Search results

1

Podmiot w czasoprzestrzeni nokturalnej - doświadczenie mistyczne w wierszu ks. Janusza Stanisława Pasierba Avila klasztor Wcielenia

100%

Bącała M.

Łódzkie Studia Teologiczne

|

2009

|

vol. 18

19-34

EN

The author of the article confronts Polish Priest Janusz Stanisław Pasierb selected poems with the Carmelite masterpieces of two great catholic mystics: St John of the Cross and St Teresa of Jesus. The main aspect of analysis is the implication of the economical use of words in these Pasierb`s poems that refer to mystical experience, which was however only his great spiritual desire. The impossibility of unequivocal verbalization of aspiration for ‘union with God’ makes the necessity to limit the decorative figures in the poetics. Therefore, the poetic limitation of words is the key to understand the poetic value of soliloquium that is the sign of the particular dialog between the Priest Janusz Stanisław Pasierb, recognizing his spiritual vocation, and God.

2

Pojęcie radości w opisie doświadczenia mistycznego

100%

Wieczorek U.

Poznańskie Spotkania Językoznawcze

|

2018

|

issue 35-36

159-167

EN

The paper presents a semantic analysis of mystical descriptions of the concept of radość (joy). First of all, the notion of mystical experience is defined and its main characteristics are presented. The first point touches upon the way in which the concept is used in mystical discourse. Notably, the evaluative potential of radość (joy) is both positive and negative; “worldly” emotions are perceived as a hindrance in a person’s contact with God and as such are treated with suspicion. Yet they are transformed by the process of sanctification into mystical blessings. The paper focuses on the experiencing party’s positive sensations in his/her body when they ”touch” the Absolute and on the mystic’s inner perception of his/her own emotions and conceptualization thereof in language. For obvious reasons, an external observer cannot see the divine reality the way a mystic does. However, by watching the person’s behavior one can see the bodily manifestations of joy, an inseparable part of a mystical experience, expressed by sensory language. Linguistic data provide evidence in favour of a theory that humans do not have any other language to share religious experience but the one that treats the body as a communicating medium. Interestingly, a mystic’s joy is dynamic and it does not exclude negative feelings, such as pain and suffering. The underlying assumption is that joy is a universal phenomenon and that in the Judeo-Christian civilization, most of the linguistic ways of expressing it rely on the same mechanisms and concepts.

PL

Artykuł ma na celu semantyczną analizę mistycznych opisów pojęcia radość. Przede wszystkim definiowane jest pojęcie doświadczenia mistycznego i przedstawiono jego główne cechy. Pierwszy punkt dotyczy sposobu, w jaki pojęcie to jest używane w mistycznym dyskursie. Warto zauważyć, że potencjał oceny radości jest zarówno pozytywny, jak i negatywny. „Doczesne” emocje są postrzegane jako przeszkody w kontakcie danej osoby z Bogiem i są traktowane z podejrzliwością, ale przekształcone przez proces uświęcenia są częścią mistycznych błogosławieństw. Artykuł koncentruje się na pozytywnych odczuciach doświadczającego, które pojawiają się w jego ciele, gdy „dotyka” Absolutu i wewnętrznej percepcji mistrza własnych emocji i ich konceptualizacji w języku. Zewnętrzny obserwator oczywiście nie może dostrzec boskiej rzeczywistości w sposób, w jaki widzi ją mistyk, ale obserwując zachowanie osoby, można zobaczyć cielesne przejawy radości, która jest nieodłączną częścią mistycznego doświadczenia wyrażanego przez zmysłowy język. Dane językowe dostarczają dowodów na twierdzenie, że nie mamy innego języka, którym można by dzielić się doświadczeniem religijnym, jak tylko taki, który traktuje ciało jako medium komunikacyjne. Należy również podkreślić fakt, że radość mistyka jest dynamiczna i nie wyklucza negatywnych uczuć, takich jak ból i cierpienie. Podstawowym założeniem jest, że radość jest zjawiskiem powszechnym i że większość językowych sposobów wyrażania jej w cywilizacji judeochrześcijańskiej używa tych samych mechanizmów i pojęć.

3

Warunki doświadczenia mistycznego według Pseudo-Dionizego Areopagity. Ujęcie filozoficzne

75%

MANIKOWSKI M.

