeho názoru jasné meze oddělení zákonodárné, výkonné a soudní moci vycházejí přímo z Ústavy. Scalia tvrdil, že neexistuje žádné ústavní právo na interrupci a hlasoval proti zákonům, založeným na rozdílech mezi rasami, pohlavím nebo sexuální orientací. Autor se snaží ukázat Scaliovu metodologii a stylistického génia v případech Morrison v. Olson (1988), City of Richmond v. J. A. Croson (1989), Webster v. Reproductive Health Services (1989), Cruzan v. Director,Missouri Department of Health (1990), Barnes v. Glen Theater (1991), Planned Parenthood of Southern Pennsylvania v. Casey (1992), Lee v. Weisman (1992), United States v. Virginia (1996), Troxel v. Granville (2000), Martin v. PGA Tour (2001), Kyllo v. United States (2001), Atkins v. Virginia (2002), McConnell v. FEC (2003), Lawrence v. Texas (2003) a Obergeffel v. Hodges (2015). Článek ukazuje také Scaliovu dobrou povahu a charakter. Byl to brilantní, polemicky založený člověk s nenapodobitelným smyslem pro humor, muž pevných zásad, včetně estetických. Scalia byl tradicionalistický katolík, hluboce věřící, podporující dlouhodobou americkou tradici nesektářských veřejných modliteb k Bohu. Nechť odpočívá v pokoji.

Refine search results

2 Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

1 Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

1 Przegląd Prawa Konstytucyjnego

1 Právník. Teoretický časopis pro otázky státu a práva (The Lawyer - Scientific Review for Problems of State and Law)

1 Studia Prawnicze

1 2024

1 2023

1 2020

1 2018

1 2016

1 2014

2 Wojciechowski M.

1 Dostál M.

1 Grochowski M.