Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 11

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  dywersja
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Katastrofa kolejowa w Świnnej Porębie. Ostatnie dni pokoju na ziemi wadowickiej w 1939 r.

100%
Nowakowski A.
Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny
|
2019
|
issue 22
116-124
PL
W trzeciej dekadzie sierpnia roku 1939 mnożyły się wypadki dywersji i sabotażu ze strony „piątej kolumny” niemieckiej na obiekty kolejowe w południowej Polsce. Te wypadki miały na celu sianie zamętu i paniki, a także dezorganizację ruchu kolejowego, przygotowując grunt pod agresje Niemiec na Polskę. 23 sierpnia 1939 roku w godzinach rannych nieznany sabotażysta wykoleił pociąg relacji Warszawa-Zakopane we wsi Świnna Poręba w powiecie wadowickim. Dwie osoby odniosły ciężkie obrażenia, a jedna z nich następnie zmarła. Natomiast niektórzy pasażerowie pociągu doznali szoku, bądź odnieśli lżejsze obrażenia. Normalny ruch kolejowy został przywrócony po dwóch dniach od katastrofy, a pociągi na tym odcinku kursowały do drugiego dnia wojny.
2
Publication available in full text mode
Content available

Dywersja i sabotaż – istota oraz wzajemne relacje

88%
Lubiewski P., Dróżdż A.
Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy
|
2021
|
issue 1(38)
45-54
PL
Trudno jest stwierdzić, czy współczesne nam czasy obfitują znacznie bardziej w konflikty społeczne aniżeli wieki temu. Brak jest precyzyjnych danych porównawczych ku temu. Stwierdzić jednak można, że znacznie dokładniej się im przyglądamy, analizujemy, badamy, by dowiedzieć się o ich istocie, relacjach, zależnościach jak najwięcej. Niejednokrotnie – niestety – zwieńczeniem konfliktów społecznych są działania o charakterze zbrojnym. Charakteryzują się one stosowaniem różnej taktyki, wśród której znajdą się także działania o charakterze nieregularnym. Zważywszy na natężenie działań terrorystycznych – nie tylko w Europie, ale w wielu innych miejscach świata – oraz mając na uwadze, jak chętnie działania o charakterze nieregularnym wykorzystywane są przez struktury terrorystyczne, warto wrócić do zapomnianego, jak wydaje się po skąpej w tym zakresie literaturze, zagadnienia działań dywersyjnych i sabotażowych w kontekście doskonalenia współczesnego systemu bezpieczeństwa państwa.
3
Content available remote

Dywersyjna działalność ochotników z krajów byłego ZSRR w wojnach na terenie byłej Jugosławii

63%
Zulczyk M.
SECRETUM. Służby specjalne, bezpieczeństwo, informacja
|
2015
|
issue 2(3)
148 - 163
PL
Artykuł przedstawia wyniki badań dotyczących dywersyjnego udziału rosyjskich ochotników w wojnie domowej na terenie byłej Jugosławii w latach 90. XX w. Obejmuje zarys szlaku bojowego ochotników, prawdopodobne motywy, jakie nimi kierowały oraz sposób zaciągu i przerzutu. Ponadto autor próbuje udzielić odpowiedzi na ważne w tym kontekście pytanie: czy Rosjanie biorący udział w walkach byli najemnikami czy – jak sami twierdzą – ochotnikami?
EN
The article presents the results of research on the participation of Russian volunteers in sabotage activities during the civil war on the territory of former Yugoslavia in the 1990s. It describes the volunteers’ combat trail, probable motives, as well as the methods of recruitment and redeployment. Moreover, the author attempts to answer the significant question: whether Russians involved in combat activities were mercenaries or – as they claim themselves – volunteers.
4
Publication available in full text mode
Content available

Cichociemni – dzieje elity polskiej dywersji na kanwie życiorysu Bolesława Polończyka ps. „Kryształ”