Filozofia Chrześcijańska

|

2018

|

vol. 15

9-29

EN

Pseudo-Dionysius the Areopagita is one of the most interesting theologians and philosophers of the Middle Ages. He was, probably, a Christian neoplatonist, a Syrian monk, who lived and worked in a circle of the latest neoplatonist school, e.g. Proclus and/or Damascius. He was called the Father of Christian apophatic mystics. His concept of mystical experience shows two fundamental aspects. Pseudo-Dionysius points (and this is traditional to mystical experience), that this kind of experience starts from the purifi cation, and through the illumination, culminates in union with the First Principle. The mystical experience, in Pseudo-Dionysius also compatible with contemplation, is – on the one hand – triple movement of the soul (the straight, the circle, and the spiral) and – on the other hand – is the deifi cation of man, the union with God in His Energies, but not in His Essence. The deifi cation is the transformation of the human nature – he is still a human, a creation, but is transformed like – in patristic tradition – God became the man, so the man can become God, but only in deifi cation.

4

Antropologiczne aspekty doświadczenia mistycznego w ujęciu Mieczysława Gogacza

75%

Andrzejuk I.

Rocznik Tomistyczny

|

2021

|

vol. 10

195-211

EN

Mieczysław Gogacz, the founder of consequent Thomism, is also known for his original concept of mystical experience. In his opinion, mystical experience is a passive experience of the existence of God by the mean of potential intellect of a man. In this account, mystical experience is a relationship that connects two beings: God and man. This means that the nature of mystical experience will depend precisely on the people who are engaged in it. It further follows that our understanding of the mystical experience will depend on the anthropology and theodicy. In order to understand Gogacz’s concept of mystical experience, the following issues in his anthropology seem to be of key importance: a. the concept of man as a person; b. the problem of manifestations of existence that constitute the basis for establishing personal relationships; c. the subject of personal relations as connections between real rational beings; d. the problem of indistinct cognition as a passive experience by the potential intellect of the principles of the cognized being (the word of the heart). The groups of issues mentioned above are also one of the most significant elements of consequent Thomism.

5

Evelyn Underhill rozumienie mistyki

63%

Kiwka M.

Analecta Cracoviensia

|

2018

|

vol. 50

EN

In the English-speaking world of the first half of the twentieth century Evelyn Underhill (1875–1941) was one of the most widely read writers on religion and spiritual practice, in particular on Christian mysticism. The paper aims at Underhill’s understanding of mysticism. Beginning with the presentation of the concept of mysticism and its main characteristics, the classification of the phases of the mystical process, through the problem of the authenticity and unity of the mystical testimonies, including the philosophical context of her thought and anthropological structures used in her analysis – there are presented here the fundamental features of Underhill’s theory of mysticism. The whole supplements her inspiring vision of the mystical future of the mankind.

PL

W świecie anglojęzycznym I połowy XX wieku Evelyn Underhill (1875–1941) była jedną z najbardziej poczytnych autorek, piszących o religii i życiu duchowym, a szczególnie o mistyce chrześcijańskiej. Ukazanie zasadniczych elementów jej teorii mistyki stanowi zasadniczy cel niniejszego przedłożenia. Jego realizację otwiera przedstawienie wypracowanego przez nią pojęcia mistyki i jej zasadniczych charakterystyk. Omówienie etapów procesu mistycznego, problemu autentyczności oraz jedności doświadczenia mistycznego łącznie z kontekstem filozoficznym i strukturami antropologicznymi, które autorka wykorzystuje w swoich analizach – stanowi tematykę dalszej części opracowania. Całość zamyka niezwykle inspirująca wizja mistycznej przyszłości rodzaju ludzkiego, jaką znajdujemy w publikacjach tej anglikańskiej pisarki.

6

Droga do Transcendencji w filozofii starożytnej. Doświadczenie mistyczne czy dialektyka?

63%

Gajda-Krynicka J.

