Search results

1

Zefiryna, Peregryna, Dydak… o imionach wybieranych dla dzieci nieślubnych w XIX wieku (na przykładzie ksiąg metrykalnych parafii Trzciana i Żegocina)

100%

Wróbel-Kącka K.

Językoznawstwo

|

2022

|

vol. 17

|

issue 2

153-162

EN

The article describes the characteristics of names given to children born out of wedlock in the 19th century in the Bochnia poviat (Tarnów diocese). The language material was excerpted from two record books (birth books) of the Trzciana and Żegocin parishes from 1801–1900. The subject of the analysis are the names chosen for children most often, as well as rare and unusual names not recorded in the name books of children from formal relationships. The text also deals with the issue of multiple names and the main religious and cultural determinants that determine the choice of names.

PL

Artykuł dotyczy charakterystyki imion nadawanych dzieciom nieślubnym w XIX wieku na terenie powiatu bocheńskiego (diecezja tarnowska). Materiał językowy wyekscerpowany został z dwóch ksiąg metrykalnych (księgi urodzeń) parafii Trzciana oraz Żegocina z lat 1801-1900. Przedmiot analizy stanowią imiona wybierane dla dzieci najczęściej, a także miana rzadkie oraz nietypowe nieodnotowane w imienniku dzieci pochodzących ze związków sformalizowanych. Tekst dotyczy również zagadnienia wieloimienności oraz głównych determinant religijnych i kulturowych decydujące o wyborze omawianych imion.

2

Legalizacje dzieci w świetle akt Sądu Pokoju Okręgu Radomszczańskiego w latach 1845–1874

80%

Szkutnik P.

Przeszłość Demograficzna Polski

|

2018

|

vol. 40

197-214

PL

Celem artykułu było przedstawienie procedury legalizacji dzieci oraz statystyk, w których uwzględniono płeć, wiek, imiona, zmiany nazwisk, pochodzenie społeczne i terytorialne dzieci naturalnych oraz motywy ich legalizacji. Wykorzystano dane zawarte w 43 protokołach legalizacji zarejestrowanych w aktach Sądu Pokoju Okręgu Radomszczańskiego w latach 1845–1874. W pracy zastosowano metodę statystyczną, która pozwoliła na uchwycenie danych liczbowych dotyczących badanego zjawiska. Spośród 43 legalizowanych dzieci tylko jedno było kobietą, pozostali to chłopcy (2) i mężczyźni (40). Ci ostatni w wieku od 19 do 27 lat stanowili 93% wszystkich legalizowanych. W 30 protokołach stanowiących 69,8% zabiegano o udowodnienie, że syn był jedynakiem. Legalizowanym dzieciom najczęściej (47,5%) nadawano imiona Józef (9) oraz Franciszek i Piotr (5), podobnie jak ówcześnie dzieciom pochodzącym z małżeństw. Nazwisko panieńskie matki po legalizacji utrzymała większość (65,8%) dzieci wywodzących się zwykle z niższych warstw społecznych. Nazwisko ojca nosiło jedynie 31,6%. Byli to w większości synowie żołnierzy i dzieci matek o lepszej pozycji społecznej. Ponadto jeden syn (2,6%) utrzymał nazwisko zmarłego męża matki. W grupie legalizowanych dzieci 38 (88,4%) pochodziło ze związków pozamałżeńskich, a jedynie pięcioro (11,6%) z de facto związków małżeńskich. Większość (61,9%) dzieci rodziła się na obszarze okręgu radomszczańskiego, a na terenie innych okręgów guberni warszawskiej 30,95%. Pozostali, stanowiący 7,15%, pochodzili z sąsiedniej guberni radomskiej. Proporcje te wskazują na lokalną migrację około 1/3 rodziców dzieci pozamałżeńskich. Instytucja uznania dziecka przez rodziców, jak dowodzą tego poddane analizie protokoły, służyła głównie wykazaniu, że syn był jedynakiem, co w świetle ówczesnych przepisów chroniło go przed służbą wojskową.

EN

The aim of the article is to present the procedure for legitimizing children, and the statistics in which sex, age, names, changes in surnames, the social and territorial origin of the children and the motives for their legitimization were taken into account. The data come from 43 records of legitimization made in the Radomsko District Peace Court from 1845 to 1874. The work uses a statistical method that allowed numerical data related to the phenomenon to be captured. Among the 43 legitimized children, forty were men, while there were two boys and only one woman. The men were aged from 19 to 27 and constituted 93 percent of all those legitimized. In 30 records (69.8% of all the records) parents wanted to prove that their son was an only son. The legitimized children (47.5%) were most often named Józef (9), Franciszek (5) and Piotr (5), which was similar to children born in wedlock at that time. After legitimization, the majority (65.8%) of the children, usually from the lower social classes, retained their mother’s maiden name. Only 31.6% of the children took their father’s name. These were mostly the sons of soldiers and children of mothers with a higher social position. One son (2.6%) retained the name of his mother’s deceased husband. In the group of legitimized children, 38 (88.4%) were born out of wedlock with only 5 (11.6%) born in wedlock. Most, i.e., 61.9% of the children, were born in the Radomsko district and 30.95% in the other districts of the Warsaw Governorate. The remaining 7.15% came from the neighboring Radom Governorate. These proportions indicate local migrations of about 1/3 of the parents of illegitimate children. The institution of recognition of a child by his parents, as evidenced by the protocols analyzed, served mainly to show that their son was an only son, which in the light of the then regulations protected him from military service. Due to poorly-preserved archival sources from the peace courts, the phenomenon of legitimizing children has not been subject to wider historical study. The condition of the sources also makes it difficult to determine what percentage of natural children were legitimized by their parents.