63%
Polończyk A.
Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka
|
2016
|
issue 3
173-188
PL
W artykule przedstawiono krótki zarys historii formacji Cichociemnych – Spadochroniarzy Armii Krajowej, na podstawie życiorysu jednego z nich – Bolesława Polończyka ps. „Kryształ”. Zaprezentowana biografia obejmuje dzieciństwo i młodość bohatera, następnie okres podjęcia pracy zawodowej, przerwany wybuchem II wojny światowej, tułaczkę do Francji, rekrutację do legendarnej formacji, wreszcie – czas służby w okupowanej Polsce oraz powojenne losy „Kryształa”. Życiorys stanowi tło rozważań nad dziejami elity polskiej dywersji w trakcie II wojny światowej – począwszy od czasu powstawania formacji, poprzez okres szkolenia kandydatów na Cichociemnych, a na służbie tych żołnierzy w ZWZ/AK po skoku do okupowanego kraju skończywszy.
EN
The article presents a short history of the formation of “The Unseen & Silent” (Cichociemni) – Parachutists of the Home Army (Armia Krajowa), based on the biography of one of them – Bolesław Polończyk alias “Kryształ”. The biography covers the period of Polończyk’s childhood and youth, then – the time of employment, interrupted by the outbreak of the Second World War, the journey to France, the recruitment to the legendary formation, finally – “Kryształ”’s military service in occupied Poland and his post-war life. The biography constitutes the background of the reflections about the history of this Polish sabotage elite during the Second World War – starting with the time of its creation, throughout the period of the training of the candidates, until their military service in the Union of Armed Struggle/Home Army (ZWZ/AK) after their drops into the occupied country.
5
Publication available in full text mode
Content available

Konflikt rosyjsko-ukraiński jako implikacja do powołania nowej formacji do ochrony i obrony pogranicza Rzeczpospolitej Polskiej

63%
falandys k.
Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego
|
2016
|
vol. 10
|
issue 1
151-171
EN
The aim of the article is the evaluation of the protection status of the country’s eastern border against threats being the consequence of the conflict in the Eastern Ukraine. The writer acknowledges that the conflict can be used by Russia to carry out hostile actions against Poland. He believes that in this situation the Polish state should expand their defence capabilities. One of the methods should be the preparation of forces that are able to conduct effective counter-diversion actions. In order to do so, he suggests appointing a new formation in place of the disbanded Border Patrols. They would take over the tasks connected with the protection and defence of the Polish borderland and the very state border.
PL
Celem artykułu jest ocena stanu zabezpieczenia wschodniej granicy państwa przed zagrożeniami, będącymi konsekwencją konfliktu na wschodzie Ukrainy. Autor uznaje, że konflikt ten może być wykorzystany do prowadzenia przez Rosję wrogich działań wobec Polski. Uznaje, że państwo polskie powinno w tej sytuacji zwiększyć swoje zdolności obronne. Jedną z metod powinno być przygotowanie sił zdolnych do prowadzenia skutecznych działań przeciwdywersyjnych. Proponuje powołanie, w tym celu, nowej formacji w miejsce rozformowanej Straży Granicznej. Przejęłaby ona zadania związane z ochroną i obroną polskiego pogranicza oraz samej granicy państwowej.
6
Publication available in full text mode
Content available

Komunistyczna Partia Polski i Partia "Zmiana jako ośrodki sowieckiej i rosyjskiej dywersji i agentury wpływu w II i III Rzeczypospolitej