Filozofia Chrześcijańska

|

2016

|

vol. 13

7-36

PL

Zadaniem tego artykułu jest określenie, czy jest możliwe odnalezienie w starożytnej filozofii takich form mistycznego doświadczenia, w których człowiek, prowadzony przez Boga, jest w stanie dostąpić wglądu w Jego istotę i kontemplować najwyższego Boga. Punktem wyjścia analiz jest definicja doświadczenia mistycznego sformułowana przez M. Gogacza, a następnie uzupełniana przez prace I. Andrzejuka. Definicja ta mówi o wiedzy zdobytej per raptum, jak to wyraża Tomasz z Akwinu. To z tej perspektywy są badane fenomeny, takie jak grecka religia, ryty misteryjne oraz pogańskie rozumienie boga/boskości/transcendencji. Analiza prowadzi do wniosku, że grecka filozoficzna wizja transcendencji nie stwarza miejsca na zaistnienie możliwości otrzymania wiedzy na temat Pierwszego Bytu w ramach mistycznego doświadczenia. Staje się to możliwe jedynie w filozofii chrześcijańskiej.

7

Henryk Elzenberg: mistyka i mistagogia, czyli doświadczenie i refleksja

63%

Rosińska Z.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2017

|

issue 4

8

Kontemplacja i poznanie per raptum. Tomaszowe źródła rozumienia istoty doświadczenia mistycznego

63%

Andrzejuk I.

Rocznik Tomistyczny

|

2017

|

vol. 6

59-76

EN

The aim of the article is to present the problem of contemplation and knowledge per raptum in St. Thomas Aquinas’s account. Both of these methods of cognizing seem to be an inspiration for the twentieth-century and contemporary Thomists to build the concept of mystical experience. Mystical experience is defined differently in various thomistic interpretations. However, we are primarily interested in the recognition of M. Gogacz, who understood the mystical experience as a sudden, unexpected and unearned experience of God by the human potential intellect. Although Thomas himself was not concerned with the mystical experience as such, but the analysis of selected texts allows us to accept the thesis that mystical experience, which was shared by the great mystics (St. Teresa of Avila, St. John of the Cross) contains some elements of Thomistic contemplation, and above all, the cognition per raptum.

9

Mistycyzm integralny w ujęciu Bernarda McGinna

63%

Kiwka M.

|

2017

|

vol. 65

|

issue 1

23-42

PL

Artykuł poświęcony jest teorii mistyki, której zręby znajdujemy w pismach prof. Bernarda McGinna, jednego z najwybitniejszych współczesnych badaczy mistyki chrześcijańskiej. Prezentowane w jego pracach rozumienie mistyki określone zostało w niniejszym artykule jako „integralne”. Traktuje ono fenomen życia mistycznego w sposób całościowy, rozpatrując go na trzech płaszczyznach: jako element religii, jako proces i jako przeżycie bezpośredniej obecności Boga. W związku z tym jego poglądy na istotę i naturę mistyki zostały przedstawione za pomocą czterech kategorii: „kontekstualności”, „procesualności”, „obecności” oraz „świadomości mistycznej”. Dodatkowo omówiono kwestię bezpośredniości przeżycia mistycznego, wyrażoną za pomocą pojęcia „zapośredniczonej bezpośredniości”. W takim ujęciu mistyka jawi się w perspektywie historycznej jako wpisana na trwałe w kontekst konkretnej religii. Jest ona rzeczywistością niezwykle dynamiczną, o charakterze procesualnym, dziejącą się wraz z historią i rozwojem duchowym konkretnego człowieka. W całość procesu duchowego wpisują się poszczególne etapy i znaki mistycznego dojrzewania, w różnym stopniu obecne w przygotowaniu, samym przeżyciu mistycznym oraz w jego konsekwencjach. Różnorodne przeżycia duchowe stają się w ten sposób nie tylko kamieniami milowymi na mistycznej drodze, ale również różnymi formami uobecniania się Boga. Ta Boża obecność staje się na pewnym bardzo zaawansowanym etapie tego procesu niezwykle bezpośrednia i przemieniająca, dając w ten sposób asumpt do kształtowania się nowego rodzaju świadomości, którą McGinn określa przymiotnikiem „mistyczna”. Właśnie kategoria „świadomości mistycznej” pozwala przezwyciężyć podmiotową dezintegrację osoby ludzkiej, która jej zagraża wówczas, gdy poszczególne fenomeny mistyczne postrzega się jedynie w perspektywie jednostkowych doświadczeń zmysłowo-emocjonalnych. Dlatego też pojęcie „obecności” i „świadomości mistycznej” lepiej nadają się do interpretacji fenomenu życia mistycznego niż kategoria „doświadczenia”, która wydaje się nazbyt redukcjonistyczna. Prace prof. B. McGinna stanowią ważny wkład we współczesną dyskusję nad naturą mistyki.