3

Rodzice legalizujący dzieci w świetle akt Sądu Pokoju Okręgu Radomszczańskiego w latach 1845–1874

71%

Szkutnik P.

Przegląd Nauk Historycznych

|

2020

|

vol. 19

|

issue 2

281-296

EN

Protocols of legalisation created in the Peace Court of the Radomsko District in the years 1845–1874 allowed for analyses of persons deciding on this legal act. Based on 43 documents 49 persons legitimatising their children were established. They included 41 mothers and 8 fathers. Couples performed legitimatisation in 6 cases, only fathers in 2 cases, and mothers in 35 cases. The mothers had different marital status. Among them 11 were unmarried women, 16 were married and 14 were widows. Most often, therefore, they were mothers who were not married. The age of 40 parents recognising children was determined. The legitimatising parents were 20 to 61 years old. The age is known for 37 of the 41 mothers. They were women aged 25 to 61 (48.7 years old on average). Middle-aged mothers aged 37–59 dominated (33 cases, i.e. 89.2%). This was due to the fact that they decided to legalise their children only after they reached maturity. Out of the total of 49 legalising persons, the majority (47), i.e. 95.9%, were Catholics; there was also one Jewish woman and one member of the Evangelical Church. The social status of 25 mothers and 4 fathers was determined from amongst those who legalised their children. In most cases (20), i.e. 80%, they were women coming from or representing lower classes of society. Women of a peasant origin (6) were referred to as hard-working, peasants, daughters of a free peasant, farmer or landowner. There were also women working as charwomen (11) and as servants (3). The majority of the legitimatising persons were inhabitants of rural areas (47), i.e. 95.9%; only two legitimatising persons came from a town or city. Most of the people legitimatising children were middle-aged mothers representing lower social classes and living in rural areas.

PL

Protokoły legalizacji powstałe w Sądzie Pokoju Okręgu Radomszczańskiego w latach 1845–1874 pozwoliły na przeprowadzenie analiz dotyczących osób decydujących się na ten akt prawny. Na podstawie 43 dokumentów ustalono 49 osób legalizujących swoje dzieci. Stanowiło je 41 matek i ośmiu ojców. W sześciu przypadkach legalizowały pary, w dwóch tylko ojcowie, w 35 matki. Matki znajdowały się w różnym stanie cywilnym. Wśród nich 11 było pannami, 16 mężatkami, a 14 wdowami. Najczęściej były to zatem matki niebędące w związku małżeńskim. Ustalono jeden przypadek legalizacji dziecka poczętego z niemężem w czasie trwania związku małżeńskiego. Ustalono wiek 40 rodziców uznających dzieci. Legalizujący mieli od 20 do 61 lat. Spośród 41 matek wiek znany jest dla 37 z nich. Są to kobiety w wieku od 25 do 61 lat (przeciętnie liczyły 48,7 lat). Dominują matki w średnim wieku, liczące 37–59 lat, których było 33 (89,2%). Wynikało to z faktu, że decydowały się na legalizację dziecka dopiero, gdy osiągnęło ono dojrzałość. Na ogółem 49 legalizujących większość (47), tj. 95,9%, stanowią katolicy, ponadto wystąpiła jedna Żydówka i jedna ewangeliczka. Spośród legalizujących stan społeczny ustalono dla 25 matek i czterech ojców. W większości (20), tj. 80%, były to kobiety wywodzące się z niższych warstw społeczeństwa bądź je stanowiące. Kobiety pochodzenia chłopskiego (sześć) były określane jako pracowita, włościanka, córka rataja, rolnika, gospodarza. Wystąpiły ponadto kobiety pracujące jako wyrobnice (11) oraz służące (trzy). Legalizującymi byli w większości mieszkańcy wsi (47), tj. 95,9%, tylko dwie legalizujące pochodziły z miasta. Większość legalizujących dzieci stanowiły przede wszystkim matki w średnim wieku, pochodzące z niższych warstw społecznych mieszkających na wsi.

Refine search results

1 Językoznawstwo

1 Przegląd Nauk Historycznych

1 Przeszłość Demograficzna Polski

2 Szkutnik P.

1 Wróbel-Kącka K.

1 2022

1 2020

1 2018

Zefiryna, Peregryna, Dydak… o imionach wybieranych dla dzieci nieślubnych w XIX wieku (na przykładzie ksiąg metrykalnych parafii Trzciana i Żegocina)

Legalizacje dzieci w świetle akt Sądu Pokoju Okręgu Radomszczańskiego w latach 1845–1874

Rodzice legalizujący dzieci w świetle akt Sądu Pokoju Okręgu Radomszczańskiego w latach 1845–1874