51%
Baziur G.
Przegląd Geopolityczny
|
2016
|
vol. 18
149-161
PL
Powstanie w styczniu 2015 r. Partii „Zmiana” stworzyło na polskiej scenie politycznej jakościowo nową sytuację. Po raz pierwszy od odzyskania w 1989 r. niepodległości i suwerenności wobec Rosji, pojawiła się prorosyjska partia negująca przynależność geopolityczną Polski i jej sojusze. Orientacja prorosyjska ma u nas dawne tradycje, poczynając od zawiązanej w 1792 r. Konfederacji Targowickiej. W latach 1918-1938 działała konspiracyjna Komunistyczna Partia Robotnicza Polski (od 1925 r. Komunistyczna Partia Polski). Z kolei w latach 1948-1990 zadania wynikające z interesów sowieckich w Polsce realizowała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza. Po jej likwidacji o dobre relacje z Rosją zabiegały władze Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej a następnie Sojusz Lewicy Demokratycznej. Historycznym odnośnikiem dla powstania Partii „Zmiana” były dzieje sowieckiej agentury wpływu w II Rzeczypospolitej w postaci Komunistycznej Partii Robotniczej Polski (KPRP) / Komunistycznej Partii Polski (KPP). Autor podejmuje próbę historyczno-geopolitycznej rozprawy z KPRP / KPP i Partią „Zmiana”, chcąc ukazać, jak krętymi drogami wiedzie szlak działalności antypaństwowej, zdrady narodowej i służby na rzecz wrogiego Polsce mocarstwa – w tym wypadku Rosji.
EN
The history of pro-Russian political orientation in Poland dates back to the seventeenth and eighteenth centuries, however, the Polish supporters of Russia were particularly active during the partition period and during the Second World War, which in 1944-1945 helped the Soviet Union to take control over the Poland. The aim of this article is an attempt to compare the two centers of the pro-Russian / pro-Soviet orientation: Polish Communist Workers Party, which since 1925 was named the Polish Communist Party and the Party of "Change", which in its political program calls for the backtracking of Poland from NATO and from the European Union and to strengthen the geopolitical and economic relations with the Russian Federation. The author describes the political goals of both parties, forms and methods of actions carried out by the Polish Communist Party / CPP and the Party "Change" and their consequences. Both in the Second Commonwealth and currently work for the benefit of Soviet Russia / USSR / Russian Federation has been treated by the political elite, special forces and the majority of the population, as anti-national activity.
7
Publication available in full text mode
Content available

Antypolska działalność ukraińskich nacjonalistów w kampanii polskiej 1939 roku

51%
Wawryniuk A.
Radzyński Rocznik Humanistyczny
|
2018
|
vol. 16
|
issue 2
447-469
EN
The diplomatic efforts made since the First World War by the Ukrainian diaspora, mainly living in Austria and Germany, to create an independent Ukrainian state, did not bring a positive outcome. The existing Ukrainian Soviet Socialist Republic was not the political creation that corresponded to the ideals of the Ukrainians who remained outside its borders. The Ukrainian national minority in Poland also fought for its political existence. The methods of preparation for possible state sovereignty took different forms, from diversion and terror - Eastern Lesser Poland and Volhynia - to the preparation of armed units in Austria and Germany. First of all, Germany was the country which aroused hopes among Ukrainian nationalists for the creation of a free Ukraine. One of the paths leading to the realization of the unrealistic aspirations was the participation of the Ukrainian Legion in the fight against Poland in 1939 at the side of the Third Reich.
PL
Zabiegi dyplomatyczne czynione od I wojny światowej przez diasporę ukraińską, zamieszkującą przede wszystkim Austrię i Niemcy w sprawie utworzenia samodzielnego państwa ukraińskiego, nie przynosiły pozytywnego rozstrzygnięcia. Istniejąca Ukraińska Sowiecka Socjalistyczna Republika nie była tym tworem politycznym, który odpowiadał ideałom pozostającym poza jej granicami Ukraińców. O swój byt polityczny walczyła też ukraińska mniejszość narodowa w Polsce. Metody przygotowania do ewentualnej suwerenności państwowej przybierały różne formy, od dywersji i terroru – Małopolska Wschodnia i Wołyń - do przygotowań jednostek zbrojnych na terenie Austrii i Niemiec. To przede wszystkim Niemcy były tym państwem, które rozbudzało nadzieje nacjonalistów ukraińskich na utworzenie wolnej Ukrainy. Jedną z dróg prowadzących do urzeczywistnienia mało realnych dążeń miał być udział Legionu Ukraińskiego w walce przeciwko Polsce w 1939 r. u boku III Rzeszy.
8
Publication available in full text mode
Content available