EN

Bernard McGinn is widely considered the preeminent scholar of mysticism in the Western Christian tradition. He is a leading authority on the thought of the 14th-century mystic Meister Eckhart as well as on various issues concerning apocalypticism. His current long-range project is a six-volume history of Western Christian mysticism under the general title The Presence of God, five volumes of which have already been published. He is the Naomi Shenstone Donnelley professor emeritus of Historical Theology and professor of the History of Christianity at the University of Chicago Divinity School. This article aims to explain his understanding of mysticism, which has been described as integral. Instead of trying to define mysticism, B. McGinn prefers to discuss the term under three headings: mysticism as an element of religion, mysticism as a process and mysticism as an attempt to express a direct consciousness of the presence of God. In his theory of mysticism there appear four fundamental categories that organize the content of this paper, namely: context, process, presence and consciousness. Mysticism in his approach should be considered in its broad context as a part of a particular religion and fulfillment of a spirituality within the community of believers, as well as a developing spiritual process of individual existence. The term presence McGinn finds as most useful for grasping the unifying note in the varieties of Christian mysticism. On the other hand mystical consciousness has been found as a more precise and fruitful concept than the highly ambiguous term of mystical experience. Generally the essence of B. McGinn’s understanding of mysticism can be summarized in his own words as “Christian belief and practice that concerns the preparation for, the consciousness of, and the effect of what the mystics themselves have described as a direct and transformative presence of God.” Professor McGinn’s considerations on the mysticism covered in this presentation constitute a substantial contribution to a contemporary discussion on the nature of mysticism.

10

„Bóg bez granic”. Perry’ego Schmidta-Leukela koncepcja teologii religii

51%

Kałuża K.

Roczniki Teologii Fundamentalnej i Religiologii

|

2012

|

vol. 4

85-120

EN

This paper presents Perry Schmidt-Leukel concept of theology of religions. Schmidt-Leukel is the most well-known representative of pluralistic theology of religions in German speaking countries. This paper consists of following parts: short biography of Perry Schmidt-Leukel and his large international scholar activity, main idea and tasks of theology of religions according to him, typologization of positions in theology of religions, his concept of religion, his understanding of the Transcendental Reality, backgrounds of pluralism in theology of religions and interpretational models of christological dogma. In the end of the paper there is some criticism of Perry Schmidt-Leukel ideas.

11

Przeżycie estetyczne a przeżycie mistyczne – ujęcie w horyzoncie teologicznym

45%

Dzidek T.

Roczniki Teologiczne

|

2020

|

vol. 67

|

issue 9

97-109

EN

Aesthetic experience and mystical experience are similar in three stages of development. The first is to focus attention on detail. The artist does this in relation to the used element of the surrounding reality by bringing out something special in it, while the mystic seeks God's footprints in the natural world. In the second stage, the artist pushes away what distracts him, and he also frees himself from artistic conventions to create his intended work in an original way. In turn, the mystic cleanses himself of his weaknesses and attachment to the world. In the third stage, the artist can contemplate his work, and the mystic is able to experience the presence of God. The artist's temporary satisfaction passes. And in its place there is a sense of inadequacy between the intended idea and its inefficient implementation in a limited form. On the other hand, the mystic, after a moment's experience of God's presence, is aware that the object of his desire exceeds the limits of all possibilities of knowledge. Beauty and God appear as the two names of the One.