Sowiecka grupa dywersyjno–wywiadowcza „Arsenał” i jej działalność na ziemiach polskich (październik 1944–styczeń 1945)

51%
Bednarek J.
Dzieje Najnowsze
|
2016
|
vol. 48
|
issue 2
PL
The Soviet Sabotage–Intelligence Group „Arsenal” and Its Activity on Polish Lands (October 1944–January 1945)The article deals with the activity of a special sabotage–Intelligence group of the Soviet NKGB, working under the cryptonym „Arsenal” and dropped in Central Poland in the autumn of 1944. The group’s fundamental task consisted of destroying „means of communication deployed by the opponent for transporting equipment, people, and ammunition” along the Łódź– Końskie rail line and the Piotrków Trybunalski–Radom arterial road. The realization of this task was considered strategic for an offensive of the 1st Belorussian Front. The article is based on 14 volumes of the „Arsenal” group documentation in the archive of the SBU State Archives in Kyiv. The documents in question include, i.a. personal files of agents working for the Ukrainian NKGB, who formed the group in question, and detailed operation material pertaining to its activity, including plans, dispatches, cryptograms, accounts, and reports by group members. These vast and unique sources make it possible to reconstruct the sabotage and Intelligence work performed by the concrete special group, including the disclosure of the personal data of its agents. In addition - and this is of particular importance - they facilitate following the specificity of the arrangement and organization of Soviet sabotage groups during the end stage of the war, when responsibility for their activity lay with the 4th Department of the NKGB. It is specifically interesting that the preserved material shows also the actual attitude of the Soviet authorities towards the Polish military Underground (both communist and pro–independence). Such documents unquestionably allow us to confront and supplement our state of knowledge about the scale of the sabotage and the methods deployed by the Soviet special services in occupied Poland during the Second World War.
9
Publication available in full text mode
Content available

Bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne w polityce wojewody wołyńskiego Henryka Józewskiego (1928-1938)

51%
Wawryniuk A., Kotsan R.
Language. Culture. Politics. International Journal
|
2018
|
vol. 1/2018
277-302
PL
Po traktacie ryskim zatwierdzonym przez Radę Ambasadorów Kresy Wschodnie - Wołyń i Galicja Wschodnia stały się pełnoprawnymi terytoriami państwa polskiego. Nowa sytuacja polityczna, w której znalazła się Rzeczypospolita wraz z odzyskanymi częściowo ziemiami na wschodzie, które utraciła utraconymi w wyniku trzech zaborów w XVIII w., spowodowała, że odrodzone po 123 latach niewoli państwo polskie musiało odtwarzać wszelkie struktury, w tym administrację, wojskowość, formacje ochrony granic, służbę zdrowia, instytucje kultury itp. Zadanie na wschodnich rubieżach Polski dotyczące zabezpieczenia kordonu i zagwarantowania bezpieczeństwa wewnętrznego były wyjątkowo trudne. Między innymi z tych powodów wojewodą wołyńskim został Henryk Józefowicz, Polak urodzony w Kijowie, gdzie spędził młode lata. Tam też ukończył studia wyższe. Był również wiceministrem spraw wewnętrznych w rządzie Semena Pelury. Nie dziwi więc fakt, że jako osobie znającej realia ukraińskie, powierzono mu stanowisko wojewody, które pełnił dziesięć lat. Głównym zadaniem politycznym jego planu dla Wołynia było doprowadzenie do zgodnej współpracy Polaków i Ukraińców. Ambitne założenia nie przyniosły spodziewanych rezultatów, a jak twierdzą niektórzy, nawet pogorszyły stosunki międzyludzkie w województwie. Pod koniec pełnienia obowiązków wojewody jego działania na Wołyniu spotykały się z negatywną oceną nacjonalistów ukraińskich oraz wojska. Prezentowany artykuł ukazuje, co prawda w skróconej wersji, złożoność problemów narodowościowych na Wołyniu, a także akcentuje szukanie dróg porozumienia.
EN
Following the Treaty of Riga approved by the Council of Ambassadors, the Eastern Borderlands, including among others Volyn and Eastern Galicia, became the territory of the Polish state. The new political situation in which the Republic of Poland found itself, together with the partially regained lands in the east, which it lost as a result of three partitioning in the 18th century, meant that the Polish state, which was reborn after 123 years of slavery, had to reconstruct all structures, including administration, military, border protection formations, health care, cultural institutions, etc. The Polish state was forced to restore all its structures. The task on Poland's eastern borders concerning the protection of cordon and the guarantee of internal security was extremely difficult. Among other reasons, Henryk Józefowicz, a Pole born in Kiev, where he spent his childhood and youth, became Wolhynia voivode. There he graduated from university. He was also Deputy Minister of Internal Affairs in Symon Petlura's government. It is not surprising, therefore, that he was entrusted with the position of a voivode, who had been in possession of Ukrainian reality for ten years. The main political task of his plan for Volhynia was to bring about a consensual cooperation between Poles and Ukrainians. Ambitious assumptions did not bring the expected results and, according to some, people-to-people relations in the voivodeship have even deteriorated. At the end of his duties as a voivode of Volhynia he was subject to negative evaluation by Ukrainian nationalists and the army. Although the presented article shows, in a shortened version, the complexity of nationality problems in Volhynia, but also emphasizes the search for ways of understanding.
10
Publication available in full text mode
Content available

Rosyjskie rozwinięcia teorii „małej wojny”. Wymiar historyczny i współczesny

45%
Krzak A.
Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka
|
2019
|
issue 4
183-200
EN
After the Cold War, analysts in many countries were unable to accurately rationalise the emerging threats that did not fit into the contemporaneous concepts and could not be clearly classified. The search for a new canon of martial art led military people, polemologists and experts to define the phenomenon of new wars as conflicts referred to as „hybrid wars”. However, this attempt turned out to be insufficient, as it did not allow to unequivocally determine the nature of future wars and conflicts, especially in view of the ambiguity of events in Ukraine or North Africa. The paper is devoted to the analysis of what is important from the point of view of the theory and practice of the art of war, i.e. the Western and Russian authors’ views on the phenomenon that combines a variety of forms and methods of conventional and irregular (guerrilla) actions against a historical and contemporary backdrop.
PL
Po zimnej wojnie analitycy w wielu krajach nie mogli dokładnie zracjonalizować pojawiających się zagrożeń, które nie pasowały do ówczesnych koncepcji i nie można było ich jednoznacznie sklasyfikować. Poszukiwania nowego kanonu sztuki wojennej doprowadziły wojskowych, polemologów oraz ekspertów do zdefiniowania zjawiska nowych wojen jako konfliktów określanych mianem „wojen hybrydowych”. Jednakże próba ta okazała się niewystarczająca – nie pozwala jednoznacznie określić charakteru przyszłych wojen i konfliktów, zwłaszcza wobec niejednoznaczności wydarzeń na Ukrainie czy w Afryce Północnej. Artykuł został poświęcony – istotnej z punktu widzenia teorii i praktyki sztuki wojennej – analizie poglądów zachodnich i rosyjskich autorów na zjawisko łączące różne formy i metody działań konwencjonalnych i nieregularnych (partyzanckich) w perspektywie historycznej i współczesnej.
11
Publication available in full text mode
Content available