PL

Doświadczenie estetyczne i doświadczenie mistyczne są podobne w trzech etapach rozwoju. W pierwszym chodzi o skupienie uwagi na szczególe. Artysta czyni to w stosunku do używanego elementu otaczającej rzeczywistości, przez wydobywanie z niego czegoś szczególnego, z kolei mistyk szuka w świecie natury ślady Boga. W drugim etapie artysta odsuwa od siebie to, co go rozprasza, a także on uwalnia się od artystycznych konwencji, aby tworzyć swe zamierzone dzieło w sposób oryginalny. Z kolei mistyk oczyszcza się ze swoich słabości i przywiązania do świata. W trzecim etapie artysta może kontemplować swe dzieło, a mistyk jest w stanie doświadczać obecności Boga. Chwilowa satysfakcja artysty mija. A w jej miejsce wsącza się poczucie nieadekwatności między zamierzonym pomysłem a jego nieudolnym urzeczywistnieniem w ograniczonej formie. Natomiast mistyk, po chwilowym doświadczeniu obecności Boga, jest świadomy, że przedmiot jego pragnienia przekracza granice wszelkiej możliwości poznania. Piękno i Bóg jawią się jako dwa imiona Jednego.

12

W kręgu mistyki. Relacje bóg – człowiek w ujęciu ks. Janusza Stanisława Pasierba

45%

Koprowski P.

Język - Szkoła - Religia

|

2014

|

vol. 9

|

issue 1

135-152

PL

W artykule przedstawiono refleksje i przemyślenia współczesnego polskiego teologa, historyka sztuki i poety Janusza Stanisława Pasierba (1929–1993), poświęcone relacjom Bóg-człowiek. Rejestrowaną przez Pasierba na kartach swoich dzieł, zwłaszcza poetyckich, historię spotkań Boga z jednostką ludzką, odejść, powrotów, nawiedzeń, nagłych rewelacji i iście medytacyjnych skupień można postrzegać w kategoriach mistyki, eksponującej „przedzieranie się” człowieka ku światłu Bożej obecności. W myśli pelplińskiego kapłana intelektualisty człowiek, a także – przynajmniej w pewnym stopniu – świat, rzeczywistość zdają się być zakorzenione w doświadczeniu mistycznym, odkryte jako uświęcona przestrzeń potencjalnego kontaktu z transcendentnym Stwórcą.

EN

The article presents some reflections and thoughts of a contemporary Polish theologian, art historian and poet Janusz Stanislaw Pasierb (1929–1993), concerning Man-God relationship. On the pages of his masterpieces, especially the poetic ones, the author registers the history of meetings between God and human beings; the history of leaving, coming back, visitations, sudden revelations, and indeed meditative concentration. It can be all perceived – and so it has been done – in the categories of mystique which features man’s „breaking through” into the light of God’s presence. In the view of the priest – intellectual from Pelplin, a man, as well as the world and the reality – at least in some degree – seem to be rooted in mystic experience, discovered as sanctifield space of a potential contact with transcendental Creator.

13

Implications of the Postconcilar Mariology for the Catholic Spirituality in Poland

45%

Chmielewski M.

Roczniki Teologiczne

|

2016

|

vol. 63

|

issue 5: Teologia duchowości

185-204

EN

Spirituality as a function of holiness and – as St. John Paul II teaches us – “life in Christ and `in the Spirit', which is accepted in faith, expressed in love and inspired by hope, and so becomes the daily life of the Church community” (EiAm 29), remains closely related to Mariology. This relationship has its methodological, content-doctrinal and practical implications. In terms of methodological implications, there is a need for a wider opening up of spiritual theology to elements of Mariology. It seems that today's experts in Mariology perceive a need for turning to spirituality to a larger extent than spiritual theologians do with regard to turning to Mariology. One should also emphasise more that Catholic spirituality is of Marian nature rather than emphasise Marian spirituality as such. With respect to content-doctrinal Mariological implications for spirituality, the following issues should be given attention to: the Holy Trinity dwelling in man, christoformisation, the work of the Holy Spirit, the grace of the sacraments which are the source and manifestation of spiritual life, spiritual anthropology, the role of the body and the senses in spiritual life, spiritual and mystical experience, as well as conversion and the dynamism of spiritual growth. The third, practical area of relationship of Mariology to spiritual theology is the placement of spiritual life in the social and ecclesial context. In today's Church in Poland, mariologists and theologians are facing new challenges, for example: the cult of Divine Mercy, the Message of Fatima, the sanctuaries and pilgrimage movement, which are still vibrant, as well as dynamic Christian associations.

PL

Duchowość jako funkcja świętości i − jak uczy św. Jan Paweł II − “życie w Chrystusie i w Duchu Świętym, które jest przyjmowane w wierze, przejawia się w miłości i ożywiane nadzieją, realizuje się w codziennej praktyce wspólnoty kościelnej” (EiAm 29), pozostaje w ścisłym związku z mariologią. Ta zależność ma swoje implikacje metodologiczne, treściowo--doktrynalne i praktyczne. Jeśli chodzi o implikacje metodologiczne, to potrzeba przede wszystkim szerszego otwarcia teologii duchowości na zagadnienia mariologiczne. Odnosi się wrażenie, że współcześni mariologowie dostrzegają potrzebę zwrócenia się ku duchowości bardziej, aniżeli teologowie duchowości ku mariologii. Trzeba także podkreślać bardziej maryjny wymiar katolickiej duchowości, aniżeli duchowość maryjną jako taką. Odnośnie do treściowo-doktrynalnych implikacji mariologicznych dla duchowości, to na uwagę zasługują takie kwestie, jak: zamieszkiwanie Trójcy Świętej w człowieku, chrystoformizacja, działanie Ducha Świętego, łaska sakramentów, które są źródłem i przejawem życia duchowego, antropologia duchowa, rola ciała i zmysłów w życiu duchowym, doświadczenie duchowe i mistyczne, a także nawrócenie i dynamika duchowego rozwoju. Trzecim, praktycznym obszarem związku mariologii z teologią duchowości jest usytuowanie życia duchowego w kontekście społeczno-eklezjalnym. We współczesnym Kościele w Polsce przed mariologami i teologami duchowości stają nowe wyzwania, na przykład: kult Bożego Miłosierdzia, orędzie fatimskie, wciąż żywe sanktuaria i ruch pielgrzymkowy oraz dynamiczne zrzeszenia chrześcijańskie.

14

Doświadczenie religijne – problemy terminologiczne

32%

Szyjewski A.

Studia Religiologica

|

2011

|

vol. 44

7-33

EN

The huge number of interpretations and approaches to religious experiences makes discourse in the scientific studies of religion on the scope and significance of these phenomena extremely difficult. Especially misleading is the identification of them with mystical experiences, as well as attempts to depreciate these types of experience that are alien to researchers. A possible solution is the introduction of a differentiated scale of religious experiences in which mystical experiences constitute their “climactic”, emotionally and cognitively most intensive form. Acknowledging Otto’s definition of sensus numinis, the content of the experience and its cognitive, motivational and physiological components become a problem. In this situation most promising is on the one hand the classical conception of Joachim Wach, which orders the discourse and proposes recognising research on religious experiences with one of the main disciplines of religious studies, and on the other Abraham Maslow’s concept of “peak experiences” and “plateau experiences”. Therefore, (1) religious experience is graded; (2) it is not exclusively the sense itself (sensus numinis), since it brings cognitive and volitional effects, (3) it need not have a personal character and (4) experiencing it usually leads to various, more or less successful attempts to express it, and this then happens by means of symbols and is organised in the form of myths.

Refine search results

Podmiot w czasoprzestrzeni nokturalnej - doświadczenie mistyczne w wierszu ks. Janusza Stanisława Pasierba Avila klasztor Wcielenia

Pojęcie radości w opisie doświadczenia mistycznego

Warunki doświadczenia mistycznego według Pseudo-Dionizego Areopagity. Ujęcie filozoficzne

Antropologiczne aspekty doświadczenia mistycznego w ujęciu Mieczysława Gogacza

Evelyn Underhill rozumienie mistyki

Droga do Transcendencji w filozofii starożytnej. Doświadczenie mistyczne czy dialektyka?

Henryk Elzenberg: mistyka i mistagogia, czyli doświadczenie i refleksja

Kontemplacja i poznanie per raptum. Tomaszowe źródła rozumienia istoty doświadczenia mistycznego

Mistycyzm integralny w ujęciu Bernarda McGinna

„Bóg bez granic”. Perry’ego Schmidta-Leukela koncepcja teologii religii

Przeżycie estetyczne a przeżycie mistyczne – ujęcie w horyzoncie teologicznym

W kręgu mistyki. Relacje bóg – człowiek w ujęciu ks. Janusza Stanisława Pasierba

Implications of the Postconcilar Mariology for the Catholic Spirituality in Poland

Doświadczenie religijne – problemy terminologiczne