Weterani Insurekcji Kościuszkowskiej w powstaniu 1806 roku w Wielkopolsce

32%
Dudziński P.
Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej
|
2021
|
issue 1(15)
49-60
EN
The fall of the Polish-Lithuanian Commonwealth after the uprising of 1794 did not mean that Poles abandoned their independence efforts. In most political circles, there was a growing awareness that the hopes for regaining sovereignty should be tied to the political actions of France and the victorious Napoleon Bonaparte. After the victories on the fields of Jena and Auerstädt on October 14, 1806, the French army was tired and could not cope with the Prussian-Russian offensive. The remnants of the Prussian army remained on the former Polish territories, which made the French think of the possibility of an armed engagement of the Poles against them, in exchange for a vague promise of restoring Poland’s political existence. General Jan Henryk Dąbrowski, founder of the Polish Legions in Italy, was chosen to organize a diversion in the enemy’s rear. In Greater Poland (Wielkopolska) the general was highly respected as a hero of the Kościuszko insurrection of 1794. Napoleon, wanting to win Poles over to his own political goals, decided to use the authority of Tadeusz Kościuszko, who turned out to be sceptical of French promises. The instrumental attitude towards the Polish leaders was confirmed both by the dishonest actions of French diplomacy and by Napoleon’s preserved correspondence. The announcement of the uprising in Greater Poland, which was enthusiastically welcomed by the urban population, was met with distrust by part of the society. The institution of the nobility’s mass mobilisation and conscription in the cantonal system were reactivated. The command of the created formations was often entrusted to officers with insurrection past, who in addition to moral authority, represented the continuity of tradition. Although there are many unknowns connected with the 1806 uprising, not only with regard to the attitude of the society, but also as far as the actions of French diplomacy are concerned, the scale of involvement of the Kościuszko Insurrection veterans in the next chance to rebuild the Republic of Poland has become a permanent part of historical memory.
PL
Upadek Rzeczypospolitej po powstaniu z 1794 roku nie przesądził o zaniechaniu dążeń niepodległościowych przez uczestników Insurekcji Kościuszkowskiej. Po zwycięstwach na polach Jeny i Auerstädt 14 października 1806 roku armia francuska była zmęczona i mogła nie sprostać ofensywie prusko-rosyjskiej. Na dawnych ziemiach polskich wciąż znajdowały się resztki armii pruskiej, co wysuwało na pierwszy plan kwestię zaangażowania Polaków przeciwko Prusom oraz wspierającej je Rosji w zamian za niejasną obietnicę przywrócenia Polakom bytu politycznego. Do zorganizowania dywersji na tyłach przeciwnika wybrano pełniącego funkcję generalnego inspektora kawalerii włoskiej generała Jana Henryka Dąbrowskiego, twórcę Legionów Polskich we Włoszech. W Wielkopolsce generał był otaczany szacunkiem, który zdobył podczas Insurekcji Kościuszkowskiej w 1794 roku. Chcąc pozyskać Polaków do realizacji własnych celów politycznych, Napoleon postanowił wykorzystać autorytet Tadeusza Kościuszki, silnie związanego z tradycją francuskiego i amerykańskiego Oświecenia. Kościuszko nie ufał deklaracjom Napoleona, nie stanął na czele Legionów Polskich, choć często występował w roli mentora wobec władz francuskich. Zdecydowanie odmówił także firmowania działań w Wielkopolsce. Jego sceptycyzm wzmacniało stanowisko dyplomacji francuskiej względem insurekcji z 1794 roku. Instrumentalne traktowanie polskich przywódców potwierdzają zarówno nieuczciwe działania dyplomacji francuskiej, jak i zachowana korespondencja Napoleona. Ogłoszenie powstania w Wielkopolsce, entuzjastycznie przyjęte przez mieszkańców miast, spotykało się z nieufnością części społeczeństwa. Reaktywowano instytucję pospolitego ruszenia szlachty, wzorem insurekcji przeprowadzono pobór w systemie kantonalnym. Dowództwo tworzonych formacji często powierzano oficerom z przeszłością insurekcyjną, którzy oprócz autorytetu moralnego reprezentowali ciągłość tradycji. Mimo że w epizodzie z 1806 roku pozostaje dostatecznie wiele niewiadomych, nie tylko w odniesieniu do postawy polskiego społeczeństwa, ale i działań dyplomacji francuskiej, skala zaangażowania weteranów Insurekcji Kościuszkowskiej w kolejną szansę odbudowy Rzeczypospolitej wpisuje się na trwałe do pamięci historycznej.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.